W ciągu m inionych 50 lat re so rt oświaty nie dopracow ał się i nie w prow adził ogólnokrajow ego system u inform acji pedagogicznej, takiego który obejm ow ałby swym zasięgiem różne kom ponenty.
Inform acja pedagogiczna je st pojęciem bardzo pojem nym , dlatego też m ało precyzyjnym. P rzedm iotem zainteresow ania inform acji pedagogicznej - w yróżnia
jącym się zbieraniem , opracow aniem i udostęp n ian iem danych - je st całokształt zagadnień związanych z ośw iatą i szkolnictw em , wychowaniem , dydaktyką i m e to dyką, naukam i pedagogicznym i, nauczycielem i polityką oświatową. W o statn ich latach pew ną p o p u larn o ść zdobywa now e o k reślen ie dla tradycyjnie rozum ianej inform acji pedagogicznej. We w prow adzeniu pojęcia inform acji edukacyjnej w idać wolę uporządkow ania i u stru k tu ro w an ia całej związanej z nią problem atyki. Polega to na w yodrębnieniu w ram ach inform acji edukacyjnej inform acji o edukacji, a w tym:
• inform acji ośw iatow ej,
• inform acji pedagogicznej,
• inform acji dla edukacji, czyli szeroko rozum ianego procesu kształcenia.
R óżne instytucje ośw iatow e często rozum iały inform ację pedagogiczną bardzo w ąsko, wyznaczając jej zasięg własnymi zainteresow aniam i, np. sprow adzając ją do rejestracji prow adzonych badań pedagogicznych czy proponow anych form d o sk o n alenia nauczycieli. Pedagogiczna B iblioteka W ojew ódzka n ato m iast zawsze była nastaw iona n a grom adzenie i upow szechnianie inform acji o, ja k i dla edukacji, a zarazem dbała o to , by inform acja pedagogiczna spełniała kryteria inform acji naukow ej. B iblioteka pedagogiczna traktow ana ja k o sam odzielna placów ka, ale bez wyraźnych ogólnych uregulow ań i w obec niespójnych oczekiw ań sam odzielnie zo r
ganizow ała w arsztat inform acyjny obejm ujący swym zasięgiem wszystkie kom p o
-40 Jolanta Anna Kasprowicz
ncnty, ma on ch a ra k te r w ieloaspektow y i pozw ala na zaspokojenie różnorodnych oczekiw ań użytkowników.
W grom adzeniu zbiorów szczególną wagę przykładam y do p osiadania k o m p letu wydawanej literatu ry pedagogicznej, psychologicznej i z n auk pokrew nych. Z e względów inform acyjnych ta część zbiorów je st rów nież opracow ana przedm iotow o.
Stosow any system U K D o raz Słow nik H aseł Przedm iotow ych BN okazał się niewy
starczający. D la p o trzeb katalogu przedm iotow ego opracow any więc został Słownik H aseł Przedm iotow ych z zakresu pedagogiki, psychologii i nauk pokrew nych P eda
gogicznej B iblioteki W ojewódzkiej w O polu. A k tu aln ie je st on wykorzystywany do kom puterow ego opracow ania zbiorów.
G łów ną je d n o stk ą odpow iedzialną za grom adzenie, u d o stęp n ian ie i upow szech
nianie inform acji pedagogicznej je st Wydział Inform acyjno-B ibliograficzny, który czynnie uczestniczył w tw orzeniu bibliografii analitycznych z zakresu: te o rii i p ra k tyki wychowania, ogólnej i szczegółowej teo rii nauczania o raz polskiego p iśm ien nictw a pedutologicznego - koordynow anych i wydawanych przez IK N - d o starcza
jąc opisy dokum entacyjne ze szczególnym uw zględnieniem regionaliów oświatowych.
Przez kilka lat opracow ał dla całej krajow ej sieci bib lio tek pedagogicznych B ibli
ografię M etodyki N auczania H istorii. A k tu aln ie od 1994 r. uczestniczy w tw orzeniu bazy danych Bieżącej Polskiej B ibliografii Oświaty. B ibliografia ta w ram ach syste
m u SA PI koordynow ana je st przez C en tru m E dukacji N auczycieli - Pedagogiczną B ibliotekę W ojewódzką w G dańsku. N asz udział polega na przygotow yw aniu re kordów na podstaw ie zarów no przydzielonej nam liczby czasopism ja k i m ateriałów dotyczących oświaty w regionie.
D rastyczne ograniczenia finansow e nie pozw alają na właściwe w yposażenie biblioteki w sprzęt kom puterow y. Tfcn, który posiadam y, pozw ala n a u d o stęp n ian ie tylko 17 tysięcy rekordów z Bieżącej Polskiej B ibliografii Oświaty, zam iast całej bazy liczącej dziesięć razy więcej rekordów .
Na rozbudow any w arsztat inform acyjny składają się tradycyjne k a rto te k i zagad- nieniow e, księgozbiór bibliograficzny, zestaw ienia bibliograficzne o raz w spom niana wyżej baza danych Bieżącej Polskiej B ibliografii Oświaty.
O grom na ilość inform acji zgrom adzona je st w k arto tek ach zagadnieniow ych, a szczególnie w bloku k a rto te k pedagogicznych. Z o sta ł o n um ow nie podzielony na k arto tek i: pedagogiczną, m etodyczną, reform oświatowych, osobow ą, recenzji p e d a gogicznych o raz regionalną oświaty na Opolszczyźnie.
W k a rto te c e pedagogicznej grom adzone są inform acje dotyczące n au k p ed ag o gicznych i badań pedagogicznych, nauczania, wychowania, ucznia, nauczyciela, organizacji i adm inistracji oświaty, różnych typów szkolnictw a zarów no w k raju jak i zagranicą. K arto te k a m etodyczna zawiera inform acje isto tn e dla m etodyki n au cza
nia poszczególnych przedm iotów , a w tym program y, konspekty lekcji, testy, środki dydaktyczne etc. K arto tek a osobow a m a ch arak ter głów nie przedm iotow y i zaw iera inform acje o wybitnych pedagogach.
Informacja pedagogiczna... 41
W k a rto te c e regionalnej oświaty na Opolszczyźnie grom adzone są wszelkie inform acje dotyczące problem ów oświatowych w regionie. W o b ręb ie tej k arto tek i uw zględniono w sposób szczególny nauczycieli piszących. O d n o to w an e są tu p u b likacje nauczycieli z te ren u wojew ództw a opolskiego. C o kilka lat w o p arciu o te dane opracow yw ane i wydawane są zestaw ienia bibliograficzne rejestru jące ten d orobek.
U zupełnieniem bloku k a rto te k pedagogicznych są k a rto te k i zaw ierające in fo r
m acje z pogranicza n au k pedagogicznych lub z nim i pokrew nych. W szczególności w ym ienić tu należy k a rto te k ę psychologiczną, w k tó rej szeroko reprezen to w an a jest psychologia rozw ojow a i wychowawcza. Prow adzone są rów nież o d ręb n e k arto tek i pośw ięcone rodzinie i młodzieży.
Poza inform acją skierow aną do indyw idualnego użytkow nika B iblioteka w ypra
cowała rów nież w iele form inform acji zbiorow ej. System atycznie sp o rządzane są - adresow ane do poszczególnych grup nauczycieli - wykazy nowości z literatu ry pedagogicznej i psychologicznej, wykazy nowości m etodycznych z zakresu naucza
nia poszczególnych przedm iotów , wykazy audiow izualnych środków dydaktycznych.
U pow szechnianie inform acji ma m iejsce na konferencjach metodycznych nauczy
cieli, zespołach sam okształceniow ych, także p oprzez organizow anie przeglądów literatu ry i wystaw. Przygotow aniu do korzystania z inform acji służą tzw. lekcje biblioteczne zarów no dla doskonalących się nauczycieli, jaki i uczniów, w zakresie u m iejętności korzystania ze źródeł inform acji. M a rów nież m iejsce, choć w o g ran i
czonym zakresie, indyw idualne przyuczanie do korzystania z kom puterow ych baz danych.
Jakość i ilość zgrom adzonych źródeł inform acji wymagałaby szerokiego zasto so w ania elektronicznych nośników inform acji. W obec prezentow anego na konferencji poziom u, unaoczniającego ja k nośniki elek tro n iczn e wyznaczają nowy jakościow o poziom grom adzenia, selekcji, opracow ania i u d o stęp n ian ia inform acji, nasza praca m a ch a ra k te r raczej tradycyjny i na pew no nie je st dość szybka w o dniesieniu do p o trzeb w spółczesnego użytkow nika. N ie oznacza to jednak, że treść grom adzonej w tradycyjny sposób inform acji jest gorsza, ma naw et o k reślo n e zalety, k tó re cenione są przez użytkowników. N ależą do nich niew ątpliw ie osobisty k o n ta k t b ib lio tek a rza i bezpośrednie zajęcie się użytkow nikiem , doradztw o i k o m petencja pracow ników w obec użytkow ników i ich potrzeb inform acyjnych świadczą zarów no o pinie użytkow ników ja k i ich system atycznie rosnąca w o statn ich latach liczba.
W anda D Z IA D K IE W IC Z (K atow ice)