nieustannym wzroście wymagań dotyczących jakości produktu i rosnącej złożoności procesów wytwarzania oraz wzrost liczby regulacji i wymagań formalno-prawnych sprawiają że jednym z kluczowych elementów determinujących rozwój przedsiębiorstwa jest zdolność do skutecznego wykorzystywania technik informacyjnych, informatycznych i telekomunikacyjnych.
Nowoczesne techniki informacyjne oraz wykorzystanie systemów i narzędzi informatycznych umożliwiają z jednej strony skuteczną realizację zadań stawianych służbom utrzymania ruchu a z drugiej efektywne wykorzystanie istniejących zasobów i optymalizację kosztów ich funkcjonowania. Narzędzia informatyczne dedykowane do wspomagania procesów realizowanych w podsystemach zapewniania zdatności nazywane są komputerowymi systemami wspomagającymi służby utrzymania ruchu, lub systemami klasy CMMS (Computerised Maintenance Management System).
Obecnie szczególnego znaczenia nabierają zintegrowane systemy informatyczne jako narzędzie racjonalizacji i optymalizacji procesów realizowanych w przedsiębiorstwach. Stąd coraz większa liczba nie tylko dużych ale także małych i .średnich przedsiębiorstw decyduje się na wdrożenie systemów klasy ERP (Enterprise Resource Planning).
Systemy klasy ERP (można tłumaczyć jako systemy Planowania Zasobów Przedsiębiorstwa) to w uproszczeniu informatyczne systemy aplikacji, które integrują procesy przedsiębiorstwa na wszystkich jego szczeblach. Przeznaczone są zarówno dla przedsiębiorstw produkcyjnych, handlowych jak i usługowych. System ERP powinien obejmować całość procesów produkcji i dystrybucji, integrować różne obszary działania przedsiębiorstwa, porządkować i przyspieszać przepływ informacji. Systemy klasy ERP nie są związane bezpośrednio ze wspomaganiem służb utrzymania ruchu, mogą w ogóle nie zawierać modułów wspomagania SUR.
Komputerowe wspomaganie szeroko rozumianego podsystemu utrzymania ruchu (służb utrzymania ruchu) w przedsiębiorstwach może być realizowane zarówno poprzez wdrażanie niezależnych programów komputerowe typu CMMS, często mogących współpracować z istniejącymi lub w przyszłości wdrażanymi systemami klasy ERP, jak i poprzez moduły (lub funkcje) bardziej złożonych systemów ERP.
Wybór narzędzi informatycznych
Producenci i dystrybutorzy komputerowych programów wspomagających działanie służb utrzymania ruchu nie wskazują, z oczywistych względów, na ewentualne problemy i koszty związane z wdrażaniem i stosowaniem oferowanych systemów wyliczając jedynie zalety tych systemów do których najczęściej zaliczają lepsze wykorzystanie zasobów przedsiębiorstwa co ma umożliwić: zmniejszenie kosztów produkcji, zmniejszenie poziomu zapasów, zmniejszenie liczby uszkodzeń maszyn i urządzeń stosowanych w procesie produkcji, itp. Brak jednoznacznego, spójnego i jednolitego sposobu opisu cech oferowanych produktów utrudnia proces ich oceny i porównania.
Metody oceny informatycznych systemów wspomagających służby utrzymania ruchu (SUR) i optymalizacji doboru tych systemów do konkretnego przedsiębiorstwa (uwzględnienie specyfiki działania rzeczywistego systemu eksploatacji obiektów technicznych) można podzielić na dwie zasadnicze grupy:
metody obiektywne oparte na zadaniach optymalizacji matematycznej,
metody subiektywne oparte na analizie obranych kryteriów z przypisaniem im odpowiednich wag.
Decydent dokonuje wyboru quazi-optymalnego systemu wspomagającego SUR spośród wielu możliwych rozwiązań z uwzględnieniem, często wzajemnie sprzecznych, kryteriów doboru. W praktyce decydent buduje tabelę zestawieniową wspólną dla różnych rozwiązań analizowanych systemów z wszystkimi danymi ,,za” i ,,przeciw” mającymi wpływ na wybór danego rozwiązania i dokonuje hierarchizacji systemów w świetle przyjętego układu kryteriów wyboru.
