zapo-znanie wybranych przestawicieli sektora publicznego, audytu i staty-styki z krajów członkowskich UE z propozycją rozwoju zharmonizowa-nych standardów rachunkowości. Zdaniem Eurostatu, ich wdrożenie przyczyni się do uzyskania większej stabilności finansowej Unii.
1 DzUrzUE L 306 z 23.11.2011, s. 41.
Konferencja ePSAS w Brukseli współpraca międzynarodowa
Zgodnie z dyrektywą, ramy budżetowe oznaczają zbiór uzgodnień, procedur, re-guł i instytucji, stanowiących podstawę prowadzenia polityki budżetowej sekto-ra instytucji rządowych i samorządowych, dotyczących w szczególności:
• systemów rachunkowości budżetowej i sprawozdawczości statystycznej;
• reguł i procedur regulujących przygoto-wywanie prognoz na potrzeby planowania budżetowego;
• reguł fiskalnych uwzględniających spe-cyfikę poszczególnych krajów;
• średniookresowych ram budżetowych;
• mechanizmów regulujących relacje bu-dżetowe między organami publicznymi we wszystkich podsektorach sektora in-stytucji rządowych i samorządowych2.
Jednym z koniecznych elementów kon-solidacji finansów publicznych jest harmo-nizacja standardów sprawozdawczości fi-nansowej w sektorze instytucji rządowych i samorządowych, usprawnienie struktur sprawozdawczości, zapewnienie dostarcza-nia rzetelnych informacji finansowych or-ganom odpowiedzialnym za podejmowa-nie decyzji strategicznych, a także intere-sariuszom i użytkownikom sprawozdań.
Biorąc pod uwagę powyższe, Europejski Urząd Statystyczny (Eurostat) otworzył proces harmonizacji standardów sprawoz-dawczości budżetowej w krajach człon-kowskich Unii Europejskiej, uznając, że w kontekście obecnego kryzysu finanso-wego rola dyscypliny budżetowej w celu ochrony unii gospodarczej i walutowej jest oczywista. Stwierdził, że monitorowanie
dyscypliny fiskalnej powinno opierać się na wysokiej jakości danych dotyczących pomiaru sytuacji fiskalnej każdego pań-stwa członkowskiego.
W marcu bieżącego roku Eurostat opra-cował dokument pn. „Wdrażanie zharmo-nizowanych standardów rachunkowości sektora publicznego w państwach człon-kowskich oraz ocena przydatności między-narodowych standardów rachunkowości sektora publicznego”. raport ten zawie-ra przydatne informacjie, dane ozawie-raz ana-lizy. Autorzy, prezentując międzynarodo-we standardy sprawozdawczości sektora publicznego, wykazali, jak silnie ten sys-tem jest związany z syssys-temem sprawoz-dawczości i standardami rachunkowości w sektorze publicznym, szczegółowo opi-sali systemy rachunkowości i sprawozdaw-czości budżetowej stosowane przez pań-stwa członkowskie, systemy audytu i kon-troli wewnętrznej oraz sposoby księgo-wego ujęcia rozliczeń międzyokresowch w funduszach emerytalnych. Wskazali również zalety i wady zharmonizowane-go systemu sprawozdawczości budżeto-wej. ostatni rozdział zawiera konkluzje, wnioski oraz propozycję harmonogramu wdrażania standardów rachunkowości eu-ropejskiego sektora publicznego.
Kolejnym krokiem Eurostat było przy-gotowanie i zorganizowanie konferencji pt.
„Kierunek realizacji europejskich standar-dów rachunkowości sektora publicznego (EPSAS)”, która odbyła się w końcu maja tego roku, w siedzibie Komisji Europej-skiej w Brukseli. Jej celem było
zapozna-2 Śródokresowe sprawozdanie z postępów we wdrażaniu dyrektywy Rady nr 2011/85/UE w sprawie wy-mogów dla ram budżetowych państw członkowskich SWD (2012) final.
współpraca międzynarodowa Jacek Kościelniak
nie uczestników (wysokiego szczebla de-cydentów z sektora publicznego, rachun-kowości, audytu i statystyki) z propozy-cją rozwoju zharmonizowanych standar-dów rachunkowości w Europie. Algirdas Šemeta – komisarz do spraw opodatko-wania, ceł, statystyki, kontroli i nadużyć finansowych – otwierając dyskusję, wska-zał na potrzebę wdrażania EPSAS w Eu-ropie. Uznał, że jest to bardzo ważny pro-jekt, który powinien być wprowadzany do europejskiego porządku prawnego stop-niowo, ostrożnie, z uwzględnieniem su-gestii i propozycji uzyskanych w drodze dyskusji i konsultacji społecznych. Pro-jekt ten powinien respektować również ważne dla praktyki europejskiej uzgodnie-nia dotyczące finansów publicznych i za-rządzania jednostkami tego sektora, spra-wozdawczości finansowej i innych zagad-nień związanych z synergią i powiązaniami jednostek rządowych i samorządowych.
Konferencję zorganizowano w układzie czterech sesji tematycznych.
Pierwsza sesja: „Kontekst polityczny – kryzys zadłużenia, zarządzanie gospo-darcze, przejrzystość i zaufanie danych fi-skalnych” była dyskusją na temat odbudo-wania zaufania do instytucji publicznych, wprowadzenia przejrzystości i rozliczal-ności danych fiskalnych, poprawy zarzą-dzania jednostkami sektora publicznego oraz wzmocnienia stabilności ekonomicz-nej Unii Europejskiej jako całości.
