Ujawnienie informacji dotyczących osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa przestępstwa

Z kolei, Sąd Apelacyjny w Katowicach, podkreślając, że do przekazania informacji może dojść na dowolnym etapie postępowania przygotowawczego, wskazał także jako oczywiste, „że muszą to być wyjaśnienia (informacje) ocenione następnie przez sąd jako prawdziwe”737

.

C. Ujawnienie informacji dotyczących osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa

Z uwagi na fakt, iż warunkiem uzyskania możliwości ustawowo gwarantowanego dobrodziejstwa wymiaru kary z nadzwyczajnym jej złagodzeniem jest między innymi ujawnienie informacji dotyczących osób współdziałających przy popełnieniu przestępstwa to należy zaznaczyć, iż powinno ono dotyczyć wszystkich, a nie tylko wybranych ze znanych sprawcy osób współdziałających przy popełnieniu przestępstw ze wskazaniem ich roli, aktywności przestępczej a także ewentualnej partycypacji w korzyściach odniesionych z przestępstwa738

. Przekazywana przestępcza wiedza dotycząca współdziałających w popełnieniu przestępstwa powinna być jak najpełniejsza i możliwie rzetelna, a więc nie może łączyć się ze świadomym fałszywym oskarżeniem, gdyż to skutkuje wyłączeniem prawa do skorzystania z dobrodziejstwa obligatoryjnego nadzwyczajnego złagodzenia kary⁷³⁹. Trudno jest jednak zgodzić się z twierdzeniem, iż sprawca ujawniając swoją przestępczą wiedzę dotyczącą osób współdziałających w popełnieniu przestępstwa, przekazał informacje w tym zakresie:

 na tyle precyzyjnie, aby pozwoliły „ustalić sprawców uczestniczących”,

736 Wyrok SA w Gdańsku z dnia 26 listopada 2009 roku, sygn. akt II AKa 253/09, POSAG 2010, Nr 2, poz. 247.

737 Wyrok SA w Katowicach z dnia 29 kwietnia 1999 roku, sygn. akt II AKa 264/98, Prok. i Pr. 1999, dodatek „Orzecznictwo”, Nr 11-12, poz. 10.

738 Postanowienie SN z dnia 22 luty 2007 r., sygn. akt V KK 183/06, Prok. i Pr. 2007, Nr 7-8, poz. 2; wyrok SA w Krakowie z 12 luty 2007 r., sygn. akt II Aka 209/06, KZS 2007, Nr 3, poz. 27; postanowienie SN z dnia 15 grudnia 2006 r., sygn. akt II KK 208/06, Prok. i Pr. 2007, Nr 5, poz. 2.

739 Wyrok SA w Katowicach z dnia 24 marca 2005 r., sygn. akt II AKa 4/05, OSA w Katowicach 2005, Nr 2, poz. 2; wyrok SA w Katowicach z dnia 22 luty 2007 r., sygn. akt II Ako 13/07, KZS 2007, Nr 7-8, poz. 66.

 które „pozwalają […] ustalić sprawcę”,

 które muszą umożliwić ich (sprawców) identyfikację i ujęcie”,

 które pozwalają na „ujawnienie wszystkich znanych ujawniającemu osób uczestniczących w przestępstwie”,

 dotyczące „wydania wspólników”740,

 które pozwalają, aby sprawca „określił współsprawców przestępstwa”741

. Niewątpliwie zasadnym byłoby oczekiwanie od sprawcy ujawnienia pełnej przestępczej wiedzy w jakiej posiadaniu się on znajduje, aczkolwiek z drugiej strony żadna regulacja ustawowa nie może żądać od sprawcy niemożliwego742

. W orzecznictwie wskazuje się, że chodzi tutaj o informacje, które „stwarzają podstawy do ustalenia przestępstwa i jego właściwej kwalifikacji”743. Wstępem do ujawnienia osób współdziałających jest kwestia przyznania się i określenia własnej roli przez samego sprawcę zainteresowanego skorzystaniem z dobrodziejstwa instytucji tzw. małego świadka koronnego744. Sprawca taki rozważając skorzystanie z obligatoryjnego nadzwyczajnego złagodzenia kary winien szczerze przyznać się do własnego udziału w zarzuconym przestępstwie i w możliwie dokładny sposób określić pełnioną w nim rolę745

. Nie ma jednak znaczenia z punktu widzenia uprawnienia do nadzwyczajnego złagodzenia kary z art. 60 § 3 k.k. fakt zarówno początkowego ukrywania się sprawcy czy utrudnianie postępowania przed zatrzymaniem, odmowa składania wyjaśnień czy też brak przyznania się do winy w początkowej fazie przesłuchań746. Przede wszystkim w działaniu sprawcy ma istotne znaczenie, czy jeszcze w trakcie toczącego się postępowania przygotowawczego zmienił swoją dotychczasową bierną postawę i taktykę oraz czy zaczął współpracować z organami ścigania ujawniając przestępczą wiedzę z zakresu osób

740 J. Wojciechowski, Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 2000, s. 142.

741 Postanowienie SN z dnia 2 września 2003 r., sygn. akt II KK 105/03, OSNKW 2003, Nr 9-10, poz. 88.

742 Postanowienie SN z dnia 2 marca 2006 r., sygn. akt II KK 7/06, Prok. i Pr. 2006, Nr 11, poz. 3.

743 Wyrok SA w Lublinie z 30 sierpnia 2012 r., sygn. akt II AKa 152/12, Legalis.

744

Wyrok SN z dnia 4 marca 1985 r., sygn. akt V KRN 116/85, OSNPG 1985, Nr 11, poz. 142.

