przez podatnika, jakie generuje rozbudowany system regulacji
Inny przykład próby uregulowania „na nowo”
tego, co zostało zderegulowane, o którym udało się dowiedzieć w czasie prowadzo-nych wywiadów, dotyczy Krakowa. W lutym
2014 r. więc w czasie obowiązywania ustawy deregulacyjnej, właśnie w Krakowie została założona Federacja Stowarzyszeń Przewod-nickich. Jej celem jest „reprezentowanie sta-nowiska i interesów przewodników w sto-sunku do innych podmiotów na poziomie krajowym i międzynarodowym oraz struktu-ralne i merytoryczne wsparcie działalności i funkcjonowania stowarzyszeń przewodnic-kich i przewodników turystycznych na pozio-mie krajowym i międzynarodowym. Profesjo-nalizm, wysoka jakość świadczonych usług, rzetelność w wykonywaniu zawodu, wiedza, kultura osobista, szacunek dla klientów i ko-legów przewodników – to my zawodowi prze-wodnicy turystyczni po Krakowie”33 – piszą o sobie członkowie Federacji na stronie in-ternetowej. Jej działalność w artykułach pra-sowych i internetowych komentowana była zdaniami typu „Przewodnicy znaleźli sposób na deregulację?”34. Jednym z celów organi-zacji jest podnoszenie kwalifikacji przewod-ników, którzy zdobyli uprawnienia przed deregulacją i mają licencje, pozwalającą im wykonywać swój zawód. Jak można było przeczytać w jednej z medialnych relacji do-tyczących powstania Federacji Stowarzyszeń Przewodnickich w Krakowie „mieliśmy nadzie-ję, że uda się zatrzymać nowelizację Gowina.
Po to się spotykamy, aby wyrazić wdzięcz-ność, że jesteście pierwszymi ambasadorami Krakowa. Gdy budowaliśmy argumentację przeciw deregulacji, mówiliśmy, że ten za-wód nie powinien być w zupełności wolny, ponieważ trzeba dużo wiedzieć o mieście, znać kontekst, ciekawostki. Przewodnik musi być skarbnicą wiedzy. Wzrost ruchu tury-stycznego nie będzie możliwy bez zachowa-nia wysokich standardów w turystyce. Dzięki państwa wiedzy mamy szansę rozwijać ruch turystyczny – powiedziała na spotkaniu z oka-zji Międzynarodowego Dnia Przewodnika wi-ceprezydent ds. kultury, Magdalena Sroka”35. W ramach federacji powołane zostały zespoły, które monitorują jakość usług przewodników.
Powstała też kapituła złożona z przedstawi-cieli miasta, muzeów miejskich i
przewodni-[33] http://fsp.krakow.pl/certyfikacja/ [dostęp: 15 maja 2016].
[34] http://lovekrakow.pl/aktualnosci/przewodnicy-znalezli-sposob-na-deregulacje_5201.html [dostęp: 11 czerwca 2016].
[35] http://lovekrakow.pl/aktualnosci/przewodnicy-znalezli-sposob-na-deregulacje_5201.html [dostęp: 11 czerwca 2016].
ANALIZY I BAD ANIA ANALIZY I BAD ANIA
ków, która układa egzaminy na licencjono-wanego przewodnika. Po zdanym egzaminie z wiedzy o Krakowie, komisja certyfikacyjna będzie wydawała identyfikatory (ich znacze-nie i funkcję rozumieć można jako „nowe cer-tyfikaty”, „nowe licencje”).
Próby uregulowania „na nowo” tego, co zo-stało zderegulowane wydają się interesują-cym tematem badań poświęconych skut-kom deregulacji dostępu do zawodów. Warto z pewnością przyjrzeć się temu, kto jest ini-cjatorem takich działań, jaki widzi w tym in-teres, w jakich branżach najczęściej powstają tego typu „alternatywne systemy regulacji”
i jak oceniana jest ich skuteczność. Z pew-nością należy pamiętać, że istnieje wiele od-dolnych form deregulacji, popularne są tzw.
in-houseregulations, czyli wewnętrzne zasa-dy przyjmowane przez firmy, „wewnętrz-ne uregulowania korporacyj„wewnętrz-ne obliczo„wewnętrz-ne na większą adaptacyjność do zmian we wzorach konkurencji”36. Wiesława Kozek zwraca uwa-gę, że in-house regulations są wynikiem po-lityki deregulacji i – jak dodaje – nawet w społeczeństwie o relatywnie liberalnym podejściu do regulacji, w tym do kontraktów o pracę, takim jak Stany Zjednoczone istnieje szereg reguł narzucanych aktami prawnymi.
