Streszczenie: Niniejszy artykuł jest próbą analizy relacji pomiędzy demokracją i profesjonali-zmem na gruncie samorządu terytorialnego, ze szczególnym uwzględnieniem zadań i roli gminy . Ponadto artykuł zwraca uwagę na relacje pomiędzy starostą a radą gminy . Wskazuje na kwestie związane z przesłanką odpowiedniego poziomu wykształcenia oraz profesjonalizmu, jako wa-runku wykonywania funkcji starosty . W dalszej części przedstawiona jest perspektywa zmian obecnie obowiązującego porządku prawnego w obszarze samorządu terytorialnego na Słowacji w zakresie objętym zaprezentowaną pracą
Słowa kluczowe: profesjonalizm, samorządy gminne, Republika Słowacka .
Pozycja samorządu terytorialnego i jej konstytucyjna regulacja w Republice Sło-wackiej odpowiada powszechnym standardom europejskim, przede wszystkim Eu-ropejskiej Karcie Samorządu Lokalnego z 1985 roku, jest również porównywalna z kształtem tej instytucji w konstytucjach innych państw Unii Europejskiej, jednak nie da się nie zauważyć, że w państwach Grupy Wyszehradzkiej konstytucyjna koncep-cja samorządu terytorialnego została sformułowana w sposób bardziej precyzyjny niż Konstytucja Republiki Słowackiej (dalej: Konstytucja Słowacji)1 .
Różnica jest jeszcze wyraźniejsza, jeżeli na samorząd, względnie jego elementy składowe (w omawianym przypadku stosunek demokracji do profesjonalizmu w sa-morządzie gminnym) spojrzymy w szerszym kontekście jako na część konstytucji rozumianej sensu largo, tj . jeżeli oprócz materii dotyczącej samorządu terytorial-nego uregulowanej bezpośrednio w samej konstytucji zwrócimy także uwagę na ustawy, które wprowadzają unormowania konstytucyjne w życie (z perspektywy niniejszego artykułu będzie to przede wszystkim ustawa nr 369/1990 Zb . o ustroju gmin z późniejszymi zmianami, dalej: ustawa gminna) .
1 Dla przykładu, Konstytucja Republiki Czeskiej w art . 8 gwarantuje samorządność jednostek samorządowych, zaś zmiana art . 8 jest niedopuszczalna, ponieważ samorząd jest podstawą demokratycznego państwa prawa . Konstytucja Węgier uważa prawo do samorządu za przyrodzone prawo człowieka (§ 42), zaś Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oparta jest na zasadzie decentralizacji władzy publicznej (art . 15) oraz uczestnictwie samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy publicznej (art . 16) .
Mówimy tu o oglądzie bardziej kompleksowym oraz bardziej obiektywnym z punktu widzenia współczesnego konstytucjonalizmu . Skuteczność każdego ure-gulowania konstytucyjnego potwierdza praktyka, w ramach której realizuje się za-łożenia konstytucyjne za pomocą ustawodawstwa . Warstwę ustawową w tym zna-czeniu musimy wartościować przede wszystkim z punktu widzenia zawartości: czy zawartość ta wypełnia założenia i zamiary konstytucji zarówno ze strony formalnej jak i materialnej, zarówno z punktu widzenia stabilności prawa oraz celu, któremu ma służyć, jak również z punktu efektywności, na którą składają się interesy i po-trzeby gmin oraz ich obywateli2 .
Istnieje kilka powodów, dla których podjęte zostały badania nad stosunkiem demokracji i profesjonalizmu na poziomie samorządu gminnego . Pierwszym jest aktualność problematyki na poziomie samorządu gminnego, nie zaś na poziomie wyższych jednostek terytorialnych3 . Drugim z powodów jest istotność tej relacji, zależąca w znacznej mierze od stopnia zorganizowania i form realizacji władztwa publicznego w uwarunkowaniach lokalnych .
Istnieją poglądy, według których kształt samorządu gminnego i jego demo-kratyczne funkcjonowanie ma z punktu widzenia państwa większe znaczenie niż funkcjonowanie władzy publicznej na wyższych poziomach4 . Trzecim z powodów jest specyficzna pozycja gminy w systemie stosunków społecznych i prawnych .
