W RYNKU PRACY, NAJLEPIEJ POSIADAJĄCE DOŚWIADCZENIE W PRACY Z LUDŹMI BEZDOMNYMI, JAK I PODMIOTY POMOCY SPOŁECZNEJ, SPECJALIZUJĄCE SIĘ WE WSPIERANIU TYLKO OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH BEZDOMNOŚCI.
C. Szkolenia zawodowe8
Szkolenia zawodowe to obszerny termin, w którym mieści się kompleksowa oferta rozwoju zawodowego.
Celem szkoleń zawodowych jest nabywanie kwalifikacji zawodowych, dokształcanie, przekwalifikowanie, uzupełnianie umiejętności lub zdobywanie nowego zawodu. Oferta w zakresie szkoleń zawodowych zawiera szerokie spektrum możliwości, wśród których można wyróżnić:
– przyuczenie do zawodu - ta forma powinna być przeznaczona dla osób, które pragną i powinny zdobyć nowe umiejętności zawodowe; może opierać się na przyswojeniu fragmentu konkretnej wiedzy i umiejętności z danej dziedziny (np. kurs strzyżenia), bądź też na zdobyciu szerokiego, kompleksowego zakresu wiedzy i umiejętności z danej dziedziny (kurs czeladniczy z zakresu fryzjerstwa); kończy sie zaświadczeniem wydanym zgodnie z wymogami MEN
– szkolenia w zakresie spółdzielni socjalnych/firm społecznych – to zajęcia umożliwiające nabycie wiedzy i doświadczenia w zakresie tworzenia i prowadzenia przedsiębiorstw społecznych w ramach ekonomii społecznej
– szkolenia w zakresie przedsiębiorczości/własny biznes – to szkolenia umożliwiające zdobycie wiedzy w zakresie założenia i prowadzenia własnej działalności gospodarczej, kończące się zaświadczeniem; powinny być skierowane do tych osób, które pragną założyć własną działalność gospodarczą
– szkolenia zawodowe twarde - to szkolenia podnoszące umiejętności i kwalifikacje zawodowe, zwiększające atrakcyjność odbiorców działań edukacyjnych na rynku pracy, które powinny być indywidualnie dobrane do potrzeb odbiorcy. W zakres tych szkoleń mogą wchodzić między innymi szkolenia językowe – o różnych poziomach zaawansowania, komputerowe – o różnych zakresie i poziomie, szkolenia minimum sanitarnego, obsługa wózków jezdniowych, obsługa kasy fiskalnej, opieka nad dziećmi/osobami starszymi, szkolenia z zakresu BHP, szkolenia na prawo jazdy, kurs masażu, i inne zgodnie z indywidualnymi potrzebami
8 WIĘKSZĄ ILOŚĆ WSKAZÓWEK DOTYCZĄCYCH SZKOLEŃ MIĘKKICH I ZAWODOWYCH ZAWARTO W STANDARDZIE EDUKACJI
181 – edukacja formalna – to forma umożliwiająca zdobycie wykształcenia (zawodowego,
średnie-go, wyższego zawodoweśrednie-go, wyżsześrednie-go, podyplomowego), potwierdzonego świadectwem bądź dyplomem, zgodnie z wymogami MEN, polegająca na opłaceniu uczestnikowi nauki w szkole, szczególnie w systemie zaocznym, która powinna być kierowana do osób wymagających uzupełnienia wykształcenia.
Szkolenia zawodowe powinny być realizowane w ramach zaplanowanej ścieżki rozwoju osób bezdomnych. Ich tematyka i zakres powinny być adekwatne do potrzeb, oczekiwań a także dojrzałości i gotowości aktywności zawodowej uczestników. Podjęcie decyzji o profilu szkolenia zawodowego niezależnie od jego formy powinno zostać także oparte na analizie potrzeb rynku pracy.
Przekwalifikowanie lub nabywanie nowego zawodu w sytuacji bieżącego i przyszłościowego braku zapotrzebowania na jego wykonywanie, szczególnie w sytuacji osób bezdomnych, mija się z celem.
