T ECHNICZNYCH M ECHANIK W J ELENIEJ G ÓRZE

Badanie zostało zrealizowane w roku szkolnym 2013/14. W trakcie ewaluacji w szkole zbierano informacje pochodzące z wielu źródeł – od dy-rektora, uczących w szkole nauczycieli, uczniów oraz dokumentacji szkol-nej. Do gromadzenia danych wykorzystano metody ilościowe (ankiety), ja-kościowe (wywiady indywidualne, obserwację, informacje przekazywane na posiedzeniach Rad Pedagogicznych, oraz dokumentów szkolnych). Do ra-portu załączono opracowanie wyników ankiet.

Wskazanie źródeł informacji o jakości pracy w obszarach objętych ewa-luacją: wybrane klasy uczniów I, II.

Opis metod i narzędzi badawczych wykorzystanych przy ewaluacji: wywia-dy, analizy dokumentów: dzienniki zajęć pozalekcyjnych, dokumentacja biblioteki szkolnej, plan pracy i sprawozdanie działalności zespołów przed-miotowych, tablice, strona internetowa, wnioski z analizy osiągnięć eduka-cyjnych uczniów, wyniki egzaminów zewnętrznych i wewnętrznych, wnioski z posiedzeń rad pedagogicznych oraz zespołów przedmiotowych, wnioski oraz postulaty rady rodziców, dokumentacja szkolna, wnioski z pracy szko-ły i badań zewnętrznych, program rozwoju szkoszko-ły, inne informacje dotyczą-ce szkoły.

Terminy przeprowadzenia czynności ewaluacyjnych: określenie przed-miotu ewaluacji, kryteriów, pytań kluczowych, wskazania metod i próby badawczej do 26.05.2014 r.

15 Por. J. MacBeath, A. McGlynn, Self-evaluation. What’s in it for schools, London, New York 2002; J. Mac-Beath, Schools must speak for themselves. The case for school self-evaluation, London and New York, 1999, Routledge, s. 26.

Przebieg ewaluacji, zbieranie informacji oraz ich analiza, oraz pisanie rapor-tu do 30.06.2014 r.

Wymaganie: uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej.

Cele ewaluacji: określenie w jakim stopniu prowadzona jest diagnoza wie-dzy i umiejętności uczniów.

Wyniki ewaluacji sporządzono na podstawie: raportu z testów diagnostycz-nych, sprawozdań zespołów przedmiotowych, protokołów Rady Pedagogicz-nej, rozmów z nauczycielami, planów pracy dydaktyczno-wychowawczej, PSO, dziennika elektronicznego, dzienników pracy pozalekcyjnej, rozmów z uczniami.

P

W szkole podejmuje się działania służące nabywaniu przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających z podstawy programowej. Syste-matycznie i z zastosowaniem metod ilościowych i jakościowych analizowa-ne są różnorodanalizowa-ne osiągnięcia uczniów, w wyniku czego formułowaanalizowa-ne są wnioski do dalszej pracy.

Nabywaniu przez uczniów wiadomości i umiejętności służy również uwzględnianie w analizie możliwości rozwojowych uczniów, takich jak: dys-funkcje, zdolności i możliwości fizyczne oraz okazywanie uczniom przez nauczycieli wiary w ich możliwości. Pozytywnym efektem jest także wysoka zdawalność abiturientów przystępujących do egzaminu maturalnego oraz zdobywanie czołowych miejsc w konkursach, zwłaszcza na szczeblu powia-tu.

Stosowane metody ilościowe i jakościowe, pozwalają na formułowanie wniosków do dalszej pracy, które są nakierowane przede wszystkim na podnoszenie jakości pracy szkoły w zakresie efektów nauczania, warsztatu pracy nauczyciela i organizacji pracy szkoły. Formułowane wnioski przy-czyniają się do wzrostu efektów kształcenia.

Od 01.09.2012 roku obowiązuje procedura monitorowania realizacji podstawy programowej(rysunek 1).

Zgodnie z jej zapisami każdy nauczyciel w terminie do września złożył pisemne opracowanie rozkładu materiału dla poszczególnych oddziałów i grup. Przed złożeniem rozkładów materiałów dyrektorowi, były one uzgad-niane z przewodniczącymi zespołów przedmiotowych. Monitorowanie stop-nia realizacji podstawy programowej odbywało się poprzez: doraźne i pla-nowane kontrole dyrektora zapisów w dzienniku.

W sprawozdaniu podawana była też ilość przeprowadzonych spraw-dzianów. Prowadzona była bieżąca analiza częstotliwości i różnicowania form oceniania cząstkowego uczniów. Po przeanalizowaniu dzienników lek-cyjnych stwierdzono, że nauczyciele systematycznie oceniają uczniów, a ilość stawianych stopni jest proporcjonalna do ilości godzin dydaktycz-nych. W celu sprawdzenia wiadomości i umiejętności nabytych przez uczniów w procesie nauczania nauczyciele stosowali różnorodne formy, np.:

kartkówki, sprawdziany pisemne, odpowiedzi ustne itd. Na bieżąco

nauczy-ciele indywidualnie i w zespołach przedmiotowych analizowali zebrane wy-niki.