Pytania o inne efekty deregulacji poza nowy-mi, wewnętrznymi zasadami przyjmowanymi przez firmy, stowarzyszenia i federacje – wy-dają się wciąż ważne i aktualne.
Podsumowanie
Deregulacja dostępu do zawodu z pewnością jest kwestią, która wciąż wzbudza emocje, wywołuje komentarze i, pomimo że o otwar-ciu dostępu do zawodów słyszymy już od ponad czterech lat, wciąż polaryzuje opinię publiczną. Warto zadać sobie pytanie, co de-regulacja oznacza w praktyce: czy odejście od kontroli i regulacji państwowych wymaga stworzenia nowych, alternatywnych reguł? Czy można postawić znak między deregulacją a deetatyzacją? Być może obserwowanie dzia-łań i ruchów widocznych po otwarciu dostępu do zawodów może nam powiedzieć więcej o całym rynku pracy niż o deregulowanych branżach. Dzięki temu możemy dowiedzieć się, przedstawiciele których branż są zdolni do najbardziej konsekwentnych i wytrwałych
zbiorowych działań obronnych i w których branżach są najsilniejsze i najsprawniej zorga-nizowane zawodowe stowarzyszenia i fe-deracje. Te kwestie mogą stanowić temat dalszych badań, tym bardziej że w najbliż-szym czasie będziemy mogli śledzić dzia-łania – nie tylko legislacyjne – związane z przygotowywaną czwarta transzą deregula-cji37.
Bibliografia
Atkinson J., Manpower Strategies for Flexible Organizations,
„Personnel Management”, vol. 16 (8) 1984.
Babbie E., Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Na-ukowe PWN, Warszawa 2004.
Boguszewski R., Komunikat CBOS. Opinie o deregulacji zawo-dów w Polsce, Warszawa 2012.
Dobrołowicz M., Gdy wycieczka do czeskiej Pragi kończy się na prawym brzegu warszawskiej Wisły, czyli o deregulacji dostę-pu do zawodu z perspektywy przewodników miejskich, „Pań-stwo i Społeczeń„Pań-stwo”, nr 3, Kraków 2014.
Esping-Andersen G., Why deregulate labour markets?, Oxford University Press, New York 2000.
Friedman M. I R., Free to Choose: A Personal Statement, New York 1979.
Frieske K.W., red., Deregulacja polskiego rynku pracy, Instytut Pracy i Praw Socjalnych, Warszawa 2003.
Frieske K.W., Zasada wzajemności: istotne przesłanki deregula-cji rynku pracy, w: Deregulacja polskiego rynku pracy, red.
K.W. Frieske, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2003.
Kozek W., Regulacja rynku pracy i modele stosunków pracy – problem in-houseregulations, w: Deregulacja polskiego ryn-ku pracy, red. K. W. Frieske, Warszawa 2003.
Kozek W., red., Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.
Kozek W., Rynek pracy. Perspektywa instytucjonalna, Wydaw-nictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
Kryńska E., Deregulacja a segmentacja rynku pracy, w: Deregu-lacja polskiego rynku pracy, red. K.W. Frieske, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2003.
Kurczewska U., Lobbing i grupy interesu w Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Ostrowski P., Deregulacja rynkowa w procesie reformy ochrony zdrowia a protesty pielęgniarek i położnych, w: Instytucjona-lizacja stosunków pracy w Polsce, W. Kozek, red. Wydawnic-two Naukowe Scholar, Warszawa 2003.
Słomczyński K.M., Skale zawodów według wymogów kwalifi-kacyjnych, złożoności pracy, wynagrodzenia materialnego i prestiżu, w: Nowa klasyfikacja i skale zawodów. Socjologicz-ne wskaźniki pozycji społeczSocjologicz-nej w Polsce, red. H. Domański, Z. Sawiński, K.M. Słomczyński, Wydanwnctwo IFiS PAN, War-szawa 2007.
Winterstein H., Sozialpolitik in der Beschaeftigungskrise II, Berlin 1986.
Wiśniewski Z., Kierunki i skutki deregulacji rynku pracy w kra-jach Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1999.
[36] W. Kozek, Regulacja rynku pracy… op.cit., s. 212.
[37] W. Kozek, Regulacja rynku pracy i modele stosunków pracy – problem in-houseregulations, w: Deregulacja polskiego rynku pracy, red. K.W. Frieske, Warszawa 2003, s. 224.
ANALIZY I BAD ANIA ANALIZY I BAD ANIA
Summary
The main purpose of this article is to present opinions about laws from 2013–2015 which opened the access to jobs in Poland. The opinions come from tourist guides, because this job was opened in 2013 (thanks to the new law the access to this job in 2013 became easier than earlier). Presented opinions were collected both before and after The Law of Deregulation came into force. The reader of this article will find the reflection about the deregulation from the perspective of sociology of work.
Key words
deregulation, job market, job, segmentation of job market, supply of work
Więcej o autorze
Michał Dobrołowicz
Instytut Socjologi, Uniwersytet Warszawski
Absolwent i doktorant w Zakładzie Socjologii Pracy i Organizacji Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, dzienni-karz radiowy i internetowy. Jego zainteresowania naukowe dotyczą przede wszystkim problematyki pokoleń funkcjonujących na rynku pracy, socjologii organizacji, segmentacji rynku pracy i zarządzania zasobami ludzkimi. Prowadzi w Instytucie Socjo-logii UW zajęcia na temat problemów rynku pracy, badań rynkowych, warsztaty dotyczące prowadzenia wywiadów grupo-wych oraz losów zawodogrupo-wych absolwentów socjologii. Jako koder pracował w koordynowanym przez Harvard University projekcie „Logika społeczeństwa obywatelskiego”. Ostatnie publikacje: „Czy sytuacja polskiego Pokolenia Y na ryku pracy jest anomijna?” (w: „Czy stracone pokolenie? Młodzież i jej dylematy na początku XXI wieku” red. P. Długosz, H. Kotarski, W. Jedynak, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2014; „Jakimi pracownikami są pracownicy Pokolenia Y?”
(w: „Zarządzanie zasobami ludzkimi. Refleksje teoretyczne, kwestie praktyczne” red. T. Oleksyn, B.A. Sypniewska, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, Warszawa 2016).
ANALIZY I BAD ANIA ANALIZY I BAD ANIA
Wprowadzenie
Aktywizacja rynku pracy łączy się z prowa-dzeniem przez państwo odpowiedniej poli-tyki, która ukierunkowana jest na jej przed-miot, czyli rynek pracy. Opinie ekonomistów na ten temat są zróżnicowane, ale w więk-szości przypadków uważa się takie działania za niezbędne1. Przegląd teorii rynku pracy wskazuje na kilka argumentów uzasadniają-cych potrzebę prowadzenia polityki, takich jak niedostateczna przejrzystość rynku pracy, niedostosowania alokacyjne, niedostateczna skłonność do ryzyka, dyskryminację grup pro-blemowych i zjawisko histerezy2. Efektywne prowadzenie polityki wymaga odpowiednie-go zdiagnozowania problemów występujących na rynku pracy, które powinny być elimino-wane poprzez interwencję państwa. Obecnie mają one charakter strukturalny i dotyczą ni-skiej aktywności zawodowej niewielkich prze-pływów z bierności do aktywności zawodo-wej, niskiej mobilności zawodozawodo-wej, czy dłu-gotrwałego bezrobocia. Ich petryfikacja na-kazuje wprowadzenie zmian w polityce ryn-ku pracy. Stosowane w jej ramach instrumen-ty cechuje zróżnicowana skuteczność. Wyni-ka to często z tradycyjnego podejścia do form przeciwdziałania bezrobociu i automatyczne-go uruchamiania wielu instrumentów, które nie są dostosowane do potrzeb lokalnych rynków pracy. Działania takie nie sprzyjają aktywizacji czynnika pracy, co oznacza straty dla gospodarki. Na poszczególnych regional-nych, lokalnych rynkach pracy są niewyko-rzystane zasoby ludzkie, a ich potencjał kwa-lifikacyjny ulega deprecjacji ze względu na brak możliwości produktywnego zaangażo-wania. Celem tego opracowania jest