Ogólne zasady, które powinny być uwzględniane przy doborze urządzeń, w tym urządzeń komputerowych i systemów informatycznych wymagają analizy takich cech obiektów jak:
► funkcjonalność,
► niezawodność i trwałość,
► sprawność,
► koszty zakupu i wdrożenia,
► koszty eksploatacji w tym koszt i dostępność materiałów eksploatacyjnych,
► łatwość eksploatacji,
► ergonomiczność,
► zgodność z obowiązującymi normami i przepisami.
Powszechnie używanymi metodami przydatnymi przy wyborze jednego z wielu możliwych rozwiązań (dobór maszyn, wybór technologii, itd.) są metody liniowe oraz metody relacyjne.
Pierwszą grupę tworzą hierarchiczne metody liniowe. Jedną z metod należących do tej grupy jest metoda rangowania inaczej nazywana metodą punktową. W ocenie jakości zajmuje ona szczególne miejsce, bowiem ujmuje wszystkie oceniane oddzielnie cechy obiektu w jedną liczbę, która kompleksowo wyraża jakość ogólną badanego obiektu [55]. Opiera się ona na swoistej hierarchii elementów systemu oraz ich odległości od wielkości maksymalnie możliwej do uzyskania. Ocena następuje w wyniku przyjęcia określonej skali. Hierarchię charakteryzuje uporządkowany w sposób rosnący lub malejący, szereg wskazujący na stopień realizacji kryterium globalnego, obejmującego wszystkie podkryteria. Dodatkowymi zaletami jest prosta, zrozumiała dla wszystkich konstrukcja, krótki czas realizacji oraz niskie koszty badania. Wyróżnia się rangowanie jednokryterialne i wielokryterialne. Polega ono na ustaleniu znaczenia analizowanego systemu w zbiorze analizowanych systemów, ze względu na ustalony zbiór kryteriów.
Skale punktowe łączą zalety skal werbalnych i skal liczbowych. Każdy punkt skali ma umowne liczby oraz odpowiadające im określenie (lub określenia) słowne. Precyzja uzyskanych wyników zależy od poprawnego zdefiniowania poszczególnych poziomów jakości i jest to pierwszy warunek by uzyskać poprawne wyniki. Drugim warunkiem jest wyszkolenie zespołu oceniającego, pozwalające na jednoznaczne rozumienie definicji poszczególnych cech obiektu. Definicje nie mogą zawierać pojęć o charakterze emocjonalnym i zbyt ogólnym [9].
Poprawnie skonstruowana skala punktowa powinna spełniać warunki [55]:
każdy stopień skali powinien odpowiadać odmiennemu poziomowi jakości uchwytnemu dla oceniającego;
każdemu punktowi skali (czyli każdemu poziomowi jakości) powinna odpowiadać jednoznaczna definicja jakości;
liczba punktów skali powinna być ograniczona i nie powinna przekraczać 11 stopni, a dla seryjnych, rutynowych oznaczeń zalecana jest skala pięciopunktowa;
wszystkie cechy powinny być oceniane na skali o jednakowej liczbie punktów.
Wynikiem metody punktowej jest uszeregowanie badanych systemów z punktu widzenia stopnia spełnienia wymagań. Do istotnych korzyści tej metody zalicza się:
odporność na wysokie różnice w obserwacjach, możliwość porównań cech ilościowych,
jakościowych i wartościowych jednocześnie oraz względna łatwość interpretacji. Metoda punktowa stosowana jest w wielu dziedzinach.
