Pod względem geograficznym teren Związ-ku Gmin Jeziora Rożnowskiego należy do czterech obszarów: Pogórza Rożnowskiego (gmina Gródek n.
Dunajcem i Chełmiec), Pogórza Wiśnickiego (gmi-na Czchów), Beskidu Wyspowego (gmi(gmi-na Łososi(gmi-na Dolna) i Kotliny Sądeckiej (gmina Chełmiec). Jezio-ro Rożnowskie, ciągnące się od Nowego Sącza aż po zaporę w Rożnowie, stanowi centralną część obszaru.
Kilka kilometrów od rożnowskiej zapory znajduje się zbiornik retencyjny – Jezioro Czchowskie. Krajobraz tego regionu pełen jest łagodnych, zalesionych pagór-ków. Najwyższy szczyt po wschodniej stronie Dunaj-ca to Dąbrowska Góra (583 m n.p.m.), po zachodniej stronie najwyżej wznosi się Góra Jaworz (lub Jawor) o wysokości 921 m n.p.m. Na terenie poszczególnych gmin znajduje się jeden park krajobrazowy, dwa rezer-waty przyrody oraz jeden zespół
przyrodniczo-krajo-brazowy; znaczna część terenu objęta jest Obszarem Chronionego Krajobrazu.
W każdej z gmin wchodzących do Związku tury-sta (ale także mieszkaniec) może odnaleźć godne zo-baczenia ciekawostki przyrodnicze. Wszystkie razem utworzą wspaniały szlak przyrodniczych atrakcji.
Rezerwat przyrody „Białowodzka Góra”
To kompleks leśny o powierzchni 67,69 ha poro-śnięty buczyną karpacką i roślinnością skalną, ogło-szony rezerwatem w październiku 1965 roku. Szczyt i zbocza Białowodzkiej Góry od dawna uchodziły za jeden z najpiękniejszych zakątków Sądecczyzny.
Naukową wartość tego terenu, związaną z występo-waniem rzadkich w tym regionie roślin (m.in. jarząb brekinia, lilia złotogłów, pełnik europejski, języczek pospolity), opisano już w 1925 roku (Pawłowski).
Góra wiązała się też z legendą o istniejącym tu
kie-dyś grodzisku (stąd także inna nazwa wzniesienia
„Zamczysko”). Warto, wędrując szlakami Beskidu Wyspowego, zatrzymać się tutaj - zwłaszcza jesienią [...] Przemierzamy rezerwat i nagle przystajemy zachwyceni pięknem krajobrazu, napotykamy mały strumyczek o nie-zwykle kryształowej wodzie. Siadamy na pobliskim kamie-niu i chłoniemy piękno. Kropelki wody jak srebrne paciorki przelewają się po kamieniach. Lekki, jak powietrze nas ota-czające – szum wody, pozwala na chwilowy bezruch, zauro-czenie. Przez wierzchołki drzew sączą się promienie słoneczne [...]6 Wobec takiego opisu nikt chyba nie pozostanie obojętny.
6 Cetnarowska Barbara, Golonka Stanisław. Ta ziemia sercu najbliższa. Łososina Dolna: 2005, s.68.
Białowodzka Góra (MM)
str. 22 str. 23
Rezerwat florystyczny „Bukowiec” w Tymo-wej
Aby odnaleźć ten zakątek, należy udać na północ-ne zbocze Śpilówki (516 m n.p.m.), będącej częścią Pogórza Wiśnickiego. Powstały w l959 roku rezerwat obejmuje obszar 5,6 ha i prawie w całości porośnięty jest żyzną buczyną karpacką. Chronione gatunki ro-ślinne spotykane w tym miejscu to: kwitnący i owo-cując bluszcz pospolity, wawrzynek wilcze łyko, ma-rzanka wonna, konwalia majowa, kopytnik pospolity, goryczka trojeściowa.