Gmina jako korporacja samorządowa ma bowiem, w przeciwieństwie do in-nych osób prawin-nych, nie wyłączając z tego wyższych jednostek terytorialin-nych, swoją historyczną genezę i najtrwalszy charakter . Dla przykładu, nie jest możliwe rozwiązanie gminy na podstawie decyzji jej obywateli . Jak wskazał A . Merkl, gmina ma, w przeciwieństwie do innych osób prawnych zakres kompetencji określony ex officio oraz obowiązek wykonywania tychże kompetencji5 .
Ostatnim powodem jest struktura samorządu gminnego na Słowacji . W chwili obecnej na Słowacji istnieje 2891 gmin, spośród których 1150 ma mniej niż 500 obywateli, zaś około 400 ma mniej niż 200 obywateli .
Właśnie w tych najmniejszych gminach istnieje poważny problem pomiędzy funkcjonowaniem zasad demokracji a profesjonalizmem . Warto jest także wskazać, że liczba najmniejszych gmin, w związku z tendencjami demograficznymi (migra-cjami obywateli, niżem demograficznym) stale rośnie, przede wszystkim w środko-wej i wschodniej Słowacji .
2 I . Palúš, Územná samospráva ako princíp slovenského konštitucionalizmu (ústavná schéma a prax), [w:] Verejná správa a regionálny rozvoj, roč . VII ., č . 2, Bratislava, 2011, s . 7 – 17 .
3 Słowacki ustrój samorządu terytorialnego oparty jest na dwóch szczeblach: gminie (mieście) i wyższej jednostce terytorialnej (przyp . tłum .) .
4 V . Mikule, K ústavním zakladum územní samosprávy, in Kysela J (ed .), Deset let Ústavy České republiky, východiska, stav, perspektivy, Praha 2003, s . 412, Konečný, S .: Spôsoby riešenia postavenia najmenších sídelných jednotiek v systémoch verejnej správy Európskej únie, in verejná správa a spoločnosť, roč . XIII ., č . 1 2012, s . 18 i n .
5 A . Merkl, Obecní právo správní, Díl druhý, Praha – Brno 1932, s . 202 – 203 .
Stosunek demokracji do profesjonalizmu na gruncie samorządu gminnego można uważać za problem uniwersalny jak również długotrwały (niektórzy autorzy twierdzą wręcz, że wieczny) zarówno w teorii jak i w praktyce funkcjonowania słowackich gmin6 .
Jest to problem, na który składa się wiele elementów i zależności tworzących zawartość samorządu gminnego, począwszy od ustawowego określenia kompe-tencji gmin oraz możliwości faktycznego realizowania tych kompekompe-tencji (przede wszystkim dotyczy to realizacji zadań zleconych z zakresu administracji państwo-wej), przez wprowadzanie w życie zasady podziału władzy między organami gminy, np . przy ślubowaniu nowo wybranego starosty gminy, jego odwołaniu w drodze referendum gminnego inicjowanego przez radę gminy, kwestią długotrwałego bra-ku możliwości działania rady gminy, kończąc na problemach związanych z organi-zacją referendum gminnego oraz realiorgani-zacją jego wyników .
Stosunek elementów demokracji do wymagań profesjonalizmu należy nakre-ślić na tle specyficznej pozycji gminy, która jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego nie jest jedynie sui generis stowarzyszeniem obywateli, nie jest jed-nak również (jako korporacja samorządna) częścią aparatu państwowego .
Można przyłączyć się do poglądu, że gmina jest swoistym tworem znajdują-cym się pomiędzy rzeczonym stowarzyszeniem obywateli a państwem, przy czym pozycja gminy powinna w przyszłości wpływać nie tylko na charakter samorządu terytorialnego, ale również na pozycję społeczeństwa gminy7 . Dlatego konieczne jest poświęcenie należytej uwagi kwestii stosunku demokracji, zarówno w teorii prawa, szczególnie w teorii samorządu terytorialnego, jak też w praktyce legislacji . Konieczne jest jednak skorzystanie z bogatych doświadczeń innych państw człon-kowskich Unii Europejskiej, w tym państw Grupy Wyszehradzkiej, by móc na tym tle sformułować wnioski dla słowackiej praktyki .
Dalsza część niniejszego artykułu koncentruje się na tych aspektach funkcjo-nowania samorządu gminnego, gdzie stosunek demokracji do profesjonalizmu po-woduje największe kontrowersje . Jednocześnie należy pamiętać, że mówiąc o sa-morządzie gminnym i jego problemach autor nie ma na myśli konkretnej gminy, ale gminę in abstracto, ze względu na abstrakcyjną jedność gmin8 .
Spotkanie demokracji i profesjonalizmu określone zostało przez ustawy wska-zujące kompetencje gminy . W przebiegającym procesie decentralizacji administra-cji publicznej do zakresu kompetenadministra-cji gmin weszło więcej niż dwieście rodzajów zadań (co można doceniać jako element demokratyzacji wykonywania
administra-6 P . Kuklis, I . Palúš, M . Jesenko, A . Krunková, Obec ako základ územnej samosprávy (recenzia),
„Právny obzor”, roč . 94, 2011, č . 6, s . 641 .
7 P . Kuklis, V . Vírová, Vybrané problémy miestnej samosprávy (v komparácií niektorých štátov Európskej únie), Bratislava 2012, s . 20 .
8 M . Kopecky, Právní postavení obcí. Základy obecního práva, Praha, CODEX Bohemia 1998, s . 159–160 .
cji publicznej), jednak ten krok nie został poprzedzony poważną analizą, która odpowiedziałaby na pytanie, czy gminy są w stanie realizować te kompetencje oraz zapewnić ich należyty poziom pod względem personalnym czy finansowym .
Praktyka częstokroć potwierdza, że gminy nie są w stanie wykonywać tych zadań lub mają z ich wykonywaniem poważne problemy . Dotyczy to przede wszyst-kim działalności decyzyjnej lub niskiej jakości usług świadczonych przez gminy . Uwaga ta dotyczy w większym stopniu wykonywania zadań zleconych, chociaż jest prawdziwa także co do części zadań własnych gminy . Pojawia się także pytanie, czy przeniesienie ogromnej liczby zadań z państwa na samorząd terytorialny nie powo-duje problemów przy realizowaniu przez gminy zadań własnych .
Należy mieć na uwadze, że przy wykonywaniu zadań zleconych przez samorząd gminny staje się on w istocie przedłużonym ramieniem administracji państwowej . Samorząd musi respektować wskazówki, zakazy i nakazy organów administracji państwowej . W taki właśnie sposób ogranicza się realizowanie teoretycznych postu-latów samorządu9 . Samorządność gminna realizuje się przede wszystkim za pośred-nictwem organów gminy: rady gminy oraz starosty gminy (oprócz tego także przy pomocy referendum gminnego oraz na zgromadzeniach obywateli gminy – art . 67 ust . 1 Konstytucji Słowacji) . Konstytucja Słowacji gwarantuje możliwość bezpo-średniego wyboru członków rady gminy i starosty gminy przez obywateli gminy, którzy na jej terytorium mają miejsce trwałego zamieszkania . Bierne prawo wybor-cze do organów samorządu gminnego nie zostało w Konstytucji Słowacji określone . Problem stosunku demokracji i profesjonalizmu w samorządzie skupia się przede wszystkim w osobie starosty gminy, chociaż wtórnie także i w przypadku deputowanych do rad gminnych, bardzo często ogranicza się go jednak tylko do kwestii wykształcenia starosty jako warunku sprawowania przez niego funkcji .
Kwestia ta podnoszona jest najczęściej przy okazji wyborów do organów sa-morządu gminnego, jednak w ostatnich latach jest także forsowana przez niektóre partie polityczne . Pojawiła się ona także w propozycjach reform samorządu teryto-rialnego przedstawionych przez Związek Miast i Gmin Słowacji (ZMOS) . Niestety, wadą wszystkich wspomnianych projektów są braki w badaniu realiów słowackich oraz brak precyzyjniejszego uzasadnienia prawnego .
Mając powyższe na względzie konstatować należy, że na Słowacji brak jest poważnych badań naukowych, na podstawie których byłoby możliwe obiektywne stwierdzenie, jaka jest zależność między wykształceniem starosty gminy (przy tym również jego profesjonalizmem) a jakością samorządu gminnego . Innymi słowy, do tej pory nikt nie wykazał bezpośredniej zależności między wykształceniem starosty a dobrym funkcjonowaniem samorządu i odwrotnie, czy starosta bez
odpowied-9 V . Čečot, P . Škultéty, Zásady ďalšej etapy modernizácie verejnej správy, w Teória a prax verejnej správy, Zborník príspevkov z vedeckej konferencie s medzinárodnou účasťou, Fakulta verejnej správy, Košice 2009, s . 67 .
niego wykształcenia oznacza automatycznie nieprofesjonalny, źle funkcjonujący samorząd gminny .
Aby móc zająć odpowiednie stanowisko względem dyskutowanego problemu, trzeba znaleźć odpowiedź na trzy zasadnicze pytania . Pierwsze z nich brzmi: Czy osiągnięcie określonego poziomu wykształcenia jest samo w sobie gwarancją profe-sjonalizmu przy pełnieniu funkcji starosty gminy? Po drugie, gdyby przyjąć, że wy-magany prawem jest określony poziom wykształcenia (przyjmijmy wykształcenie średnie), to czy gminy słowackie byłyby do tego przygotowane?
Po trzecie, co najważniejsze, czy umieszczenie przesłanki wykształcenia jako warunku kandydowania na funkcję starosty gminy jest obecnie rozwiązaniem kon-stytucyjnym, przy czym trzeba mieć także na uwadze, że Słowacja jest stroną umów międzynarodowych dotyczących nie tylko samorządu terytorialnego, lecz przede wszystkim praw człowieka i obywatela .
Współczesna legislacja przewiduje tylko dwa warunki kandydowania na stano-wisko starosty gminy – trwały pobyt w gminie i ukończone co najmniej 25 lat . Za-ostrzenie kryteriów kandydowania na funkcję starosty łączy się najczęściej z osią-gnięciem określonego poziomu wykształcenia (poziom szkoły średniej) . W istocie ustawodawca w wielu wypadkach wprowadza wymagania posiadania odpowiedniego wykształcenia dla wykonywania niektórych funkcji w ramach służby państwowej10 .
Jednym z argumentów, przemawiających za wprowadzeniem przesłanki wy-kształcenia, jest to, że starosta gminy jest ważnym przedstawicielem władzy pu-blicznej w warunkach lokalnych, przy czym zakres jego uprawnień i obowiązków (w tym wynikających z wykonywania zadań zleconych z zakresu władztwa państwo-wego) wymaga obok pewnych cech osobistych także odpowiedniego przygotowa-nia i umiejętności .
Wydaje się więc całkiem logiczne, że umiejętności funkcjonariusza publicz-nego powinny być mierzone stopniem jego wykształcenia . Uzasadnione jest twier-dzenie, że jeżeli pewna osoba nie uzyskała odpowiedniego poziomu wykształcenia, to może nie być w stanie pełnić funkcji w obszarze administracji publicznej11 . Nie można zapomnieć o tym, że w osobie starosty łączy się zarówno lokalna admini-stracja państwowa, jak też samorząd gminny . Można wręcz stwierdzić, że starosta gminy jest uniwersalnym organem administracji publicznej w warunkach lokalnych .
10 Zob . ustawa nr 73/1998 Z . z . o służbie państwowej Korpusu Policyjnego Republiki Słowackiej, Słowackiej Służby Informacyjnej, Korpusu Straży Więziennej i Sądowej oraz Policji Kolejowej [§ 14 ust . 1 lit . c)], ustawa nr 200/1998 Z . z . o państwowej służbie celników (§ 12 ust . 3), ustawa nr 400/2009 Z . z . o służbie państwowej (§ 19) .
11 I . Palúš, M . Jesenko, A . Krunková, Obec ako základ územnej samosprávy, Košice 2010, s . 128 i nast .№ T . Seman, Vyššie sekundárne vzdelanie ako minimálny stupeň vzdelania starostu (primátora) de lege ferenda v súvislosti s Ústavou Slovenskej republiky, [w:] Územná samospráva ako forma verejnej moci, zborník príspevkov z vedeckej konferencie konanej dňa 18.10.2012 na FVS UPJŠ v Košiciach, Košice 2012, s . 119 .
Tak więc profesjonalizm jest konieczną i oczywistą częścią wykonywania funk-cji starosty gminy, zwłaszcza że działalność starosty gminy należy rozumieć jako służbę obywatelom gminy .
