Zgodnie z wcześniejszymi uwagami pojęcie spraw środowiskowych obejmuje bardzo szeroki zakres spraw administracyjnych odnoszących się przedmiotowo do zagadnień z zakresu ochrony środowiska, regulowanych wieloma aktami prawnymi o charakterze normatywnym, z których podsta-wowe znaczenie ma ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środo-wiska oraz ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Jednak w praktyce pojęcie decyzji środowiskowej w znaczeniu sensu stricto utożsamiane jest ze szczególnym rodzajem decyzji z zakresu ochrony środowiska, a mianowicie z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach re-alizacji przedsięwzięcia.
Przy rozpatrywaniu spraw środowiskowych istotna jest funkcja i zna-czenie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, która stwarza jedynie i określa niezbędne warunki, jakie powinny być spełnione, aby inwestycja mogła zostać zrealizowana. Strony postępowania w tego typu sprawach mają prawo aktywnie korzystać z ustawowo zakreślonych uprawnień strony także w procesie inwestycyjnym i porealizacyjnym. Oznacza to, że w każdym przy-padku naruszenia warunków określonych w decyzji o środowiskowych
uwa-140
runkowaniach istnieje możliwość interwencji i podjęcia działań ochronnych przewidzianych przez właściwe przepisy prawa.
Zrozumienie powyższej funkcji decyzji środowiskowych przez wszystkie strony postępowania niewątpliwie sprzyja zmniejszeniu współczynnika za-skarżalności tych decyzji, a więc ważną rolę w tym względzie pełni wszech-stronna informacja udzielana przez organy pierwszej instancji.
Z kolei postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko służy ocenie potencjalnych zagrożeń dla środowiska oraz podjęciu próby wy-pracowania rozwiązań eliminujących lub zmniejszających negatywne oddzia-ływanie na środowisko planowanego przez inwestora przedsięwzięcia. Klu-czowym dokumentem w tym zakresie, pozwalającym ustalić stan faktyczny, jest raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. W wyroku z dnia 23 lutego 2007 r.67, Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, iż raport o oddzia-ływaniu przedsięwzięcia na środowisko sporządzany na użytek postępowania wiążącego się z realizacją inwestycji budowlanych jest dokumentem prywat-nym, będącym dowodem w sprawie administracyjnej przedkładanym przez inwestora, zaś inne podmioty uczestniczące w postępowaniu administracyj-nym jako strony lub na prawach strony mają wynikającą z przepisów o po-stępowaniu dowodowym w administracji, normowanym przepisami kodeksu postępowania administracyjnego, możliwość zgłoszenia wniosków dowodo-wych zmierzających do podważenia miarodajności tego dowodu, np. w po-staci opinii sporządzonej przez inną osobę posiadającą odpowiednią wiedzę.
Raport opracowywany jest bowiem na zlecenie podmiotu zainteresowanego realizacją przedsięwzięcia, ale oceniany przez organ administracji wydający decyzję określającą uwarunkowania środowiskowe. Jego ocena zatem podle-ga wszelkim regułom postępowania dowodowego uregulowanego w Kodeksie postępowania administracyjnego. Organ administracji będzie musiał ocenić, czy uwzględnia on wszystkie potencjalne zagrożenia związane z realizacją konkretnego przedsięwzięcia. Jest to ważne, gdyż ze względu na cel prowa-dzenia postępowania w zakresie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na śro-dowisko, kończącego się wydaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowa-67 Wyrok NSA z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. akt : II OSK 363/06.
Decyzje środowiskowe. Zagadnienia praktyczne w świetle orzecznictwa administracyjnego…
niach zgody na realizację przedsięwzięcia, etap ten jest najbardziej właściwy do oceny konkretnych wymagań ochrony środowiska68.
Aby zatem takie wymagania mogły być określone, raport poprzedza-jący wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach powinien mieć charakter kompleksowy i odnosić się do wszystkich potencjalnych zagrożeń związanych z realizacją przedsięwzięcia oraz wskazywać, jakie w tym zakre-sie obowiązują standardy ochrony środowiska oraz czy zamierzona inwe-stycja mieści się w ich ramach. Pod takim też kątem raport podlega ocenie w postępowaniu dowodowym przez organy administracji. Tym samym, na każdym etapie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, organ prowadzący to postępowanie może żądać, w trybie art. 50 § 1 K.p.a., uzupełnienia informacji w raporcie o oddziaływaniu na środowisko. Braki w raporcie nie mogą stanowić jednak przesłanki odmowy wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Są one jedynie podstawą do żądania uzupełnienia przez wnioskodawcę informacji o planowanym przedsięwzięciu.
