Diagnoza polskiej infrastruktury transportowej przedstawiona w „Strategii Rozwoju Kraju 2020”
niestety nie napawa optymizmem. W dokumencie tym stwierdza się, że infrastruktura transportowa
2 http://strateg.stat.gov.pl
42
stanowi jeden ze słabszych elementów polskiej gospodarki, gdyż jest niedostosowana do przedsiębior-czości Polaków, intensywności produkcji i wymiany oraz mobilności mieszkańców. Do aktualnych pro-blemów należy zaliczyć przede wszystkim: duży stopień zużycia wielu elementów infrastruktury linio-wej i punktolinio-wej, występowanie wąskich gardeł i brakujących ogniw, nierównomierność regionalnego rozmieszczenia i dostępności sieci, brak sieci dostosowanych do dużej prędkości ruchu, brak ciągłości klasy technicznej połączeń między aglomeracjami, słabość elementów infrastruktury i systemów inte-grujących różne rodzaje sieci, uciążliwość wielu elementów sieci dla mieszkańców i środowiska natu-ralnego, nieliczne elementy lub brak inteligentnych i innowacyjnych rozwiązań3. Powodem do dumy nie są również rezultaty oceny rynków transportowych w Polsce, które wskazują na zdecydowaną prze-wagę słabych stron nad silnymi. Wśród problemów wymienić należy m.in.: asymetrię popytu na trans-port (skierowanego głównie na transtrans-port samochodowy), słabą kondycję finansową sektora transtrans-porto- transporto-wego i duży odsetek przedsiębiorstw deficytowych, niską mobilność lotniczą społeczeństwa, bariery administracyjno-prawne ograniczające możliwości polskich portów morskich do przeładunku towarów wysoko przetworzonych, niską konkurencyjność sektora kolejowego w przewozie towarów, a także dużą liczbę wypadków i ofiar śmiertelnych na drogach oraz przejazdach kolejowych (Strategia Rozwoju Transportu 2013).
W celu ograniczenia wymienionych wyżej problemów opracowana została „Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku” (SRT), która jest obecnie najważniejszym dokumentem strategicznym poświęconym sektorowi transportu w Polsce. Strategia wyznacza kierunki działań na rzecz stworzenia spójnego i sprawnie funkcjonującego systemu transportowego, a dotyczy wszystkich gałęzi transportu:
drogowego, kolejowego, lotniczego, morskiego i wodnego śródlądowego, miejskiego oraz intermodal-nego. Celem głównym SRT jest zwiększenie dostępności terytorialnej oraz poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu i efektywności sektora transportowego, przez utworzenie spójnego, zrównoważo-nego, i przyjaznego użytkownikowi systemu transportowego w wymiarze krajowym, europejskim i globalnym. Realizacja celu głównego wiąże się z realizacją pięciu celów szczegółowych istotnych dla wszystkich gałęzi transportu, a mianowicie: stworzenia nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, poprawy sposobu organizacji i zarządzania systemem transportowym, poprawy bezpie-czeństwa użytkowników ruchu oraz przewożonych towarów, ograniczania negatywnego wpływu trans-portu na środowisko oraz zbudowania racjonalnego modelu finansowania inwestycji infrastruktural-nych. Do priorytetów SRT dotyczących modernizacji i przestrzennego rozmieszczenia infrastruktury należą m.in.: rozwój połączeń Warszawy ze wszystkimi miastami wojewódzkimi i Siecią europejską, rozwój połączeń transportowych miast wojewódzkich z najważniejszymi ośrodkami miejskimi w kraju i w relacjach europejskich, rozwój i budowa bezkolizyjnych skrzyżowań, obwodnic, transportu publicz-nego w miastach, poprawa połączeń lokalnych, tworzenie węzłów przesiadkowych oraz rozwój infra-struktury bezpieczeństwa ruchu drogowego (Strategia Rozwoju Transportu 2013).
„Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku” uwzględnia priorytety różnych polityk Unii Europejskiej – transportowej, regionalnej, innowacyjnej oraz ochrony środowiska, a także bierze pod uwagę propozycje Komisji Europejskiej przedstawione we wspomnianej wcześniej Białej Księdze dotyczącej transportu. Należy również podkreślić, że SRT jest jedną z dziewięciu strategii zintegrowa-nych realizujących cele określone w krajowych dokumentach strategiczzintegrowa-nych wyższego rzędu tj.
„Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju” i „Strategii Rozwoju Kraju 2020”. Problematyka transportu jest bowiem poruszana zarówno w strategiach ogólnopolskich, jak i regionalnych. Szczegółowy wykaz tych strategii, wraz ze wskazaniem celów, obszarów i priorytetów odnoszących się do problematyki transportu, został przedstawiony w tabeli 1.
3 Poważnym problemem jest również wysoka liczba wypadków drogowych oraz ofiar śmiertelnych i rannych na drogach.
43
Tabela 1. Strategie ogólnopolskie i regionalne odnoszące się do problematyki transportu
Nazwa strategii Cele, obszary i priorytety odnoszące się do problematyki transportu Strategie ogólnopolskie
Długookresowa Strategia
Rozwoju Kraju Obszar 2. Równoważenie potencjału rozwojowego regionów
Strategia Rozwoju Kraju
Cel 10. Konkurencyjna gospodarka – Zwiększenie efektywności transportu
Cel 13. Spójność społeczna i terytorialna – Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania
i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych Krajowa Strategia Rozwoju
Regionalnego Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów Strategia Zrównoważonego
Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa
Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej
Strategie regionalne Strategia Rozwoju Polski
Centralnej
Cel szczegółowy V: Multimodalny węzeł transportowy o znaczeniu międzynarodowym
Strategia Rozwoju Polski
Zachodniej Cel szczegółowy I: Integracja przestrzenna i funkcjonalna makroregionu Strategia Rozwoju
Społeczno-Gospodarczego Polski Wschodniej
Strategiczny obszar. Infrastruktura transportowa i elektroenergetyczna Strategia Rozwoju Cel II – Polska Południowa przestrzenią partnerskiej współpracy na rzecz Polski Południowej efektywnego wykorzystania możliwości rozwojowych
Strategia Rozwoju
Województwa Cel 2. Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej Dolnośląskiego
Strategia Rozwoju
Województwa Bezpieczeństwo
Kujawsko-Pomorskiego Dostępność i spójność
Strategia Rozwoju
Województwa Łódzkiego Cel operacyjny 7. Wysoka jakość i dostępność infrastruktury transportwej i technicznej
Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego
Cel strategiczny 3. Wysoka zewnętrzna i wewnętrzna dostępność komunikacyjna regionu dla konkurencyjności gospodarczej
i spójności przestrzennej Strategia Rozwoju
Województwa Cel strategiczny 6: Dobra dostępność rynków dóbr i usług Opolskiego
Strategia Rozwoju
Województwa Priorytet tematyczny 3.1. Dostępność komunikacyjna Podkarpackiego Priorytet tematyczny 3.4. Funkcje obszarów wiejskich
Priorytet tematyczny 3.5. Spójność przestrzenna i wzmacnianie funkcji biegunów wzrostu
Strategia Rozwoju Województwa
Śląskiego Cel operacyjny: C.2. Zintegrowany rozwój ośrodków różnej rangi Cel operacyjny: D.3. Region w sieci międzynarodowych i krajowych powiązań
infrastrukturalnych Strategia Rozwoju
Województwa Wielkopolskiego
Cel strategiczny 1: Poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej regionu
Cel strategiczny 2: Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami
Strategia Rozwoju
Województwa Cel 3. Zwiększenie przestrzennej konkurencyjności regionu Zachodniopomorskiego
Źródło: opracowanie własne na podstawie strategii ogólnopolskich i regionalnych
44
Realizacja celów ujętych w „Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku” oraz w pozostałych wymienionych wyżej strategiach ogólnopolskich i regionalnych jest monitorowana za pomocą szeregu wskaźników. Ich metodologia została przedstawiona w dalszej części rozdziału.