USŁUGI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Do podstawowych usług świadczonych przez biblioteki publiczne, już od wielu lat należy bezpłatne udostępnianie Internetu. W województwie zachodniopomorskim wszystkie biblioteki główne (125 w 2014 roku) umożliwiają korzystanie z Internetu.

Tylko 18 filii zlokalizowanych we wsiach (spośród ogólnej liczby 251) nie posiada dostępu do sieci. Powiększa się liczba placówek bibliotecznych, zlokalizowanych w niewielkich miejscowościach, oferujących Internet bezprzewodowy. Liczba osób korzystających z sieci w bibliotekach systematycznie wzrasta. Często dostęp do niej jest jedynym powodem odwiedzin placówki.

Około połowy bibliotek w województwie zachodniopomorskim posiada własną stronę internetową (prowadzoną samodzielnie lub we współpracy z profesjonalnymi firmami komputerowymi). Coraz częściej biblioteki tworzą profile w mediach spo-łecznościowych, gdzie informują o planowanych imprezach, zamieszczają relacje z wydarzeń oraz aktualności.

W 2014 roku w całym województwie zanotowano 3 784 025 odwiedzin na stronach internetowych bibliotek (prawie 1 mln więcej w stosunku do 2013 roku).

Spośród 125 bibliotek województwa zachodniopomorskiego, 32% nie posiada katalogów elektronicznych (40 placówek), a swoje zbiory opracowują one w sposób tradycyjny. Nie świadczą one też innych e-usług.

W powiatach: białogardzkim, choszczeńskim, koszalińskim, łobeskim, wszystkie biblioteki posiadają katalogi elektroniczne (kompletne lub w trakcie uzupełniania).

Jedynie 26 placówek w województwie dysponuje tego typu katalogami zawierającymi 100% opracowanych książek.

Z danych statystycznych wynika, że ponad 70 bibliotek województwa zachod-niopomorskiego udostępnia informacje o swoich zbiorach poprzez katalogi online.

W tym zakresie sytuację znacząco poprawiło wdrożenie systemów komputerowych Mak+ i Sowa.

Użytkownicy bibliotek korzystający z katalogów funkcjonujących w Internecie mają również możliwość zdalnego przedłużania terminu zwrotu książek, a także rezerwacji i zamawiania materiałów bibliotecznych.

A

Niestety, nie wszystkie placówki będące użytkownikami systemu Mak+ i posiadają-ce stronę internetową umieszczają link do własnego katalogu w swoim serwisie WWW.

Spośród bibliotek powiatowych, jedynie w Pyrzycach posiadane katalogi elektro-niczne nie są oferowane w sieci.

Zachodniopomorskie biblioteki oferują swoim użytkownikom usługi elektroniczne w formie zdalnego dostępu do publikacji. Dla szerszego zasięgu dostępu do e-bo-oków w województwie zachodniopomorskim, osiem bibliotek tworzy Konsorcjum Ibuk. Na dzień 31 grudnia 2014 roku dostępnych było 558 książek elektronicznych.

W ramach Konsorcjum licencje opłacają biblioteki w: Białogardzie, Choszcznie, Gryfinie, Koszalinie, Policach, Stargardzie, Szczecinie.

Wykazywane w sprawozdawczości GUS zbiory dokumentów elektronicznych to przede wszystkim gry edukacyjne dla dzieci, encyklopedie multimedialne i inne tego rodzaju kompendia wiedzy. Jedyną bazą kupowaną dla czytelników jest zbiór aktów prawnych LEX (kilka placówek). Biblioteka Publiczna w Gryfinie nabywa elektroniczne wydanie Gazety Prawnej.

Książnica Pomorska umożliwia korzystanie z pełnych tekstów dokumentów normalizacyjnych w wersji elektronicznej (15 034 jednostek norm elektronicznych na koniec 2014 roku). Dysponuje też 106 e-bookami wydawnictwa Wolters Kluwer udostępnianymi na miejscu oraz oferuje bezpłatny dostęp do naukowych baz da-nych oraz czasopism elektroniczda-nych zgromadzoda-nych w Wirtualnej Bibliotece Nauki.

Licencję sfinansowało w całości Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Oferta obejmuje zasoby wydawnictw: Esevier, Springer, Web of Knowledge, Web of Science, Scopus, Wiley-Blackwell, a także czasopisma Science i Nature. Użytkowanie baz jest autoryzowane i możliwe wyłącznie w sieci komputerów Książnicy Pomorskiej.

Od 2000 roku Książnica Pomorska tworzy elektroniczną Bibliografię Pomorza Zachodniego – bazę stanowiącą źródło informacji dla osób poszukujących literatury na temat Pomorza Zachodniego. Rejestrowane są w niej opisy bibliograficzne różne-go typu dokumentów: książek, czasopism, artykułów z czasopism ogólnokrajowych i regionalnych, map, utworów (rozpraw z prac zbiorowych) i fragmentów (rozdziały i ustępy wydawnictw i utworów), materiałów konferencyjnych, recenzji książek i sztuk teatralnych, polemik, dokumentów elektronicznych. Baza powstaje we współpracy z Koszalińską Biblioteką Publiczną.