Rysunek 1. Monitorowanie realizacji podstawy programowej Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań empirycznych.

Kolejnym potwierdzeniem, że uczniowie nabywają wiadomości i umie-jętności określone w podstawie programowej są wyniki przeprowadzonych przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów diagnoz badających przyrost wiedzy i umiejętności w zakresie podstawy programowej. Uczniowie w pro-cesie oceniania uzyskują w zdecydowanej większości oceny pozytywne.

Stosowany w szkole system oceniania jest znany i akceptowany przez uczniów. WSO podlega ewaluacji i jest udoskonalany w miarę po-trzeb(rysunek 2).

Rysunek 2. Znajomość Wewnatrz Szkolnego Systemu Oceniania (WSO) przez uczniów

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań empirycznych.

Monitorowanie realizacji podstawy programowej odbywało się też po-przez obserwację zajęć doradczo-doskonalących (oraz obserwacji wynikają-cych z planu rozwoju zawodowego czy oceny pracy nauczyciela). Na wszyst-kich zajęciach hospitowanych cel został zrealizowany. Potwierdzeniem są wypowiedzi uczniów, nauczycieli, dyrektora oraz wyniki analizy dokumen-tów.

Wszyscy nauczyciele stwierdzili, że analizują osiągnięcia edukacyjne wszystkich uczniów. Wśród przykładów podawali najczęściej: testy diagno-zujące, sprawdziany, kartkówki; próbne matury; oceny cząstkowe; osią-gnięcia uczniów zdolnych i mających trudności w nauce; osiąosią-gnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego; osiągnięcia sportowe. Wszel-kie analizy osiągnięć uczniów prowadzone są indywidualnie przez nauczy-cieli, oraz zespoły przedmiotowe i Radę Pedagogiczną. Nauczyciele wymie-niają spostrzeżenia na spotkaniach zespołów przedmiotowych. Analizuje się również postępy w nauce na zebraniach rodziców i spotkaniach indywidu-alnych.

Ponadto nauczyciele w ankiecie wskazali również na modyfikowanie programów nauczania.

Rysunek 3. Realizacja podstawy programowej

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań empirycznych.

Z kolei dyrektor stwierdził, że ważnymi wnioskami było podjęcie działań w celu zwiększenia frekwencji na zajęciach.

Nauczyciele i dyrektor również zgodnie wymienili następujące przykła-dy wdrożenia wniosków z analizy osiągnięć uczniów:

 organizacja kół zainteresowań w celu rozwijania zainteresowań uczniów i zachęcania do udziału w konkursach i olimpiadach;

 stosowanie zróżnicowanych metod nauczania.

Wdrożone wnioski z ewaluacji przyczyniają się do poprawy wyników w nauce uczniów. Świadczą o tym przykłady podawane przez nauczycieli, które dotyczą: zorganizowania dodatkowych konsultacji dla wszystkich uczniów; zwiększenia pracy w celu osiągnięcia lepszych efektów w różnego typu olimpiadach i konkursach. Większość nauczycieli stosuje w swojej pracy metody aktywizujące (na co wskazują odpowiedzi uczniów rysunek 4 oraz odpowiedzi nauczycieli rysunek 5)oraz okazują wiarę w nich wierząc w sukces ucznia zachęcają do udziału w konkursach i olimpiadach.

Rysunek 4. Wykorzystywanie przez nauczycieli różnych metod i form nauczania według uczniów

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań empirycznych.

Rysunek 5. Wykorzystywanie przez nauczycieli różnych metod i form nauczania, według nauczycieli

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań empirycznych.

Dyrektor szkoły angażuje nauczycieli do udziału w realizacji ewaluacji wewnętrznej i uświadamia, że poprawia to jakość pracy własnej nauczycieli i szkoły dzięki temu, że wyniki ewaluacji są informacją zwrotną o funkcjo-nowaniu szkoły w poszczególnych jej obszarach, a nauczyciele wzbogacają przez to własny warsztat pracy, badając swoje działania dydaktyczne, wy-chowawcze i opiekuńcze. Ma to również wpływ na doskonalenie metod pra-cy zespołowej i odpowiedzialności za jej efekty. Dzięki ewaluacji możliwe jest wprowadzanie zmian na podstawie wniosków i rekomendacji z przeprowa-dzonych działań ewaluacyjnych.

Bardzo ważnym aspektem w przebiegu procesu nabywania przez uczniów wiadomości i umiejętności jest współpraca całego środowiska szkolnego (uczniów, nauczycieli, rodziców).

