,1$ W KRAKOWIE
INFORMACJA SYGNALNA
Kraków, październik 2001 r. Nr 20
BUDŻETY GOSPODARSTW DOMOWYCH W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2000 R.
Badanie budżetów gospodarstw domowych spełnia ważną rolę w analizach poziomu życia ludności. Dostarcza podstawowych informacji o przychodach, rozchodach, spożyciu, wyposażeniu żyłkowania gospodarstw domowych oraz informuje o innych aspektach warunków up ludności, jak również o zróżnicowaniu pomiędzy podstawowymi grupami spo- licznymi gospodarstw domowych.
Prowadzone jest metodą reprezentacyjną, która daje możliwość uog<
dem, uzyskanych wyników na wszystkie gospodarstwa domowe. Ankiet Urzędu Statystycznego przeprowadzają badanie budżetów gospodarstw domowych. W 20 w woj. małopolskim badaniem objętych było 2365 rodzin (w Polsce 36163 rodziny), 36' nych rodzin to rodziny, których głównym dochodem była praca najemna (40% w skali kraji 37% to rodziny utrzymujące się z emerytury lub renty, 7% gospodarstw to gospodarstwa osiągające dochody z pracy na własny rachunek, pozostałe gospodarstwa to gospodarstwa utrzymujące się z nie- zarobkowych źródeł utrzymania i dochodów z gospodarstwa rolnego (struktura zbliżona dla Polski).
Przeciętne gospodarstwo domowe w woj. małopolskim liczy 3,36 osoby, a w kraju 3,16. Bardziej liczne są gospodarstwa rolników i pracowników użytkujących gospodarstwo rolne, a mniej liczne go
spodarstwa emerytów i rencistów.
Budżet gospodarstwa domowego jest systematycznym zestawieniem przychodów i rozchodów gospodarstwa domowego za dany okres.
Dochód rozporządzałby jest sumą bieżących dochodów (pieniężnych i niepieniężnych) gospo- spadków, darowizn oraz nieruchomości.
darstwa domowego pomniejszoną o pode Przeznaczony jest na wydatki na cele kom
ZECIĘTNY MIESIĘCZNY DOCHÓD ROZPORZĄDZALNY NA 1 OSOBĘ W GOSPO- RSTWACH DOMOWYCH W 2000 R.
Małopolski
WYSZCZEGÓLNIENIE w złotych w odset- w złotych w odset- błąd względ
ny w % Dochód rozporządzalny... 610,51 100,0 583,60 100,0 0,57
z pracy najemnej...
z gospodarstwa indywidualnego w rolnictwie...
z pracy na własny rachunek...
ze świadczeń społecznych i innych świadczeń socjalnych...
Dochód do dyspozycji...
290,99 47,7 277,00 47,5
87
Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę w gospodarstwach domowych w woj. małopolskim był o ok. 27 zł niższy od dochodu rozporządzanego w kraju. W stosunku do 1999 roku wzrósł o 4,3%.
W strukturze dochodu rozporządzanego w porównaniu do 1999 roku obniżył się (o 1,6 pkt) udział dochodu z pracy na własny rachunek, natomiast wzrósł udział pozostałych źródeł dochodu takich jak:
odszkodowania wypłacane przez instytucje ubezpieczeniowe, dary od innych gospodarstw domo
wych, emerytury i renty zagraniczne, dochody z tytułu własności i wynajmu budynków i budowli nie- związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą (o 0,8 pkt).
Dochód do dyspozycji jest to dochód rozporządzany pomniejszony o pozostałe wydatki. Do
chód do dyspozycji na 1 osobę w gospodarstwach domowych w 2000 roku wzrósł o 4,1% w stosunku do roku 1999.
STRUKTURA MIESIĘCZNEGO DOCHODU ROZPORZĄDZALNEGO NA 1 OSOBĘ W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2000 R.
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
|z pracy najemnej
[ze świadczeń społecznych i innych świadczeń socjalnych
|z pracy na własny rachunek iz gospodarstwa indywidualnego w rolnictwie pozostałe dochody
spodai
Z badania budżetów gospodarstw domowych można dowiedzieć s irstwa domowe. Dzielą się one na wydatki na towary (;
;owania) i usługi konsur
oraz spożycie natura In
Pozosta ł e wydatki to dary przekazane innym gospodarstwom domowym, niektóre po
lki (np. od spadków i darowizn) oraz pozostałe rodzaje wydatków nieprzeznaczonych bezpośrednio cele konsumpcyjne.
Niższy dochód do dyspozycji oznacza niższe wydatki. Przeciętny mieszkaniec naszego woje- va wydaje o około 20 zł mniej niż mieszkaniec Polski. Struktura ponoszonych wydatków iwództwie i w kraju w większości grup jest zbliżona. W naszym województwie udział wydatków mniejszy
•oku wzrosły o 8,6% w s
:iĘTNE MIESIĘC;
WYCH W 2000 R.
Wyszczególnienie
Wydatki ogółem...
w tym wydatki na towary i usługi konsumpcyjne...
żywność i napoje bezalkoholowe napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe odzież i obuwie...
użytkowanie mieszkania i nośniki energii...
zdrowie...
transport...
łączność ...
rekreacja i kultura...
edukacja a...
restauracje i hotele...
inne towary i usługi...
a Bez wychowania przedszkolnego.
186,26
Z przedstawionych danych w Małopolsce
i napoje bezalkoholowe - 32,1% oraz wyda W stosunku do 1999 roku wzrosły wydatki
) kosztem spadku udział (o 0,4 pkt)
mieszkania
j wydal
użytkowanie mieszkania i nośniki energii - transport (o 1,6 pkt), łączność (o 0,7 pkt) i żywność itków na odzież i obuwie oraz wydatków na użytkowanie
iązanych z ochroną z
A MIESIĘCZNYCH WYDATKÓW NA 1 OSOBĘ EWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2000 R.
17,3% 5,4%
Z zapisów dokonywanych przez badane gospodarstwa domowe wynika, że przeciętny Mało
polanin w stosunku do przeciętnego mieszkańca Polski spożywa w ciągu miesiąca więcej pro
duktów zbożowych, mleka, jajek i owoców, a mniej pozostałych prezentowanych w tabeli artykułów.
wielkości spożycia poszczególnych artykułów wysokości dochodów, miej-w Małopolsce występuje znaczne zróżnicowanie
w zależności od głównego źródła utrzymania gospoda:
sca zamieszkania, wykonywanego zawodu, przyzwyczć żywczych. Przykładowo w gospodarstwach domowych posiadających
się znacznie więcej pieczywa, mąki, mięsa, mleka, jajek, owoców, warzyw (w tym ziemniaków) i cukru niż w gospodarstwach pracowników. Więcej pieczywa, mąki, mięsa, ryb, mleka, sera, jajek, iwoców, jajek i cukru spożywane jest w gospodarstwie emeryta w porównaniu z gospodarstwo!
;ci artykułów spo- irstwo rolne spożywa warzyw (w tym ziemniaków)
własny rachunek spożywa się mniej gospodarstwie statystycznego mieszkańca izego województwa.
Z badań budżetów gospodarstw domowych sażenia gospodarstw domowych w dobra trwałego użytk<
TABL. 4 GOSPODARSTWA DOMOWE WYPOSAŻONE W NIEKTÓRE PRZEDMIOTY TRWAŁEGO UŻYTKOWANIA W 2000 R.
WYSZCZEGÓLNIENIE Odbiornik radiowy...
topolsk na 100 zbadanych gospodarstw domowych
Odbiornik telewizyjny z ekranem do odbioru
kolorowego... ... ... ... ...
Urządzenie do odbioru telewizji satelitarnej..
Zestaw do odbioru rejestracji i odtwarzania dźwięku (wieża)...
Magnetowid...
Komputer osobisty...
Automat pralniczy... ...
Chłodziarka...
iwy eh, komputerów, p wych niż gospodarstwa domowe statystycznego Polaka.
V stosunku do 1999 roku wzrósł procenrocent gospodarstw w naszym regionie posiadających telewi
zory do odbioru kolorowego, komputery osobiste i samochody osobowe.
Wyposażenie gospodarstw domowych w przedmioty trwałego użytkowania jest zależne od źródła utrzymania gospodarstwa, wysokości dochodów, potrzeby posiadania danego sprzętu i miejsca za
mieszkania.
Gospodarstwa pracujących na własny rachunek są lepiej wyposażone w magnetowidy, kompute
ry, samochody osobowe oraz inny sprzęt luksusowy (kamera wideo, zmywarka do naczyń, kuchenka mikrofalowa) niż przeciętna rodzina w Małopolsce. Rodziny rolników mają mniej magnetowidów, kom
puterów, ale znacznie więcej zamrażarek co związane jest z posiadaniem własnych artykułów rolnych, które można przechowywać. Gospodarstwa emerytów i rencistów posiadają mniej telewizorów do odbioru kolorowego, magnetowidów, komputerów i samochodów osobowych.
Poważnym zagadnieniem w badaniu budżetów gospodarstw domowych jest problem niepodjęcia badania przez gospodarstwa wylosowane. Brak informacji od gospodarstw domowych może - jeśli występuje w dużej skali - wpłynąć na jakość uzyskanych wyników. W badaniach reprezentacyjnych jest sprawą niezmiernie ważną, aby wszystkie wylosowane - według przyjętego schematu - gospodar
stwa udzieliły odpowiedzi. W województwie małopolskim wskaźnik niepodjęcia badania w 2000 roku wynosił 38,4 % (Polska 45,5 %). Wszystkie gospodarstwa, które podjęły się prowadzenia zapisów w książeczkach budżetowych przyczyniły się do uzyskania wyżej prezentowanych informacji.
Opracował: Zespół pracowników Wydziału Badań Ankietowych - US Kraków