Krajobraz pogórzański (SK) W rezerwacie „Bukowiec” (SK)
W Pasmie Śpilówki (SK)
str. 22 str. 23
Rożnowskie skałki
To raj dla wspinaczy, a także dla osób żądnych pięknych widoków. Kompleks skałek rożnowskich – co ciekawe nieoznaczony na większości dostępnych map oraz w samym terenie – znajduje się nad brzegiem Jeziora Rożnowskiego, w miejscu dawnego kamienio-łomu, poniżej drogi biegnącej z Rożnowa (kościół) w stronę Bartkowej i dalej do Gródka n. Dunajcem.
Idąc od kościoła, mijamy przystanek autobusowy po lewej stronie, a zaraz potem lokalny sklepik po prawej;
aby trafić do opisywanej atrakcji, należy skręcić w po-lną drogę za tym sklepikiem. Kilkanaście skał różnej wielkości utworzonych jest z piaskowca ciężkowickie-go. Najważniejszą część skałek tworzy ciągnąca się przez 250 m grzęda skalna. Poszczególne skały mają swoje ciekawe nazwy – m.in. Turnia nad Przełazem,
Płetwa czy Mur za Okrętem. Najwyższa z kulmina-cji dochodzi do 30 m wysokości. Warto zauważyć, że kompleks pełen jest różnorodnych dróg wspinaczko-wych, od bardzo łatwych do takich dla prawdziwych mistrzów wspinaczki. Skałki to również wspaniały zakątek spacerowy. Jezioro Rożnowskie można podzi-wiać bez konieczności wspinaczki – jednak po zdo-byciu, którejś z wyższych skał lub tak po prostu po skorzystaniu ze ścieżki na szczyt zbocza górującego nad skałkami. Widok na jezioro może zapierać dech w piersiach i to niekoniecznie z powodu zmęczenia.
Warto jeszcze dodać, że omawiany kompleks znajduje się na terenie prywatnym, dlatego właśnie w tym miej-scu należy zaapelować o poszanowanie środowiska naturalnego. Pozostawianiw po sobie różnego rodzaju odpadów nie sprzyja koegzystencji właścicieli terenu i wspinaczy bądź innych turystów.
Skały w Rożnowie (PF) Skałki wspinaczkowe (PF)
Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy na wy-spie Grodzisko
To jedyna wyspa na Jeziorze Rożnowskim. Jedni nazywają ją Grodziskiem – to zapewne na pamiąt-kę strażnicy, zburzonej na przełomie XIV/XV wie-ku, inni – nie wiedzieć czemu – Małpią Wyspą. Na szczycie wzgórza można odnaleźć zarośnięte i ledwo widoczne wały ziemne; przede wszystkim jest to jed-nak zespół przyrodniczo-krajobrazowy, chroniący głównie ptactwo wodne – dlatego obowiązuje zakaz wstępu na wyspę. Za to można, a nawet warto opłynąć ją kajakiem lub rowerkiem, podziwiając kryjące wiele tajemnic wzgórze – najstarszy punkt osadniczy w tym regionie.
Z Bartkowej na Grodzisko (PF)
Wyspa Grodzisko (ZGJR) Ze szlaku na Majdan (PF)
Parki krajobrazowe
W Małopolsce jest ich 11. Teren Związku Gmin Jeziora Rożnowskiego częściowo pokrywa się z Cięż-kowicko-Rożnowskim Parkiem Krajobrazowym (cza-sem błędnie nazywanym Rożnowsko-Ciężkowickim) oraz graniczy z Wiśnicko-Lipnickim Parkiem Krajo-brazowym. Ten pierwszy obejmuje fragment Pogórza Rożnowskiego i Pogórza Ciężkowickiego – łącznie około 17,5 tys. ha - i został utworzony w 1995 roku.
Drugi, nieco młodszy, bo utworzony w 1997 roku, zajmuje powierzchnię 14,3 tys. ha Pogórza Wiśnic-kiego. Oba parki wchodzą w skład Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego. Watro dodać, że w planach jest utworzenie kolejnego parku krajobrazowego, który częściowo wejdzie w granice ZGJR – będzie to Żegocińsko-Łososiński Park Kra-jobrazowy.
