Na początku XXI w. dokonał się znaczący postęp w dzie-dzinie zastosowania środków kontrastujących w diagnostyce ultrasonograficznej. Każda z dostępnych opcji w badaniu USG ma na celu podniesienie jakości parametrów badania, ale zarazem każda z nich niesie pewne ograniczenia. Z praw fizyki jasno wynika, że nie można w nieskończoność zwięk-szać częstotliwości ultradźwięków, w celu zwiększenia ilości szczegółów obserwowanej struktury anatomicznej, gdyż to znacząco zmniejszy maksymalną głębokość penetracji ob-razu. Wprowadzenia opcji takich jak XBeam, SRI, XVIEW czy obrazowanie harmoniczne pozwala na przesunięcie granic rozdzielczości w trakcie obrazowania, ale też niesie ze sobą pewne ograniczenia, jeśli chodzi o zastosowanie każdej z tych metod. Alternatywną drogą poprawy jakości obrazowania w badaniu ultrasonograficznym jest właśnie stosowanie środków kontrastujących.
Istotnym postępem w poprawie jakości obrazu są środki kontrastowe drugiej generacji [16] – mikropęcherzyki gazu, których wymiary mieszczą się w granicach rzędu 2,5–3 µm.
Innowacją jest w tym wypadku dodanie błony zbudowanej m.in. z fosfolipidów, która czyni takie pęcherzyki mniej
Ryc. 11. Widok 3D – bark, ścięgno głowy długiej ramienia, przekrój poprzeczny Fig. 11. 3D view: cross -section through the tendon of the long head of the biceps Ryc. 9. Proces tworzenia obrazu 3D – bark, ścięgno głowy długiej ramienia,
przekrój poprzeczny
Fig. 9. The process of 3D image creation: cross -section through the tendon of the long head of the biceps
Ryc. 10. Widok 3D – bark, ścięgno głowy długiej ramienia, przekrój poprzeczny Fig. 10. 3D view: cross -section through the tendon of the long head of the biceps
NOWOCZESNE TECHNIKI ULTRASONOGRAFICZNE BŁONY MAZIOWEJ W CHOROBACH REUMATYCZNYCH 23
podatnymi na zmiany ciśnienia w układzie krążenia. Dzięki temu czas utrzymywania środka kontrastującego w układzie krążenia może osiągnąć nawet kilkanaście minut. Pozwala to na wykonanie bardzo dokładnego badania ultrasonogra-ficznego – w tym ocenę przepływu naczyniowego w obrębie błony maziowej [17], bez obawy, że w trakcie wykonywania badania jakość obrazu może ulec szybkiemu pogorszeniu (ryc. 12, 13, 14).
Pęcherzyki fosfolipidowe są od wielu lat częstym obiek-tem badań w naukach z pogranicza biofizyki. Aktualny stan wiedzy na ich temat pozwolił na zaprojektowanie środków kontrastujących w ten sposób, aby mogły być one wykorzy-stywane w połączeniu z najnowszymi opcjami, jakie są do-stępne w badaniu ultrasonograficznym [18]. Odpowiednio dobrana częstotliwość fali ultradźwięków może również
Ryc. 12. Staw MCP II prawy. Na zdjęciu po prawej stronie widoczny obraz został uzyskany pod dożylnym wstrzyknięciu środka kontrastującego –
sześciofluorku siarki
Fig. 12. Cross -section through the metacarpophalangeal joint of the right second finger. Image on the right was obtained using sulphur hexafluoride
intravenous contrast medium
Ryc. 14. Staw MCP II prawy. Na zdjęciu po prawej stronie widoczny obraz został uzyskany pod dożylnym wstrzyknięciu środka kontrastującego –
sześciofluorku siarki
Fig. 14. Cross -section through the metacarpophalangeal joint of the right second finger. Image on the right was obtained using sulphur hexafluoride
intravenous contrast medium
Ryc. 13. Staw MCP II prawy. Na zdjęciu po prawej stronie widoczny obraz został uzyskany pod dożylnym wstrzyknięciu środka kontrastującego –
sześciofluorku siarki
Fig. 13. Cross -section through the metacarpophalangeal joint of the right second finger. Image on the right was obtained using sulphur hexafluoride
intravenous contrast medium
spowodować, że pęcherzyki wpadną w nieliniowe oscylacje.
Dzięki temu poza odbiciem fali dźwiękowej o częstotliwości wysłanej, będą one również generowały drugą harmoniczną, co przy zastosowaniu szerokopasmowych głowic w znacz-nym stopniu poprawia jakość obrazowania.