Oczywiście, stwierdzenie że wykształcenie gwarantuje pożądany poziom pro-fesjonalizmu przy wykonywaniu funkcji starosty . Jednakże zwłaszcza w warunkach słowackich przeważa pogląd, że wykształcenie jest uzasadnionym warunkiem pro-fesjonalizmu . Z drugiej strony, nie da się wykluczyć, że ustanowiony explicite waru-nek określonego poziomu wykształcenia dla wykonywania funkcji starosty gminy może w praktyce powodować poważne problemy . Jak wskazano, na Słowacji jest obecnie około 400 gmin, w których żyje mniej niż dwustu obywateli . Istnieją rów-nież gminy, w których mieszka kilkudziesięciu obywateli . Występuje bardzo realna obawa, że właśnie w takich gminach nie znajdzie się kandydat spełniający kryte-rium wykształcenia, zainteresowany pełnieniem funkcji starosty .
Zauważyć jednak należy, że nawet w obecnie obowiązującym stanie faktycz-nym i prawfaktycz-nym, w niektórych gminach dochodzi do sytuacji, gdzie nie można zna-leźć chociażby jednego kandydata do pełnienia funkcji starosty . W takiej sytuacji przewodniczący Rady Narodowej Republiki Słowackiej ma obowiązek ogłosić nowe wybory . To rozwiązanie nie jest jednak wystarczające, ponieważ ustawodawstwo nie wskazuje, kto w takich okolicznościach ma pełnić funkcję starosty gminy oraz co należy zrobić, gdy przy powtórzonych wyborach brak kandydatów się powtó-rzy . Tak więc nawet współczesny stan prawny trzeba uważać za nieakceptowalny . Wprowadzenie wymagań dla kandydatów co do ich wykształcenia mogłoby tylko zwiększyć skalę problemu .
Odpowiedź na trzecie pytanie jest bardziej złożona, chociaż na pierwszy rzut oka wydawać się może łatwa . Można by zawrzeć ją w stwierdzeniu, że Konstytucja Słowacji nie tworzy żadnej bariery dla wprowadzenia wymagania wykształcenia, jako jednego z kryteriów ubiegania się o funkcję starosty gminy .
Przeszkodą nie jest bowiem art . 34 ust . 4 Konstytucji Słowacji („Obywatele mają jednakowy dostęp do funkcji pełnionych z wyboru oraz innych funkcji pu-blicznych”) ani art . 72 ust . 2, ustanawiający warunki biernego prawa wyborczego do Rady Narodowej Republiki Słowackiej, wśród których nie znajduje się wymóg odpowiedniego wykształcenia .
Jednakże prawdziwą przeszkodą o charakterze prawnym jest Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, przyjęty na Zgromadzeniu Ogólnym Or-ganizacji Narodów Zjednoczonych w 1966 roku, który dla Słowacji jest wiążący . Powszechny komentarz przyjęty przez Komisję Praw Człowieka do art . 40 ust . 4 Paktu w punkcie 10 wskazuje, że prawo wyborcze do wyborów i referendów musi być ustanowione ustawą i może podlegać jedynie uzasadnionym ograniczeniom, takim jak granica wiekowa . Nie można ograniczać prawa wyborczego na podstawie ogra-niczeń w kondycji fizycznej lub umiejętności czytania i pisania, wykształcenia oraz stanu majątkowego .
Dodać także należy, że istnieje inny dokument rangi międzynarodowej, który dotyczy problematyki samorządu terytorialnego i jest wiążący dla Słowacji . Tym dokumentem jest Europejska Karta Samorządu Lokalnego z 1985 roku, która w art . 3 ust . 1 wskazuje, że przez samorząd lokalny rozumie się prawo i rzeczy-wistą zdolność wspólnot lokalnych do regulowania i zarządzania, w ramach pra-wa, na ich własną odpowiedzialność i na rzecz ich ludności, istotną częścią spraw publicznych . Warunki wykonywania zadań lokalnych, określone w art . 7 Karty, nie ograniczają możliwości ustanowienia przez poszczególne państwa, by w dro-dze ustawy określiły wymagania dla kandydatów do pełnienia funkcji w organach samorządowych .
Jest kwestią dyskusyjną, czy tylko hierarchia przedstawionych umów między-narodowych, czy też także inne powody zdecydowały o tym, że państwa Unii Euro-pejskiej, zarówno te, które określamy jako tradycyjne demokracje, jak również te, które doświadczyły realnego socjalizmu, nie wiążą biernego prawa wyborczego do organów samorządu terytorialnego z przesłanką posiadania określonego wykształ-cenia . Oznacza to, że albo analizowany problem jest tam nieznany, albo znalezione zostały formy jego rozwiązania . Takie rozwiązanie będzie musiała znaleźć również Republika Słowacka .
