Obuwie jest produktem, który ze względu na bezpośredni kontakt materiałów je tworzących ze skórą stóp silnie oddziałuje na organizm człowieka. Wynika to z faktu, że wszystkie elementy wewnętrzne obuwia są często podłożem do rozwoju drobno-ustrojów. Sprzyjają temu szczególnie inne niż optymalne warunki mikroklimatu (defi-niowane poprzez temperaturę oraz wilgotność) wewnątrz obuwia, w których następuje szybki wzrost ich ilości26. W literaturze przedmiotu najczęściej przyjmuje się, że mowa o temperaturze powyżej 28oC oraz wilgotności przekraczającej 80%27. Mikroorganizmy
26 M. Falkiewicz-Dulik, Ocena skuteczności działania odkażającego urządzenia KLENZ w odniesieniu do użyt-kowanego obuwia, „Technologia i Jakość Wyrobów” 2018, t. 63, s. 119–128.
27 Z. Olejniczak, B. Woźniak, Higieniczność obuwia, „Technologia i Jakość Wyrobów” 2014, t. 59, s. 23–27.
wnikają w głąb struktury materiałów, wykorzystując pot oraz strzępki naskórka jako źródło pożywienia. Jeżeli obuwie jest zrobione z materiałów naturalnych pochodzenia organicznego (skóra naturalna, bawełna, wełna), sprzyja to także pobudzaniu proce-sów trawiennych drobnoustrojów, gdyż wykorzystują one materiał jako źródło węgla i azotu. Dodatkowo, w warunkach podwyższonej wilgotności, produkowane są również inne enzymy – głównie celulazy, amylazy i proteazy. Dochodzi zatem do sytuacji, w któ-rej materiał staje się źródłem pokarmu i zaczyna się jego rozkład mikrobiologiczny292. Z punktu widzenia zarządzania produktem opisane wyżej zjawiska są bardzo nie-korzystne. Powodują nie tylko obniżenie trwałości produktu, ale także wpływają nega-tywnie na komfort użytkowania obuwia ze względu na fakt, że rozkład potu powoduje również powstawanie nieprzyjemnego zapachu, przewlekłych chorób stóp, jak np. grzy-bica. Dlatego zarządzanie nowym produktem nie tylko wymusza zagadnienia związane z poprawą cech komfortu użytkowania obuwia, ale również powiązanie rozwoju produktu z rozwojem technologii. Nowy produkt staje się bardzo złożony i stanowi przedmiot ciągłych badań nowych rozwiązań technologicznych decydujących o komforcie użyt-kowania. Jednym z takich działań jest rodzaj funkcjonalizacji tekstyliów m.in. poprzez nadawanie materiałom właściwości bakteriobójczych zapewniających hamowanie rozwoju mikroorganizmów we wnętrzu obuwia. Mamy zatem do czynienia z sytuacją, w której to potrzeby producentów są czynnikiem decydującym o powstawaniu innowa-cji produktowych (ciągnięcie nowych produktów). Efektem tego zapotrzebowania jest oferowanie przez wiele firm chemicznych i farmaceutycznych preparatów o działaniu antybakteryjnym i/lub antygrzybicznym.
Przykładem powstania nowego produktu o właściwościach antybakteryjnych, który jednocześnie bardzo dobrze ilustruje zasadę działania strategii ciągnienie w praktyce, jest również przypadek polskiego transferu technologii pomiędzy Ł-IPS, a firmą Abi-mex Sp. z o.o. Ł-IPS jest jedyną w kraju jednostką badawczą wspierającą branżę skó-rzaną, tekstylną oraz pokrewne. Rolą jednostki jest m.in. wsparcie przedsiębiorców przy wprowadzaniu nowych, innowacyjnych wyrobów na rynek w celu zapewnienia ich zgodności z obowiązującymi wymaganiami prawno-administracyjnymi (ciągnienie technologii). W ramach projektu LIDER, wykorzystując zasoby B+R, wytworzono pro-totyp obuwia dziecięcego o podwyższonych walorach użytkowych z wykorzystaniem ekstraktu z bambusa28 (pchanie technologii i ciągnienie produktu). Innym rozwiąza-niem, o którym warto wspomnieć, jest prototyp systemu obuwia samozawiązującego się
28 K. Ławińska, W. Serweta, I. Jaruga, N. Popovych, Examination of Selected Upper Shoe Materials Based on Bamboo Fabrics, “Fibres & Textiles in Eastern Europe” 2019, no. 6, s. 85–90; K. Ławińska, W. Serweta, D. Gendaszewska, Applications of Bamboo Textiles in Individualised Children’s Footwear, “Fibres & Textiles in Eastern Europe” 2018, no. 5, s. 87–92.
dla osób w wieku 60+ zrealizowany w projekcie w ramach Inicjatywy Cornet29. Efektem tych działań jest zwiększanie konkurencyjności rynkowej krajowych przedsiębiorstw zarówno w aspekcie produktów, jak i technologii (ciągnienie technologii).
Jednym z obszarów działalności Instytutu jest synteza substancji bioaktywnych i ich aplikacja w różnych gałęziach przemysłu. Wiedzę i kompetencje wykorzystała firma Abi-mex Sp. z o.o., która weszła we współpracę z Ł-IPS w celu opracowania nowego, inno-wacyjnego produktu. Przedsiębiorca zdefiniował konkretne cechy produktu:
§ bardzo wysoka aktywność bakteriobójcza w odniesieniu do dwóch gatunków bak-terii: Escherichia Coli i Staphylococcus Aureus (wymóg potencjalnego klienta firmy),
§ krótki czas opracowania oraz wdrożenia rozwiązania (zainteresowanie ze strony potencjalnego klienta),
§ wykorzystanie posiadanych zasobów (linia technologiczna oraz materiał obuwni-czy – pianka),
§ wysoka efektywność kosztowa opracowanego rozwiązania.
Można zatem stwierdzić, że cechy te zostały określone przez specyficzne wymaga-nia rynkowe dla ciągniewymaga-nia produktu i technologii.
Wyzwaniem w ramach prac badawczo-rozwojowych, przed którym stanął zespół Ł-IPS, było więc wytypowanie optymalnego stężenia i opracowanie sposobu aplikacji środka biobójczego na piankowy materiał obuwniczy przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich określonych powyżej cech. Możemy wskazać, że przyjęto strategię cią-gnienia technologii i produktu. Jej efektami były: zdefiniowanie wymagań technolo-gicznych, analiza zasobów organizacji i przeprowadzenie prac B+R, które podzielono na trzy etapy:
1. Wytypowanie najbardziej optymalnego środka biobójczego
Na podstawie analizy stanu techniki oraz dotychczasowego doświadczenia Ł-IPS w zakresie substancji bioaktywnych i ich aplikacji wytypowano polimeryczną pochodną (PHMB), nad którą badania nie słabną od wielu lat. Europejskie Centrum Badań i Roz-woju w Wielkiej Brytanii30 stwierdza, że PHMB jako silny środek bakteriobójczy został poddany szczegółowemu badaniu i odkryto, że charakteryzuje go niskie łączne ryzyko niekorzystnego wpływu na zdrowie społeczeństwa lub środowiska31.
29 W. Serweta, Z. Olejniczak, M. Matusiak, Improve of Footwear Comfort Sensation with Material Packages and Knitted Fabrics, “Fibres & Textiles in Eastern Europe” 2019, no. 3, s. 85–90.
30 www.eajournals.org (dostęp: 15.012.19).
31 Reregistration Eligibility Decision (RED) for PHMB, United States Environmental Protection Agency, Washington D. C. 2004, https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPDF.cgi/P100142G.PDF?Dockey=P100142G.PDF
T. Koburger i jego współpracownicy32 stwierdzają, że PHMB jest najszerzej stosowa-nym środkiem antyseptyczstosowa-nym, gdy konieczne jest jego długotrwałe stosowanie i gdy niezbędny jest długotrwały kontakt z biocydem. Jego zdolność do zapewnienia długo-trwałej ochrony stawia go na najwyższej pozycji jako wyjątkowy środek dezynfekujący zapewniający długotrwałe, całkowite bezpieczeństwo biologiczne dla użytkownika. PHMB jest wolny od związków metali ciężkich i fenoli, nie jest korozyjny, jest nietoksyczny dla ludzi i zwierząt oraz jest produktem przyjaznym dla środowiska33. Zalety związane z PHMB to również niskie podrażnienie skóry, brak podrażnienia gałek ocznych, szyb-kie działanie bakteriobójcze, stabilność i skuteczność w szerokim zakresie pH (2–11)34. 2. Prototypowanie technologii aplikacji środka biobójczego metodą natryskową dla
uzyskania piankowego materiału obuwniczego (koncepcja nowej substancji) W zakładzie produkcyjnym Abimex Sp. z o.o. przy udziale wykonawców z Ł-IPS wykonano, wg standardowej technologii zleceniodawcy, aplikację substancji aktyw-nej na piankowy materiał obuwniczy. Aplikowano roztwór wodny substancji aktywaktyw-nej o stężeniu 20% metodą natryskową, przy użyciu dwóch spryskiwaczy automatycznych umieszczonych po zewnętrznych stronach obracających się rolek zwijających materiał.