Podsumowanie
Nowe techniki dostępne w badaniu ultrasonograficznym zdecydowanie zwiększają przydatności takiego badania w chorobach reumatycznych. Badanie USG w porównaniu z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego czy tomo-grafii komputerowej jest o wiele tańsze i łatwiej dostępne.
Podniesienie jakości obrazów ultrasonograficznych pozwala nie tylko na wczesne wykrywanie zmian reumatycznych, które na tym etapie nie są jeszcze widziane w tradycyj-nym badaniu rentgenowskim, ale również na bezpieczne przeprowadzenie szeregu zabiegów pod kontrolą USG, jak ewakuacje płynów czy iniekcje glikokortykosteroidów, które są często podawane w chorobach reumatycznych i zespołach bólowych narządu ruchu.
Piśmiennictwo
Jeka S., Murawska A
1. .: Ultrasonografia błony maziowej w chorobach reumatycznych. Reumatologia. 2009, 47, 339–343.
Korkosz M., Wojciechowski W., Kapuścińska K., Sobczyk M., Sulicka J., 2.
Guła Z. et al.: Niskopolowy rezonans magnetyczny i ultrasonografia wysokiej rozdzielczości nadgarstka, stawów śródręczno -paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych rąk oraz przeciwciała antycytrulinowe i czynniki reumatoidalne w rozpoznawaniu reumatoidalnego zapalenia stawów u pacjentów z niezróżnicowanym zapaleniem wielostawowym.
Reumatologia. 2009, 47 (2), 51–59.
Bedi T.H., Bagga R.N
3. .: Ultrasound in rheumatology. Musculoskeletal ultrasound symposium. Indian J Radiol Imag. 2007, 17, 299–305.
24 SŁAWOMIR JEKA, ELŻBIETA SOKÓLSKA, PIOTR IGNACZAK, MARTA DURA Kane D., Grassi W., Sturrock R., Balint P.V.
4. : A brief history of
muscu-loskeletal ultrasound: From bats and ships to babies and hips. Rheu-matology. 2004, 43, 931–933.
Halliday D., Resnick R., Walker J
5. .: Podstawy fizyki, t. 2. PWN,
War-szawa 2003.
Nowicki A
6. .: Wstęp do ultrasonografii. Medipage, Warszawa 2003.
Kremer H., Dobrinski W
7. .: Diagnostyka ultrasonograficzna. Urban &
Partner, Wrocław 2004.
Kielich S
8. .: Molekularna optyka nieliniowa. PWN, Warszawa–Poznań 1977.
Berry M., Howdhury V., Suri S
9. .: Diagnostic Radiology – Advances
in Imaging Technology. Jaypee Brothers Medical Publishers, New Delhi 2005.
Słapa R
10. .: Nowoczesne techniki ultrasonograficzne w badaniach tarczycy.
Ultrasonografia. 2009, 38 (9).
Milkowski A., Yadong L., Becker D., Ishrak S.O.
11. : Speckle Reduction
Imaging. GE Medical Systems Ultrasound.
Hoffer M
12. .: Podręcznik Kolorowej Ultrasonografii Dopplerowskiej.
Medipage, Warszawa 2007.
Three -dimensional ultrasound in obstetrics and gynecology. Ed. K. Baba, 13.
D. Jurkowic. Parthenon Publish Group, New York 1997.
Gutierrez M., Filippucci E., de Angelis R., Filoza G., Kane D., Grassi W.
14. :
A sonographic spectrum of psoriatic arthiritis “the five targets”. Clin Rheumatol. 2010, 29, 133–142.
Szopiński K
15. .: Ultrasonografia 3D i 4D. Ultrasonografia. 2004, 15.
Jakubowski W
16. .: Postępy w ultrasonograficznych środkach kontrastujących (UŚK). Ultrasonografia. 2004, 15.
Madej T., Kolarz B., Stępniak C., Orłowska E., Michalska -Sak J., Wieczo-17.
rek P.: Ultrasonograficzne środki kontrastujące w ocenie aktywności pro-cesu zapalnego w obrębie stawów i pochewek ścięgnistych rąk u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Ultrasonografia. 2007, 31, 85–89.
Solivetti F.M., Elia F., Teoli M., De Mutiis C., Chimenti S., Bernadesca E.
18.
et al.: Role of contrast -enhanced ultrasound in early diagnosis of pso-riatic arthritis. Dermatology. 2010, 220, 25–31.
A N N A L E S A C A D E M I A E M E D I C A E S T E T I N E N S I S
R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2010, 56, SUPPL. 1, 25–28
EUGENIUSZ JÓZEF KUCHARZ