W końcowej części sesji przedstawiciel Komitetu Kontaktowego najwyższych or-ganów kontroli (NoK) przedstawił nastę-pujące stanowisko w sprawie perspektyw wprowadzenia EPSAS w Europie:
• Najwyższe organy kontroli Unii Euro-pejskiej doceniają starania podjęte przez
Eurostat w zakresie harmonizowania róż-nych praktyk księgowych w Europie.
• Decyzja o przyjęciu zharmonizowanej rachunkowosci memoriałowej, przyczynia-jącej się do porównywalności i stabilności finansowej, zależy od państwa członkow-skiego.
• Komitet Kontaktowy, jako forum dla najwyższych organów kontroli Unii Eu-ropejskiej uznał, że kwestia wspólnych standardów rachunkowości publicznej ma istotne znaczenie dla organów kontroli.
• Najwyższe organy kontroli Unii Euro-pejskiej będą ściśle monitorowały wszelkie dyskusje na temat standardów rachunko-wości sektora publicznego w Unii Europej-skiej. Sprawa ta leży bowiem w obszarze ich zainteresowania, przede wszystkim w kontekście współpracy w ramach Ko-mitetu Kontaktowego.
Sesja druga, zatytułowana „Przejrzystość fiskalna i rachunkowość publiczna”, była poświęcona konieczności zapewnienia sta-bilności finansowej wszystkich krajów Unii Europejskiej. Uczestnicy dyskusji stwier-dzili, że wdrożenie standardów rachun-kowości i sprawozdawczości finansowej, sporządzonej na podstawie wysokiej jako-ści porównywalnych danych, przyczyni się do uzyskania stabilności finansowej przez zapewnienie, że zaprezentowane sprawoza-dania przedstawiają rzetelny obraz sytuacji finansowej kraju sprawozdawcy.
Trzecia sesja była prezentacją do-świadczeń z reform finansów publicz-nych wprowadzopublicz-nych w krajach Unii.
Eksperci z administracji państwowej wymieniali opinie w sprawie wdrożenia memoriałowego systemu rachunkowości w sektorze publicznym przez przepro-wadzenie modyfikacji krajowych
stan-Konferencja ePSAS w Brukseli współpraca międzynarodowa
dardów sprawozdawczości finansowej stosowanych przez sektor prywatny – na potrzeby wykorzystania ich przez sektor publiczny. Modyfikacje te zbliżyły stan-dardy do standardów IPSAS.
Austria przedstawiła swoje doświad-czenia z reformy finansów publicznych.
obecnie w tym kraju wdrażana jest refor-ma sprawozdawczości finansowej oparta na IPSAS. Wprowadzono obowiązek stan-dardów w systemie rachunkowości sektora publicznego oraz zarządzanie zadaniowe.
Za najważniejsze warunki sukcesu Austria uznała silne poparcie polityczne, determi-nację we wdrażaniu zmian, wykorzystanie własnych zasobów kadrowych w procesie reformy, konieczność koncentracji na za-sadniczych aspektach oraz jasne określenie oczekiwań wobec systemu.
Czwartą sesję wypełniła debata na temat najlepszych praktyk, sugestie dotyczące standardów rachunkowości, propozycje na przyszłość w zakresie poprawy zarzą-dzania jednostkami sektora publicznego dostosowanymi do zharmonizowanych europejskich standardów sprawozdaw-czości finansowej. Przedstawiono również następny krok, jaki należy podjąć, a mia-nowicie wydanie rozporządzenia, które stworzy system europejskich standardów rachunkowości sektora publicznego. roz-porządzenie to ma zobowiązać kraje człon-kowskie do oparcia sprawozdawczości fi-nansowej sektora publicznego na zasadzie memoriału oraz określić instytucjonalny kształt systemu.
Eurostat proponuje powołanie nastę-pujących ciał:
• Komitetu EPSAS – organu złożonego z przedstawicieli krajów członkowskich, głosującego większością kwalifikowaną nad
przyjęciem standardów przedstawionych przez Komisję Europejską;
• grupy doradczej złożonej z księgowych sektora publicznego, audytorów, statysty-ków, przedstawicieli środowisk akademic-kich, tworzących nowe standardy;
• grupy interpretacyjnej zapewniającej jednolitość stosowania standardów we wszystkich krajach Unii.
EPSAS mają być przyjmowane w for-mie rozporządzeń i jednolicie stosowane w całej Unii Europejskiej (brak opcji wy-boru, dostępnej w IPSAS), co zagwaran-tuje pełną porównywalność. Harmoniza-cji będą podlegały sprawozdania finanso-we oraz plany kont.
W komentarzach do przedstawionej pro-pozycji podkreślono, że szybkie wdrożenie nowego systemu możliwe jest tylko przy wykorzystaniu doświadczenia krajów, któ-re już wprowadziły standardy. Wskazana procedura przyjmowania standardów wy-daje się odpowiednia, ale Komisja Euro-pejska nie może przewodniczyć komite-towi EPSAS (powinna odgrywać rolę ob-serwatora i organizatora spotkań). Propo-nowano również zwiększenie liczby grup roboczych oraz późniejsze powołanie ko-mitetu interpretacyjnego.
Na zakończenie konferencji Eurostat za-powiedział stworzenie białej księgi i pro-wadzenie dalszych konsultacji oraz powo-łanie dwóch nowych grup zadaniowych, które pomogłyby dopracować plan two-rzenia standardów oraz system instytu-cjonalny zarządzający ich tworzeniem.
JacEk kościElniak, radca prezesa NIK
współpraca międzynarodowa