Funkcjonowanie w sieci współpracy umożliwia dostęp do globalnych zasobów finansowych, personalnych, technologicznych, a także współpracę poprzez znalezie-nie potencjalnych partnerów i dokonaznalezie-nie badań oraz oceny rynków. Dlatego też pro-wadzenie badań naukowych i rynkowych związanych z rozwojem nowych technologii dla wyłaniających się sektorów gospodarki powinno charakteryzować się spojrzeniem globalnym. Aby było to możliwe, jednym z elementów infrastruktury musi być sieć współpracy pomiędzy instytutami badawczymi komercjalizującymi wyniki badań i nowe technologie. Sieć współpracy powinna mieć także charakter międzynarodowy. P. Potter zauważa, że sieci współpracy są postrzegane jako organizacje o lepszej adaptacyjności, elastyczności i umiejętności rozwiązywania kompleksowych wyzwań, co jest ważne przy
2 A. Pomykalski, Zarządzanie innowacjami. Globalizacja, konkurencja, technologia informacyjna, WN PWN, Warszawa 2001.
3 Z. Matyjas, L. Bohdanowicz, Projekt Sieci Badawczej Łukasiewicz – analiza porównawcza na tle rozwiązań mię-dzynarodowych, „Zarządzanie i Finanse, Journal of Management and Finance” 2018, vol. 16, no. 4 (2), s. 147.
rozwoju technologii przełomowych oraz interdyscyplinarnych4. Sieć jest architekturą rynku dla zarządzania kompleksowością w gospodarce i społeczeństwie. D. Andriessen dodaje znaczenie dla sieci współpracy kapitału intelektualnego jak: kompetencje tech-nologii i wiedzy, know-how zespołu badawczego, kultura organizacji5.
Instytuty badawcze rozwijają nowe technologie i podejmują wysiłki wdrożenia ich w przedsiębiorstwach, ale jednym z najistotniejszych elementów ich rozwoju powinien być dostęp do sieci współpracy. Tworzy to niematerialną wartość dodaną technologii i produktów poprzez transfer know-how i najlepszych praktyk wielu podmiotów oraz całej sieci jednocześnie. Instytucje w sieci współpracy mogą „wymieniać się” w sposób ciągły wiedzą, zasobami materialnymi i niematerialnymi, co redukuje ryzyko komer-cjalizacji i niepowodzenia rozwoju nowych technologii oraz produktów B+R. S. Lachie-wicz konkluduje, że znaczenie wiedzy, postęp w dziedzinie technologii informacyjnych powodują, iż organizacja dysponująca odpowiednimi zasobami niematerialnymi osiąga wyższe wartości oraz szybszy rozwój niż ta z zasobami tradycyjnymi i dużym majątkiem trwałym6. Jest tak w szczególności wtedy, gdy organizacje mają dostęp do limitowanej wiedzy, która występuje podczas rozwoju badań przełomowych lub strategicznych7. Zasoby niematerialne lub dostęp do nich mają duże znaczenie przy rozwoju strategicz-nych technologii i produktów8. Akumulacja wiedzy z kolei odpowiada za rozwój tech-nologiczny. A. Świadek wskazuje, że warunkiem sukcesu gospodarki opartej na wiedzy jest posiadanie struktury sieci powiązań oraz kooperacji w celu skutecznej akumula-cji i kompilaakumula-cji „zasyconej wiedzy”9. Wszelkiego typu sieci posiadają wartość dodaną:
1) dostęp do grup wsparcia: przedstawicieli biznesu, samorządu i środowiska akade-mickiego,
2) dostęp do krajowych i międzynarodowych rynków, 3) dostęp do źródeł finansowych,
4 P. Potter, Transnational Networks for Innovation and Transfer: Lesson from Evaluation for Practice Devel-opment in Interreg, w: Evaluating, Experiencing and Creating Entrepreneurial and Enterprising Networks, P. Kyrö, S. Speer, G. Braun (eds.), Bepart, University of Tampere, 2008, s. 74–91.
5 D. Andriessen, Weightless Wealth: Four Modifications to Standard IC Theory, “Journal of Intellectual Capital”
2001, vol. 2, no. 3, s. 204–214; D. Adriessen, Implementing the KPMG Value Explorer. Critical Success Fac-tors for Applying IC Measurement Tools, “Journal of Intellectual Capital” 2005, vol. 6, no. 4, s. 474–488.
6 S. Lachiewicz, Rola struktur sieciowych w rozwoju przedsiębiorczości technologicznej, w: Przedsiębiorczość technologiczna, „Problemy Zarządzania” 2009, t. 7, nr 2 (24), Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządza-nia Uniwersytetu Warszawskiego, s. 23–37.
7 G. Braun, Evaluating International Entrepreneurship Education Programmes: Lesson from Experience, w: Eva-luating, Experiencing and Creating Entrepreneurial and Enterprising Networks, op.cit., s. 92–113.
8 M. Mażewska, A. Rabczenko, A. Tórz, Organizacja i zarządzanie działalnością inkubatorów technologicznych, PARP, Gdańsk–Warszawa–Poznań 2011, s. 55–70 – autorzy dzielą usługi na usługi merytoryczne (w tym doradztwo podstawowe, usługi proinnowacyjne, inkubacja technologii), usługi związane z infrastrukturą techniczną i usługi marketingowe.