W Ciężkowicko-Rożnowskim Parku Krajobrazowym (SK)
W Dolinie Dunajca (SK) Spacerując po Pogórzu (SK)
str. 26
Szlaki turystyczne
Jak przystało na tereny górskie (Beskid Wyspowy) i pogórzańskie (Pogórze Wiśnickie i Rożnowskie), na obszarze Związku Gmin Jeziora Rożnowskiego znaj-dują się różnorodne szlaki turystyczne. Warto wybrać się na wycieczkę, przemierzając przynajmniej niektóre z nich. Szlaki dostępne są o każdej porze roku – a co najważniejsze o każdej porze roku są inaczej piękne.
Przez poszczególne gminy Związku przebiegają na-stępujące szlaki piesze PTTK:
niebieski: Jaworz – Skrzętla – Rojówka – Przeł.
św. Justa – Znamirowice – Ostra Góra - Rożnów - Wiesiółka - Bartkowa - Przydonica – Bukowiec;
niebieski: Nowy Sącz – Rosochatka – Ptaszkowa – Kamianna – Kopciowa;
żółty: Marcinkowice – Białowodzka Góra – Ro-jówka;
żółty: Bartkowa - Majdan - Posadowa - Ostryż – Jamna;
zielony: Witowice Górne – Zagórze;
zielony: Tęgoborze - Białowodzka Góra;
zielony: Rajbrot – Śpilówka – Machulec – Czchów - Piaski Drużków – Ruda Kameralna;
czerwony: Nowy Sącz – Klimkówka – Jelna – Li-pie - Bartkowa
Turyści wędrować mogą również szlakami gmin-nymi i PTT Nowy Sącz:
czerwony: Biczyce – Paścia Góra - Marcinkowice – Rez. Białowodzka Góra nad Dunajcem
zielony: Dąbrowa – Dąbrowska Góra – Klimków-ka – Librantowa – Piątkowa
Przez Gródek nad Dunajcem, Rożnów, Iwkową biegnie główna nitka Karpackiego Szlaku Rowerowego.
Na szlaku (SK) W kierunku Dąbrowskiej Góry (SK)
str. 26
3. Czym chata bogata...
Każda z czterech gmin tworzących Związek Gmin Jeziora Rożnowskiego to zupełnie inna kraina. Każda z nich pełna jest osobliwości, każda na swój sposób zachwyca. Dlatego podczas wędrówki w tym regio-nie warto się na moment zatrzymać w każdej. Gmi-na ŁososiGmi-na DolGmi-na Gmi-najpiękniejsza jest wiosną, kiedy kwitną wszystkie śliwy i jabłonie (jednak „najsmacz-niejsza” jesienią, kiedy te wszystkie owoce dojrzeją).
Gródek n. Dunajcem wabi latem, kiedy w słońcu złocą i srebrzą się wody jeziora. Kiedy zechcemy odetchnąć i posmakować klimatu maleńkiego miasteczka, musi-my zawitać do Czchowa. Wreszcie Chełmiec to pełne uroku przedmieście Nowego Sącza. Zapraszamy do zapoznania się z każdą z tych gmin – tu na kartach książki – a później w terenie.
Gmina Chełmiec (MM) Skąpane w słońcu (SK)
Znamirowice (MM)
str. 28
go osadnictwa (kawałki murów obronnych w Marcinkowicach i Chełmcu);
- dwór Morawskich z XVII/XVIII wieku i kaplica dworska w Marcinkowicach (siedziba muzeum historycznego);
- drewniany kościółek pw. NMP z XVII wieku w Chomranicach (Małopolski Szlak Architek- tury Drewnianej);
- drewniany dwór w stylu polskim z XVI wieku (Małopolski Szlak Architektury Drewnianej) i murowany kościół pw. Wniebowzięcia NMP z początku XIV wieku w Wielogłowach;
- murowany dworek rodziny Wittingów z XIX wieku w Chełmcu;
- dworek w Dąbrowie;
- Muzeum Parafialne Sztuki Ludowej im. Ks. Ka- nonika Edwarda Nitki w Paszynie.