Decyzja o profilu szkoleniowym powinna być zatem wypadkową oczekiwań i potrzeb uczestnika oraz zapotrzebowania na lokalnym rynku pracy. W projektach i programach uwzględniających możliwości szkolenia zawodowego nie powinno się także konstruować gotowego katalogu szkoleń obligatoryjnych, ale tworzyć pewien pakiet możliwości szkoleniowych. W ten sposób uczestnicy mogą
elastycznie dopasować swoje oczekiwania do istniejącej oferty szkoleniowej. W kontekście tej możliwości i szansy zaleca się, aby szkolenia realizowane były możliwie indywidualnie tak, aby w jednym miejscu szkolenia zawodowego nie uczestniczyła duża grupa uczestników, złożonych z ludzi doświadczających bezdomności.
SZKOLENIA ZAWODOWE, ABY BYŁY PEŁNOWARTOŚCIOWE, WYMAGAJĄ FORMALNEGO POTWIER-DZENIA W POSTACI ZAŚWIADCZEŃ CZY CERTYFIKATÓW. DLATEGO REKOMENDOWANE JEST, ABY REALIZOWANE ONE BYŁY PRZEZ WYSPECJALIZOWANE INSTYTUCJE SZKOLENIOWE I EDUKACYJNE.
W TYM CELU PODMIOTY SEKTORA POMOCY LUDZIOM BEZDOMNYM POWINNY WSPÓŁPRACOWAĆ Z URZĘDAMI PRACY, INSTYTUCJAMI I AGENCJAMI SZKOLENIOWYMI, CECHAMI RZEMIOSŁ, ZRZE-SZENIAMI PRACODAWCÓW A TAKŻE SZKOŁAMI PUBLICZNYMI I NIEPUBLICZNYMI. DODATKOWYM WALOREM TAKICH SZKOLEŃ JEST WYJŚCIE UCZESTNIKA POZA ŚRODOWISKO LUDZI BEZDOMNYCH I MOŻLIWOŚĆ NAWIĄZYWANIA NOWYCH RELACJI SPOŁECZNYCH.
D. Praca na rzecz placówki
Dość powszechnie stosowanym narzędziem aktywizowania osób bezdomnych w rzeczywistości polskich placówek jest praca na rzecz placówki (noclegowni, schroniska, hostelu). Praca taka jest niewątpliwie jednym z etapów aktywizacji zawodowej, a jeśli jest realizowana w przemyślany i racjonalny sposób, może być impulsem do podjęcia zatrudnienia. Głównym jej celem jest przełamanie wśród mieszkańców placówek bierności oraz uświadomienie odpowiedzialności za własne miejsce i przestrzeń. Aby praca na rzecz placówki spełniała swoją aktywizacyjną funkcję, musi zostać spełnionych kilka warunków:
– wymagania, obowiązki i oczekiwania względem zakresu pracy na rzecz placówki powinny być jasno sprecyzowane i określone w regulaminie placówki, a także dostępne i zaakceptowane przez wszystkich mieszkańców
– wykorzystywanie tego narzędzia wymaga z jednej strony konsekwencji w wykonywaniu obowiązków, z drugiej strony równego traktowania osób bezdomnych i równomiernego rozłożenia obowiązków
182
(ważne jest, aby możliwie każda osoba miała przydzielone nawet minimalne obowiązki, dostosowane do jej ograniczeń i zasobów)
– przy planowaniu zakresu prac należy wziąć pod uwagę umiejętności i kwalifikacje oraz bariery osób bezdomnych w wykonywaniu pracy a także aktywność zawodową osób, które posiadają zatrudnienie lub uczestniczą w treningu i edukacji zawodowej (prace powinny w takim przypadku być elastycznie dopasowane oraz w mniejszym zakresie obciążać takie osoby, co wcale nie oznacza zwolnienia ich z nałożonych obowiązków)
– możliwa jest partycypacja samych osób bezdomnych w podziale obowiązków (np. przez samorząd czy wspólnotę mieszkańców)
– prace na rzecz placówki powinny odbywać się w przyjaznej atmosferze i w poszanowaniu godności osób je zamieszkujących, a nie w atmosferze wymuszeń czy szantaży (budowanie odpowiedzialności za własne miejsce zamieszkania oraz poczucie obowiązku powinno odbywać się raczej przez pozytywne wzmocnienia i pochwały niż stosowanie nieuzasadnionych sankcji, co nie wyklucza oczywiście wyciągania konsekwencji w stosunku do osób, które nie realizują obowiązków na nie nałożonych).
NARZĘDZIE W POSTACI PRACY NA RZECZ PLACÓWKI, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA AKTYWIZACJI OSÓB BEZDOMNYCH, WYMAGA OSTROŻNOŚCI W JEGO STOSOWANIU. W WIELU PLACÓWKACH POWSZECHNE JEST NOTORYCZNE NADUŻYWANIE PRACY OSÓB BEZDOMNYCH I WYKORZYSTY-WANIE JEJ DO REALIZACJI WSZELKICH MOŻLIWYCH POTRZEB PLACÓWEK BEZ WYNAGRODZENIA BĄDŹ JEDYNIE ZA DOSTĘP DO BENEFICJÓW RZECZOWYCH (NAJCZĘŚCIEJ PAPIEROSÓW). PRAKTYKA TA PROWADZI DO ZMNIEJSZENIA ETOSU PRACY, NIECHĘCI DO JEJ WYKONYWANIA ORAZ UTRUDNIA DOSTĘP DO EDUKACJI BĄDŹ INNYCH FORM AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ. PRACA NA RZECZ PLACÓWKI NIE MOŻE BYĆ SPOSOBEM DYSCYPLINOWANIA OSÓB BEZDOMNYCH, GŁÓWNYM NARZĘDZIEM AKTYWIZACJI CZY TEŻ JEDYNĄ FORMĄ AKTYWNOŚCI I METODĄ GOSPODAROWANIA CZASU WOLNEGO. NADUŻYWANIE TEGO NARZĘDZIA MOŻE W KONSEKWENCJI PROWADZIĆ DO UZALEŻNIANIA OSOBY OD ORGANIZACJI POMOCOWEJ ORAZ UZALEŻNIANIA ORGANIZACJI OD OSÓB BEZDOMNYCH.
E. Warsztaty zawodowe
Kolejną formę treningu i edukacji zawodowej stanowią warsztaty zawodowe. Zajęcia w warsztatach służą nabywaniu umiejętności i kwalifikacji zawodowych, powolnego wskrzeszania nawyku pracy oraz nauki pracy grupowej. Warsztaty zawodowe charakteryzują się bardziej nastawieniem na praktyczną edukację zawodową niż na wykonywanie konkretnej pracy, która ma przynieść określone korzyści.
Stąd inaczej niż w przypadku staży czy zatrudnienia wspieranego rozłożone są akcenty, inna jest także specyfika tego działania.
Warsztaty zawodowe dla osób bezdomnych:
– mają za cel głębsze aktywizowanie zawodowe i nabywanie nowych umiejętności, jakkolwiek mogą być realizowane w dość swobodnej i otwartej formule. Ich ważnym elementem edukacyjnym jest zagospodarowanie czasu wolnego i realizacja pożytecznych zajęć. Uczestnicy powinni mieć pełną dobrowolność uczestnictwa w warsztatach i brak obowiązku cyklicznej w nich partycypacji. Otwarta formuła warsztatów oznaczać powinna, że możliwe jest korzystanie z nich według zapotrzebowania
183 i chęci. Dostęp do nich powinien być swobodny, a kryteria uczestnictwa minimalne. Nie oznacza
to, że niepożądana jest regularna praca warsztatowa, bynajmniej, może być ona punktem wyjścia i podłożem do rozwoju dalszych działań w zakresie zatrudnienia.
– mogą mieć różnorodny profil zawodowy, ważne jednak, aby odnosiły się on do rzeczywistych możliwości wykonywania pracy w tym zakresie na rynku pracy (ogranicza to zatem możliwości organizowania warsztatów zawodowych w tematyce niezwiązanej z rynkiem pracy, tylko umożliwiającej realizację hobby). Wśród potencjalnych profili można wyróżnić następujące warsztaty zawodowe: budowlany i remontowy, stolarski, mechaniczny, gospodarowania terenami zielonymi, majsterkowania oraz naprawy maszyn i urządzeń, szwalniczy i krawiecki, gastronomiczny i cateringowy, biurowy i informatyczny, drukarski i poli graficzny, opiekuńczy i pielęgniarski.
– powinny być realizowane stacjonarnie i znajdować się w jednym miejscu, najlepiej poza placówką, co umożliwia uczestnikowi wyjście poza jej obręb i sferę jej oddziaływania. Miejsce takie gwarantuje większą stabilność oraz przewidywalność, pozwala w lepszy sposób planować i organizować przedsięwzięcia a także w większym stopniu uczestniczyć i włączać się w życie społeczne i lokalne.
– powinny być realizowane pod nadzorem instruktora, pełniącego rolę nauczyciela i mistrza zawodowego. Wskazane jest, aby instruktor zawodowy posiadał umiejętności pedagogiczne, niekoniecznie uprawnienia (oczywiście idealnie jest, jeśli instruktor posiada zarówno umiejętności zawodowe, jak i doświadczenie oraz kwalifikacje pedagogiczne). Rolą instruktora jest zaplanowanie, organizowanie i realizowanie pracy uczestników warsztatów zawodowych. Instruktor powinien:
dbać o wyposażenie warsztatu i stan sprzętu w nim się znajdującego, tworzyć program i plan zajęć dla uczestników w oparciu o ich możliwości i umiejętności, dbać o rozwój zawodowy uczestników poprzez stopniowe powierzanie coraz to poważniejszych i trudniejszych zadań oraz odpowiednie motywowanie. Ważnym zadaniem jest także wspólne z uczestnikiem monitorowanie i ocenianie efektów wykonywanych prac. W związku z tym, że niekiedy uczestnik przychodzi tylko raz na warsztat zawodowy, kluczowe jest dokonywanie oceny każdego dnia na zakończenie pracy.
Udzielanie informacji zwrotnych, zarówno pozytywnych wzmocnień, jak i konstruktywnej krytyki powinno być elementem pracy każdego instruktora. Ważnym elementem pracy instruktora jest także równe traktowanie uczestników, niezależnie od ich motywacji, staranności pracy czy też systematyczności uczestnictwa. Każda z osób bezdomnych uczestniczących w zajęciach zawodowych zasługuje na taką samą uwagę i zaangażowanie pracy instruktora. Instruktor powinien także pracować razem z uczestnikami, towarzyszyć im w pracy i na bieżąco udzielać wsparcia. Partycypacja w pracy umożliwia bliskie przyjrzenie się każdemu z uczestników, lepszą naukę pracy w grupie, wpływa także dodatnio na motywację i jakość wykonywanej pracy przez uczestników.
– powinny mieć elastycznie określony czas docelowego uczestnictwa w warsztatach zawodowych dla osób, które cyklicznie partycypują w jego pracach, w oparciu o potencjał i możliwości uczestnika, jak i dynamikę rozwoju umiejętności, umożliwiających podjęcie zatrudnienia lub innej formy aktywności zawodowej.
– nie wymagają kontraktu na realizację w nich pracy w warsztacie, a uczestnictwo w nich może się odbywać na podstawie umowy ustnej pomiędzy realizatorami a uczestnikiem.
W sytuacji cyklicznego korzystania z warsztatów możliwe i wskazane jest spisanie
184
kontraktu na uczestnictwo i pracę w warsztacie, stanowiącego jednak element szerszego programu reintegracji. Wszyscy uczestnicy warsztatów powinni zostać zapoznani z regulaminem funkcjonowania warsztatów oraz wyrazić zgodę na warunki podejmowania pracy w warsztatach.
– powinny być połączone z gratyfikacją finansową dla uczestników, wypłacaną w postaci dniówek, za przepracowany czas w warsztatach. Środki finansowe, szczególnie w przypadku osób pracujących systematycznie, mogą pozytywnie wpływać na zwiększanie motywacji do podejmowania starań ukierunkowanych na aktywność zawodową. Jednocześnie poziom finansowych gratyfikacji nie powinien być zbyt wysoki, tak aby nie zniechęcał do podejmowania zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Środki na opłacanie uczestnictwa w warsztatach mogą być zapewnione w realizowanych projektach. Możliwe są także pozafinansowe gratyfikacje dla uczestników, na przykład w postaci wyżywienia (zapewnienie obiadów). Uczestnicy warsztatów powinni mieć dostęp do odzieży roboczej, a także prawo do pracy w warunkach zapewniających bezpieczeństwo i higienę.
– powinny być obłożone małą ilością dokumentacji, co ma szczególne znaczenie przy zapewnieniu łatwej odstępności i minimum kryteriów uczestnictwa przez osoby bezdomne. Wymagane są listy obecności oraz listy wypłacanych gratyfikacji finansowych. Ponadto uczestnicy powinni mieć możliwość otrzymania rekomendacji bądź zaświadczenia o uczestnictwie w warsztatach.
– mogą realizować zadania związane z wykonywaniem pracy zarówno zleconej przez organizację, jak i zaplanowanej w ramach projektu i na jego użytek. Wskazanym jest jednak, aby warsztaty wykonywały także zadania zlecone przez inne instytucje i organizacje (np. zadania pożyteczne społecznie). Możliwe jest także podejmowanie prób dystrybuowania lub sprzedawania własnych wyrobów lub produktów. Poprzez poszukiwanie odbiorców, którzy byliby zainteresowani zakupem materiałów, produktów czy usług warsztatów może zmienić się ich formuła. Z biegiem czasu warsztaty mogą bowiem przekształcać się w przedsiębiorstwa społeczne m.in. w spółdzielnie czy firmy socjalne.
ZALETĄ WARSZTATÓW ZAWODOWYCH JEST UMOŻLIWIENIE OSOBOM BEZDOMNYM WYKO-NYWANIA PRACY, PRZY JEDNOCZESNEJ NAUCE KONKRETNEGO ZAWODU. WARSZTATY SĄ NISKO-PROGOWĄ FORMĄ AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ, O NIEWYGÓROWANYCH KRYTERIACH DOBORU, DOSTĘPNYCH DLA LICZNEJ GRUPY OSÓB BEZDOMNYCH O RÓŻNYCH DEFICYTACH. SŁABĄ STRONĄ WARSZTATÓW JEST TO, ŻE PRODUKTY I USŁUGI W NICH WYTWARZANE SĄ RZADKO WPROWADZANE NA RYNEK I SPRZEDAWANE, CO OZNACZA, ŻE PRACA W NICH JEST ZAZWYCZAJ AKTYWNOŚCIĄ POZA REGULARNYM RYNKIEM PRACY I W REZULTACIE MOŻE NIE DAWAĆ POSZUKIWANYCH NA RYNKU PRACY NAWYKÓW I UMIEJĘTNOŚCI. ZAZWYCZAJ WARSZTATY NIE SĄ TEŻ DOSTOSOWANE DO INDYWIDUALNYCH POTRZEB KLIENTÓW, A KLIENCI WARSZTATÓW SĄ SKAZANI DO PRACY W ŚRODOWISKU, W KTÓRYM PRZEBYWAJĄ NA CO DZIEŃ (LUDZIE BEZDOMNI Z BEZDOMNYMI)9. MINUSY TEJ METODY POKAZUJĄ, IŻ NIE JEST TO DZIAŁANIE WSKAZANE DLA WSZYSTKICH OSÓB BEZDOMNYCH, JAKKOLWIEK STANOWI WAŻNY I ATRAKCYJNY ELEMENT OFERTY DLA ZNACZNEJ GRUPY OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH BEZDOMNOŚCI.
9 MICHNO, L. (2006). EDUKACJA ZAWODOWA OSÓB BEZDOMNYCH [W:] POMOST – PISMO SAMOPOMOCY, WYDAWCA: POMORSKIE FORUM NA RZECZ WYCHODZENIA Z BEZDOMNOŚCI.
185 F. Prace społecznie użyteczne
Prace społecznie użyteczne stanowią nową formą aktywizacji bezrobotnych, wprowadzoną nowelizacją ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Oznaczają one prace wykonywane przez bezrobotnych, nie posiadających już prawo do zasiłku. Do tych prac kieruje starosta, a organizują je gminy w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej. Prace takie mogą wykonywać w miejscu zamieszkania lub pobytu bezrobotni, dla których upłynął już czas pobierania zasiłku bądź też go nie nabyli, w wymiarze do 10 godzin tygodniowo, za wynagrodzeniem co najmniej 6 zł za godzinę.
Ustawa nie zawiera ograniczenia czasowego dla realizacji tych prac - co oznacza, iż osoba bezrobotna może cały rok (i dłużej) wykonywać prace społecznie użyteczne, zachowując jednocześnie status osoby bezrobotnej, przy czym odmowa podjęcia takiej pracy oznacza utratę statusu bezrobotnego. Każdy wykonujący prace społecznie użyteczne jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym (z tytułu posiadania statusu osoby bezrobotnej) oraz ubezpieczeniem wypadkowym. Osoby bezrobotne kierowane do wykonywania prac społecznie użytecznych nie są jednak kierowane na badania lekarskie w celu ustalenia przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania tych prac, stąd przy doborze profilu aktywności należy uwzględniać stan zdrowia osoby bezrobotnej.
