Japonia – sektor rolno-spożywczy Zakaz przywozu wołowiny z powodu BSE17
Od ponad 20 lat Japonia nakłada zakaz przywozu wołowiny z państw, które zgłosiły wystąpienie ogniska choroby BSE. Takie środki uznaje się za nieproporcjonalne i Japonia nie przedstawiła opartej na wiedzy naukowej oceny ryzyka uzasadniającej środki bardziej rygorystyczne niż norma OIE. W ostatnich latach dialog z władzami japońskimi doprowadził do zniesienia zakazu związanego z BSE dotyczącego szeregu państw członkowskich UE. W 2019 r., po kilku latach rozmów, Japonia uchyliła zakaz przywozu wołowiny z Chorwacji i wołowiny pochodzącej ze zwierząt w wieku powyżej 30 miesięcy z Irlandii. Nowe mechanizmy dwustronne utworzone w ramach Umowy o partnerstwie gospodarczym między Unią Europejską a Japonią dały Komisji
16 „Inne” obejmują sektory: ceramiki i szkła, chemiczny, elektroniki, ICT, żelaza, stali i metali nieżelaznych, drzewny, celulozowo-papierniczy oraz inne sektory.
17 BSE – gąbczasta encefalopatia bydła.
dodatkowe możliwości występowania do Japonii o przeprowadzenie w tej sprawie bardziej wymiernych działań i zniesienie pozostałych barier.
Zakaz obejmujący cały kraj w przypadku stwierdzenia ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków
Międzynarodowe normy OIE dotyczące zakażenia wirusami grypy ptaków określają rodzaje ognisk, w przypadku których nie należy wprowadzać żadnych środków związanych z ograniczeniami w handlu, i takie, w przypadku których ograniczenia w handlu powinny dotyczyć jedynie określonych zakażonych obszarów danego państwa (zamiast obejmować całe jego terytorium). W następstwie wystąpienia ognisk zjadliwej grypy ptaków Japonia wprowadza zakazy obejmujące cały dany kraj, chociaż w UE stosuje się skuteczne i rygorystyczne środki zapewniające regionalizację zgodnie z normą międzynarodową, które powinny umożliwić dalsze prowadzenie handlu z zachowaniem wszystkich zasad bezpieczeństwa.
Poczyniono pewne postępy – w przypadku stwierdzenia ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków możliwy jest wywóz z Niderlandów do Japonii jaj wylęgowych i piskląt jednodniowych pochodzących z obszarów wolnych od zakażenia. Komisja prowadzi szerzej zakrojone rozmowy z Japonią, w tym w kontekście nowych dwustronnych mechanizmów w ramach umowy między Unią Europejską a Japonią, w celu uzgodnienia wzajemnego uznawania środków zapewniających regionalizację związanych ze statusem zdrowia zwierząt. Oczekuje się, że projekt ten przyniesie wymierne rezultaty w możliwym do przyjęcia terminie.
Kanada – sektor rolno-spożywczy
Fitosanitarne warunki przywozu świeżych pomidorów
W 2016 r. weszły w życie kanadyjskie fitosanitarne warunki przywozu dotyczące Tuta absoluta (owady minujące żerujące na pomidorach) w odniesieniu do świeżych pomidorów, nakładające wymóg usuwania zielonych części pomidorów, jeżeli są przywożone z kraju dotkniętego Tuta absoluta. W 2019 r. Hiszpania stała się pierwszym krajem upoważnionym do poświadczania przesyłek świeżych owoców pomidora bez części zielonych. Stwierdzono również zainteresowanie wywozem pomidorów z częściami zielonymi i przedłożono Kanadzie wniosek obejmujący warunki kontrolne, które gwarantują, by handel odbywał się z zachowaniem wszystkich zasad bezpieczeństwa. Obecnie Kanada wciąż rozpatruje ten wniosek.
Nieuzasadnione ograniczenia w handlu wynikające z braku uznawania statusu kraju oraz obszaru wolnego od agrofagów w przypadku państw członkowskich UE dotyczącego kózki cytrusowej lub azjatyckiej.