Druga grupą są metody relacyjne do których należy metoda AHP (Analytic Hierarchy Process). W metodzie tej wyróżnia się w niej dwa etapy przygotowawcze: hierarchicznie nadrzędne wyznaczenie względnej dominacji kryteriów, uzyskanych z porównania parami oraz obliczenie względnej dominacji poszczególnych systemów ze względu na kolejne kryteria i jeden analityczny. Tym ostatnim etapem jest obliczenie ocen syntetycznych porządkujących systemy oraz analiza i interpretacja wyników. W metodzie przyjmuje się na ogół uproszczoną (licząc co dwie przedziałki) skalę ocen Likerta od 1 do 9. Zgodność ocen w porównaniu parami jest kontrolowana przez współczynnik niespójności. Użyteczność metody AHP występuje, gdy w badaniu występuje hierarchia kryteriów oceny, reprezentująca różny poziom szczegółowości, związana z hierarchią celów lub oczekiwanych korzyści, gdy dane do analizy mają charakter jakościowy a nie tylko ilościowy, oceny są subiektywnym punktem widzenia osoby przeprowadzającej analizę, a warianty muszą należeć do tej samej klasy, ze względu na pełną porównywalność. Metoda jest trudna do stosowania przez oceniających i bardzo pracochłonna, relatywizm pomiędzy czynnikami ilościowymi i jakościowymi czasem bardzo trudny do uchwycenia i zmuszający do dodatkowych działań [9].
O ile jednak w metodach punktowych wystawia się ocenę, biorąc pod uwagę własne odczucia co do stopnia realizacji danej cechy kryterium w obiekcie w oderwaniu niejako od innych obiektów, to w metodach relacyjnych bierze się głównie pod uwagę zróżnicowanie jej realizacji w poszczególnych obiektach. W metodach punktowych relacje pomiędzy kryteriami mogą być narzucane zewnętrznie w postaci wektora preferencji, w metodach relacyjnych są obliczane też jako wektor preferencji z macierzy dominacji. Istnieje więc wiele podobieństw pomiędzy analizowanymi metodami, jednak interpretacja wyników metody AHP jest znacznie trudniejsza. Żadna też nie bierze pod uwagę zależności korelacyjnych pomiędzy kryteriami [9]. Z analizy metod wyboru można wyciągnąć następujące wnioski (Tab. 3.2):
metoda punktowa, chociaż subiektywna, nawet przy dużej ilości kryteriów oraz tradycyjnej liniowej skali punktowej jest oceniana jako racjonalna i łatwa w zastosowaniach praktycznych. Po uwzględnieniu skali preferencji stwierdzono, że wrażenie subiektywizmu i równoważności definitywnie różnych kryteriów nie są aż tak znaczące;
metoda AHP stwarza wiele trudności w przypadku konieczności porównania wielu systemów i przy zastosowaniu wielu kryteriów. Często pierwsze oceniane systemy uzyskują w stosunku do następnych lepsze oceny. Ocena może być niejednoznaczna, ze względu na jej relatywizm i rozciągnięcie skali Likerta. Pracochłonność tej metody rośnie w porównaniu z metodą punktową wykładniczo w stosunku do ilości wykorzystywanych kryteriów oceny oraz ilość branych pod uwagę systemów [9].
Tablica 2. Ocena możliwości wykorzystania metod doboru urządzeń [55]
Cecha charakterystyczna Metoda punktowa Metoda AHP
Łatwość zastosowania Wysoka Niska
Łatwość nauczenia się Wysoka Niska
Łatwość dokonania obliczeń Wysoka
Wysoka przy dysponowaniu odpowiednim oprogramowaniem
Obiektywizm Niski Wysoki
Interpretacja wniosków Wysoka Średnia
Proponowana metoda oceny systemów wspomagających służby utrzymania ruchu
Na podstawie dokonanej analizy proponuje się do oceny informatycznych systemów wspomagających służby utrzymania ruchu oraz optymalizacji doboru tych systemów do konkretnego przedsiębiorstwa stosować metodę punktową. Wymagane jest opracowanie zbioru kryteriów oceny oraz przypisania im wag określających ważność poszczególnych kryteriów. Dla przyjętego układu kryteriów wyboru zespół ekspertów dokona oceny stopnia spełnienia przez analizowane systemy poszczególnych kryteria w skali od 1 do 10.
Oceniającymi (ekspertami) mogą być specjaliści z zakresu wdrażania i eksploatacji tego typu systemów oraz kierownicy działów utrzymania ruchu w przedsiębiorstwach analizowanych branż.
Wstępny układ kryteriów oceny
Wstępny układ kryteriów analizy, oceny i wyboru informatycznych systemów wspomagających SUR zawiera podstawowe kryteria i nie wskazuje ich hierarchizacji (systemu wag). Jako wstępne kryteria oceny przyjęto:
cena zakupu,
koszty wdrożenia,
koszty eksploatacji,
uniwersalność systemu,
możliwość współpracy z innymi systemami zarządzania przedsiębiorstwem,
niezawodność systemu,
bezpieczeństwo systemu (ochrona danych przed nieupoważnionym dostępem, stopień trudności złamania zabezpieczeń, system archiwizacji danych),
odporność danych na uszkodzenia urządzeń informatycznych,
łatwość i czas niezbędny do przywrócenia systemu po uszkodzeniu lub wyłączeniu,
szybkość działania,
prostota wdrożenia,
wymagane kwalifikacje do administrowania systemem,
wymagane kwalifikacje użytkowników systemu,
możliwość konfiguracji i modyfikacji przez użytkowników,
regionalizacja systemu (dla systemów o zasięgu globalnym lub zagranicznych),
czas wdrożenia (łącznie ze szkoleniem pracowników użytkowników systemu),
możliwość rozwoju systemu,
dostępność pomocy technicznej,
gwarancja (zakres, czas),
modułowość systemu oraz możliwość niezależnego zakupu i wdrażania modułów,
wymagania sprzętowe,
pozycja firmy (producenta systemu informatycznego) na rynku,
rozwój systemu przez producenta (kolejne wersje systemu),
komfort pracy.
W celu ułatwienia procesu analizy i oceny pakietów oprogramowania do wspomagania służb utrzymania ruchu oferowanych na polskim rynku opracowano wzór tzw. karty informacyjnej produktu – tab. 3 i kartę charakterystyki funkcjonalnej produktu – tab. 4.
Zestawienie w jednolitej formie podstawowych informacji o cechach rozważanych systemów informatycznych umożliwia analizę oferowanych rozwiązań. Opracowane wzory dokumentów mogą być wykorzystane przez pracowników przedsiębiorstw odpowiedzialnych za dokonanie analizy istniejących rozwiązań analizowanych systemów i wybór rozwiązania najlepiej przystosowanego do specyfiki przedsiębiorstwa. Analiza tak przygotowanych dokumentów może stanowić etap wstępny wyboru optymalnego rozwiązania.
Kolejnym etapem wyboru pakietu oprogramowania może być dokonanie oceny poszczególnych rozwiązań z punktu widzenia zbioru przyjętych kryteriów oceny. W celu ułatwienia tego procesu opracowano wzór ankiety zawierającej zbiór kryteriów oceny dotyczących podstawowych cech oferowanych na polskim rynku analizowanych produktów – tab. 5.
Zestawione w jednolitej i spójnej postaci informacje o dostępnych na polskim rynku systemów klasy CMMS umożliwią decydentom przedsiębiorstw wstępną analizę istniejących rozwiązań i ułatwią proces wyboru oprogramowania dostosowanego do potrzeb przedsiębiorstwa. Opracowany zbiór kart analizowanych produktów stanowi bazę danych podstawowych wartości cech analizowanych pakietów.
Tablica 3. Karta informacyjna produktu (opracowanie własne)
Cecha Wartość cechy
Data informacji Nazwa produktu Producent
Główny dystrybutor w Polsce Obecność na rynku produktu (od kiedy) Obecność na rynku polskim produktu (od kiedy) Liczba wdrożeń (globalnie)
Liczba wdrożeń w Polsce Dane teleadresowe producenta Adres
Telefon Fax E-mail WWW Uwagi
Dane teleadresowe głównego dystrybutora w Polsce Największe wdrożenia (globalne)
Największe wdrożenia w Polsce Podstawowa charakterystyka produktu Cena podstawowej wersji
Uwagi dotyczące wersji podstawowej Dedykowany dla branży
Dostępność wersji demo (tak/nie/uwagi) Modułowa struktura systemu (tak/nie/uwagi) Możliwość adaptacji do potrzeb klienta (tak/nie/uwagi)
Możliwość ingerencji i własnej rozbudowy systemu przez użytkownika (tak/nie/uwagi) Możliwość niezależnego zakupu i wdrożenie poszczególnych modułów (tak/nie/uwagi) Możliwość regionalizacji produktu (tak/nie/uwagi)
Możliwość współpracy z systemami ERP
Możliwość zastosowania w wielu lokalizacjach jednocześnie (tak/nie/uwagi)
Posiadane certyfikaty jakości dotyczące oferowanego systemu (projektowanie, wdrożenie, rozwój i testowanie, dystrybucja, inne)
Rodzaj licencji Uwagi dotyczące licencji
Serwisowanie produktu i opieka techniczna zawiera Skalowalność systemu (tak/nie/uwagi)
Średni czas wdrożenia dla firmy jednozakładowej średniej wielkości (około 100 urządzeń technologicznych o przeciętnej złożoności.
