III.7043.70.2020 z 1 kwietnia 2021 r. - skarga nadzwyczajna od wyroku Sądu Okręgowego w przedmiocie sporu z pracodawcą.
Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył w całości prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w J.G. z dnia 13 kwietnia 2018 r. wydany w sprawie z powództwa W.K. przeciwko P.T.S.B. z siedzibą w B., o ustalenie i wynagrodzenie.
Wyrokowi temu Rzecznik zarzucił rażące naruszenie art. 21 zakładowego układu zbiorowego pracy w zw. z art. 9 § 2 k.p., poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że dokonana ustawą z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zmiana wieku
107 emerytalnego miała bezpośredni wpływ na treść łączącego strony zakładowego układu zbiorowego pracy.
Ponadto zaskarżonemu wyrokowi Rzecznik zarzucił naruszenie
konstytucyjnie chronionych praw majątkowych (art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji) poprzez pozbawienie pracownika przysługującego mu prawa do
podwyższonego wynagrodzenia zasadniczego.
Rzecznik wniósł uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w J.G.
IV.7000.387.2018 z 29 czerwca 2021 r. – skarga nadzwyczajna od postanowienia Sądu Okręgowego w sprawie o dział spadku i zniesienie współwłasności w całości.
Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł skargę nadzwyczajną zaskarżając postanowienie Sądu Okręgowego w P. z dnia 22 marca 2018 r. w sprawie o dział spadku i zniesienie współwłasności w całości.
Na podstawie art. 89 § 1 pkt 2) ustawy o SN zaskarżonemu orzeczeniu Rzecznik zarzucił rażące naruszenie prawa procesowego – tj. art. 506 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: kpc) oraz art. 321 § 1 w zw. z art. 13 § 2 kpc poprzez ich niezastosowanie i rozstrzygnięcie co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem wniosku, a mianowicie w przedmiocie podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej byłych małżonków H. i W. S.
Niezależnie od powyższego – stosownie do treści art. 89 § 1 pkt 1) ustawy o SN – zaskarżonemu orzeczeniu RPO zarzucił naruszenie konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i prawa, wywodzonej z art. 2 Konstytucji, a także zasady sprawiedliwości proceduralnej, wywodzonej zarówno z powołanego art. 2
Konstytucji, jak i będącej komponentem prawa do sądu, gwarantowanego przez art. 45 ust. 1 Konstytucji, z uwagi na niepewność uczestników co do przedmiotu postępowania i w konsekwencji stworzenie pułapki proceduralnej, która
uniemożliwiła uczestnikom zgłoszenie wniosków procesowych na właściwym etapie postępowania, a zarazem naruszenie konstytucyjnego prawa do sądowej ochrony praw majątkowych, gwarantowanego przez art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, gdyż pułapka proceduralna, doświadczona przez uczestników, pozbawiła ich prawa do zgłoszenia wniosków określonych w art. 43 § 2 i 3 oraz art. 45 § 1 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, co spowodowało prekluzję wynikających z nich roszczeń.
Mając na uwadze powyższe, w oparciu o dyspozycję art. 91 § 1 w zw. z art.
115 § 2 ustawy o SN Rzecznik wniósł o uwzględnienie przez Sąd Najwyższy niniejszej skargi nadzwyczajnej oraz o uchylenie zarówno postanowienia Sądu Okręgowego w P. z dnia 22 marca 2018 r., jak i postanowienia Sądu
Rejonowego w P. z dnia 6 listopada 2017 r., w całości i przekazanie Sądowi Rejonowemu w P. sprawy do ponownego rozpoznania.
108 Sąd Najwyższy wydał następujące orzeczenia w sprawie skarg
nadzwyczajnych Rzecznika Praw Obywatelskich:
IV.7000.472.2019 z 10 lutego 2020 r. - skarga nadzwyczajna od
postanowienia Sądu Rejonowego w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku.
Skarga nadzwyczajna uwzględniona (postanowienie z 16 czerwca 2021 r., sygn. akt I NSNc 164/20).