W 2013 r. Kanada nałożyła na całą UE nieuzasadniony zakaz przywozu roślin o średnicy łodygi przekraczającej 10 mm ze względu na domniemane ryzyko handlowe dotyczące przenoszenia kózki azjatyckiej i cytrusowej. W istocie agrofagi te podlegają w UE solidnym regulacjom obejmującym rygorystyczne środki kontroli, a zatem partnerzy handlowi powinni uznawać obszary wolne od agrofagów.
W odpowiedzi na wniosek Komisji Kanada uznała 21 państw członkowskich UE za wolne od kózki cytrusowej i azjatyckiej. Komisja nadal prowadzi rozmowy z Kanadą w celu uznania również obszarów wolnych od agrofagów w dotkniętych państwach członkowskich UE.
Meksyk – sektor rolno-spożywczy
Ograniczenia dotyczące przywozu świeżych owoców i warzyw
Wywóz owoców i warzyw z UE do Meksyku jest utrudniony przez protokoły przywozowe, które zawierają nieproporcjonalny środek ograniczający rozprzestrzenianie (mrożenie) i kontrole przed wysyłką w państwie pochodzenia opłacane przez branżę (wstępna odprawa). Meksyk dotychczas nie przedstawił uzasadnienia swojej oceny ryzyka wykorzystanej do zastosowania tak szerokiego zakresu agrofagów i środków ograniczających rozprzestrzenianie. Ponadto wykaz środków ograniczających rozprzestrzenianie kwarantannowych agrofagów żerujących na cytrusach, jabłkach, gruszkach, kiwi i brzoskwiniach posiada liczne pozycje i trudno się go stosuje. Każdy produkt podlega indywidualnemu badaniu, zanim uzyska pozwolenie na wjazd do Meksyku.
W 2019 r. poczyniono pewne postępy w kwestii tej bariery, gdy Meksyk pozwolił na przywóz gruszek z Belgii. Meksyk zgłosił również fitosanitarne warunki przywozu kiwi z Włoch (wniosek rozpatrywany od 2006 r.) i, w drugiej połowie 2019 r., opublikował warunki przywozu na swojej stronie internetowej, co znaczy, że rynek jest otwarty na kiwi z Włoch.
Długie procedury zatwierdzania przywozu wieprzowiny
Meksyk stosuje długie procedury zatwierdzania przywozu wieprzowiny. W ostatnich latach odnotowano postępy, a w 2019 r. zezwolono Niderlandom na wywóz wieprzowiny do tego kraju. Meksyk zobowiązał się również stopniowo wprowadzić praktykę sporządzania wstępnych wykazów dla upoważnionych państw członkowskich, eliminując potrzebę przyszłych kontroli zakładów.
Lustrzanym odbiciem sukcesu osiągniętego w dziedzinie środków sanitarnych i fitosanitarnych jest fakt, że usunięte w 2019 r. bariery dotyczące sektorów przemysłu i usług wpływały na znacznie mniejszą wielkość wywozu z UE. Taka sytuacja ma miejsce w szczególności w sektorach, które są kluczowe w kontekście suwerenności technologicznej i strategicznej autonomii UE, takich jak sektor zaawansowanych technologii. Oznacza to, że protekcjonizm w tych obszarach staje się coraz powszechniejszy, co wymaga od UE zastosowanie odmiennego pod względem jakościowym podejścia w celu umocnienia naszej pozycji nie tylko jako największego bloku handlowego na świecie, ale również jako światowego lidera rozwoju technologicznego.
V. ANALIZA JAKOŚCIOWA BARIER USUNIĘTYCH W 2019 R.
W niniejszym rozdziale przedstawiono bardziej szczegółową analizę wybranych barier, które usunięto 2019 r., skupiając się na państwach odpowiadających za najważniejsze przepływy handlowe, na które mogły wpływać usunięte środki. Są to Chiny, region Morza Śródziemnego i Bliski Wschód (Tunezja, Egipt, Liban, Turcja, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska), Rosja, Australia i Korea Południowa. Państwa te odpowiadają za 98 % przepływów handlowych, na które mogły mieć wpływ środki usunięte w 2019 r.
A. CHINY
Wymogi certyfikacji dotyczące produktów spożywczych niskiego ryzyka
W 2015 r. przedstawiono projekt wymogu certyfikacji dotyczącego żywności niskiego ryzyka, który nakładałby obowiązek posiadania dodatkowego certyfikatu poza urzędową certyfikacją. Urzędowa certyfikacja lub urzędowe poświadczenie wszystkich produktów objętych proponowanym środkiem nie były oparte na naukowej ocenie ryzyka stwarzanego przez te produkty, a więc były nieproporcjonalne. W marcu 2019 r. Chiny oświadczyły, że zgłoszony wymóg certyfikacji został zawieszony na czas poszukiwania uzgodnionego wielostronnie rozwiązania w ramach internetowej grupy roboczej „Komitet KKŻ ds. Kontroli Żywności w Imporcie i Eksporcie oraz Systemów Certyfikacji”
(CCFICS).
Pod koniec grudnia 2019 r. Chiny rozpoczęły jednak krajowe konsultacje dotyczące projektu przepisów w sprawie rejestracji zamorskich producentów przywożonej żywności.
Jeżeli przepisy te zostałyby wdrożone, nałożyłyby na przedsiębiorstwa unijne wywożące produkty spożywcze do Chin bardzo uciążliwą procedurę rejestracji urzędowej, niezależnie od ryzyka związanego z danym produktem spożywczym. Procedura ta stworzyłaby wąskie gardła i stanowiłaby prawdziwą pozataryfową barierę w handlu.
Istniejący od dawna nieuzasadniony zakaz przywozu z UE bydła/owiec oraz pochodzących z nich produktów
W 2000 r. Chiny wprowadziły zakaz przywozu z UE bydła/owiec oraz pochodzących z nich produktów ze względu na gąbczastą encefalopatię bydła i pasażowalną encefalopatię gąbczastą (lepiej znane jako, odpowiednio, BSE i TSE) i dopiero od 2014 r.
stopniowo znoszą ograniczenia, państwo członkowskie po państwie członkowskim. W 2019 r. zezwolono na przywóz wołowiny z Francji, Irlandii i Niderlandów, chociaż z ograniczeniami dotyczącymi wieku kwalifikujących się zwierząt, kategorii produktów oraz liczby zakładów, którym udzielono zezwolenia na wywóz. Komisja kontynuuje rozmowy z Chinami w celu zniesienia pozostałych ograniczeń dotyczących trzech państw członkowskich, którym udzielono zezwolenia, i uzyskania zezwolenia przez wszystkie państwa członkowskie UE zainteresowane wywozem produktów pochodzących z bydła/owiec do Chin.
B. REGION MORZA ŚRÓDZIEMNEGO I BLISKI WSCHÓD
W ostatnich latach UE zwiększyła swoje zaangażowanie na rzecz usunięcia barier w regionie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie (zob. ramka 7). W rezultacie w ostatnich latach, a szczególnie w 2019 r., usunięto lub ograniczono szereg barier.
1. Tunezja
W 2018 r. niespodziewanie wprowadzono nowy, restrykcyjny środek nakładający wymóg uzyskania zezwoleń przywozowych na bardzo szeroką grupę produktów (odzież, produkty kosmetyczne, produkty rolno-spożywcze, środki czyszczące, zabawki, wyroby włókiennicze), co wpłynęło na unijne przepływy handlowe o wartości 350 mln EUR.
Środki te faktycznie nałożyły wymóg nieautomatycznego licencjonowania przywozu, co stanowi ograniczenie ilościowe zakazane na podstawie FTA między UE a Tunezją. Środka nie zgłoszono do WTO i wydawał się on również naruszać przepisy wielostronne. W lipcu 2019 r. w następstwie kolejnych szeroko zakrojonych wezwań do wycofania tych środków rząd tunezyjski ogłosił swoją decyzję o zniesieniu tych ograniczających przywóz środków dotyczących zezwoleń.
2. Egipt
W 2019 r. w wyniku intensywnych rozmów Egipt uchylił wymóg dotyczący kontroli weterynaryjnych żywych zwierząt przeprowadzanych w UE przed wywozem, obiecał dostosować wymogi dotyczące mięsa związane z BSE do zaleceń OIE, przyjął normy UE dotyczące większości wymogów w zakresie sadzeniaków, i ułatwił procedurę dotyczącą przywozu preparatów do początkowego żywienia niemowląt z państw członkowskich UE zaklasyfikowanych jako państwa „niereferencyjne”.