Uwagi dotyczące podanego czasu niezbędnego na wdrożenie Wersja jednostanowiskowa (tak/nie/uwagi)
Wersja wielostanowiskowa (tak/nie/uwagi) Wersje językowe
Dane techniczne System operacyjny System bazy danych Wymagania sprzętowe Wymagania softwarowe
Inne (istotne wg producenta/dystrybutora) podstawowe cechy systemu
Budując zbiory kryteriów oceny należy dokonać ich wstępnej hierarchizacji (rangowania). Na ogół poszczególne kryteria dla decydentów nie są jednakowo istotne.
Oczywistym jest, że przypisanie wag do opracowanego zbioru kryteriów ma charakter poglądowy (wstępny) i powinien być zweryfikowany przy ocenie przydatności i wyborze oprogramowania do konkretnego zastosowania. Wagi poszczególnych kryteriów pozwalają wyznaczyć syntetyczny wskaźnik oceny przy zastosowaniu oceny wielokryterialnej.
Hierarchizacja kryteriów powinna odzwierciedlać główne cele stawiane tego typu systemom informatycznym przez decydentów przedsiębiorstwa. Przypisanie wag do poszczególnych kryteriów w procesie oceny i doboru informatycznych systemów wspomagających służby utrzymania ruchu realizowane jest przez dokonującego ocenę analityka. Ocenianie definiuje się jako relacją między podmiotem oceny (oceniającym), przedmiotem oceny (analizowanym programem komputerowym), kryteriami oceny a ocenami.
W procesie oceniania realizowane są następujące czynności:
► pomiar wartości cech systemu, istotnych dla danego kryterium,
► sformułowanie oceny (zdania oceniającego).
Ocenę można zatem zdefiniować jako stwierdzenie wartościujące podmiotu oceniającego, wyrażające - najogólniej - aprobatę lub dezaprobatę dla stanu systemu ocenianego w sensie przyjętych kryteriów (kryterium).
Wynika stąd, że oceny spełniać powinny następujące postulaty [76]:
► standaryzacji ocen, podania kryterium oceny (określonego systemu wartości),
► powtarzalności wyników dla danego systemu lub danych typów systemów,
► jednolitości ocen (skali ocen).
Tablica 4. Karta charakterystyki funkcjonalnej produktu (opracowanie własne)
Cecha Wartość cechy (tak, nie,
uwagi) Analizy niezawodności
Automatyczne generowania opracowanych wzorów raportów Automatyczne tworzenie kopii zapasowych
Definiowanie własnych wzorców raportów
Harmonogramowanie zleceń obsługiwania (kolejkowanie) Historia uszkodzeń
Historia zleceń obsługi
Jeżeli istnieje moduł analizy niezawodności to jakie posiada główne cechy i funkcje Kompletacja elementów i środków eksploatacyjnych dla zleceń obsługi
Konfigurowalne menu
Moduł analiz (statystyki uszkodzeń, wyznaczanie MTBF, itp.) Moduł na urządzenia przenośne (mobilność)
Możliwość wykorzystania podpisu elektronicznego Obsługa kodów kreskowych
Obsługa urządzeń kontrolno-pomiarowych (odczyt danych) Planowanie obsług wg czasu kalendarzowego
Planowanie obsług wg miary realizacji zadań. Możliwe miary (wymienić: np. wielkość produkcji, liczba cykli pracy, rzeczywisty czas realizacji zadań, inne)
Przekazywanie komunikatów za pomocą e-mail Przekazywanie komunikatów za pomocą telefonii GSM Rejestr maszyn i urządzeń
Rejestr narzędzi
Rejestr środków eksploatacyjnych Rejestracja czasu pracy maszyn
Rejestracja czasu pracy pracowników służb utrzymania ruchu Rejestracja kosztów obsług
Technologia wykorzystująca przeglądarkę WWW
Zgłoszenia zleceń obsługi (uszkodzenia) z zewnętrznych terminali
Zgłoszenia zleceń obsługi (uszkodzenia) za pomocą strony www (dowolny terminal mający dostęp do WWW)
Inne (istotne wg producenta/dystrybutora) cechy systemu 1.
