Głównym celem badania była kompleksowa ocena oddziaływania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 (dalej: Program lub RPO WiM 2014-2020) na zatrudnienie i rynek pracy w województwie warmińsko-mazurskim.
Cel główny został osiągnięty poprzez realizację 5 celów szczegółowych:
pomiar wskaźnika: Liczba osób znajdujących się w lepszej sytuacji na rynku pracy sześć miesięcy po opuszczeniu programu;
ocena oddziaływania Osi Priorytetowej 2 RPO WiM 2014-2020 na zatrudnienie i rynek pracy w województwie warmińsko-mazurskim;
ocena oddziaływania Osi Priorytetowej 10 RPO WiM 2014-2020 na zatrudnienie i rynek pracy w województwie warmińsko-mazurskim;
ocena oddziaływania Osi Priorytetowej 11 RPO WiM 2014-2020 na zatrudnienie i rynek pracy w województwie warmińsko-mazurskim;
analiza komplementarności i konkurencyjności wsparcia ukierunkowanego na zatrudnienie i rynek pracy realizowanego w ramach OP 2, OP 10 i OP 11 RPO WiM 2014-2020.
Badanie objęło okres od chwili zatwierdzenia RPO WiM 2014-2020 (tj. od 12 lutego 2015 r.) do 13 grudnia 2018 r. (data zawarcia umowy na realizację badania)1.
Punktem wyjścia był pomiar wskaźnika: Liczba osób znajdujących się w lepszej sytuacji na rynku pracy sześć miesięcy po opuszczeniu programu.
Wartość brutto wskaźnika dla RPO WiM 2014-2020 wg stanu na 30.06.2018 r2. wyniosła 6,9%. Biorąc pod uwagę podział na priorytety inwestycyjne, najwyższa wartość wskaźnika brutto przypadła na PI 10iv i 8iv (11,8% i 9,9%). Z kolei najniższą wartość odnotowano w przypadku PI 9i (0%). Dla celów poznawczych oszacowano również wartość netto
1 Wyjątek stanowi pomiar wskaźnika rezultatu długoterminowego: Liczba osób znajdujących się w lepszej sytuacji na rynku pracy sześć miesięcy po opuszczeniu programu. Zakres czasowy pomiaru wskaźnika objął okres od dnia zatwierdzenia Programu do 30 czerwca 2018 r. Badanie objęło obszar województwa warmińsko-mazurskiego.
2 Okres badania wynika z jego założeń dotyczących analizy sytuacji osób po 6 miesiącach od zakończenia udziału w projekcie.
Strona | 7 wskaźnika, uwzględniającego ponadto subiektywną ocenę wpływu wsparcia na zmianę
sytuacji uczestnika projektu. Wartość wskaźnika netto ogółem wyniosła 3,5%. Należy mieć na uwadze, że niższa wartość wskaźnika netto względem poprzednio analizowanej wartości brutto determinowana jest samą metodologią w zakresie jego obliczania (szerzej aspekt opisany został w treści raportu). Biorąc pod uwagę podział na priorytety inwestycyjne najwyższa wartość wskaźnika netto przypadła na PI 8iv (9,9%), a najniższa na 8vi i 9i (odpowiednio 0,4% i 0%).
Analizie poddano również strukturę (%) zmian w sytuacji uczestników projektów po 6 miesiącach od opuszczenia programu identyfikowanych z uwzględnieniem kategorii wyszczególnionych w definicji przedmiotowego wskaźnika. Wyniki (wskaźnik ogółem dla uczestników projektów w ramach analizowanych OP RPO WiM 2014-2020) prezentują się następująco:
Najważniejszymi wnioskami z oceny oddziaływania Osi Priorytetowej 2 na zatrudnienie i rynek pracy w województwie warmińsko-mazurskim są:
Najbardziej popularnymi formami wsparcia, z których korzystali nauczyciele, doradcy zawodowi, kadra wspierająca i organizująca proces nauczania oraz inne osoby dorosłe, w tym osoby dorosłe z grup defaworyzowanych, są kursy i szkolenia, w tym, m.in. kursy językowe, z zakresu obsługi i wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, oraz kursy zawodowe. Zdaniem beneficjentów, tj. osób realizujących projekty, najbardziej
skuteczną formą wsparcia były kursy i szkolenia zawodowe, praktyczna nauka zawodu oraz możliwość zdobycia potwierdzenia kwalifikacji w sposób formalny
.
