Technologie definiujące

Człowiek wykorzystuje technologię do łatwiejszego rozwiązywania różnych trudności.

Pierwsze narzędzia pomagały przy polowaniu czy przygotowywaniu posiłków. Wyrażając to w sposób uproszczony, można wskazać iż wynalezienie koła ułatwiło transport, natomiast skonstruowanie maszyny parowej obniżyło koszty produkcji materiałów³. Stopniowy rozwój technologii pozwalał człowiekowi na budowanie miast, maszyn wojennych, urządzeń do komunikacji, dzięki czemu stał się on „panem” Ziemi. Także inny filozof – Jay David Bolter – opisał, jaki wpływ wywarła technologia na życie ludzi⁴. Amerykanin, za pomocą określenia

1 M. McLuhan, Wybór pism, Warszawa 1975,

2 Tamże. s. 10

3 J. Myszczyszyn, Wpływ maszyny parowej na rozwój gospodarczy świata w XIX i XX w. [w:] Kultura i Historia, nr 16/2009

http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/1473 [dostęp: 12.04.2014]

4 J. D. Bolter, Człowiek Turinga: kultura Zachodu w wieku komputera, Warszawa 1990.

Marek Witold Macionga, Dzieci Turinga

„Technologie definiujące”, opisuje proces, w którym technologie dominujące w danym okresie wpływały na otoczenie, definiując człowieka i jego odniesienie się do rzeczywistości.

Zdaniem Boltera, w historii filozofii, inspiracją do rodzących się myśli były dominujące technologie. Spośród wykazywanych przezeń licznych przykładów, ciekawym wydaje się system Kartezjański, skonstruowany w odniesieniu do określonej „technologii definującej”

gdzie inspiracją dla mechanistycznej koncepcji Kartezjusza był mechanizm zegara, bardzo powszechny w tamtym czasie⁵. Zgodnie z założeniami Kartezjusza, analogicznie do zegara, wszechświat funkcjonuje jak mechanizm skonstruowany i nakręconym przez Boga. W świecie tym występują zwierzęta, będące zestawem śrub i przekładni. Natomiast człowiek to Deus ex machina, jako zespół pomp i przekładni, których dusza znajduje się w szyszynce.⁶ Dalsze rozważania na temat paralelizmu psychofizycznego nie są potrzebne, nie mniej warto zauważyć iż Kartezjusz swoją działalnością dokonał jednego z najważniejszych zwrotów filozoficznych, od ontologii do epistemologii.⁷

Jak pisał sam Bolter „Technologia definiująca definiuje lub redefiniuje rolę człowieka w odniesieniu do przyrody. Obiecując zastąpienie człowieka (lub grożąc nim), komputer podsuwa nam nową definicję człowieka jako «procesora informacji», a przyrody jako

«informacji do przetwarzania»”. Stąd też, dokonująca się rewolucja komputerowa⁸ konsekwentnie doprowadza do przemian w sposobie konceptualizacji człowieka w odniesieniu do siebie i świata. Komputer staje się przedłużeniem układu nerwowego⁹ i ta analogia do komputera jest istotna, ze względu na relację, w której umysł, ma się do mózgu, tak jak oprogramowanie do komputera. Zmieniła się więc społeczna rekonstrukcja rzeczywistości. Tak jak do naładowania smartfonu potrzeba kilku godzin, tak i człowiek do regeneracji nie powinien potrzebować wiele czasu. Nieustanny dostęp do internetu, facebooku, czy poczty mailowej

5 T. Śliwiński, Fizyka teoretyczna a problem organizmów żywych w filozofii Kartezjusza, [w:] Folia Philosophica, nr.12/ 1998, str. 67-68,

http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/4777/5.%20Tomasz%20ZliwiDski,%20Fizyka%20t eoretyczna%20a%20problem%20organizm%F3w%20%7Cywych%20w%20filozofii%20Kartezjusza,%20s.%20 67%20-%2080.pdf?sequence=1 [dostęp: 21.04.2014].

6 Tamże, s. 70 i 77.

7 M. Lechniak, Przekonania i zmiana przekonań, Lublin 2011, str. 16.

8 T. Goban-Klas, P. Sienkiewicz, Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagrożenia, wyzwania, Kraków 1999, s.

25-26.

9 S. Drąg, „Wszyscy jesteśmy cyborgami”- między alienacją a upodmiotowieniem? [w:] Krytyka.org,

http://krytyka.org/wszyscy-jestesmy-cyborgami-miedzy-alienacja-a-upodmiotowieniem, [dostęp: 21.04.2014].

166 stwarza człowieka podlegającego Tyranii chwili¹⁰ przez dwadzieścia cztery godziny na dobę.

Tym samym ludzkość stała się społeczeństwem informacyjnym¹¹, dla której walutą jest ciągły dostęp do informacji.

Odnosząc się do koncepcji determinizmu technologicznego (powyżej), w oparciu o pracę Jay D. Boltera zarysowałem wpływ technologii na kształtowanie się społeczeństwa. Zwróciłem także uwagę na komputer, jako współczesną technologię definiującą. W następnej części mojej pracy postaram się wykazać konsekwencje wynikające z tego wpływu.