3. Liban
W następstwie szeregu interwencji dotyczących planowanej obowiązkowej rejestracji fabryk w przypadku niektórych produktów przygotowywanej w 2019 r. Liban poinformował UE, że nie wdroży tej decyzji. Liban zniósł również wprowadzony w 2019 r. wymóg podwójnej certyfikacji celnej dla przywozu, co do którego UE wielokrotnie zgłaszała zastrzeżenia.
4. Turcja
Zgodnie z umową w sprawie unii celnej między UE i Turcją przywóz z UE wraz z dokumentem A.TR powinien być co do zasady wyłączony z oceny ryzyka. Ze względu na ograniczoną dostępność informacji na temat tej procedury znaczna część takiego przywozu wymaga jednak obecnie świadectw pochodzenia. Wiąże się to zarówno z bezpośrednimi kosztami, jak i ze znaczną niepewnością wszystkich zaangażowanych podmiotów. Komisji udało się jednak usunąć jedną konkretną barierę dotyczącą jednej kategorii produktów elektronicznych produkowanych w państwach członkowskich UE, które były objęte tureckim programem cła dodatkowego.
5. Arabia Saudyjska
Po zapoznaniu się z pisemnymi uwagami UE Arabia Saudyjska wycofała projekt przepisów w sprawie górnej granicy dodatku cukru w niektórych produktach spożywczych. Arabia Saudyjska poinformowała ponadto, że etykietowanie w formie sygnalizacji świetlnej przewidziane w projekcie przepisów w sprawie etykietowania dotyczącego wartości odżywczej większości pakowanych produktów spożywczych będzie dobrowolne, a nie obowiązkowe, jak wcześniej planowano. Również w obszarze środków sanitarnych i fitosanitarnych odnotowano pewne osiągnięcia – całkowicie lub częściowo usunięto trzy bariery: w przypadku niektórych państw członkowskich zniesiono nieuzasadnione ograniczenia przywozu wołowiny i baraniny nałożone z powodu BSE, jak również zakazy przywozu żywych zwierząt dotyczące całego kraju nałożone na podstawie ogłoszeń OIE w sprawie ognisk chorób zwierząt. Ustanowiono dwustronne
certyfikaty dotyczące wywozu ryb, skorupiaków i mięczaków do Arabii Saudyjskiej, w rezultacie ponownie otwierając rynek dla zatwierdzonych podmiotów.
6. Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA)
Komisja i delegatura Unii podjęły ukierunkowane działania i usunęły w 2019 r. niektóre z najpoważniejszych barier w dostępie do rynku w sektorach motoryzacyjnym i rolno-spożywczym: nowe procedury zatwierdzania obejmujące kosztowne kontrole przeprowadzane przez osobę trzecią, testowanie i etykietowanie produktów dotyczące wszystkich indywidualnych części samochodowych i niektórych przetworów mlecznych, jak również soków owocowych.
W wyniku działań informacyjnych UE Urząd ZEA ds. Normalizacji i Metrologii (ESMA) potwierdził, że zamiast rejestrowania i testowania indywidualnych części samochodowych te kosztowne wymogi można spełnić na poziomie grupy części samochodowych. Znacznie ograniczyło to koszty i obciążenie administracyjne.
ZEA ułatwiły przywóz przetworów mlecznych i soków owocowych z UE. ESMA uznał unijny system bezpieczeństwa żywności, dzięki czemu nie trzeba poddawać tych produktów kontroli w Europie, ale jedynie zatwierdzić w drodze sprawdzenia dokumentacji. Znacznie zmniejszyło to koszty zatwierdzenia, ponieważ przedsiębiorstwa nie musiały zwracać UE kosztów kontroli przeprowadzanych przez zewnętrzne podmioty certyfikacyjne. ZEA uznały również zatwierdzenia UE dotyczące dodatków do żywności i pestycydów, dzięki czemu przedsiębiorstwa z UE mogą w kwestii wszelkich produktów rolno-spożywczych kierować się przepisami UE.
Ramka 7: Region Morza Śródziemnego i Bliski Wschód: unijny podręcznik