Organy właściwe do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowa-niach realizacji przedsięwzięcia nie dysponują więc swobodą co do odmowy wydania decyzji. Katalog przesłanek powodujących możliwość, czy też obo-wiązek odmowy wydania decyzji jest ograniczony. Należy zwłaszcza podkre-ślić, że nie jest przesłanką odmowy wydania decyzji fakt, że przeprowadzona dla przedsięwzięcia ocena oddziaływania na środowisko wykazała, że przed-sięwzięcie będzie miało jakiś – mniejszy czy większy – szkodliwy wpływ na środowisko. Zadaniem oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowi-sko jest bowiem jedynie zebranie obiektywnych informacji o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i pomoc w takim ostatecznym ukształtowaniu decyzji, aby jej warunki pozwoliły na możliwe zmniejszenie negatywnego od-działywania przedsięwzięcia na środowisko.
Również protesty mieszkańców nie mogą stanowić podstawy do wyda-nia decyzji odmawiającej ustalewyda-nia środowiskowych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia, choć należy podkreślić rolę społeczności lokalnej, która mo-że przyczynić się do poszukiwań optymalnych rozwiązań dla realizacji
dane-68 Zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 października 2006 r., sygn. akt: IV SA/Wa 1428/06.
142
go przedsięwzięcia, w tym również lokalizacyjnych. Trzeba jednak zaznaczyć, że w postępowaniu dotyczącym wydania decyzji o środowiskowych uwa-runkowaniach realizacji przedsięwzięcia, nie jest wymagana zgoda stron, ani tym bardziej podmiotów, którym nie przysługuje status strony, do wydania pozytywnej dla wnioskodawcy decyzji. Sprzeciw okolicznych mieszkańców, jakkolwiek byłby doniosły, lecz niepoparty jednocześnie wykazaniem naru-szenia konkretnej normy prawnej, nie może stanowić przeszkody w wydaniu pozytywnej dla inwestora decyzji69.
Prawidłowe określenie stron w postępowaniu o wydanie decyzji o śro-dowiskowych uwarunkowaniach planowanego przedsięwzięcia ma bardzo istotne znaczenie i to z wielu względów związanych zarówno z prawidłowym przebiegiem postępowania od strony proceduralnej, merytorycznej, pod-stawowych zasad postępowania administracyjnego, w tym realizacji zasady czynnego udziału strony w każdym stadium postępowania, udziału społe-czeństwa w ochronie środowiska, czy też realizacji uprawnień obywateli wy-nikających z obowiązujących przepisów prawa międzynarodowego z zakresu ochrony środowiska.
Znowelizowane przepisy uouioś w zakresie pojęcia strony postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach planowanego przed-sięwzięcia mogą budzić pewien optymizm u inwestorów, ponieważ w zało-żeniach ustawodawcy nowa regulacja ma służyć nie tylko doprecyzowaniu, ale w istotnej mierze także zawężeniu kręgu stron postępowania w sprawie decyzji środowiskowych w porównaniu z wcześniej obowiązującą regulacją ogólną, co może skrócić czas postępowań i zmniejszyć ryzyko ich wznowie-nia. Jednak nowelizacja ta nie jest pozbawiona wad, co budzi określone, wy-żej wskazane wątpliwości, co do możliwości zapewnienia udziału w postępo-waniu podmiotom, których nieruchomości mogą znaleźć się w faktycznym zasięgu oddziaływania planowanych przedsięwzięć70.
Warto też podkreślić, że realizacja przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, zawsze wiąże się z określonymi uciążliwościami dla okolicznych mieszkańców, co potwierdza fakt zakwalifikowania danego
69 Zob. J. Jamiołkowski, dz. cyt., s. 39.
70 Zob. W. Szopiński, dz cyt.
Decyzje środowiskowe. Zagadnienia praktyczne w świetle orzecznictwa administracyjnego…
przedsięwzięcia do przedsięwzięć mogących zawsze albo potencjalnie znaczą-co oddziaływać na środowisko, lecz okoliczność ta wiąże się także z określo-nymi ustawowymi konsekwencjami i obostrzeniami, jakie nakładane są na inwestora i jeżeli inwestor spełni wszystkie nałożone warunki, to znaczy, że będzie działał zgodnie z prawem, a więc również zgodnie z przepisami z za-kresu ochrony środowiska.
Przy wydawaniu decyzji w sprawach środowiskowych organy admini-stracji publicznej powinny mieć na uwadze znaczenie społeczne rozstrzyga-nych spraw, ponieważ dotyczą one najczęściej najcenniejszych wartości dla każdego człowieka, jakimi są zdrowie, życie oraz środowisko, w którym czło-wiek żyje. Decyzje środowiskowe, tak jak wszystkie decyzje administracyjne powinny być więc wydawane zgodnie z podstawowymi zasadami postępowa-nia administracyjnego, a w tym także z przepisami prawa unijnego71.
71 Zob. art. 41 Karty Praw Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE z dnia 14.12.2007 r., C 303/1).