Możliwości jest kilka, jednak ze względu na ramy niniejszego artykułu autor poprzestanie na wymienieniu ich bez dokładniejszej analizy . W ramach omawia-nej problematyki należy mieć na uwadze: zmianę typologii gmin i związaną z tym zmianę zakresu kompetencji gmin, łączenie gmin w ramach reformy komunalnej, stworzenie funkcji profesjonalnego pracownika gminy (notariusza, sekretarza), który gwarantowałby wykonywanie pewnych kompetencji poprzez kontrasygnowa-nie decyzji starosty gminy, w ostateczności zaś rozważa się zkontrasygnowa-niesiekontrasygnowa-nie kokontrasygnowa-nieczności trwałego pobytu w gminie jako warunku wykonywania funkcji starosty gminy12 .
Kontradyktoryjność demokracji i profesjonalizmu przejawia się również w re-lacjach starosty z radą gminy . Wskazać należy na trzy takie sytuacje, gdzie profesjo-nalizm znajduje się na gorszej pozycji .
Pierwszą z nich jest sytuacja określona w § 13 ust . 6 ustawy gminnej, zgodnie z którym starosta może wstrzymać wykonanie uchwały rady gminy, jeżeli domnie-mywa, że uchwała jest sprzeczna z prawem lub jest niekorzystna dla gminy, w ten sposób, że nie podpisze go w terminie określonym ustawowo, to jest przez dzie-sięć dni od uchwalenia uchwały . Jednakże rada gminy może przełamać weto sta-rosty w ten sposób, że zawetowany akt uchwali ponownie większością 3/5 głosów . Przegłosowanej uchwały starosta gminy nie może zawetować ponownie, zgodnie z § 13 ust . 8 ustawy gminnej . Tak rozumiane prawo weta spotyka się w praktyce z problemem profesjonalnego przygotowania starosty gminy, jak również członków rady gminy . Jeśli starosta gminy nie ma wykształcenia prawniczego (co ma
miej-12 I . Palúš, M . Hencovská, Starosta obce ako orgán verejnej moci, in Viazanosť verejnej správy právom, Košice 2013, s . 41–44 .
sce w większości przypadków), co najmniej dyskusyjna jest kwestia, w jaki sposób może stwierdzić, czy zawetowana uchwała jest sprzeczna z ustawą . Bardziej niż dyskusyjna jest kwestia zgodności (niezgodności) uchwały rady gminy, gdy żaden z nich nie ma chociażby doświadczenia w stosowaniu prawa, nie mówiąc już o wy-kształceniu prawniczym .
Założyć można, że starosta gminy może skorzystać z pomocy profesjonalnego prawnika (o ile możliwości finansowe gminy na to pozwalają), jednak byłoby to trud-ne, czy wręcz niewykonalne dla wszystkich członków rady gminy, zwłaszcza w naj-mniejszych gminach . Praktyka pokazuje, że stosowanie przez starostę prawa weta często jest przedmiotem badania przez organy ochrony prawnej – prokuraturę lub sądy . Rozsądnym rozwiązaniem tego problemu byłoby powiązanie prawa weta tylko z przesłanką wskazującą na to, że przyjęcie uchwały byłoby dla gminy niekorzystne .
Współczesny ustawowy kształt prawa weta starosty gminy ma jednak całą listę innych luk prawnych, spośród których na uwagę zasługuje jedna, w praktyce samo-rządu terytorialnego w istocie najważniejsza . Chodzi o sytuację, w której rada gmi-ny odrzuci weto starosty kwalifikowaną większością głosów, ten jednak ponownie odmówi podpisania uchwały . W ten sposób starosta gminy w sposób bezprawny ingeruje w sferę wyłącznych kompetencji rady gminy, która jest jedynym organem upoważnionym do decydowania w określonym obszarze (np . przy prowadzeniu go-spodarki nieruchomościami lub rzeczami ruchomymi o określonej wartości), przez co starosta przeszkadza w wykonywaniu zadań rady gminy .
Słowacki system prawny zna sposób prostego i zgodnego z prawem
Słowacki system prawny zna sposób prostego i zgodnego z prawem