Biblioteki województwa zachodniopomorskiego tworzą kartoteki zagadnieniowe oraz kartoteki regionalne w formie baz danych udostępnianych czytelnikom na miejscu lub zamieszczanych na stronach WWW (między innymi: Choszczno, Dębno, Gryfino, Łobez, Ustronie Morskie, Stargard, Wałcz).

Biblioteki w Dębnie i Łobzie digitalizują regionalne czasopisma. Koszalińska Biblioteka Publiczna zamieszcza na stronie internetowej samorządowe akty prawne.

Biblioteki w Bobolicach, Myśliborzu, Płotach, Postominie, Świnoujściu i Zło-cieńcu, dzięki nawiązaniu współpracy ze spółką Megawiedza, udostępniają swoim

użytkownikom elektroniczne zasoby do nauki matematyki, znajdujące się na portalu MegaMatma.

Kilka bibliotek uczestniczyło w czwartej edycji projektu FunEnglish w bibliotece, realizowanego przez firmę Funmedia we współpracy z Fundacją Rozwoju Społe-czeństwa Informacyjnego. Placówki korzystały z bezpłatnego dostępu do kursu e-learningowego. Składa się on z ponad 60 gier edukacyjnych, setek filmów, fotolekcji i ćwiczeń dla dzieci opracowanych przez ekspertów (Dębno, Dziwnów, Maszewo, Płoty, Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie, Złocieniec).

W latach 2013–2014 w ramach grantu od Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Fundacja Orange realizowała ogólnopolski projekt edukacyjno-animacyjny dla senio-rów Spotkania z pasjami, w którym udział wzięły biblioteki między innymi w Chociwlu, Choszcznie, Czaplinku, Dziwnowie, Świeszynie i Polanowie. W ramach przedsięwzię-cia przeprowadzono wirtualne spotkania z ciekawymi ludźmi w formie wideokonferencji.

Inicjatywa spotkała się z ogromnym zainteresowaniem starszych ludzi.

Realizując projekt Interaktywna mapa Kalisza Pomorskiego, Biblioteka Publiczna w Kaliszu Pomorskim zamieściła na swojej stronie WWW interaktywny plan miasta.

Multimedialna Mapa Miasta jest sukcesywnie uzupełniana o kolejne materiały tek-stowe i graficzne, tekstury budynków oraz interaktywne obszary i elementy.

Od kilku lat w filiach wiejskich Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Polanów w ramach projektu Wioska internetowa – kształcenie na odległość na terenach wiejskich funkcjonują Centra Kształcenia (projekt współfinansowany przez Unię Europejską). W ośrodkach tych można bezpłatnie korzystać z Internetu i szerokiej oferty szkoleniowej dostępnej przez platformę e-learningową.

Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa (zbc.ksiaznica.szczecin.pl) funkcjonuje w ramach Zachodniopomorskiego Systemu Informacji Regionalnej i Naukowej, którego koordynatorem jest Zachodniopomorskie Porozumienie Bibliotek. Liczba udostępnionych obiektów w ZBC na koniec roku 2014 wyniosła 30 657. W jej ramach współpracują biblioteki naukowe Szczecina (w tym Książnica Pomorska) i Koszalina, a ponadto biblioteki publiczne: MBP w Szczecinie, Koszalińska Biblioteka Publiczna, MBP w Kołobrzegu.

Zasobem Zachodniopomorskiego Systemu Informacji Regionalnej i Naukowej jest również Centralny Katalog Rozproszonych Zasobów Bibliotek Szczecina i Regionu – RoK@Bi, który umożliwia jednoczesne przeszukiwanie katalogów, bibliografii, baz

danych bibliotek Szczecina i województwa (Białogard, Koszalin, Kołobrzeg).

Książnica Pomorska we współpracy z portalem sedina.pl i Koszalińską Biblioteką Publiczną kontynuuje projekt Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.

pl, polegający na tworzeniu bazy danych o regionie, zawierającej internetowy zbiór haseł opisujących ludzi, miejsca, organizacje, zabytki, dzieła i wydarzenia związane z województwem zachodniopomorskim. Na koniec roku 2014 liczba opracowanych haseł wyniosła 6254.

A

W 2014 roku odbiorcami usług elektronicznych byli użytkownicy w wieku powyżej 10 lat – głównie uczniowie i studenci. W związku z prowadzonymi przez biblioteki bezpłatnymi szkoleniami komputerowymi nieznacznie zwiększył się odsetek korzy-stających z tego typu usług wśród osób powyżej 50 roku życia. Obserwowany stop-niowy wzrost liczby świadczonych usług elektronicznych, jest odpowiedzią bibliotek na spadek zainteresowania tradycyjnymi nośnikami informacji. Świadczą je przede wszystkim placówki większe, aktywne, uczestniczące w szkoleniach (w tym w cyklu szkoleń oferowanych przez Program Rozwoju Bibliotek).

Maciej Weryho, Małgorzata Zmitrowicz

Biblioteka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

INICJATYWA URUCHOMIENIA REPOZYTORIUM

UNIWERSYTETU KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY