Uwarunkowania prognozy na lata 2021-2023

Instytucje międzynarodowe prognozują bar-dziej optymistyczny wzrost w gospodarce global-nej względem zimowych raportów. Międzynarodowy Fundusz Walutowy podwyższył szacunek światowego wzrostu z 5,5 proc. do 6 proc. Bieżące dane makro-ekonomiczne wskazują, że ożywienie jest najsilniejsze w Azji – w I kwartale gospodarka Chin powiększyła się o 18,8 proc. względem ubiegłego roku. Analitycy MFW przewidują, że cały 2021 r. zakończy się średnim wzro-stem PKB Państwa Środka o 8,4 proc. Chociaż statysty-ki Chin budzą kontrowersje, to jednak wyraźne odbicie aktywności wydaje się niezaprzeczalne – obserwujemy znaczący wzrost eksportu wśród sąsiadujących gospo-darek (wykres 2).

Skutkiem ubocznym azjatyckiego ożywienia jest wzrost presji kosztowej. Od początku roku ob-serwujemy wzrost cen ropy naftowej – koszt baryłki

typu Brent podniósł się z 40 do 60-65 USD. Chociaż początkowo prognozy zakładały jedynie przejściowy charakter zaburzenia, to obecnie agencje międzynaro-dowe rewidują w górę szacunki na cały rok (EIA, 2021).

Tendencja wzrostowa jest widoczna również wśród cen metali oraz stawek frachtu, a zmiany w naj-większym stopniu dotkną Europę (wykres 3). Głów-ną przyczyGłów-ną wzrostu cen metali są niedobory mocy produkcyjnych – w ubiegłym roku doszło do wygasze-nia europejskich pieców hutniczych z uwagi na spadek popytu oraz zaostrzenie rygorów środowiskowych dla branży. W efekcie koszty surowca wzrosną silniej niż w pozostałych regionach świata. Koszty transportu podniosły się trzykrotnie (PIE, 2021a). Fracht ucierpi m.in. ze względu na zablokowanie Kanału Sueskiego przez transportowiec Ever Given. Równocześnie, jesz-cze przed incydentem, dochodziło do przekierowywa-nia kontenerowców na pozostałe, bardziej perspekty-wiczne trasy.

-50

Japonia Pozostałe gospodarki azjatyckie Chiny

Indeks łączny Europa Morze Śródziemne

Ameryka - wschód Ameryka - zachód Azja Południowa

↘ Wykres 2. Eksport w gospodarkach azjatyckich (proc. r/r, średnia kwartalna)

↘ Wykres 3. Stawki frachtu morskiego z Chin

Źródło: Macrobond. Źródło: Macrobond.

Wśród gospodarek rozwiniętych najwyższe oczekiwania w zakresie odbicia PKB dotyczą USA.

Według bieżących prognoz PKB tego kraju wzrośnie o 6,4 proc. Jest to splot dwóch czynników. Program szczepień w USA postępuje znacznie szybciej niż w Unii Europejskiej, co stwarza nadzieje na szybsze

otwarcie gospodarki. Na dzień 13.05 odsetek zaszcze-pionych osób przekracza 45 proc., a osiągnięcie pułapu 60 proc. populacji jest kwestią 2 miesięcy (wykres 4).

Dodatkowo USA utrzymuje bardzo ekspansywne nastawienie w polityce fiskalnej. Obecnie gospodar-kę stymuluje Amerykański Plan Odbudowy (American

9

Część I. Prognozy dla polskiej gospodarki na lata 2021-2023

Rescue Plan). To pakiet fiskalny o wartości 1,9 bln USD (8,9 proc. PKB z 2019 r.). Jego wartość w relacji do PKB jest o prawie 65 proc. większa od unijnego funduszu odbudowy. W jego ramach rząd federalny m.in:

→ wypłacił jednorazowe bezpośrednie transfery go-tówkowe (koszt 350 mld USD),

→ zwiększył kwotę zasiłków dla bezrobotnych i wydłu-żył maksymalny okres ich wypłacania (300 mld USD),

→ zaproponował ulgi podatkowe (200 mld USD),

1 Luka PKB to różnica między tempem wzrostu, które gospodarka realnie osiąga i szacowaną długoterminową stopą wzrostu.

→ zapewnił dodatkowe finansowanie dla szkół (170 mld USD) oraz gwarancje kredytowe dla firm (50 mld USD).

Amerykański Instytut Brookings (2021) wskazał, że łączne wsparcie dla PKB ze strony polityki fiskalnej w 2021 r. sięgnie 1,6 pkt. proc. Impuls będzie dwukrot-nie niższy względem roku 2020, gdy działania admi-nistracji USA ograniczyły skalę spadku PKB o 3,3 pkt.

(wykres 5).

USA Polska Niemcy

-5

Podatki i świadczenia Wydatki stanowe Wydatki federalne

2009 2010 2020 2021

↘ Wykres 4. Odsetek populacji, która przyjęła 1. szczepionkę na COVID-19 (proc.)

↘ Wykres 5. Porównanie wpływu polityki fiskalnej na wzrost PKB w USA podczas kryzysu finansowego i pandemii COVID-19 (pkt. proc.)

Źródło: Macrobond. Źródło: Brookings.

Od 2022 r. rząd USA będzie znacząco stymu-lował inwestycje. Prezydent USA Joe Biden zapre-zentował plan infrastrukturalny dla amerykańskiej gospodarki na kolejne 10 lat. Koszty planowanych in-westycji sięgną 2,25 bln USD, co łącznie stanowi około 10,5 proc. PKB z 2019 r. Partia Demokratyczna zapowia-da, że ustawa wejdzie w życie w drugiej połowie bieżą-cego roku. Harmonogram wydatkowania środków po-zostaje nieznany, chociaż możemy spodziewać się, że znaczna część środków będzie wydatkowana w najbliż-szych latach. Skutkiem tej polityki są jednak obawy o przegrzanie amerykańskiej gospodarki i inflację.

Według szacunków komercyjnych analityków i akade-mików impuls fiskalny będzie trzykrotnie większy niż luka PKB¹. Na tle USA i Chin wzrost PKB państw UE w 2021 r. będzie słabszy. Obecne prognozy dla gospo-darki strefy euro zakładają wzrost o 4,4 proc. w 2021 r.

To niewielka zmiana – w listopadzie analitycy MFW su-gerowali 4,2 proc. Odbicie będzie najsilniejsze w Hisz-panii 6,4 proc. i Francji 5,8 proc. – kraje te poniosły największe straty w ubiegłym roku. Negatywnie wciąż wyróżnia się gospodarka Włoch, dla której wzrost PKB jest prognozowany jest na 4,2 proc.

Szacunki aktywności gospodarczej dla Nie-miec pozostają stabilne. MFW prognozuje wzrost rzędu 3,6 proc. PKB w 2021 roku. Podobną prognozę opublikowały wiodące instytuty badań ekonomicznych, do których należą m.in. DIW oraz Ifo. Ich zdaniem PKB dla Niemiec wyniesie 3,7 proc. w 2021 r oraz 3,9 proc.

w 2022 r. (wykres 6). Wzrost gospodarczy w Niem-czech będzie opierać się na wynikach sektora prze-mysłowego. Indeks PMI osiągnął w marcu rekordowy wynik 66,6 pkt., to korzystna sytuacja dla Polski. Eks-port do Niemiec stanowi ok. 29 proc. całego polskiego

10

eksportu. Zdecydowanie słabiej ocenia się aktywność w usługach i handlu – niemniej łączna wartość indeksu

jest zbliżona do neutralnych poziomów sugerujących wzrost (wykres 7).

Ifo + DIW

Założenia modelu PIE MFW KE

0,0

Łącznie Przemysł Usługi

↘ Wykres 6. Prognozy PKB Niemiec (proc. r/r) ↘ Wykres 7. Barometr koniunktury Ifo dla Niemiec – dane wystandaryzowane

Źródło: opracowanie własne PIE na podstawie danych Ifo, DIW,

MFW, KE. Źródło: Macrobond.

W odróżnieniu od USA europejski pakiet Next Generation EU wystartuje z opóźnieniem – część krajów ma problem z osiągnięciem parlamentarnej większości dla ratyfikacji traktatu, np. Finlandia czy Rumunia. W skrajnym przypadku udział tych państw może zostać zawieszony, chociaż jest to mało prawdo-podobne. Nawet w momencie planowanego startu alo-kacji środków w III kw. 2021 r., program będzie wspierał europejskie gospodarki dopiero w latach 2022-2023 – harmonogram szczegółowo opisujemy w drugiej części raportu.

2.2. Scenariusz epidemiczny

Podtrzymujemy scenariusz epidemiczny zary-sowany w poprzedniej edycji Przeglądu z grudnia 2020 r. Wówczas przewidywaliśmy, że: (i) będzie miał miejsce jeszcze co najmniej jeden znaczący wzrost licz-by zachorowań – tzw. III fala epidemii oraz (ii) utrzymy-wanie znaczących restrykcji nie będzie konieczne od połowy II kwartału 2021 r. Oba te założenia się spraw-dzają – obecny plan rządu zakłada zniesienie znacznej liczby obostrzeń do końca maja. Niektóre formy ogra-niczenia aktywności w gastronomii czy rekreacji mogą jednak utrzymać się do końca II kwartału.

Zakładamy, że dzięki programowi szczepień w drugiej połowie 2021 r. i kolejnych latach nie bę-dzie konieczności ponownego wprowadzania zna-czących restrykcji gospodarczych. Największym ry-zykiem dla tego założenia jest osiągnięcie zbyt małego odsetka osób zaszczepionych dla uzyskania odporno-ści zbiorowej – nie z powodu niewystarczającej podaży szczepionek, lecz ze względu na brak chęci do szcze-pień wśród części obywateli (PIE, 2021b). Zagrożenie ponownym całkowitym zamrożeniem aktywności go-spodarczej uznajemy jednak za niewielkie.

Warto zwrócić uwagę, że koszty gospodarcze kolejnych zamrożeń są coraz mniejsze. Dotkliwe stra-ty są najbardziej widoczne w dwóch obszarach: zakwa-terowaniu i gastronomii oraz usługach rekreacyjnych (np. siłownie). Branże te łącznie generują 1,8 proc. PKB, co jest relatywnie małą wielkością na tle pozostałych państw Europy. W przypadku innych branż reperku-sje są znacznie mniejsze. Dane Google o mobilności użytkowników telefonów komórkowych z systemem Android wskazują, że liczba osób, które przebywały w biurach bądź innych zakładach pracy, była w mar-cu i kwietniu podobna do wielkości z lata (wykres 8).

Wyraźne uszczerbki mobilności są widoczne w handlu, jednak sektor ten coraz bardziej adaptuje się do szer-szej działalności w sieci (wykres 9). Z tych powodów

11

Część I. Prognozy dla polskiej gospodarki na lata 2021-2023

uważamy, że nawet w przypadku ewentualnego po-gorszenia się warunków epidemicznych późną jesienią

bieżącego roku, będzie ono miało umiarkowane skutki gospodarcze.

↘ Wykres 8. Mobilność w miejscach pracy ↘ Wykres 9. Mobilność w galeriach handlowych

Źródło: Google Mobility Report. Źródło: Google Mobility Report.

3. Prognoza dla polskiej gospodarki na lata 2021-2023