745 Wyrok SA w Białymstoku z dnia 15 września 2005 r., sygn. akt II AKa 126/05, OSAB 2005, Nr 3, poz. 27.

746 Postanowienie SN z dnia 3 września 2004 r., V KK 91/04, OSNwSK, Nr 1, poz. 1500; wyrok SA w Gdańsku z dnia 26 listopada 2009 r., sygn. akt II AKa 253/09, KZS 2010, Nr 10, poz. 32.

współdziałających w popełnieniu przestępstwa a ponadto istotne okoliczności jego popełnienia747. Taka postawa sprawcy dobrze rokuje na przyszłość i stanowi podstawę, aby przypuszczać, że do osiągnięcia celów kary nie jest potrzebna typowa reakcja karna przewidziana w sankcji a całkowicie wystarczy orzeczenie kary w jej nadzwyczajnym złagodzonym wymiarze. Współpracujący sprawca ma bezsprzecznie umożliwić organowi powołanemu do ścigania przestępstw zweryfikowanie przekazanych informacji jeszcze przed skierowaniem aktu oskarżenia. Ujawnienie informacji o osobach uczestniczących w popełnieniu przestępstwa sprowadzać się będzie do wskazania osób, które wraz ze sprawcą uczestniczyły w jego popełnieniu. Przy czym w ocenie Z. Ćwiąkalskiego, nie chodzi tutaj o pełen zakres danych identyfikacyjnych do których zaliczamy dane osobowe w tym szczególnie nazwiska i adresy, gdyż jest wysoce prawdopodobne, iż takich informacji współdziałający sprawca może najzwyczajniej nie posiadać, lecz o dane o takim charakterze, aby ułatwiły one organom ścigania identyfikację pozostałych osób uczestniczących w przestępstwie748. Z punktu widzenia prowadzonego postępowania przygotowawczego ważne znaczenie mogą mieć również informacje negatywne, a więc takie, które wykluczają pewne osoby z kręgu podejrzanych749

. Jak wskazał Sąd Apelacyjny we Wrocławiu ujawniane informacje powinny przyczynić się w znaczący sposób do postępów śledztwa lub dochodzenia, stanowić nawet ewentualny przełom w dotychczasowym zakresie postępowania przygotowawczego⁷⁵⁰. Podkreśleniu wymaga, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie prezentowany jest pogląd, iż „współdziałanie z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa” winno być faktem stwierdzonym przez sąd a nie objętym jedynie domniemaniem⁷⁵¹. Celem skorzystania z dobrodziejstwa tzw. „małego świadka koronnego” zawartego w art. 60 § 3 k.k. i móc liczyć na nadzwyczajne

747 Postanowienie SN z dnia 1 marca 2006 r., sygn. akt II KK 182/05, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 457.

748 Z. Ćwiąkalski, Nadzwyczajne złagodzenie kary [w:] A. Marek (red. nacz. SPK), L.K. Paprzycki (z-ca red. nacz. SPK), T. Kaczmarek (red. tomu 5), System prawa karnego. Nauko o karze. Sądowy wymiar

kary, t. 5, Warszawa 2015, s. 436.

749 Wyrok SA w Krakowie z dnia 11 września 2003 r., sygn. akt II AKa 206/03, KZS 2003, Nr 10, poz. 9.

750 Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt II AKa 298/13, Legalis. z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt II AKa 298/13, Legalis.

złagodzenie kary a w niektórych przypadkach nawet na jej warunkowe zawieszenie, sprawca współdziałający z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa zmuszony jest ujawnić informacje ich dotyczące oraz istotne okoliczności popełnionego czynu nie później jednak niż w toku postępowania przygotowawczego. Warunków takich niewątpliwie nie spełnia sprawca, który czyni to dopiero w fazie postępowania jurysdykcyjnego. Jak wskazuje literatura wynika to zarówno z ratio legis unormowania, jak i z wyraźnego wskazania, że proces ujawniania ma nastąpić wobec organu powołanego do ścigania przestępstw a nie ewentualnie również przed sądem752. Tym samym jest rzeczą oczywistą, że ujawnienie wymaganych przepisem art. 60 § 3 k.k. informacji przez współdziałającego z innymi osobami w przestępstwie już po wydaniu wyroku w sprawie nie może stać się podstawą skargi kasacyjnej, ani wznowienia postępowania z powodu wymierzenia kary bez zastosowania obligatoryjnego nadzwyczajnego jej załagodzenia.