W regionie znajduje się też wiele zabytko-wych, przydrożnych kapliczek i cmentarz wojenny z 1914 roku. Poprzez działania Gminnego Ośrodka Kultury kultywowane są tradycje ludowe. W gminie działa kilka zespołów regionalnych – m.in. Regio-nalny Zespół Pieśni i Tańca „Piątkowioki” – ponad 90-osoba grupa uzdolnionych dzieci i młodzieży, nad którą mecenat sprawuje GOK. Ponad to Zespół
Gmina Chełmiec
Gmina Chełmiec jest największą z gmin wcho-dzących w skład Związku Gmin Jeziora Rożnowskie-go. Zajmuje obszar 112 km2, w jej skład wchodzi 27 sołectw (26 miejscowości) a w 2008 roku zamiesz-kiwało je 25 483 mieszkańców. Bezpośrednio nad Je-ziorem Rożnowskim położony jest Kurów. Pozostałe
miejscowości pierścieniem otaczające Nowy Sącz to:
Biczyce Dolne, Biczyce Górne, Boguszowa, Cheł-miec, Chomranice, Dąbrowa, Januszowa, Klęczany, Klimkówka, Krasne Potockie, Kunów, Librantowa, Mała Wieś, Marcinkowice, Naściszowa, Niskowa, Pa-szyn, Piątkowa, Rdziostów, Swiniarsko, Trzetrzewi-na, Ubiad, Wielogłowy, Wielopole, Wola Kurowska, Wola Marcinkowska. Oprócz dwóch dróg krajowych przez teren gminy przebiega linia kolejowa z Nowego Sącza do Chabówki. W herbie gminy widnieje postać św. Krzysztofa przenoszącego przez rzekę dzieciątko Jezus. Wędrując po tej gminie, warto zwrócić uwagę na następujące zabytki:
- jedne z najstarszych w Polsce fragmenty dawne
Gmina Chełmiec
Rzeźba Chrystusa Frasobliwego - Paszyn (BW)
Kościół w Chomranicach (BW)
str. 28
Pieśni i Tańca „Świniarsko” – młoda, bo działająca od 2006 roku, ale skupiająca około 70 osób grupa dzieci i młodzieży, oraz prężnie rozwijający się zespół
„Mała Helenka”, skupiający najmłodszych mieszkań-ców Chełmca i okolicznych wsi. W Wielogłowach od 1999 roku działa też zespół młodzieżowy „Megro”, a w Paszynie rozbrzmiewają dźwięki „Big Bandu”.
Rozwój nie tylko muzyczny, ale także w innych dzie-dzinach kultury zapewniają świetlice i różnego rodza-ju pracownie rozsiane po całej gminie. Warto jeszcze wspomnieć o chełmeckiej bibliotece publicznej, której historia sięga 1949 roku – placówka wraz ze swoimi filiami idzie jednak z duchem czasu – m.in. oprócz tradycyjnego katalogu zbiorów posiada także katalog on-line. Oprócz bogatej kultury, z racji swojego po-łożenia gmina rozwija się także pod względem tury-stycznym Z kolei jej rozkwit gospodarczy związany jest głównie z położeniem bezpośrednio na granicy z Nowym Sączem. Na opisywanym terenie funkcjo-nuje LGD Gminy Chełmiec.
Kościół w Wielogłowach (MM) Z Dąbrowskiej Góry (MM)
str. 30
Gmina Czchów
To jedyna miejsko-wiejska gmina w Związku. Zaj-muje obszar 66,5 km2, a tworzą ją miasto Czchów i 9 miejscowości z łączną liczbą mieszkańców 9355 (dane za 2008 rok). Bezpośrednio nad Jeziorem Czchow-skim położone są: Wytrzyszczka, Będzieszyna i Pia-ski-Drużków oraz Czchów. Pozostałe sołectwa to:
Jurków, Biskupice Melsztyńskie, Domosławice, Złota, Tworkowa i Tymowa. W herbie gminy widnieje gotyc-ki kościół, co związane jest z jednym z największych zabytków Czchowa. Gmina ulokowana jest w środko-wym biegu Dunajca, na styku Pogórza Rożnowskiego i Wiśnickiego, w powiecie brzeskim. Nie bez powodu teren ten nazywany jest „bramą gór”. Przed reformą administracyjną gmina stanowiła część województwa tarnowskiego. Najbliższe ośrodki miejskie to Brzesko (20 km), Nowy Sącz (30 km), Tarnów (35 km) i Kra-ków (70 km). Przez gminę Czchów przebiega ważny szlak komunikacyjny – droga krajowa E-75. Jezioro Czchowskie, chociaż dużo mniejsze od rożnowskiego, bardzo wpływa na krajobrazowe walory gminy. Przy-czyniają się do tego także pagórkowate usytuowanie terenu, rozległe lasy i miejsca widokowe. Godne uwagi zabytki usytuowane w tej gminie to:
- zrekonstruowany zamek Tropsztyn w Wy- trzyszczce, gdzie można poznać związki tej miejscowości z Niedzicą i skarbem Inków;
- odnowiona baszta w Czchowie – miejsce corocz- nego „Baszta Jazz Festiwal”;
- drewniane kościoły w Złotej, Tymowej i Jur- kowie (dwa ostatnie wpisane do Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej);
- gotycki kościół w Czchowie z najstarszymi fre- skami w Europie.
