Uwagi końcowe

W rozdziale zmierzano do identyfikacji gospodarstw domowych pod względem subiektywnej oceny sytuacji ekonomicznej i miesięcznych dochodów netto oraz obiek-tywnej informacji w zakresie korzystania z dodatkowych źródeł dochodów w ostatnich pięciu latach poprzedzających badanie. W analizie uwzględniono cechy demograficzno-społeczne respondentów oraz ich związek z sytuacją ekonomiczną oraz dochodową go-spodarstw.

Analiza oceny sytuacji ekonomicznej wykazała, Ŝe wskaźnik struktury dla go-spodarstw domowych, w których uległa pogorszeniu wyniósł 55,28%, dla 22,19% ule-gła poprawie i wśród 22,53% pozostawała na niezmienionym poziomie.

Uzyskane wyniki badania własnego zweryfikowano z wynikami badania doty-czącego warunków Ŝycia ludności przeprowadzonego przez GUS. Analiza porównaw-cza wykazała niewielkie zróŜnicowanie wskaźników stwierdzających w obu przypad-kach negatywną ocenę sytuacji ekonomicznej dokonaną przez gospodarstwa domowe.

Wskazano, Ŝe płeć respondentów istotnie róŜnicowała ocenę sytuacji ekono-micznej: w wyŜszym stopniu uległa pogorszeniu wśród męŜczyzn (62,80%), aniŜeli wśród kobiet (44,80%). Nie uległa natomiast zmianie wśród 35,04% kobiet (znacznie powyŜej „ogółem” w badanej zbiorowości 22,52%) i wśród 13,55% męŜczyzn. Odsetek respondentów, którzy ocenili ją jako „uległa poprawie” był nieco wyŜszy wśród męŜ-czyzn (23,65%) w porównaniu z odsetkiem kobiet (20,16%).

Stwierdzono, Ŝe wpływ na ocenę sytuacji ekonomicznej w poszczególnych sub-grupach miały cechy demograficzno-społecznych respondentów: wiek, wykształcenie, status zawodowy i miejsca zamieszkania. NajwyŜsze odsetki badanych dla oceny „ule-gła poprawie” dotyczyły respondentów powyŜej 61 roku Ŝycia oraz w wieku 18-25 lat, mających wykształcenie wyŜsze, zatrudnionych w sektorze prywatnym, zamieszkują-cych miasta powyŜej 100 tys. mieszkańców i miasta o liczbie 50-100 tys. mieszkańców. Z kolei najniŜsze tyczyły się osób w wieku 26-45 lat, z wykształceniem podstawowym, osób bezrobotnych i zamieszkujących miejscowości poniŜej 10 tys. mieszkańców.

Dominujące wskaźniki w strukturze badanych dla oceny „uległa pogorszeniu” zanotowano w gronie respondentów w wieku 26-45 lat, mających wykształcenie zawo-dowe, osób bezrobotnych i zamieszkujących miasta o liczbie 10-50 tys. mieszkańców. NajniŜsze dotyczyły osób w wieku 18-25 lat, z wykształceniem wyŜszym, zatrudnio-nych w sektorze prywatnym i zamieszkujących miejscowości poniŜej 10 tys. mieszkań-ców.

W grupie respondentów, którzy nie zauwaŜyli zmian w poziomie materialnym

Ŝycia wspólnego gospodarstwa, znaleźli się w najwyŜszym procencie respondenci w wieku 18-25 lat, mający wykształcenie podstawowe i średnie, zatrudnieni w sferze bu-dŜetowej, emeryci oraz renciści, a takŜe zamieszkujący miejscowości do 10 tys. miesz-kańców. NajniŜszy procent stanowiły osoby powyŜej 61 roku Ŝycia oraz w wieku 26-45 lat, z wykształceniem zawodowym i wyŜszym, reprezentujące sektor prywatny i za-mieszkujący miasta powyŜej 100 tys. mieszkańców.

Rezultaty analizy wystarczalności dochodów pozwoliły na stwierdzenie, Ŝe były one niekorzystne dla zdecydowanej większości gospodarstw domowych. Świadczy o tym fakt, Ŝe dominujący odsetek badanych (62%) ocenił je jako niewystarczające.

Struktura dochodów wystarczających do niewystarczających była bardziej korzystna wśród kobiet (40:60), niŜ wśród męŜczyzn (35:65). W pozostałych subgrupach, według cech demograficzno-społecznych, była istotnie zróŜnicowana: najkorzystniejsza wystą-piła wśród osób w wieku 46-60 lat (51:49) i powyŜej 61 roku Ŝycia (44:56), z wykształ-ceniem podstawowym (48:52), z sektora prywatnego (52:48) i zamieszkujących miasta o liczbie 50-100 tys. mieszkańców (47:53). Najmniej korzystna dotyczyła osób w wieku 26-45 lat (26:74), mających wykształcenie zawodowe (27:73), emerytów i rencistów (42:58) i z miast 10-50 tys. mieszkańców (32:68).

Między oceną sytuacji ekonomicznej a oceną wystarczalności dochodów zacho-dziła silna współzaleŜność (Cskor=0,6159). Dla niemal 46% badanych sytuacja ekono-miczna uległa pogorszeniu przy jednocześnie niewystarczających dochodach, natomiast poprawiła się wśród 18% przy dochodach wystarczających.

Analiza zaleŜności między cechami demograficzno-społecznymi a oceną sytuacji ekonomicznej i dochodowej pozwoliła zauwaŜyć, Ŝe zaleŜność o sile istotnie zróŜnico-wanej wystąpiła w przedziale oceny od bardzo słabej do przeciętnej. Na ocenę sytuacji ekonomicznej – jak i dochodów – największy wpływ o przeciętnej sile miał status za-wodowy (Cskor=0,4241 i 0,4561). Wpływ słaby miał natomiast wiek badanych (Cskor=0,2096 i 0,2548), jak równieŜ miejsce zamieszkania (Cskor=0,1935 i 0,1587). Wpływ wykształcenia respondentów na ocenę sytuacji ekonomicznej okazał się prze-ciętny (Cskor=0,3478), a na ocenę dochodów słaby (Cskor=0,1617). Podobnie płeć miała przeciętny wpływ na ocenę sytuacji ekonomicznej (Cskor=0,3254) oraz bardzo słaby (Cskor=0,0738) na ocenę wystarczalności dochodów.

Identyfikacja gospodarstw domowych w zakresie korzystania z dodatkowych

źródeł dochodów pozwoliła zauwaŜyć, Ŝe nieco ponad 70% z nich korzystało z produk-tów oferowanych na rynku finansowym. NaleŜy podkreślić, Ŝe dominujący odsetek (59%) stanowili kredytobiorcy, z których połowa posiadała równieŜ lokaty. Natomiast odsetek respondentów korzystających wyłącznie z lokat wyniósł 11,43%.

NajwyŜsze wskaźniki w strukturze dla korzystających wyłącznie z kredytów bankowych i poŜyczek lombardowych dotyczyły męŜczyzn (16,78%), osób w wieku 26-45 lat (15,30%), mających wykształcenie średnie (16,98%), przedstawicieli sfery budŜetowej (10,76%) oraz zamieszkujących miasta 10-50 tys. mieszkańców (12,30%). NajniŜsze odnosiły się do kobiet (12,43%), osób w wieku powyŜej 61 lat (2,81%), z wykształceniem wyŜszym (2,67%), osób bezrobotnych (1,34%) oraz zamieszkujących miejscowości o liczbie do 10 tys. mieszkańców (3,48%).

Dominujące odsetki respondentów korzystających z kredytów i lokat obejmowa-ły męŜczyzn (16,71%), osoby w wieku 46-60 lat (10,43%), z wykształceniem wyŜszym (14,04%), z sektora prywatnego (15,91%) i zamieszkujących duŜe miasta, tj. powyŜej 100 tys. mieszkańców (10,43%). NajniŜsze natomiast kobiety (12,84%), osoby w wieku 18-25 lat (4,81%), z wykształceniem podstawowym (1,74%), emerytów i rencistów (3,68%) oraz zamieszkujących miejscowości poniŜej 10 tys. mieszkańców. Na

podkre-ślenie zasługuje fakt, Ŝe osoby bezrobotne nie korzystały równocześnie z kredytów oraz z lokat.

W najwyŜszym procencie wyłącznie z lokat korzystali męŜczyźni (8,69%), oso-by w wieku 18-25 lat (4,41%), mający wykształcenie średnie (6,02%), emeryci oraz renciści (4,01%) i zamieszkujący miasta o liczbie 10-50 tys. mieszkańców (3,81%). W najniŜszym kobiety (2,74%), osoby w wieku 46-60 lat (1,00%), z wykształceniem pod-stawowym (1,27%), osoby bezrobotne (1,67%) i miast powyŜej 100 tys. mieszkańców (2,01%).

Analiza współzaleŜności wykazała, Ŝe wpływ na decyzje dotyczące korzystania z funduszy inwestycyjnych miała jedynie płeć respondenta i był on o słabej sile (Cskor=0,175). W stosunku do pozostałych źródeł dochodów płeć nie róŜnicowała tych decyzji.

Wiek badanych miał wpływ o przeciętnej sile na decyzje w odniesieniu do kre-dytów (Cskor=0,4046) i obligacji (Cskor=0,3454), natomiast o słabej sile w przypadku lokat bankowych (Cskor=0,2035) i funduszy inwestycyjnych (Cskor=0,1647).

Wnioskowanie uwzględniające wykształcenie respondentów wykazało, Ŝe domi-nujący współczynnik kontyngencji dotyczył obligacji i tym samym oznaczał powiązanie o przeciętnej sile (Cskor=0,4835). Natomiast w stosunku do pozostałych produktów fi-nansowych był słaby.

Największa zaleŜność o wysokiej sile (Cskor=0,66) wystąpiła między statusem zawodowym ankietowanych a korzystaniem z kredytów. W stosunku do pozostałych produktów kształtowała się na poziomie siły przeciętnej.

Wpływ miejsca zamieszkania na decyzje dotyczące korzystania z produktów fi-nansowych kształtował się na poziomie siły słabej w stosunku do wszystkich produk-tów.