Opolskie Centrum Biblioterapii powstało w 2019 roku w wyniku konsolidacji
wielotorowych i długoletnich działań związanych z propagowaniem idei biblioterapii na terenie Opolszczyzny. Początkowo raczkujące formy z elementami biblioterapii celowo ukierunkowano na inicjatywy, projekty, cykle, programy, szkolenia, sieci współpracy i konferencje biblioterapeutyczne nie tylko o charakterze regionalnym, ale i o zasięgu ogólnopolskim. Oferta biblioterapeutyczna Opolskiego Centrum Biblioterapii dostosowana została do różnego typu odbiorcy: od przedszkolaka do seniora i uwzględnia oczekiwania środowiska nauczycielskiego, bibliotekarskiego oraz wszystkich osób zainteresowanych stosowaniem biblioterapii w swoim codziennym życiu (np. rodziców, opiekunów).
Proces propagowania biblioterapii rozpoczął się od ukończenia w latach 2011-2012 przez pracowników PBW 90-godzinnego kursu biblioterapii rekomendowanego przez Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne (jedyne w Polsce stowarzyszenie
zrzeszające literaturoznawców, psychologów, terapeutów, autorów książek biblioterapeutycznych, które od 1997 roku kształtuje rozwojem biblioterapii w naszym kraju). Już od następnego roku Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka
wdrożyła programy biblioterapeutyczne do stałej oferty edukacyjnej i zapoczątkowała systematyczny proces powiększania wyselekcjonowanego księgozbioru podręcznego biblioterapeuty. 10 kwietnia 2013 roku we współpracy z Polskim Towarzystwem Biblioterapeutycznym została zorganizowana Opolska Konferencja
Biblioterapeutyczna pt. „Książka lekiem na niepogodę duszy”, w której udział wzięło około 60 nauczycieli i bibliotekarzy z regionu. W kolejnych latach oferta działań biblioterapeutycznych ulegała rozszerzeniu, tworząc bazę zestawień
bibliograficznych, scenariuszy, a przede wszystkim powiększając liczbę
prowadzonych warsztatów biblioterapeutycznych i czytelniczych z elementami biblioterapii. W 2015 roku podczas II Opolskiej Konferencji Biblioterapeutycznej
literaturze terapeutycznej. W tym czasie powstał też Biblioterapeutyczny Punkt Konsultacyjny, służący pomocą czytelnikom i wszystkim zainteresowanym
stosowaniem literatury w pomocy psychologiczno-wychowawczej. Z upływem czasu z porad BPK, czyli „apteczki literackiej’’, coraz częściej zaczynają korzystać nie tylko opiekunowie, wychowawcy, ale także rodzice dzieci z różnymi problemami życiowymi i młodzież. Popularność dokonywanych konsultacji przyczynia się do współtworzenia ogólnopolskiego projektu „Wyspy’”, tworzącego bazę bibliografii adnotowanej. Spis tworzonych „wysp” staje się ogólnodostępny poprzez upowszechnienie ich na stronie www biblioteki i systematycznemu uzupełnianiu baz.
Równocześnie w omawianym okresie zostają utworzone sieci współpracy dla nauczycieli zainteresowanych stosowaniem biblioterapii w procesie wychowawczo-dydaktycznym (pierwsza w 2015, zaś druga w 2016 roku). Rozrasta się aktywność biblioterapeutyczna prowadzonych przez bibliotekę działań nie tylko w na terenie Opola, ale i w filiach PBW: Kluczborku, Nysie, Brzegu i Kędzierzynie-Koźlu. Wzrasta liczba prowadzonych warsztatów, zajęć czytelniczych z elementami biblioterapii, a także szkoleń dla nauczycieli i studentów.
W 2017 roku z okazji jubileuszu 20-lecia utworzenia PTB zostaje zorganizowana przez RZPWE PBW i PTB dwudniowa Ogólnopolska Konferencja Biblioterapeutyczna, integrująca środowisko biblioterapeutyczne. Udział w niej biorą nauczyciele
akademiccy, szkolni, terapeuci, bibliotekarze, psychologowie, wychowawcy, autorzy książek i wydawcy. Grono prelegentów utworzyły najwybitniejsze osoby ze
środowiska biblioterapeutycznego, eksperci i praktycy. Konferencja służyła wymianie doświadczeń, promocji czytelnictwa, promowaniu biblioterapii jako skutecznej
metody w wychowaniu i modelowaniu szczęśliwego człowieka. Było to pierwsze w historii polskiej biblioterapii spotkanie, które złączyło różne środowiska, a
podejmowane w jego trakcie dyskusje znacząco wpłynęły na kształtowanie rozwoju terapii książką w naszym kraju. O istotnej wadze tego spotkania w rozwoju polskiej edukacji napisała Pani Prezydentowa Agata Kornhauser-Duda w liście do uczestników konferencji 14 listopada 2017 roku, wskazując na bardzo pomocny charakter
biblioterapii w procesie nauczania. Konferencja miała charakter szkoleniowy i składała się z trzech bloków: merytorycznego, metodycznego i metodyczno-warsztatowego, obejmowała w sumie 14 godzin dydaktycznych. Objęta została
patronem honorowym Marszałka Województwa Opolskiego Andrzeja Buły, Opolskiego Kuratora Oświaty Michała Sieka oraz merytorycznym przez Stowarzyszenie
Bibliotekarzy Polskich, Bibliotekę w Szkole, Lustro biblioteki, Elektroniczną Bibliotekę Pedagogiczną i medialnym przez NTO, Radio Opole, Radio Doxa.