Pomiędzy podmiotem, w którym są organizowane prace społecznie użyteczne a osobą bezrobotną na podstawie skierowania starosty (urzędu pracy) nie nawiązuje się stosunek pracy
oraz nie jest zawierana żadna umowa. Ten rodzaj relacji ma charakter stosunku zobowiązaniowego według prawa cywilnego. Dwie strony (podmiot i osoba bezrobotna) mają wobec siebie zobowiązania. Po stronie gminy lub podmiotu jest to zobowiąza-nie do:
– stworzenia bezpiecznych i higienicznych warunków wykonywania pracy społecznie użytecznej oraz przestrzegania przepisów prawa pracy dotyczących wykonywania przez kobiety prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia
– uwzględnienia przy przydziale prac społecznie użytecznych wieku bezrobotnego, stanu jego zdrowia oraz w miarę możliwości posiadanych kwalifikacji
– pouczenia osoby bezrobotnej o konieczności przestrzegania ustalonego w miejscu wykonywania pracy społecznie użytecznej porządku i dyscypliny
– zapoznania bezrobotnego z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy
– ustalenia wysokości przysługującego bezrobotnemu świadczenia (z uwzględnieniem rodzaju i efektów wykonywanej pracy) oraz do wypłaty tego świadczenia pieniężnego w okresach miesięcznych z dołu.
Po stronie osoby bezrobotnej zobowiązania obejmują:
– wykonywanie prac społecznie użytecznych w miejscu, czasie i w sposób wskazany przez gminę lub podmiot, w którym te prace są organizowane
– przestrzeganie ustalonego w miejscu wykonywania pracy społecznie użytecznej porządku, dyscypliny i zasad bezpieczeństwa.
Prace społecznie użyteczne skierowane do osób bezdomnych stanowią istotny element w procesie aktywizacji, pod warunkiem spełniania kilku warunków:
– nie są traktowane, jako przymuszenie czy sankcja za znajdowanie się w sytuacji wykluczenia społecznego, a raczej jako forma „płatnego” wolontariatu, w której uczestnicy mają poczucie robienia czegoś ważnego i istotnego
– kierowane są do osób, które z różnych przyczyn nie są w stanie podjąć zatrudnienia lub nie posiadają dostępu do innych form aktywności zawodowej
– zakres prac jest dobrze zaplanowany i realnie sprzyja podnoszeniu kwalifikacji oraz umiejętności, absolutnie wykluczając traktowanie tego narzędzia, jako zapewnienia taniej siły roboczej do naj-trudniejszych zadań
– pracom takim towarzyszy wsparcie w różnych obszarach funkcjonowania osób dotkniętych bez-domnością.
W OPINII MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ WPROWADZENIE PRAC SPOŁECZNIE UŻYTECZNYCH MIAŁO NA CELU, OPRÓCZ ZAPEWNIENIA OSOBOM BEZROBOTNYM MOŻLIWOŚCI UZYSKANIA MINIMALNYCH ŚRODKÓW DO ŻYCIA I WSPARCIA DZIAŁAŃ NA RZECZ SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH, ZDYSCYPLINOWANIE BEZROBOTNYCH I OGRANICZENIE MOŻLIWOŚCI WYKONYWANIA PRZEZ NICH PRACY NA CZARNO. W PRZYPADKU LUDZI BEZDOMNYCH ODPOWIEDNIO ZAPLANOWANE I ZREALIZOWANE PRACE SPOŁECZNIE UŻYTECZNE, MOGĄ BYĆ WAŻNYM PRZYCZYNKIEM DO REFLEKSJI NAD WŁASNĄ AKTYWNOŚCIĄ ZAWODOWĄ ORAZ IMPULSEM DO ROZPOCZĘCIA STARAŃ O ZATRUDNIENIE. NIESTETY, W WIĘKSZOŚCI PRZYPADKÓW, ZŁE WPROWADZENIE I ZARZĄDZANIE PRACAMI SPOŁECZNIE UŻYTECZNYMI SKUTKUJE TRAKTOWANIEM ICH, JAKO SANKCJI I KARY.
W EFEKCIE MAMY DO CZYNIENIA RACZEJ Z SYTUACJĄ ODWROTNĄ DO ZAMIERZONEJ – BARDZIEJ Z PRZYMUSZANIEM DO PRACY, NIŻ Z RZECZYWISTĄ AKTYWIZACJĄ ZAWODOWĄ. Z DRUGIEJ STRONY UNIKAĆ NALEŻY SYTUACJI DŁUGOTRWAŁEGO WYKONYWANIA PRAC SPOŁECZNIE UŻYTECZNYCH I UZALEŻNIANIA OSÓB BEZDOMNYCH OD JEJ WYKONYWANIA.
G. Ekipy robocze (zawodowe)
Ofertą zbliżoną do warsztatów zawodowych, tylko bardziej systematyczną i niestacjonarną, jest funkcjonowanie ekip roboczych, złożonych z ludzi bezdomnych świadczących usługi w różnym zakresie. Zadaniem tej formy treningu i edukacji zawodowej jest nabywanie, utrwalanie i doskonalenie umiejętności oraz wskrzeszanie nawyku pracy, niezbędnego do poruszania się na współczesnym otwartym rynku pracy. Uczestnictwo w ekipach wymaga współdziałania z innymi osobami, co przekłada się na zwiększanie umiejętności współpracy grupowej. Ponadto udział w pracy ekip roboczych rozwija sumienność i rzetelność wykonywania pracy, uczy obowiązkowości, wyrabia w uczestnikach odporność na stres oraz umiejętność współpracy z przełożonymi. Ludzie bezdomni nabierają nawyków związanych z wykonywaniem pracy, takich jak wczesne wstawanie, regularne wykonywanie pracy, podporządkowanie się zasadom. W odróżnieniu od warsztatów, orientacja w przypadku ekip roboczych przesuwa się z edukacji na zadaniowe wykonywanie pracy, oczywiście przy zachowaniu prospołecznego charakteru oraz zadań w zakresie treningu i edukacji. Kluczowa jest w tym wypadku zasada równomierności i równorzędności niniejszych elementów. Początkowa faza funkcjonowania ekip roboczych z pewnością opiera się bardziej na wdrożeniu do pracy, edukacji i trenowaniu, końcowa bardziej na sumiennym i terminowym wykonywaniu powierzonych zadań oraz rozliczaniu jakości wykonywanej pracy. Praca niniejsza ma przynieść określony i zdefiniowany efekt. W przypadku 186
187 ekip zawodowych bardziej liczy się tutaj czas i jakość usługi lub produktu. Wszystkie lub
większość działań realizowanych jest niejako „na zewnątrz”, dużo większego znaczenia nabiera, zatem dokładność i terminowość realizacji zlecenia.
Ekipy robocze:
– charakteryzują się niestacjonarnością, gdyż powinny realizować pracę mobilnie w zależności od bieżącego zapotrzebowania. Rodzaj wykonywanej w nich pracy wymaga raczej współdziałania i współpracy niż indywidualnego zaangażowania. Praca ma charakter stały i cykliczny, najczęściej w wymiarze 5 dni w tygodniu, od 6 do 8 godzin dziennie.
– wymagają dużego zaangażowania osób bezdomnych oraz odpowiedzialności za powierzoną pracę.
Ekipy robocze powinny się składaćz: od 3, do maksymalnie 10 pracowników w danej grupie. Osoby uczestniczące w tej formie treningu i edukacji zawodowej powinny posiadać już pewne umiejętności społeczne oraz kwalifikacje zawodowe (np. szkolenia miękkie, szkolenia zawodowe). Możliwe jest oczywiście zaangażowanie osób, które dopiero się przyuczają (bez jakiegokolwiek doświadczenia), w takiej sytuacji wskazane jest, aby w grupie oprócz instruktora znajdywały się osoby bardziej doświadczone i posiadające dane umiejętności. Uczestnicy ekip, w związku z dużą odpowiedzialnością
Ekipy robocze powinny się składaćz: od 3, do maksymalnie 10 pracowników w danej grupie. Osoby uczestniczące w tej formie treningu i edukacji zawodowej powinny posiadać już pewne umiejętności społeczne oraz kwalifikacje zawodowe (np. szkolenia miękkie, szkolenia zawodowe). Możliwe jest oczywiście zaangażowanie osób, które dopiero się przyuczają (bez jakiegokolwiek doświadczenia), w takiej sytuacji wskazane jest, aby w grupie oprócz instruktora znajdywały się osoby bardziej doświadczone i posiadające dane umiejętności. Uczestnicy ekip, w związku z dużą odpowiedzialnością