Gmina Czchów
Baszta w Czchowie (SK)
Zapora w Czchowie (BW)
str. 30
Walorów turystycznych dodają także dwa promy na Dunajcu jeden w Wytrzyszczce napędzany elek-trycznie i drugi w Piaskach-Dróżkowie napędzany ręcznie. Poza tym warto odwiedzić muzeum parafial-ne i regionalną izbę pamięci w Złotej oraz skorzystać z atrakcji oferowanych przez Miejski Ośrodek Kul-tury w Czchowie oraz Miejską Bibliotekę Publiczną (również posiada katalog on-line). Oprócz charakte-ru turystycznego, gmina ma również walory rolnicze – znane w całej Polsce są m.in. uprawy fasoli „Piękny Jaś”.
Zamek w Wytrzyszczce (BW) Dolina fasolowa (SK)
str. 32
Gmina Łososina Dolna
Gmina Łososina Dolna związana jest przede wszystkim z sadownictwem oraz lotniskiem Aeroklu-bu Podhalańskiego i tak jak pozostałe gminy - z Jezio-rem Rożnowskim. Powierzchnia gminy to obszar 84 km2 podzielony na 19 miejscowości. W herbie gminy na tarczy w kolorze ciemnoniebieskim przedstawiony jest wizerunek najstarszego kościoła w gminie (Just) i gałązki z jabłkami po jego lewej i prawej stronie, po-niżej kościółka znajdują się dwie fale symbolizujące rzekę Łososinę, a pod nimi wizerunek łososia. Gmina położona jest na terenie Beskidu Wyspowego, na le-wym brzegu Jeziora Rożnowskiego. Dane ewidencyj-ne z 2008 roku wskazują na 10 000 mieszkańców.
Wzdłuż jeziora biegnie droga krajowa E-75. Ważne obiekty to oprócz lotniska także Yaht Club PTTK w Znamirowicach. Atrakcyjność terenu podnosi bli-skość Nowego Sącza (20 km od Łososiny Dolnej).
Bezpośrednio nad Jeziorom Rożnowskim położone są Tabaszowa, Znamirowice i Tęgoborze. Pozostałe miejscowości to: Łososina Dolna, Bilsko, Białawoda, Witowice Dolne i Witowice Górne, Rąbkowa, Zawad-ka, Świdnik, ŁyczanZawad-ka, RojówZawad-ka, Skrzętla, Stańkowa,
Wronowice, Żbikowice, Michalczowa i Łęki. Do inte-resujących zabytków należą:
- zabytkowe kościoły na Juście i w Tabaszowej;
- drewniany kościółek z Łososiny Dolnej, prze- niesiony w 2003 roku do Sądeckiego Parku Etnograficznego, gdzie stanowi jeden z ważniej- szych obiektów;
- klasycystyczny dwór w Tęgoborzy;
- XIX - wieczny pałac w Łososinie Dolnej.
Godnym zobaczenia jest tu kamienny most Jana Stacha w Tabaszowej. Został on wybudowany z ka-mieni bez używania żadnych maszyn, rękami lokal-nego mieszkańca. Gmina Łososina Dolna posiada bardzo bogatą tradycjęv kulturową. Funkcjonuje tam kilka zespołów regionalnych – w tym znany w nie tyl-ko w regionie zespół folklorystyczny „Jakubtyl-kowianie”
– orkiestry dęte – w tym łososińska założona w 1928 roku; oraz kilka kół gospodyń wiejskich – m.in. tęgo-borskie z ponad 50-letnią tradycją. Ponadto w gminie wciąż kultywowane są tradycje sadownicze, a z racji walorów widokowych i ciekawych tras pieszych i rowe-rowych rozwija się też turystyka.
Gmina Łososina Dolna
Znamirowice (MM)
str. 32
Sady owocowe (SK)
str. 34 str. 35
Gmina Gródek n. Dunajcem
Gmina Gródek n. Dunajcem usytuowana jest z prawej strony Jeziora Rożnowskiego. W jej skład wchodzi 14 wsi zajmujących obszar ok. 88 km2. We-dług ewidencji ludności z 2008 roku zamieszkuje ją ok. 9 000 mieszkańców. Gmina posiada dwa herby.
Pierwszy z nich to tarcza z wizerunkiem żaglówki na błękitno-białym tle i napisem „Gmina Gródek nad Dunajcem”. Drugi herb to wizerunek tarczy podzie-lonej na dwie części, z lewej strony na żółtym tle wid-nieje wystająca zza tarczy ręka trzymająca miecz, zaś
z prawej, na niebieskim tle widać fale jeziora i frag-ment żaglówki, u góry umieszczony jest napis „Gró-dek nad Dunajcem”. Miejscowości położone bez-pośrednio nad Jeziorem Rożnowskim to Zbyszyce, Gródek n. Dunajcem, Sienna, Bartkowa-Posadowa i Rożnów. Nad Jeziorem Czchowskim usytuowane jest Tropie. Pozostałe sołectwa to: Roztoka Brzeziny, Buj-ne, Podole Górowa, Przydonica, Przydonica Glinik, Posadowa, Jelna i Jelna Działy. Aby w pełni doświad-czyć piękna regionu, warto wybrać się na przejażdżkę rowerem – przez gminę przebiegają dwa duże szlaki:
Karpacki Szlak Rowerowy i Winny Szlak Rowerowy.
A w świąteczny czas dobrze jest się udać do rożnow-skiego kościółka, aby posłuchać jak gra Orkiestra Dęta im. Jana Dziedzica. Gmina Gródek n. Dunajcem ma wiele naturalnych walorów turystycznych oraz in-teresujące zabytki:
- drewniane kościoły w Rożnowie, Przydonicy i Podolu;
- romański kościół murowany w Tropiu (a także pustelnia i źródełko św. Świerada)
- gotycki kościół murowany w Zbyszycach;
- dwory w Rożnowie i Zbyszycach;
- ruiny zamków w Rożnowie (z XIV w Zawiszy Czarnego i z XVI w hetmana Tarnowskiego)
oraz ledwo widoczne pozostałości po zamku na wyspie Grodzisko;
- dwa zabytkowe dęby w centrum wsi i zabytkowe lipy przy kościele w Rożnowie;
- kompleks skałek z przygotowanymi trasami wspinaczkowymi również w Rożnowie;
- liczne osobliwości przyrodnicze na „Małpiej Wyspie”;
- bogate w grzyby i inne owoce lasy.
Na koniec należy wspomnieć o otworzonej w 2010 roku Samorządowej Szkole Muzycznej I stop-nia w Rożnowie, która na pewno przyczyni się do roz-woju nowych talentów na terenie gminy.
Zapora w Rożnowie (BW)
Na plaży (BW)
Z Dąbrowskiej Góry (MM)
str. 34 str. 35
Gmina Gródek nad Dunajcem
Kościół w Zbyszycach (MM)
str. 36
4. Kulturalne osobliwości
Każda z wymienionych gmin jest w jakiś sposób niepowtarzalna. To od preferencji turysty zależy, gdzie zatrzyma się na dłużej, co zapamięta, do czego będzie wracał myślami. Nietrudno więc się domyśleć, iż wybór osobliwości opisanych w tym rozdziale bę-dzie miał charakter subiektywny. Naszkicowane tu miejsca i wydarzenia będące częścią dziedzictwa kul-turalnego tej okolicy mogą stać się ważne również dla czytelników książki. Wystarczy tylko zapoznać się z nimi w rzeczywistości i dać się ponieść czarowi do-liny Dunajca.