9 A. Świadek, Krajowy system innowacji w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2017, s. 25–26.
4) dostęp do nowych interdyscyplinarnych koncepcji badań i rozwoju nowych tech-nologii,
5) dostęp do sieci ekspertów i kompetencji innych organizacji, 6) dostęp do źródeł wiedzy interdyscyplinarnej,
7) większe możliwości działalności marketingowej, 8) rozłożenie ryzyka działalności.
S. Olko wskazuje, że rozwój teorii i praktyki podejścia sieciowego silnie wzmacniają współczesne wyzwania wspólnej konsumpcji i ekonomii współpracy, co jest bardzo cha-rakterystyczne dla organizacji działających w Unii Europejskiej10. W ramach rozwoju sieci współpracy, do której należą sieci badawcze, szczególnie istotny jest nurt pozytywnej nauki o organizacji zakładający pozytywne relacje w sieci. Pozytywne relacje są klu-czowe dla wyzwalania potencjału organizacji wynikającego z kreatywności indywidualnej i zbiorowej. L. Knop ze współpracownikami podkreślają, że w procesie tworzenia sieci znaczenie ma zaufanie między jednostkami czy ludźmi innych kultur organizacyjnych, których łączy cel ekonomiczny11. Zaufanie jako element współdziałania sieci opiera się na przejrzystości sytuacyjnej, sprawiedliwych procedurach i adekwatnych strukturach organizacyjnych sprzyjających zaufaniu. Dodatkowo należy pamiętać, że sieci pozwalają uzyskać efekt synergii wynikający ze współpracy, ale budowanie wiedzy przez sieci jest oparte na wiedzy, procesach uczenia i zaangażowaniu indywidualnych osób12.
Omawiając wartość sieci, np. instytucji naukowo-badawczych komercjalizujących wyniki badań naukowych, warto zwrócić uwagę na sposób oceny. J. Seikkula-Leino wska-zuje cztery wymagane elementy rozwoju partnerstwa sieciowego: autonomię, akceptację partnerów (relacji, partnerów, zmian w procesach), zogniskowanie (np. na współpracę, wspólny rozwój nowych technologii) oraz kontrolowalność13. M. Jabłoński i współpra-cownicy podkreślają znaczenie optymalizacji procesów w sieci i pięć warunkujących je obszarów, na które należy zwrócić uwagę przy zarządzaniu siecią: organizacja i struk-tura, rodzaje produktów (technologii) i usług, strategie i planowanie, zasoby personalne, kwalifikacje i umiejętności w sieci oraz finansowanie14. Z kolei N. Rogalev zapropo-nował takie parametry, jak: liczbę organizacji w sieci, liczbę powiązań sieci, liczbę
10 S. Olko, Zarządzanie wiedzą w klastrach i sieciach w przemysłach kreatywnych, CeDeWu, Warszawa 2017, s. 19–20.
11 L. Knop, J. Stachowicz, M. Krannich, S. Olko, Modele zarządzania klastrami. Wybrane przykłady, Wydaw-nictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2013, s. 56–5. A.
12 A. Jedlitschka, K. D. Althoff, B. Decker, S. Hartkopf, M. Nick, J. Rech, Jörg, The Fraunhofer IESE Experience Management System, 2002, s. 16, 70–73.
13 J. Seikkula-Leino, The Development of Enterpreneurship Education Through the Partnership Model, w: Evalu-ating, Experiencing and Creating Entrepreneurial and Enterprising Networks, op.cit., s. 115–132.
14 Handbook for Cluster Optimalization. Output 4.3.3., M. Jabłoński, L. Knop, S. Olko (red.), CNCB, Unia Euro-pejska 2003, s. 116.
różnych typów organizacji w sieci, liczbę stabilnych powiązań w sieci i niezmienność sieci w czasie15. Do nich można dodać jeszcze: model zarządzania warunkujący prze-pływ informacji i identyfikowalność wiedzy16, aktywność sieci reprezentowaną przez liczbę projektów, programów, wydarzeń realizowanych przez sieć oraz kształt krzy-wej uczenia się (np. budowania współpracy, funkcjonowania na rynku, komercjalizacji) i wiarygodność na rynku. Przedmiot badań sieci może dotyczyć również: zróżnico-wania sieci instytucjonalnych wynikającego z uwarunkowań kulturowych, mapowa-nia wiedzy w organizacji, analizy sieci w regionach, analizy procesów innowacyjnych w sieciach biznesowych17.
Ze względu na otwieranie się rynków międzynarodowych zwiększa się znaczenie innowacji sieciowych18 (np. otwartych, powstających w wyniku powiązań wielu insty-tucji, zasobów itp.). Stąd sieci zaczynają dominować nie tylko wśród przedsiębiorstw rozwijających, wdrażających lub wprowadzających na rynek nowe technologie, ale i jed-nostek naukowo-badawczych. Badacze zajmujący się sieciami współpracy podkreślają, że we współpracy instytutów badawczych i przedsiębiorstw nie tylko istotne są relacje bilateralne, ale i relacje trirateralne19.