Zalecenia i oczekiwania:

 Dalsze przeprowadzanie i analiza wyników testów próbnych i badań wyników z wybranych przedmiotów oraz wdrażanie wniosków z tych analiz.

 Ciągłe przekazywanie wyników analiz osiągnięć uczniów im samym oraz rodzicom w czasie zebrań z rodzicami i spotkań indywidualnych.

 Mobilizowanie uczniów do systematycznej pracy i nauki oraz do udzia-łu w zajęciach pozalekcyjnych.

 Mobilizowanie rodziców uczniów mających kłopoty z nauką do ściślej-szej współpracy ze szkołą.

 Wprowadzenie zapisów w regulaminie oceniania zachowania zwiększa-jących motywację uczniów do systematycznej nauki i respektowania pożądanych postaw.

 Dalsze doskonalenie przez nauczycieli warsztatu pracy. Pogłębianie wiedzy nauczyciel i w zakresie pomiaru dydaktycznego.

L

:

[1] Babbie E., Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2006, s. 394.

[2] Beath, Schools must speak for themselves. The case for school self-evaluation, London and New York, 1999, Routledge, s. 13.

[3] Cronbach L.J. and Assotiations, Towards the reform of program evaluation:

Aims, methods and institutional arragements, San Francisco, CA, 1980.

[4] Chudziński M., Przybylski W., Jak skutecznie napisać projekt socjalny? Po-radnik dla potencjalnych projektodawców Europejskiego Funduszu Społecz-nego, Verlag Dashofer, Warszawa 2008, s. 45.

[5] Górniak J., Keler K., Ewaluacja i wskaźniki w cyklu planowania i realizacji polityk publicznych „Zarządzanie Publiczne” nr 1/2008, s. 114.

[6] Haładuda J., Kuratorium Oświaty w Poznaniu, [http://ko.poznan.pl/?page=1 204] (w opracowaniu rodzajów ewaluacji, o których mowa w dokumentach zaproponowanych przez Radę Unii Europejskiej wykorzystano materiał po-chodzący ze szkolenia dla pracowników Instytucji Zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty, Krajowej Jednostki Oceny oraz komórek oceny w insty-tucjach zarządzających poszczególnymi programami operacyjnymi. Autorami materiału są: Krzysztof Choromański, Beata Ciężka, Grzegorz Dziarski, Ju-styna Ratajczak, Agnieszka Rudolf, Tomasz Skierniewski oraz firma KPMG;

materiał jest dostępny na stronach PTE).

[7] Korporowicz L., Ewaluacja w edukacji, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1997, s. 57.

[8] MacBeath J., McGlynn A., Self-evaluation. What’s in it for schools, London, New York 2002; J. Mac-Beath, Schools must speak for themselves. The case for school self-evaluation, London and New York, 1999, Routledge, s. 23,24,26.

[9] Mazurkiewicz G., Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. T 1. Konteksty, Im-puls, Kraków 2010, s. 46.

[10] Marynowicz-Hetka E., Piekarski J., Wokół problemów działania społecznego, Oficyna „Śląsk”, Katowice 1998, s. 71.

[11] Niemierko B., Diagnostyka edukacyjna. Podręcznik akademicki, PWN, War-szawa 2009, s. 317, 318,319,326.

[12] Olejniczak K., Teoretyczne podstawy ewaluacji ex-post, w: A. Haber (red.) Ewaluacja ex-post. Teoria i praktyka badawcza, PARP, Warszawa 2007, s. 16.

[13] Simons H., Samoewaluacja szkoły, w: Ewaluacja w szkole. Wybór tekstów, H. Mizerek red., Olsztyn 1997 s. 59.

Zasoby internetowe:

[14] [http://ko.poznan.pl/?page=1204].

[15] [http://www.kuratorium.katowice.pl].

S

Ewaluacja jako nieodzowny element funkcjonowania pracy szkoły i nauczycieli na przykładzie Zespołu Szkół Technicznych „Mechanik”

w Jeleniej Górze

Celem, opracowania jest wyjaśnienie w jakim stopniu założenia nowej podstawy programowej na danym etapie kształcenia zostały osiągnięte oraz jakie czynniki miały wpływ na osiągnięcie tych efektów. W swoim opraco-waniu chciałabym również zwrócić uwagę jak nieodzownym elementem funkcjonowania szkoły i nauczycieli jest ewaluacja.

W szkole uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności, wynikające z podstawy programowej, poprzez systematyczną analizę osiągnięć eduka-cyjnych uczniów. Na podstawie zgromadzonych danych stwierdzam, że pro-gram pozwala na realizację funkcji kształcących i wychowawczych oraz jest atrakcyjny dla uczniów i nauczycieli. Natomiast szkoła posiada odpowiednie warunki do nauczania.

Ważnym aspektem w przebiegu procesu nabywania przez uczniów