Aplikacja preparatu nie spowodowała żadnych zmian w jego wyglądzie zewnętrznym, m.in. zabrudzeń, zmian zapachu i koloru.
3. Badania mikrobiologiczne – dokonano analizy skuteczności substancji aktywnej na próbkach materiału
Badanie mikrobiologiczne wykonano zgodnie z normą PN-EN ISO 20743:2013 „Tek-stylia. Wyznaczanie aktywności antybakteryjnej wyrobów włókienniczych”. PHMB wpro-wadzony metodą natryskową na piankowy materiał obuwniczy wykazał silną aktywność bakteriobójczą w odniesieniu do dwóch gatunków bakterii, uzyskując wynik znacznie powyżej średniego.
32 T. Koburger, N-O Hübner, M. Braun, J. Siebert, A. Kramer, Standardized Comparison of Antiseptic Efficacy of Triclosan, PVP-iodine, Octenidine Dihydrochloride, Polyhexanide and Chlorhexidine Digluconate, “Journal of Antimicrobial Chemotherapy” 2010, no. 65, s. 1712–1719.
33 Vantocil, IB Antimicrobial-Technical Information Bulletin, 2005, Arch Chemicals Inc., Cheschire, CT, USA; J. Britz, W. H. Meyer, G. Wegner, Poly (alkylene biguanides) as Proton Conductors for High-temperature PEMFCs, “Advanced Materials” 2010, vol. 22, s. 72–76.
34 A. Kramer, G. Daeschlein, G. Kammerlander, Consensus Paper on Wound Antisepsis, „Zentralbl für Wund-heilung” 2004, nr. 9, s. 110–120; J. Dissemond, V. Gerber, A. Kramer, Practice-oriented Expert Recommen-dation for the Treatment of Critically Colonised and Local Infected Wounds Using Polihexanide, „Zeitschrift für Wundheilung” 2009, nr. 14, s. 20–26; A. Schnuch, J. Geier, J. Brasch, T. Fuchs, C. Pirker, Polyhexam-ethylenebiguanide: A Relevant Contact Allergen?, “Contact Dermatitis” 2000, vol. 42, no. 5, s. 302–303;
A. Schnuch, J. Geier, W. Uter, D. A. Basketter, I. R. Jowsey, The Biocide Polyhexamethylene Biguanide Remains an Uncommon Contact Allergen, “Contact Dermatitis” 2007, no. 56, s. 235–259.
Podsumowanie
Zaimplementowanie strategii ciągnienia technologii i produktu w procesie rozwoju nowych technologii i produktów B+R (rysunek 2.1.3) umożliwiło spełnienie oczekiwań przedsiębiorcy poprzez uzyskanie wymaganych parametrów produktu końcowego, wska-zanych na etapie identyfikacji potrzeby rynkowej.
Rysunek 2.1.3.
Koncepcja zastosowania strategii ciągnienia technologii i produktu w procesie rozwoju sposobu aplikacji środka biobójczego na piankowy materiał obuwniczy
Źródło: opracowanie własne.
Intensywny rozwój innowacji, który jest niezbędny w polskich przedsiębiorstwach, wymaga zastosowania uelastycznionych działań strategicznych ośrodków naukowo-ba-dawczych, by uwzględniać potrzeby rynku przy jednoczesnej maksymalizacji wykorzy-stania zasobów B+R. Nie należy jednak zapominać, że rozwój zasobów personalnych, w tym kadr specjalistycznych, które podejmować się będą prac wynalazczych, wymaga wielu lat. Pomysły naukowców na innowacyjne technologie i produkty mogą być gene-rowane w oderwaniu od rynku, ale tylko w pierwszych fazach procesu komercjalizacji.
W kolejnych etapach naukowcy w szczególności, gdy powstaje prototyp i prezento-wane są nowe parametry technologii lub nowych produktów, muszą swoimi wynikami badań naukowych przekonać rynek o ich zasadności. W innym przypadku rynek (finalni odbiorcy nowych technologii i produktów) upomni się o swoje potrzeby. Niesprostanie
Modyfikowanie koncepcji
Modyfikowanie technologii
Modyfikowanie produktów
Dostosowanie zmian i trendów na rynku do działalności B+R
1. B+R
2. B+R
3. B+R
wymaganiom rynku i brak finansowania badań naukowych przez przedsiębiorców prę-dzej czy później zmarginalizują każdą organizację naukową.