Przejście z niepewnego do stabilnego zatrudnienia
2,27%
Przejście z niepełnego do pełnego zatrudnienia
0,67%
Zmiana pracy na inną, wymagającą wyższych kompetencji/ umiejętności/
kwalifikacji i wiążącą się z większą odpowiedzialnością
4,59%
Dostrzeganie innych korzystnych zmian, np. w zakresie poprawy sytuacji
Strona | 8 Oferowane w ramach projektów wsparcie odpowiada realnym potrzebom uczestników w zakresie zmiany ich sytuacji na rynku pracy. Oferowane wsparcie jest dostosowane do potrzeb uczestników projektu.
Najczęstszymi powodami udziału uczniów w stażach i praktykach zawodowych są możliwość poszerzenia posiadanych umiejętności oraz możliwość zdobycia doświadczenia
zawodowego. Ze staży i praktyk chętniej korzystają uczniowie z terenów wiejskich, o niższym statusie materialnym i utrudnionym dostępie do przedsiębiorstw, niż młodzież
zamieszkująca obszary miejskie. W przypadku wszystkich uczestników interwencja
przyczyniła się do podniesienia poziomu kompetencji i umiejętności zawodowych. Osoby te uzyskały wiedzę na temat pracy w danym zawodzie, zdobyły nowe umiejętności i
kompetencje, otrzymały certyfikaty potwierdzające zdobyte kwalifikacje.
Oferta edukacyjna szkół zawodowych oraz placówek prowadzących kształcenie dorosłych w formach pozaszkolnych jest dopasowana do potrzeb regionalnego rynku pracy. Wynika to przede wszystkim ze współpracy placówek edukacyjnych z przedsiębiorstwami, które na bieżąco zgłaszają swoje zapotrzebowanie na konkretne kierunki i kwalifikacje.
Analizując wskaźniki projektów realizowanych w ramach osi priorytetowej 2 zauważyć należy, że wszystkie wdrażane działania charakteryzują się dobrą efektywnością kosztową.
Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na efektywność działania dotyczącego rozwoju kompetencji i umiejętności osób dorosłych z grup defaworyzowanych, gdzie alokacja na ten zakres interwencji charakteryzuje się efektywnym wykorzystaniem względem liczby
wspartych osób stanowiących grupę docelową działania.
Ocena oddziaływania Osi Priorytetowej 10 RPO WiM 2014-2020 na zatrudnienie i rynek pracy w województwie warmińsko-mazurskim wykazała, że:
W ramach RPO WiM 2014-2020 realizowane jest kompleksowe wsparcie i szeroki zakres działań w zakresie poprawy sytuacji na wojewódzkim rynku pracy. Na przestrzeni lat 2014-2018 w ramach OP 10 podpisano 239 umów o dofinansowanie projektów o łącznej wartości
Strona | 9 ponad 410 mln zł3. Do końca 2018 r. wsparcie w ramach osi priorytetowej otrzymało 38 726 osób4. Ich struktura pod względem sytuacji na rynku pracy przedstawia się następująco:
60% (tj. 23 454 osoby) to osoby bezrobotne,
4% (tj. 1 464 osoby) to osoby bierne zawodowo,
36% (tj. 13 808 osób) to osoby pracujące łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek5.
O pozytywnym wpływie RPO WiM 2014-2020 świadczą wskaźniki dotyczące efektów Programu w ujęciu ilościowym. Do końca 2018 roku aż 17 wskaźników (38% wszystkich wskaźników) osiągnęło wartość docelową, która osiągnięta miała zostać do 2023 r., wskazując tym samym na zaawansowany poziom wdrażania OP 10. Wśród wskaźników wyróżnić należy wartości, których poziom realizacji znacznie przewyższa pierwotnie zakładane wartości:
Liczba osób biernych zawodowo objętych wsparciem w programie – realizacja na poziomie 277% wartości docelowej.
Liczba osób o niskich kwalifikacjach objętych wsparciem w programie – realizacja na poziomie 202% wartości docelowej.
Liczba mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw objętych usługami rozwojowymi w programie – realizacja na poziomie 214% wartości docelowej6.
Pozytywny wpływ Programu obrazują również 2 wskaźniki ram wykonania (1 wskaźnik produktu i 1 wskaźnik finansowy) – oba wskaźniki osiągnęły cele pośrednie założone na koniec 2018 r. Ponadto nie zidentyfikowano żadnego ryzyka w kontekście osiągnięcia celów końcowych ram wykonania do 2023 r.
3 Podpisano 239 umów w ramach Działań 10.1, 10.2, 10.3, 10.4, 10.5 i 10.6
4 Liczba osób objętych wsparciem zawiera w sobie uczestników projektów w ramach działania 10.7
5 Projekt Sprawozdania rocznego za 2018 rok z wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020.
6 Tamże.
Strona | 10 Z oceny oddziaływania Osi Priorytetowej 11 RPO WiM 2014-2020 na zatrudnienie i rynek pracy w województwie warmińsko-mazurskim wynika, że:
W 2018 roku, podobnie jak w latach poprzednich, wskaźniki związane z osią 11 zostały osiągnięte, trudno jednak określić rzeczywisty wpływ RPO WiM 2014-2020 na zmiany zachodzące w zakresie integracji społeczno-zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Trwałe zmiany społeczne są widoczne dopiero w długiej perspektywie czasowej.
Wskazuje się jednak, że na koniec 2018 roku liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym pracujących, łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek, po opuszczeniu programu wyniosła 502 osoby, zaś kolejne 408 osób poszukiwało pracy. Zdaniem beneficjentów najbardziej widoczne rezultaty wsparcia w ramach OP 11 dostrzegalne są wśród kobiet (63%), osób z niepełnosprawnością (15%) oraz osób bezrobotnych poszukujących pracy i osób długotrwale bezrobotnych (po 7%).
O efektywności wsparcia w odniesieniu do powyższych grup osób, zdaniem beneficjentów, decyduje przede wszystkim specyfika grupy odbiorców docelowych działań realizowanych w ramach poszczególnych projektów.
Beneficjenci realizujący projekty w ramach OP 11 za najbardziej skuteczne formy wsparcia uznali szkolenia i staże zawodowe. Ich zdaniem cechują się one wysoką efektywnością pod względem zatrudnienia grup docelowych ze względu na dostosowanie ich do potrzeb odbiorców docelowych, wymiernych korzyści dla uczestników oraz wysokiej użyteczności informacyjnej i materialnej. Szczególnie wysoką efektywność kosztową odnotowano
w przypadku Poddziałania 11.1.1 Aktywizacja społeczna i zawodowa osób wykluczonych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym – projekty konkursowe.
Należy podkreślić, że na wprowadzanie zmian w obecnej perspektywie programowej jest już za późno, poprzez co wyniki niniejszego badania determinują rekomendacje sugerowane do wdrożenia w ramach przygotowań do kolejnej perspektywy finansowej (po 2020 roku).
W tym zakresie, ze względu na skuteczność obecnie oferowanych form wsparcia, w głównej mierze rekomenduje się kontynuowanie obecnie wdrażanych form wsparcia oraz położenie szczególnego nacisku na niektóre z nich (staże, szkolenia, działania aktywizujące i z zakresu świadczenia usług rozwojowych dla MŚP).
Strona | 11