Zorganizowana konferencja utwierdziła organizatorów w przekonaniu, iż takie przedsięwzięcie ma ogromne znaczenie dla rozwoju i popularyzacji biblioterapii w Polsce. Stworzenie przestrzeni do wymiany doświadczeń, pomysłów, inspirowanie autorów, badaczy, literaturoznawców do poruszania istotnych, aktualnych problemów egzystencjonalnych w swoich publikacjach otworzyło bramę współdziałania różnych grup i środowisk. Wypracowane metody, narzędzia oraz promocja literatury
biblioterapeutycznej wzmacniają proces wychowawczy i służą zdrowiu psychicznemu.
Otwarta brama inicjuje dialogi w różnych przestrzeniach tematycznych w aspekcie socjologiczno-psychologicznym i stwarza potrzebę kontynuowania spotkań o
charakterze konferencyjno-szkoleniowym. W latach 2018-2019 miały miejsce kolejne edycje Ogólnopolskiej Konferencji Biblioterapeutycznej, stanowiącej bardzo ważny punkt działalności biblioterapeutycznej RZPWE PBW. W III edycji wzięło udział około 130 osób z kraju ( z ponad trzydziestu miast z Polski) i z zagranicy. W chwili obecnej planowana jest czwarta edycja konferencji (5-6 listopada 2020 roku), na którą już serdecznie zapraszamy.
Wsłuchując się w potrzeby środowiska pedagogicznego, dotyczące zagłębiania wiedzy biblioterapeutycznej, 13 marca 2018 roku zostało powołane Opolskie Koło Polskiego Towarzystwa Biblioterapeutycznego. Obecnie zrzesza około 15 osób
zainteresowanych popularyzacją książki w odniesieniu do uzdrawiania, umacniania, wspierania i wzmacniania książką. Działalność Koła przyczynia się do szerzenia idei biblioterapii w regionie poprzez różnego typu działania: warsztaty, wystawy,
prelekcje, wykłady, organizację Ogólnopolskiego Dnia Biblioterapii, tworzenie projektów czytelniczych z elementami biblioterapii oraz współtworzenie projektu
„Wyspy” i ogólnopolskiego czasopisma branżowego pt. „Biblioterapeuta”.
Zapraszamy do zapoznania się z ofertą biblioterapeutyczną dostępną na stronie www.pedagogiczna.pl w zakładce opolskie centrum biblioterapii.
Wybrane działania biblioterapeutyczne zrealizowane przez Pracownię Biblioterapii RZPWE PBW w Opolu w 2019-2020 roku.
Najbardziej popularny cykl zajęć o emocjach – „Moje nastroje, czyżby nas dwoje?”
Cykl zajęć biblioterapeutycznych o wartościach
Spotkanie „Wartości mają znaczenie – lekcja Ireny Sendlerowej” odbyło się 21 lutego 2019 roku W warsztatach udział wzięli uczniowie Zespołu Szkół Liceum
Ogólnokształcącego w Głuchołazach z klas Ia i Ib, którzy zapoznali się z historią Ireny Sendlerowej, korzystając z książek: „Historia Ireny Sendlerowej” Anny
Mieszkowskiej, „Listy w butelce: opowieść o Irenie Sendlerowej” Anny Czerwińskiej-Rydel, „Życie w słoiku : ocalenie Ireny Sendler: jak nastolatki z Kansas odkryły i uratowały od zapomnienia polską bohaterkę Holokaustu” Jacka Mayera. Analizując fragmenty tekstów, uczestnicy przedyskutowali postawy życiowe uznawane przez Irenę Sendlerową , uzgodnili ich ważność. Zajęcia zakończyła dyskusja odnośnie
empatyczna, wrażliwa na ludzką krzywdę, ale przede wszystkim była PRZECIW temu, co działo się wokół, była BUNTOWNIKIEM. Refleksja nad naszymi codziennymi
reakcjami na ZŁO przyczyniła się do stwierdzenia, że „WARTO, ABY CZŁOWIEK UMIAŁ ISTNIEĆ NIE TYLKO DLA SIEBIE, ALE RÓWNIEŻ DLA INNYCH”.