Przedstawiony w tym rozdziale przykład dowodzi, że właściwie zaimplemento-wana strategia jest skuteczna. Z drugiej strony rolą jednostek badawczych może być aktywne kreowanie trendów rynkowych (pchanie technologii) – w tym celu konieczne są jednak działania w zakresie uzyskania synergii dwóch koncepcji (pchania technolo-gii i ciągnienia produktu). Jednym z możliwych kierunków działań w tym obszarze jest uwzględnienie, już na wczesnym etapie powstania koncepcji produktu, oczekiwań rynku oraz możliwości jego wprowadzenia na rynek. Ponadto w procesie tworzenia innowacji powinny zostać uwzględnione następujące aspekty:
§ odpowiadanie na światowe wyzwania polityki zrównoważonego rozwoju,
§ rozwiązywanie problemów związanych z użytkowaniem asortymentu skórzanego oraz skórzano-tekstylnego,
§ uwzględnianie konieczności poprawy funkcjonalności gotowych produktów.
Trzeba również podkreślić, że powyższe zagadnienia muszą być uwzględnione na etapie projektowania, nie zaś weryfikowane dopiero w etapie prototypowania, a więc często w końcowej fazie projektów. Tylko takie działania umożliwią efektywny trans-fer wiedzy pomiędzy nauką a biznesem jako podstawowy element tworzenia innowacji, a tym samym intensyfikację wdrożeń nowoczesnych rozwiązań w przemyśle skórzanym.
Bibliografia
Alistair N., Artificial Intelligence and the Technologies of the Next Productive Revolution, w: OECD Science, Technology and Innovation Outlook 2018, OECD, Adapting to Technological and Societal Disrup-tion, OECD Publishing, Paris.
Applied Technology and Innovation Management. Insights and Experiences from an Industry-Leading Inno-vation Center, H. Arnold, M. Erner, P. Möckel, Ch. Schläffer (eds.), Springer, New York 2010.
Britz J., Meyer W. H., Wegner G., Poly (alkylene biguanides) as Proton Conductors for High-temperature PEMFCs, “Advanced Materials” 2010, vol. 22, no. 8, s. 72–76.
Bochenek G., Iler C., Brendle B., A Strategic Science and Technology Planning and Development Process Model, w: Challenges in the Management of New Technologies, M. Hörlesberger, M. El-Nawawi, T. Khail (eds.), World Scientific, New Jersey 2007.
Costantini V., Crespi F., Martini Ch., Pennacchio L., Demand-pull and Technology-push Public Support for Eco-innovation: The Case of the Biofuels Sector, “Research Policy” 2015, no. 44, s. 577–595.
Dissemond J., Gerber V., Kramer A., Practice-oriented Expert Recommendation for the Treatment of Criti-cally Colonised and Local Infected Wounds Using Polihexanide, „Zeitschrift für Wundheilung” 2009, vol. 14, no. 1, s. 20–26.
Di Stefano G., Gambardella A., Verona G., Technology Push and Demand Full Perspectives in Innova-tion Studies: Current Findings and Future Research DirecInnova-tions, “Research Policy” 2012, no. 41, s. 1283–1295.
Falkiewicz-Dulik M., Ocena skuteczności działania odkażającego urządzenia KLENZ w odniesieniu do użyt-kowanego obuwia, „Technologia i Jakość Wyrobów” 2018, t. 63, s. 119–128.
Grewal1 D., Hulland J., Kopalle P. K., Karahanna E., The Future of Technology and Marketing: A Multidis-ciplinary Perspective, “Journal of the Academy of Marketing Science”, Springer, 2019.
Gupta P., Business Innovation in the 21st Centry, Accelper Consulting, North Chreleston 2007 (e-book).
https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/773, pojecie.html?pdf=1 www.eajournals.org (dostęp: 15.12.2019).
Koburger T., Hübner N-O, Braun M., Siebert J., Kramer A., Standardized Comparison of Antiseptic Efficacy of Triclosan, PVP-iodine, Octenidine Dihydrochloride, Polyhexanide and Chlorhexidine Digluconate,
“Journal of Antimicrobial Chemotherapy” 2010, vol. 65, no. 8, s. 1712–1719.
Kramer A., Daeschlein G., Kammerlander G., Consensus Paper on Wound Antisepsis, „Zentralbl für Wund-heilung“ 2004, vol. 9, no. 3, s. 110–120.
Ławińska K., Serweta W., Jaruga I., Popovych N., Examination of Selected Upper Shoe Materials Based on Bamboo Fabrics, „FIBRES & TEXTILES in Eastern Europe” 2019, vol. 6, no. 138, s. 85–90.
Ławińska K., Serweta W., Gendaszewska D., Applications of Bamboo Textiles in Individualised Children’s Footwear, „FIBRES & TEXTILES in Eastern Europe” 2018, vol. 5, no. 131, s. 87–92.
Maarse J. H., Bogers M., An Integrative Model for Technology-Driven Innovation and External Technology Commercialization, w: Open Innovation in Firms and Public Administrations: Technologies for Value Creation, C. de Pablos Heredero, D. Lopez (eds.), Hershey: IGI Global, s. 59–78.
Mazurkiewicz A., Tradycja i (po) nowoczesność, czyli kilka uwag tytułem wstępu, w: Nowoczesne technologie czy tradycyjne metody? O tendencjach w krzewieniu kultury czytelniczej młodego pokolenia, M. Ant-czak, A. Walczak-Niewiadomska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo SBP, Warszawa 2017, s. 7–21.
Montealegre R., Cascio W. F., TechnologyDriven Changes in Work and Employment, “Communications of the ACM” 2017, no. 12, s. 61–67.
Motohashi K., Global Business Strategy Multinational Corporations Venturing into Emerging Markets, Springer, Tokyo 2015, s. 79–85.
Nieroba E., Nowe technologie – nowy obraz dzieciństwa. Formy aktywności współczesnego dziecka w wieku przedszkolnym, „Edukacja – Technika – Informatyka” 2016, nr 2, s. 159–168.
Nobelius D., Towards the Sixth Generation of R&D, “International Journal of Project Management” 2004, vol. 22, s. 369–375.
Olejniczak Z., Woźniak B., Higieniczność obuwia, „Technologia i Jakość Wyrobów” 2014, t. 59, s. 23–27.
Reregistration Eligibility Decision (RED) for PHMB, United States Environmental Protection Agency, Washington D. C., 2004, https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPDF.cgi/P100142G.PDF?Dockey=P100142G.
Runfeng Y., Notice of Retraction: Defining Standards of High, Medium and Low-tech Industries, w: Inter-national Conference on Artificial Intelligence. Management Science and Electronic Commerce, Dengleng 2001.
Shih H. P., Technology-push and Communication-pull Forces Driving Message-based Coordination Perfor-mance, “Strategic Information System” 2006, no. 15, s. 105–123.
Shanklin W. L. Ryans J. K., Essential of Marketing High Technology, LexingtonBooks, Toronto 1987, s. 59–67.
Schnuch A, Geier J., Brasch J., Fuchs T., Pirker C., Polyhexamethylenebiguanide: A Relevant Contact Allergen?,
“Contact Dermatitis” 2000, vol. 42, no. 5, s. 302–303.
Schnuch A., Geier J., Uter W., Basketter D. A, Jowsey I. R., The Biocide Polyhexamethylene Biguanide Remains an Uncommon Contact Allergen, “Contact Dermatitis” 2007, vol. 56, no. 4, s. 235–259.
Steenhuis H., De Bruijn E. J., High Technology Revisited: Definition and Position, IEEE International Con-ference on Management of Innovation and Technology, Singapore 2006, s. 1080–1084.
Serweta W., Olejniczak Z., Matusiak M., Improve of Footwear Comfort Sensation with Material Packages and Knitted Fabrics, „Fibres & Textiles in Eastern Europe” 2019, vol. 3, no. 135, s. 85–90.
Swartz J., Wasko J., Marvin C., Logan R. K., Coleman B., Philosophy of Technology: Who Is in the Saddle?,
“Journalism & Mass Communication Quarterly” 2019, vol. 96, no. 2, s. 351–366.
The Path to Commercialization, w: Commercializing Micro-Nanotechnology Products, D. Tolfree, M. J. Jack-son (eds.), CRC Press, London 2008.
Trzmielak D. M., Zehner B. W., Marketing nowych technologii i produktów B+R, Wydawnictwo Uniwersy-tetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Vantocil I. B., Antimicrobial-Technical Information Bulletin, 2 Arch Chemicals Inc., Cheschire 2005.
Dariusz M. Trzmielak*
Joanna Krzymianowska-Kozłowska**