2.
3.
Tablica 5. Ankieta oceny produktu (opracowanie własne)
Kryterium Ocena stopnia spełnienia
kryterium * Automatyczne generowania opracowanych własnych wzorów raportów
Bezpieczeństwo systemu (ochrona danych przed nieupoważnionym dostępem) Czas wdrożenia (łącznie ze szkoleniem pracowników użytkowników systemu) Dostępność pomocy technicznej
Funkcjonalność Komfort pracy
Koszty eksploatacji systemu Koszty wdrożenia
Koszty zakupu (czym niższe w stosunku do porównywalnych produktów tym wyższy stopień spełnienia kryterium)
Łatwość analizy zdarzeń eksploatacyjnych
Łatwość i czas niezbędny do przywrócenia systemu po uszkodzeniu lub wyłączeniu Możliwość adaptacji do indywidualnych potrzeb
Możliwość konfiguracji i modyfikacji przez użytkowników
Możliwość obniżenia kosztów działania służb utrzymania ruchu po wdrożeniu systemu (wpływ na zwiększenie efektywności działania SUR)
Możliwość obniżenia stanów magazynowych środków eksploatacyjnych i elementów wymiennych Możliwość ograniczenia czasów przestojów maszyn (wpływ na optymalizację procesów obsługiwania) Możliwość ograniczenia liczby uszkodzeń maszyn (wpływ na optymalizację realizowanej strategii eksploatacji)
Możliwość prognozowania trwałości i niezawodności maszyn (układów, elementów) Możliwość regionalizacji systemu (dla systemów o zasięgu globalnym lub zagranicznych) Możliwość rozbudowy systemu
Możliwość współpracy z innym systemami wspomagającymi zarządzanie przedsiębiorstwem Niezawodność
Odporność danych na uszkodzenia urządzeń informatycznych
Optymalizacja wykorzystania infrastruktury technicznej przedsiębiorstwa wdrażającego system Optymalizacja wykorzystania zasobów ludzkich
Pozycja firmy na rynku (producenta systemu) Prostota obsługi
Prostota wdrożenia
Rozwój systemu przez producenta (kolejne wersje systemu)
Stopień kompletności dokumentacji dotyczącej zdarzeń eksploatacyjnych
Stopień użyteczności (wykorzystania przez przedsiębiorstwa wdrażające system) funkcji oferowanych przez system
Szybkość działania Uniwersalność Warunki gwarancji Warunki licencji
Wpływ na ułatwienie dostosowania się przedsiębiorstwa do Dyrektywy Maszynowej Wspomaganie procesów planowania procesów obsługiwania
Wymagane kwalifikacje użytkowników systemu (czym wyższe tym niższy stopień spełnienia kryterium)
Zgodność z obowiązującymi normami i przepisami
* skala od 0 do 10 (0 – niespełnione,10 – maksymalny stopień spełnienia kryterium)
Wydaje się, iż podmiotami oceny analizowanych programów z punktu widzenia poszczególnych kryteriów oceny powinni być użytkownicy tego typu systemów oraz kadra kierownicza działów służb utrzymania ruchu i eksperci. Precyzyjna analiza kosztów wdrożenia oraz eksploatacji systemu, w większości przypadków, jest możliwa dopiero po wdrożeniu systemu w przedsiębiorstwie.
Wydaje się jednak, iż dokonanie oceny analizowanych pakietów oprogramowania na podstawie realizacji badań ankietowych wśród użytkowników tego typu systemów oraz kadrę kierowniczą działów służb utrzymania ruchu i ekspertów może stanowić istotny element metody oceny informatycznych systemów wspomagających służby utrzymania ruchu.
Zrealizowana ocena może stanowić jeden z elementów wspomagających decydentów przedsiębiorstw w procesie analizy istniejących rozwiązań i doboru tego typu systemów.
Wybrane wyniki badań ankietowych oceny programów komputerowych typu CMMS
Pomocne przy ustalaniu wag poszczególnych kryteriów mogą być wyniki badań dotyczące oceny znaczenia poszczególnych kryteriów oceny przez użytkowników tego typu systemów oraz kadrę kierowniczą działów służb utrzymania ruchu.
W tablicy 3.6. przedstawiono wyniki zrealizowanych badań ankietowych dotyczących określenia oceny ważności wybranych kryteriów oceny programów komputerowych typu CMMS. Badania zrealizowano metodą ankietowania respondentów. W sposób losowy wybrano zbiór 23 pracowników działów służb utrzymania ruchu przedsiębiorstw produkcyjnych różnej wielkości i z różnych branż. Wszystkie osoby legitymowały się wyższym wykształceniem technicznym. W grupie respondentów znajdowali się zarówno pracownicy nadzorujący służby utrzymania ruchu (kierownicy działów SUR) jak i bezpośrednio realizujący procesy zapewniania zdatności. Jako ankietę przyjęto opracowany zbiór kryteriów oceny systemów typu CMMS. Respondenci mieli dokonać oceny, w skali od 1 do 10, ważność poszczególnych kryteriów (im wyższa wartość oceny tym ważniejsze kryterium). Poddano analizie zbiór liczący 39 kryteriów oceny. Ze względu na brak dokonania ocen w odniesieniu do dwóch kryteriów przez część respondentów pominięto te kryteria w dalszej analizie. Zwracają uwagę wysokie oceny ważności analizowanych kryteriów. Tylko 3 spośród 39 analizowanych kryteriów uzyskały ocenę ważności poniżej 5.
Analizując otrzymane wyniki można stwierdzić iż w zbiorze 39 analizowanych kryteriów można wyróżnić, na podstawie wartości współczynnika zmienności uzyskanych ocen ich ważności, trzy podzbiory kryteriów.
Pierwszy podzbiór liczący 14 kryteriów charakteryzuje się niewielką wartością współczynnika zmienności (v < 0,1). Oznacza to bardzo dużą zgodność respondentów co do dokonanych ocen ważności analizowanych kryteriów. Równocześnie w tym podzbiorze kryteriów znajdują się kryteria, które uzyskały najwyższą ocenę ważności (powyżej 9).
Istnieje korelacja pomiędzy wartością średnią z uzyskanych wag a rozrzutem ocen poszczególnych respondentów wokół wartości średniej.
Drugi podzbiór, najbardziej liczny (liczący 14 kryteriów) charakteryzuje się wartością współczynnika zmienności w zakresie od 0,1 do 0,3 0(0,1 <v < 0,3). Wydaje się, iż taki rozrzut uzyskanych ocen może wynikać z różnych preferencji respondentów, celów i oczekiwań stawianych przez nich komputerowym systemom wspomagania SUR.
Trzeci podzbiór liczący 7 kryteriów charakteryzuje się stosunkowo dużą wartością współczynnika zmienności (v > 0,3). Oznacza to dużą rozbieżność respondentów co do dokonanych ocen ważności analizowanych kryteriów. Równocześnie w tym podzbiorze kryteriów znajdują się kryteria, które uzyskały relatywnie niską ocenę ważności. Najniższą wartość średnią ocen (3,043) i równocześnie najwyższy rozrzut uzyskanych wyników charakteryzuje się kryterium zdefiniowane jako: pozycja firmy na rynku (producenta
Trzeci podzbiór liczący 7 kryteriów charakteryzuje się stosunkowo dużą wartością współczynnika zmienności (v > 0,3). Oznacza to dużą rozbieżność respondentów co do dokonanych ocen ważności analizowanych kryteriów. Równocześnie w tym podzbiorze kryteriów znajdują się kryteria, które uzyskały relatywnie niską ocenę ważności. Najniższą wartość średnią ocen (3,043) i równocześnie najwyższy rozrzut uzyskanych wyników charakteryzuje się kryterium zdefiniowane jako: pozycja firmy na rynku (producenta