Ruiny zamku Zawiszy Czarnego
To właśnie w tym miejscu [...] damy koczują, wśród gruzów zamczyska, niewiasty średniowieczne dumnym kro-kiem płyną, a przy nich połyskują rycerskie zbroiska [...]7 Kiedy przedostaniemy się na niewielki placyk pomię-dzy wyniosłymi ruinami murów, zamkniemy oczy i wsłuchamy się w szum wiatru, przy odrobinie szczę-ścia możemy usłyszeć rżenie koni, szczęk zbroi oraz gwar zamkowej gawiedzi. To echa minionych czasów.
Zamek Zawiszy Czarnego to jeden z dwóch zam-ków rożnowskich, nazywany także Zamkiem Górnym.
Jego ruiny mieszczą się w lesie, przy drodze na Zapo-rę. Zamek wzniesiono w latach 1336 – 1370 na wzgó-rzu, na którym wcześniej mieściło się grodzisko rodu Rożnów. Zawisza Czarny stał się jego właścicielem w 1426 roku dzięki pożyczce udzielonej kasztelanowi Piotrowi Kurowskiemu. Ówczesny właściciel zamku pieniędzy w terminie nie oddał, a Zawisza dopłacił i stał się nowym panem nie tylko zamku, ale także całego Rożnowa i kilku innych wiosek. Szlachetny rycerz niedługo cieszył się nabytą posiadłością. Dwa lata później wyruszył na bitwę z Turkami, z której już nie wrócił. Zamek zamieszkiwano do XVII wieku.
Kiedy przeniesiono się do nowszej budowli - Zamku Dolnego - stara warownia zaczęła popadać w ruinę.
Dzisiaj stanowi wspaniały pomnik minionych wieków.
Ciekawostką jest fakt wykorzystania ruin zamku pod-czas koncertu Tomka Kamińskiego, zorganizowanego na trasie peregrynacji ikony Chrystusa Przemienio-nego. Pod murami postawiona została prowizoryczna scena, wycięto krzaki, wzgórze oświetlono. Z Nowego Sącza do Rożnowa jeziorem przypłynęła wspomniana ikona. Obraz z przygotowanej na to wydarzenie przy-stani do ruin zamku przenieśli miejscowi harcerze.
Następnie odbył się wspomniany koncert, po czym obraz odniesiony został do kościoła, skąd następne-go dnia pojechał w dalszą drogę – na pola lednickie.
Jak więc widać, również i dzisiaj zamki mogą tętnić życiem.
7 J. Szujski, Pan Rożnowa, 1985
Pozostałości dawnych wieków (SK) Ściana północna (SK)
str. 36
Fragmenty ruin zamku Zawiszy Czarnego (SK) Widok na kościół parafialny (SK)
str. 39
Rożnowski Zamek Dolny
To niewątpliwie obiekt godny uwagi. Budowle tego typu są raczej mało charakterystyczne dla tej części Europy. Beluarda to budynek wzniesiony na planie pięcioboku o trzydziestometrowej osi. Ściany z ciosanego kamienia mają 3 metry grubości. Całość pokryta jest kamienną kopułą. Po zewnętrznej stronie na jednym z naroży wyrzeźbiono brodatego mężczy-znę trzymającego odciętą głowę Turka. Na drugim narożu widnieje herb fundatora budowli. Beluarda to tylko część całego bastionu. Jan Amor Tarnowski
To niewątpliwie obiekt godny uwagi. Budowle tego typu są raczej mało charakterystyczne dla tej części Europy. Beluarda to budynek wzniesiony na planie pięcioboku o trzydziestometrowej osi. Ściany z ciosanego kamienia mają 3 metry grubości. Całość pokryta jest kamienną kopułą. Po zewnętrznej stronie na jednym z naroży wyrzeźbiono brodatego mężczy-znę trzymającego odciętą głowę Turka. Na drugim narożu widnieje herb fundatora budowli. Beluarda to tylko część całego bastionu. Jan Amor Tarnowski