Sąd Najwyższy orzekł, iż skarga nadzwyczajna wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich jest w sposób oczywisty zasadna. Należy podzielić zarzut rażącego naruszenia prawa procesowego, polegającego na niewłaściwym zastosowaniu art. 669 w zw. z art. 677 § 1 k.p.c, w następstwie pominięcia dyspozycji art. 199 § 1 pkt 2 in fine w zw. z art. 13 § 2 k.p.c, poprzez wydanie rozstrzygnięcia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym M. K., pomimo że ten sam Sąd wydał już prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy.
VII.511.23.2017 z 5 sierpnia 2020 r. - skarga nadzwyczajna w sprawie o zapłatę.
Skarga nadzwyczajna oddalona (wyrok z 5 maja 2021 r., sygn. akt I NSNc 156/20).
Sąd Najwyższy za niezasadny uznał zarzut rażącego naruszenia art. 448 k.c.
W ocenie Sądu trudno stwierdzić istotne naruszenie wskazanego przepisu, jeśli Sąd II instancji orzekł w zgodzie z utrwaloną linią orzeczniczą i stanowiskiem doktryny, uznając, że zasądzenie zadośćuczynienia ma charakter fakultatywny, a jedną z podstaw odmowy zasądzenia był znikomy wymiar krzywdy. W ocenie Sądu nie zasługiwał na uwzględnienie także zarzut naruszenia art. 47
Konstytucji, bowiem z samego naruszenia prawa do prywatności nie wynika automatycznie prawo do finansowej rekompensaty za wywołaną tym krzywdę.
Ponadto Sąd uznał, że zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji także nie zasługiwał na uwzględnienie. W orzecznictwie zwracano uwagę, że art. 45 ust.
1 Konstytucji nie stanowi sam w sobie materialnej podstawy orzekania w konkretnej sprawie, bo sąd orzeka na podstawie przepisów ustaw i aktów wykonawczych do nich. Stawiając zarzut naruszenia prawa do sądu w skardze nadzwyczajnej, należy konkretnie wskazać nieprawidłowe czynności procesowe sądu lub błędy w zastosowaniu bądź wykładni przepisów prawa procesowego, a następnie przedstawić argumenty świadczące o naruszeniu prawa do sądu.
RPO takiej argumentacji nie przedstawił, wskazując jedynie ogólnie na niesprawiedliwość zaskarżonego orzeczenia oraz niesłuszność argumentacji bagatelizującej znaczenie krzywdy z uwagi na jej nieznaczny rozmiar. Sąd nie zgodził się więc z Rzecznikiem, że roszczeniom powodów odmówiono ochrony.
SN dodał również, że skarżący nie wykazał, że skarga nadzwyczajna wniesiona w niniejszej sprawie była konieczna do zapewnienia zgodności zaskarżonego
109 orzeczenia z zasadą demokratycznego państwa prawnego
urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
IV.511.423.2020 z 20 stycznia 2021 r. - skarga nadzwyczajna od
postanowienia Sądu Okręgowego w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.
Skarga nadzwyczajna uwzględniona (postanowienie z 26 maja 2021 r., sygn. akt I NSNc 76/21).
Sąd Najwyższy orzekł, iż w rozpatrywanej sprawie należy stwierdzić, że sąd spadku w chwili orzekania mając wiedzę o złożeniu oświadczenia o odrzuceniu spadku przez M. M. w sposób rażący naruszył prawo materialne - art. 1015 § 1 k.c, biorąc pod uwagę funkcję tego przepisu, a co za tym idzie art. 1020 k.c. i art. 926 § 1 k.c. W konsekwencji Sąd ustalił, że spadek nabyła osoba, która go odrzuciła (a uprzednio w terminie wskazanym w ustawie wyraziła wobec sądu swoją wolę odrzucenia spadku), a więc powinna być traktowana, jakby nie dożyła otwarcia spadku. Z tych wszystkich względów, w ocenie Sądu
Najwyższego, zaktualizowały się przesłanki, o których mowa w art. 89 § 1 pkt 2 ustawy o SN, tj. zaskarżone orzeczenie w sposób rażący narusza prawo na skutek jego niewłaściwego zastosowania, a eliminacja wadliwego
postanowienia Sądu Okręgowego w Ł. z 8 listopada 2011 r. jest konieczna dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego
urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.