2. Infosfera.

Na społeczno-kulturowy obraz rzeczywistości składają się cztery, kolejno na sobie nadbudowane sfery. Podstawą zaproponowanej przez A. Tofflera piramidy jest biosfera, następnie - socjosfera, technosfera oraz ostatnia na nich nabudowana - infosfera¹². Biosfera, jest rzecz jasna przestrzenią biologiczną z roślinnością i zwierzętami. Socjosfera dotyczy najogólniej relacji społecznych. Natomiast technosfera oznacza cały zasób ludzkiej techniki.

Ostatnia, infosfera najmocniej rozbudowana, aktualnie przejmuje dominującą rolę – w tym sensie, że obecnie mamy do czynienia ze społeczeństwem informacyjnym, takim, którego głównym zasobem jest informacja i dostęp do niej. Przyjmuje ona postać „Trzeciej fali”¹³ czyli środowiska informacyjnego, będącego zbiorem ludzi informujących i informowanych. Stanowi wszelkie komunikaty wraz z ich właściwościami oraz relacje zachodzące pomiędzy nimi.

W tak skonstruowanym społeczeństwie Umberto Eco wyróżnia dwóch aktorów, którymi są information upper class (netokraci) i information underclass (informacyjny proletariat)¹⁴. Netokraci zdaniem Eco są osobami posiadającymi dostęp do sieci, a w związku z tym decydują jakie informacje znajdą się w przekazie medialnym. Netokraci znają język mediów i skutecznie się nim posługują. Proletariusze zaś, są biernymi użytkownikami mediów.

10 Zob.: T. H. Eriksen, Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji, Warszawa 2003.

11 J. Myszczyszyn, dz. cyt.

12 A Toffler, Trzecia fala, Warszawa 1985, s. 51-52,

http://pl.scribd.com/doc/156853881/Alvin-Toffler-Trzecia-fala-pdf, [dostęp: 21.04.2014]

13 Tamże, s. 31.

14 J. Morbitzer, O niektórych mitach komputerowej edukacji, s. 4.

(http://www.tuo.agh.edu.pl/Mity.pdf) [dostęp: 21.04.2014r].

Marek Witold Macionga, Dzieci Turinga

Jak podaje Morbitzer¹⁵ głównie oglądają telewizję. Charakteryzują się biernym odbiorem programu, gdyż nie mają wpływu na pojawiające się tam komunikaty ani też, nie mają możliwości wejścia w interakcję z ich twórcami. Proletariusze ci, w taki sam sposób korzystają z treści internetowych – na które podobnie nie mają wpływu.

Społeczeństwo informacyjne, zarządzane przez Netokratów charakteryzuje się wyzwoleniem z komunikacyjnej ignorancji poprzez aktywne uczestnictwo w świecie mediów. Aktywność tą można opisywać na wiele sposobów. Próbując jedynie w ogólny sposób zarysować specyfikę tegoż wpływu można wskazać na wykorzystywanie facebooka nie tylko do komunikowania się ze znajomymi ale organizowania akcji protestacyjnych¹⁶. Ponadto, można wskazać na działalność Blogów czy Videobolgów, których autorzy zdobywają rzesze fanów. Internet także służy współcześnie do wymiany różnych, o wiele cenniejszych danych.

Mogą to być przelewy bankowe, deklaracje podatkowe,¹⁷ jak i wiele artykułów prasowych czy naukowych¹⁸ publikowanych przez autorów na prawach wolnej licencji¹⁹. Z kolei w Estonii, w 2007 roku, odbyły się pierwsze na świcie wybory w których obywatele mogli oddawać głosy za pośrednictwem Internetu.²⁰ Zdaniem Jadwigi Izdebskiej żyjemy w świecie ciągłych przemian społecznych, technologicznych, politycznych, gdzie (tak osoby dorosłe jak i dzieci) za sprawą rozpowszechnionych multimediów włączamy się do globalnej wioski jako jej aktywni uczestnicy²¹. Internet jest więc tak pożądanym medium, bez dostępu do którego ogromna ilość populacji, najzwyczajniej nie wyobraża sobie życie.

W ten sposób funkcjonujące społeczeństwo jest właśnie społeczeństwem informacyjnym, gdzie brak dostępu do Internetu, jako narzędzia pozwalającego zdobywać interesujące go materiały, wiąże się ze swoistym wykluczeniem z obiegu informacji.

15 Tamże.

16 Zob.: E. Bendyk, Bunt Sieci, Warszawa 2012.

17 Zob.: H. Balicka, Stopień zaawansowania oferty internetowej a konkurencyjność banku [w:] Bank i Kredyt, nr. 6/2008.

18 Zob.: http://scholar.google.pl.

19 Zob.: http://pl.wikipedia.org/wiki/Creative_Commons.

20 E. Bendyk, E-głosowanie w Estonii,

http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/212433,1,e-glosowanie-w-estonii.read, [dostęp: 21.04.2014.

21J Izdebska, Rodzinna edukacja medialna dziecka, [w:] Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, pod. red.

W. Strykowskiego, s. 381-382.

168 Powyżej scharakteryzowałem dwa ścierające się stronnictwa netokracji i proletariatu. Ponad to wskazałem na społeczeństwo informacyjne zarządzane przez netokratów jako swoisty twór społeczny, „uzależniony” od dostępu do Internetu. W dalszej części mojej pracy poświęcę więcej uwagi netokratom a dokładniej, tak zwanej cyfrowej generacji, czyli pokoleniu, które urodziło się i wychowuje w dobie rewolucji komputerowej.