Cel pracy i jej główne założenia
2. Większość trenerów w nauczaniu techniki gry stosuje metody trady cyjne, oparte na spontanicznym sposobie przekazywania wiadomo
ści o grze w trakcie ćwiczeń praktycznych - pomijając formy przeka zywania wiedzy w warunkach laboratoryjnych.
Wyniki
badańWeryfikując hipotezy badawcze dokonano analizy materiału empirycz nego. W pierwszej kolejności analizowano materiał dotyczący znajomości problematyki środków wspomagania oraz stosowania tych metod w naucza niu techniki gry (tab. 1).
Wśród badanych wyróżniono szkoleniowców posiadających dyplom tre nera I i II klasy, a także instruktorów pracujących w klubach z młodzieżą (trampkarze i juniorzy) oraz seniorami w różnych klasach rozgrywkowych.
Stanowisko szkoleniowców zaprezentowano w następującym ujęciu: 1. wszystkich szkoleniowców,
2. z podziałem na: trenerów I i II klasy (T) - instruktorów (I),
3. z podziałem na szkoleniowców: grup młodzieżowych (J) - seniorów (S), 4. z podziałem na szkoleniowców: seniorów I, II, III ligi (L) - seniorów
IV, V ligi oraz A, B, C klasy (A).
Tabela 1. Znajomość środków wspomagania w nauczaniu techniki gry wśród szkoleniowców badanych klubów Rodzaj odpowiedzi 1 2 3 4 TAK 51% T=66,5% J=54,3% L=67,5% 1 = 29,8% S=49,8% A=49,7% NIE 49% T=33,5% J=53,7% L=32,5% 1=70,2% S=50,2% A=50,3%
Z danych zawartych w powyższej tabeli wynika, że prawie połowa bada nych szkoleniowców (49%) nie spotkała się z metodami wspomagania w trak cie nauczania działań ruchowych i nie ma dostatecznych informacji na ten temat, stąd też istnieją małe szanse na stosowanie przez nich tych metod w szkoleniu piłkarskim.
Można wnioskować, że tę problematykę lepiej znają szkoleniowcy o wy ższych kwalifikacjach zawodowych. Zapewne wiąże się to ze zróżnicowanym programem i poziomem szkolenia na studiach trenerskich i kursach instruk torskich. Metody te doskonale znają szkoleniowcy pracujący z drużynami
Realizacja szkolenia technicznego... 85 ligowymi, gdyż - jak się wydaje - w drużynach profesjonalnych zatrudnieni są szkoleniowcy o wyższych kwalifikacjach zawodowych. Interesująco przed stawia się ta problematyka w przypadku szkoleniowców pracujących z mło dzieżą i seniorami niższych klas. Dane te mogą wskazywać na znaczny tra dycjonalizm w warsztacie szkoleniowców drużyn seniorów niższych szczebli rozgrywkowych (tab.2).
Tabela 2. Rodzaje metod stosowanych przy nauczaniu techniki piłkarskiej Rodzaje stosowanych metod 1 2 3 4 Metody tradycyjne 73% T=66,3% 1=81,1% J=62,5% S=65,8% L=58,2% A=83,7% Metody nowatorskie 27% T=33,7% 1=18,9% J=37,5% S=34,2% L=41,8% A=16,3%
Dalsza analiza problematyki szkoleniowej dotyczyła istoty stosowania ćwiczeń intelektualizujących - form pracy wymagającej świadomego lub też schematycznego uczestnictwa gracza w procesie nauczania działań rucho wych (tab.3). Na podstawie powyższych wyników badań można stwierdzić, że zarówno szkoleniowcy (T=53%), jak i instruktorzy (1=56,5%) w ponad Tabela 3- Stopień stosowania przez trenerów ćwiczeń intelektualizujących w procesie szkolenia
techniki piłkarskiej Rodzaj odpowiedzi 1 2 3 4 TAK 45% T=47% 1=43,5% J=54% S=49% L=57% A=23% NIE 55% T=53% 1=56,5% J=46% S=51% L=43% A=77%
połowie przypadków nie stosują środków wspomagania w nauczaniu tech niki piłki nożnej. Podobnie przedstawia się zestawienie odpowiedzi szkole niowców pracujących z młodzieżą, którzy w 54% wykorzystują środki wspo magania w treningach, a pracujący z seniorami w 49% (kolumna 3). Zesta wienie odpowiedzi w kolumnie 4 jest zbliżone do wcześniejszych, i wskazu je, że w większości przypadków środki wspomagania stosują szkoleniowcy
pracujący w wyższych ligach (L=57%), zaś trenerzy niższych klas rozgryw kowych korzystają z nich tylko w 23%.
Analiza możliwości korzystania z pomocy dydaktycznych w badanych klubach w znacznym stopniu potwierdza niski stopień wykorzystywania nowoczesnych środków wspomagania w trakcie nauczania działań rucho wych w szkoleniu specjalnym piłkarza (tab. 4).
86 Henryk Duda
Tabela 4. Możliwości korzystania z pomocy dydaktycznych w badanych klubach
ŚRODKI 1 2 3 4 Pomieszczenia klubowe do zajęć teoretycznych 85,9% T=58% 1=42 % J=31,4% S=69% L=80,l% A=20% Materiały i książki o tematyce piłkarskiej 13,1% T= 53% 1=47% J=35% S=65% L=74% A=26% Filmy szkoleniowe 12,2% T=73% 1=27% J=33% S=67% L=76% A=24% Korzystanie ze środków audiowizu al nych (kamera- wideo) 8% T=87% 1=13% J=18% S=82% L=77% A=23% Programy komputerowe 1,8% T=% 1=1,1% J= 100% S=0% L=0% A=0% Opracowane materiały, oparte na technice filmowo - graficznej 0,9% T=100% 1=0% J= 100% s=o% L=0% A=0%
Treningowa płyta boiska 100% T=100%
1=100%
J= 100% S= 100%
L=100% A=100%
Główna płyta boiska 14,5% T=98%
1=2%
J = 5% S=95%
86,3% 13,7%
Dominacja szkolenia w zakresie techniki na boiskach treningowych, któ rych stan i nawierzchnia pozostawiają wiele do życzenia, a także pomieszcze nia klubowe bez sprzętu laboratoryjnego (Panfil- red. 1998) w małym zakre sie mogą poprawić stopień świadomego uczestnictwa gracza w trudnym pro cesie nauczania techniki gry. Analiza ta również wskazuje na ograniczone możliwości korzystania z pomocy dydaktycznych szkoleniowców o niższych kwalifikacjach zawodowych i szkoleniowców drużyn młodzieżowych.
Analiza dotycząca stosowania podczas nauczania techniki ruchu środków wspomagających (ryc. 1), wskazuje, że 3% trenerów korzysta ze zdjęć przed stawiających pełny akt ruchowy danego elementu technicznego, 2% ze zdjęć obrazujących poszczególne fazy ruchowe danego elementu technicznego, 2% z materiałów filmowych pokazujących główny detal elementu technicznego, 4% z materiałów filmowych ukazujących element techniki w zwolnionym tem pie, 7% z materiałów filmowych przedstawiających wybrany element techni ki w tempie normalnym. Aż 82% naucza techniki w formie zajęć praktycz nych, stosując jedynie instruktaż słowny w trakcie wykonywania ćwiczenia.
Realizacja szkolenia technicznego... 87
szkoleniowcy
Ryc. 1. Wykorzystanie środków wspomagania podczas nauczania techniki ruchu.
1. Zdjęcia przedstawiające pełny akt ruchowy danego elementu technicznego 2. Zdjęcia obrazujące poszczególne fazy ruchowe danego elementu technicznego 3. Materiały filmowe pokazujące główny detal elementu technicznego
4. Materiały filmowe obrazujące element techniki w zwolnionym tempie 5. Materiały filmowe przedstawiające element techniki w tempie normalnym 6. Nauczanie techniki w formie zajęć praktycznych
Szukając przyczyn wykorzystywania - w niewielkim zakresie środków wspomagania w szkoleniu technicznym trenerzy najczęściej wskazują przy czynę braku środków finansowych i odpowiednich warunków organizacyj nych w klubach piłkarskich (ryc 2).
Podsumowując należy zauważyć, że znaczna przewaga nauczania od twórczego, schematycznego w praktycznej działalności przeplatana instruk tażem i dyskusją może ograniczać przygotowanie piłkarzy do zrozumienia treści zadań ruchowych (Duda 2004). Informacje udzielane w czasie ćwi czeń technicznych dotyczą logicznych zachowań zawodnika w działaniu ru chowym, stąd też wymóg świadomego uczestnictwa gracza w procesie przy gotowania technicznego (Naglak 1999, Panfil 2000, Duda 2004). Wydaje się, że proces ten mogą znacznie przyspieszyć ćwiczenia laboratoryjne np. symulacja działań z gry, nauczanie problemowe i nauczanie programowa ne (Panfil 1990, Naglak 1999, Czabański 1998, Duda 2002,) traktowane jako wzmocnienie w nauczaniu działań ruchowych. Wydaje się, że taki spo
sób przygotowania gracza może w znacznym stopniu podnieść poziom jego wyszkolenia technicznego, przyczyniając się tym samym do zwiększenia efek tywności w grze.
88 Henryk Duda □
1
■ 2
□
3□ 4
■ 5
Ryc. 2. Przyczyna ograniczenia możliwości korzystania ze środków wspomagania przy nauczaniu techniki w opinii szkoleniowców
1. Brak środków finansowych oraz złe warunki organizacyjne w klubie 2. Przekonanie do metod tradycyjnych
3. Mała popularność stosowania środków wspomagania 4. Brak przekonania do metod wspomagania
5. Mała efektywność w stosowaniu metod wspomagania
Wnioski:
1) . W szkoleniu działań ruchowych dominują tradycyjne formy nauczania ograniczające świadome uczestnictwo zawodnika w grze.
2) . Szkoleniowcy w niewielkim zakresie wykorzystują środki wspomagają ce w nauczaniu techniki gry.
3) . W celu wykorzystania w większym stopniu środków wspomagania na uczania techniki powinno się uwzględnić ten kierunek nauczania w szko leniu trenerów i instruktorów piłki nożnej.
4) . Warunki bazowe klubów piłkarskich ograniczają możliwości wykorzy stywania nowoczesnych środków laboratoryjnych w nauczaniu techni ki gry.
Realizacja szkolenia technicznego... 89
Key words: traditional instruction, instructing intensified, anonymous ges tionnaire