„Bo w życiu chodzi o to, aby znaleźć swoją bajkę…” – warsztaty zrealizowane 15 marca 2019 roku w Pracowni Biblioterapii, w których udział wzięli uczniowie z klas VI i VII z PSP w Niemodlinie. Celem warsztatów było wzmocnienie wiary we własne możliwości, uświadomienie ważności przygotowania do dokonywania
odpowiedzialnych wyborów dotyczących przyszłości osobistej, zawodowej i społecznej.
„Bajka na smutki i przemoknięte butki” – cykl zajęć o wartościach dla dzieci 5-6-letnich realizowany od września do grudnia 2019 roku
„Książka jest bez recepty, ale receptą na życie” – cykl zajęć czytelniczych z elementami biblioterapii realizowany na oddziale pediatrycznym Klinicznego Szpitala Akademickiego w Opolu
Cel spotkań stanowiło ukazanie walorów terapeutycznych książki oraz popularyzacja czytelnictwa. Czytanie stanowi jedną z najlepszych metod na uprzyjemnienie
dzieciom stresującego pobytu w szpitalu. Spotkania na oddziale pediatrycznym zawsze miały charakter promujący książkę jako lekarstwa na codzienne stresy, lęki i niepokoje, zwłaszcza te wywołane chorobą. Uczestnikami warsztatów byli pacjenci, opiekunowie, nauczyciele Zespołu Placówek Specjalnych przy ZOZ w Opolu.
Kreatywne zajęcia czytelnicze z elementami biblioterapii
Spotkanie „Niebanalna historia z ilustracjami mistrzów” odbyło się 18 lutego 2020 roku. Pierwsza część zajęć oparta została na dyskusji dotyczącej
zakupoholizmu, posiadania wciąż nowych gadżetów oraz relacji międzyludzkich, wyrozumiałości i miłości w kontekście poznanych tekstów: „Kłopot” Iwony Chmielewskiej i „Trzy świnki” Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel. W drugiej części spotkania uczestnicy podzieleni na grupy stworzyli cztery autorskie książeczki z ilustracjami Vincentego van Gogha, Gustawa Klimta, Stanisława Wyspiańskiego.
Ciekawe historie o tajemniczych tytułach: „Opowieści o zaginionych butach”, „O pięknej, ale nieszczęśliwej kobiecie”, „Zaczarowanej krainie” i
„Deszczu” wiele powiedziały o sposobie postrzegania świata przez dzieci, a także o sposobach rozwiązywania różnych problemów życiowych.
W warsztatach udział wzięły dzieci w wieku 5-15 lat z Placówki Wsparcia Dziennego
„Promyk” i „Parasol” w Opolu.
„Opowieści z torby” – 3 lutego 2020 r. w Pracowni Biblioterapii odbyły się
nietypowe warsztaty biblioterapeutyczne połączone z kreacją procesu artystycznego.
Dzieci w wieku od 5 do 10 lat, malując swój najpiękniejszy obrazek świata, upiększyły płócienne torby eko, którymi miały zostać 14 lutego obdarowane najukochańsze osoby: mama, tata albo babcia…
Warsztaty dla nauczycieli i bibliotekarzy
Nowoczesna biblioteka a biblioterapia – warsztaty dla dyrektorów szkół, przedszkoli i bibliotek powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego zrealizowane podczas konferencji „Biblioteka miejscem spotkań – na przełomie tradycji i nowoczesności”
zorganizowanej przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Kędzierzynie-Koźlu 21-22 marca 2019 roku.
Między nami i między słowami – o życiu w zgodzie ze sobą i z innymi – warsztaty biblioterapeutyczne dla nauczycieli i bibliotekarzy zrealizowane podczas konferencji zorganizowanej przez Gmninną Bibliotekę Publiczną w Wiązowie 3 kwietnia 2019 roku.
„Metoda dramy w nowoczesnej przestrzeni zaczytania” – warsztaty biblioterapeutyczne z wykorzystaniem dramy stosowanej dla nauczycieli szkół średnich zrealizowane podczas IV Opolskiej Sesji Nauczycieli Bibliotek Szkolnych i Pedagogicznych 18 października 2019 r. Zdjęcia z III Ogólnopolskiej Konferencji Biblioterapeutycznej, V edycji opolskiej „Biblioterapia obszary spotkań i dialogu z literaturą” 14-15 listopada 2019 roku. Dziewięciu prelegentów, 15 godzin
dydaktycznych ogromnej dawki wiedzy biblioterapeutycznej, cztery warsztaty, projekcja filmu i panel dyskusyjny.
Wystawa „Historia opolskiej biblioterapii” towarzysząca III Ogólnopolskiej Konferencji Biblioterapeutycznej.
Dagmara Kawoń-Noga
Regionalny Zespół Placówek Wsparcia Edukacji Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu