Wielkopolska i ĝląsk (powierzchnia uprawy 10,92 ha/gosp.) – nadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat wynosiáa 1094 zá/ha, korzystny wpáyw na jej poziom

miaáy stosunkowo wysokie przychody (1885 zá/ha), zdeterminowane przez najwyĪszą cenĊ sprzedaĪy ziarna (48,88 zá/dt) i stosunkowo wysoki plon (37,5 dt/ha). Czynnikiem silnie ograniczającym wysokoĞü nadwyĪki byáy najwyĪsze koszty bezpoĞrednie (791 zá/ha).

4. Mazowsze i Podlasie (powierzchnia uprawy 8,87 ha/gosp.) – nadwyĪka bez-poĞrednia bez dopáat wynosiáa 937 zá/ha, jej najniĪszy poziom byá skutkiem najniĪszych przychodów (1530 zá/ha), zdeterminowanych przez najsáabszy plon Īyta (30,5 dt/ha), pomimo relatywnie wysokiej ceny sprzedaĪy ziarna (48,44 zá/dt). Czynnikiem korzystnie wpáywającym na wysokoĞü nadwyĪki byáy najniĪsze koszty bezpoĞrednie (593 zá/ha).

Wsparciem dochodów rolników uprawiających Īyto ozime byáy dopáaty (wykres 6). W 2016 roku do uprawy tego zboĪa przysáugiwaáa jednolita páatnoĞü obszarowa, páatnoĞü za zazielenienie oraz páatnoĞü dodatkowa. ĝrednio w gospo-darstwach uczestniczących w badaniach udziaá dopáat w nadwyĪce bezpoĞredniej wynosiá 43,1%, a w próbie gospodarstw z wyodrĊbnionych regionów rolniczych zawieraá siĊ w przedziale 38,7-48,8%. Zatem w rozpatrywanych grupach gospo-darstw siáa oddziaáywania dopáat na wysokoĞü nadwyĪki bezpoĞredniej byáa w zasadzie podobna. Jednak najwiĊkszą stwierdzono w jednostkach, w których nadwyĪka bez dopáat byáa najniĪsza, tzn. w regionie Mazowsze i Podlasie. Mniej-sze znaczenie miaáy dopáaty w regionie Wielkopolska i ĝląsk, a jeszcze mniejMniej-sze – kolejno w gospodarstwach z Maáopolski i Pogórza oraz z Pomorza i Mazur.

Warto teĪ zauwaĪyü, Īe uwzglĊdnienie dopáat nie zmieniáo kolejnoĞci regionów uporządkowanych pod wzglĊdem wysokoĞci nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat.

Wykres 6. Wyniki z uprawy Īyta ozimego w 2016 roku Ğrednio w badanym zbiorze gospodarstw i w wydzielonych regionach rolniczych

1870 2141

_rednio wzbiorze Pomorze iMazury Wielkopolska i_lČsk Mazowsze iPodlasie Maųopolska iPogórze

Dopųatyogóųem

ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ wáasnych.

Jak wczeĞniej wspomniano, regionalne poáoĪenie gospodarstw uprawiają-cych Īyto w wiĊkszym stopniu róĪnicowaáo wartoĞü produkcji niĪ koszty bezpo-Ğrednie. Na wysokoĞü tych kosztów najwiĊkszy wpáyw miaá koszt nawozów mine-ralnych. Badania wykazaáy, Īe koszt nawozów najwyĪszy byá w gospodarstwach z regionu Wielkopolska i ĝląsk (469 zá/ha), czyli w tych, w których koszty bezpo-Ğrednie uprawy Īyta byáy najwyĪsze, a najniĪszy (382 zá/ha) w jednostkach z re-gionu Mazowsze i Podlasie, w których koszty bezpoĞrednie byáy najniĪsze. RóĪni-ce w koszcie nawozów mineralnych wynikaáy gáównie z róĪnych dawek NPK za-stosowanych na 1 ha Īyta. Obliczono, Īe w gospodarstwach z regionu Wielkopol-ska i ĝląsk na 1 ha uprawy zuĪyto 137 kg NPK, podczas gdy w jednostkach z re-gionu Mazowsze i Podlasie dawka ta byáa o 16,6% niĪsza, wynosiáa 114 kg.

Liczba badanych gospodarstw Powierzchnia uĪytków rolnych[ha] Powierzchnia gruntów ornych[ha] Powierzchnia uprawy[ha] Udziaá w strukturze powierzchni zbiorów ogóáem[proc.] Plon ziarna[dt/ha] Cena sprzedaĪy ziarna (produkt gáówny)[zá/dt] Cena sprzedaĪy sáomy (produkt uboczny)[zá/dt] IloĞü WartoĞü [zá]IloĞü WartoĞü [zá]IloĞüWartoĞü [zá]IloĞüWartoĞü [zá]IloĞü WartoĞü [zá] WARTOĝû PRODUKCJI OGÓàEMx1870,18x2140,51x1885,19x1530,00x2063,88 z tego:ziarno[dt]38,071835,6644,832140,5137,451830,7330,491476,9544,162054,63 sáoma w obrocie rynkowym[dt]2,7334,520,000,004,8654,463,5153,040,999,25 IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá] KOSZTY BEZPOĝREDNIE OGÓàEMx707,28x730,34x791,13x593,29x674,07 Materiaá siewny[dt]1,70169,731,77190,951,61186,021,73129,781,73163,11 z tego:wáasny[dt]0,9953,700,9855,980,8341,291,2266,860,8845,25 obcy[dt]0,71116,030,79134,970,78144,730,5162,920,85117,86 Nawozy mineralne ogóáemx422,95x413,66x469,12x382,24x412,25 z tego:azotowe (N)[kg]71,66243,0268,18232,1383,92278,5762,23218,1767,16220,47 fosforowe (P2O5)[kg]3,6017,371,093,701,9712,756,5732,6412,3743,38 potasowe (K2O)[kg]2,776,751,633,911,984,701,975,0919,3046,90 wieloskáadnikowex145,16x168,79x147,77x124,99x99,83 z tego:azot (N)[kg]5,035,874,964,443,73 fosfor (P2O5)[kg]17,0218,5318,2714,7812,59 potas (K2O)[kg]26,2230,3125,7424,1516,40

50,77

119 61,41 54,59

32363912 72,9273,9742,0256,00 47,7548,8848,4446,53 -11,2015,109,3512,66 xx

Tabela 4. Produkcja, nakáady, koszty i nadwyĪka bezpoĞrednia uzyskana w 2016 roku z uprawy Īyta ozimego Ğrednio w próbie badawczej i w ujĊciu regionalnym (dane rzeczywiste) Wyszczególnienie

ĝrednio w gospodarstwach uprawiających Īyto ozimePomorze i MazuryWielkopolska i ĝląsk 44,837,530,544,2 11,5110,928,875,05 17,715,823,410,0

Mazowsze i PodlasieMaáopolska i Pogórze

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie 66,0765,4636,32 xxx

9,81 17,6 38,1 48,22 Na 1 ha uprawy

pozostaáe nawozy mineralnex2,02x0,43x5,61x-x- w tym:azot (N)[kg]--- fosfor (P2O5)[kg]--- potas (K2O)[kg]--- NPK ogóáem [kg]126,30412,31125,61408,53136,85443,78114,13380,88131,56410,57 mikroelementyx8,61x4,70x19,73x1,37x1,68 Nawozy organiczne obce[dt]0,061,030,183,27------ ĝrodki ochrony roĞlin z tego:zaprawy nasienne preparaty chwastobójcze preparaty grzybobójcze preparaty owadobójcze preparaty gryzoniobójcze preparaty zwalcz. szkodniki magazynowe pozostaáe Regulatory wzrostu Pozostaáe koszty bezpoĞrednie z tego:ubezpieczenie plantacji koszty specjalistyczne NADWYĩKA BEZPOĝREDNIA BEZ DOPàAT Dopáaty ogóáem z tego:jednolita páatnoĞc obszarowa462,05462,05462,05462,05462,05 páatnoĞü za zazielenienie310,10310,10310,10310,10310,10 páatnoĞü dodatkowa108,42116,8989,96121,14122,52 NADWYĩKA BEZPOĝREDNIA Nakáady pracy ogóáem [godz.] w tym:nakáady pracy wáasnej[godz.] PrzeciĊtna efektywnoĞü nawoĪenia bruttoa [kg] a PrzeciĊtna efektywnoĞü nawoĪenia brutto ௅ jest to plon wyraĪony w kg przypadający na 1 kg NPK. [-] ௅ oznacza, Īe dane zjawisko nie wystąpiáo. [x] ௅ oznacza, Īe wykonanie obliczeĔ nie byáo uzasadnione. ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ prowadzonych w ramach systemu AGROKOSZTY.

cd. Tabela 4 Pomorze i MazuryWielkopolska i ĝląskMazowsze i PodlasieMaáopolska i Pogórze 101,98121,8570,2771,40 0,578,214,209,08

Wyszczególnienie -----

---ĝrednio w gospodarstwach uprawiających Īyto ozime 3,730,51-- --5,61-

--5,61-42,2780,4347,8145,69 55,4132,7012,6416,33 889,04

---0,30 ---- 7,471,930,2112,78 1956,161830,002284,48 7,57,47,27,5 7,37,17,17,5 30,177,4 7,2

2043,47

1410,171094,06936,711389,81

---- 7,471,930,2112,78 862,11893,29894,67 35,6727,4026,7233,60

2299,21

0,02 - 12,17 3,73 - 3,73 880,571162,89

97,68 4,66 56,93 33,07 1,35 1,66

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie 13,0212,2210,7814,53

MoĪna przypuszczaü, Īe zastosowanie w gospodarstwach z Mazowsza i Podlasia najmniejszej dawki NPK na 1 ha Īyta, miaáo – przynajmniej czĊĞcio-wo – związek z najsáabszym plonowaniem tego zboĪa (30,5 dt/ha). Ostatecznie efektywnoĞü nawoĪenia brutto (plon w kg przypadający na 1 kg NPK) w tych jednostkach byáa najniĪsza (26,72 kg). WielkoĞü ta w niewielkim stopniu odbie-gaáa od przeciĊtnej efektywnoĞci nawoĪenia w gospodarstwach z regionu Wiel-kopolska i ĝląsk (27,40 kg). WyraĨnie korzystniej pod wzglĊdem przeciĊtnej efektywnoĞci nawoĪenia brutto wypadáy gospodarstwa z regionu Pomorze i Ma-zury oraz Maáopolska i Pogórze, wynosiáa ona odpowiednio 35,67 i 33,60 kg.

Niewykluczone, Īe wpáyw na to miaáy bardziej sprzyjające, lokalne warunki pogodowe i glebowe.

Za miarĊ oceny efektywnoĞci ekonomicznej uprawy Īyta przyjĊto wskaĨ-nik opáacalnoĞci bezpoĞredniej, bĊdący wyraĪoną w procentach relacją wartoĞci produkcji do kosztów bezpoĞrednich. Ocena stopnia zróĪnicowania tego wskaĨ-nika moĪliwa byáa dziĊki zastosowaniu miar statystycznych – tabela 5.

Tabela 5. Wybrane statystyki opisowe wskaĨnika opáacalnoĞci bezpoĞredniej uprawy Īyta ozimego w 2016 roku

Pomorze

[proc.] 264,4 293,1 238,3 257,9 306,2

[proc.] 133,6 135,1 160,1 120,7 167,4

[proc.] 269,8 316,0 255,5 257,8 315,5

[proc.] 554,5 543,5 488,7 634,5 519,9

[proc.] 37,4 40,5 25,8 45,8 21,6

Percentyl 5%

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie

ĝrednio

ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ wáasnych.

ĝrednio w próbie badawczej wskaĨnik opáacalnoĞci bezpoĞredniej wynosiá 264,4%, a jego mediana 269,8%. W grupach gospodarstw wydzielonych wedáug poáoĪenia w regionach, Ğrednia wielkoĞü wskaĨnika opáacalnoĞci bezpoĞredniej, jak i jego mediana takĪe przekroczyáy 100%, zawieraáy siĊ w przedziaáach odpowiednio 238,3-306,2% i 255,5-316,0%. Jednak w kaĪdej z grup byáy gospodarstwa, które charakteryzowaáy siĊ wyĪszą opáacalnoĞcią niĪ Ğrednia w grupie oraz takie, w których opáacalnoĞü byáa wyraĨnie niĪsza. Informuje o tym wartoĞü percentyla 95% oraz percentyla 5%. Wskazuje na to równieĪ po-zycyjny wspóáczynnik zmiennoĞci, który przyjąá wartoĞci doĞü wysokie, wynosiá od 21,6 do 45,8%. Miara ta uwzglĊdnia jednak zmiennoĞü tylko w obrĊbie 50%

Ğrodkowych, najbardziej typowych obserwacji.

Z obliczeĔ przedstawionych w tabeli 6 wynika, Īe w wydzielonych gru-pach gospodarstw dochodowoĞü produkcji 1 dt ziarna Īyta byáa zbliĪona. WiĊk-sze róĪnice widoczne są natomiast pod wzglĊdem dochodowoĞci nakáadów pra-cy oraz technicznej i ekonomicznej wydajnoĞci prapra-cy. W gospodarstwach z Po-morza i Mazur wyniki tych trzech wskaĨników byáy najkorzystniejsze, a w jed-nostkach z Mazowsza i Podlasia – najsáabsze.

Tabela 6. WskaĨniki sprawnoĞci ekonomicznej uprawy Īyta ozimego w 2016 roku

Pomorze Wielkopolska Mazowsze Maáopolska i Mazury i ĝląsk i Podlasie i Pogórze

[zá] 18,58 16,29 21,12 19,46 15,26

[zá] 30,55 31,45 29,21 30,72 31,47

[zá] 157,99 188,31 148,53 130,29 184,64

[proc.] 60,8 51,8 72,3 63,3 48,5

[dt] 5,2 6,0 5,1 4,2 5,9

[zá] 254,08 285,84 255,94 212,82 274,19

NadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat na 1 godzinĊ nakáadów pracy ogóáem Udziaá kosztów bezpoĞrednich w nadwyĪce bezpoĞredniej bez dopáat WielkoĞü produkcji na 1 godzinĊ nakáadów pracy ogóáem WartoĞü produkcji na 1 godzinĊ nakáadów pracy ogóáem

Wyszczególnienie

ĝrednio w gosp.

uprawiających Īyto ozime

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie

Koszty bezpoĞrednie na 1 dt Īyta ozimego

NadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat na 1 dt Īyta ozimego

ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ wáasnych.

Podsumowując wczeĞniejsze rozwaĪania naleĪy stwierdziü, Īe w 2016 ro-ku czynnikiem silnie oddziaáywującym na wysokoĞü nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat z uprawy Īyta byáy przychody, czyli wartoĞü produkcji potencjalnie towarowej. Wpáyw kosztów bezpoĞrednich byá sáabszy. Poziom przychodów w wiĊkszym stopniu warunkowaá plon ziarna niĪ cena jego sprzedaĪy. W próbie badawczej gospodarstw najkorzystniejsze wyniki uzyskali producenci Īyta z re-gionu Pomorze i Mazury oraz Maáopolska i Pogórze. W gospodarstwach z Pomorza i Mazur producenci uzyskali najwyĪszą nadwyĪkĊ bezpoĞrednią bez dopáat z uprawy 1 ha Īyta (1410 zá/ha), ponadto najwyĪsza byáa dochodowoĞü nakáadów pracy (188,31 zá/godz.) oraz techniczna (6,0 dt) i ekonomiczna (285,84 zá) jej wydajnoĞü. W regionie Maáopolska i Pogórze nadwyĪka ekono-miczna pozostająca w dyspozycji rolników byáa nieznacznie niĪsza (o 20 zá), najwyĪsza byáa natomiast dochodowoĞü produkcji (31,47 zá/dt) oraz – mierzona wskaĨnikiem opáacalnoĞci bezpoĞredniej – ekonomiczna efektywnoĞü produkcji (306,2%). Ponadto udziaá kosztów bezpoĞrednich w wytworzonej nadwyĪce bezpoĞredniej bez dopáat byá najmniejszy (48,5%), co Ğwiadczy o wysokiej konkurencyjnoĞci kosztowej.

Rzepak ozimy. W Polsce rzepak jest podstawową roĞliną oleistą, a domi-nującą formą uprawy jest rzepak ozimy. Wedáug GUS⁸⁴, w 2016 roku ogóáem w kraju powierzchnia uprawy rzepaku ogóáem wynosiáa 827 tys. ha, a formĊ ozimą zasiano na obszarze 738 tys. ha. Udziaá rzepaku ozimego w strukturze zasiewów rzepaku i rzepiku ogóáem wynosiá 89,3% (w zasiewach roĞlin olei-stych – 85,2%), natomiast w gospodarstwach indywidualnych – 87,0% (w za-siewach roĞlin oleistych – 82,5%). Plon rzepaku ozimego w gospodarstwach in-dywidualnych osiągnąá poziom 27,2 dt/ha, wykazywaá jednak znaczne róĪnice regionalne⁸⁵ – wykres 7.

Wykres 7. Plon rzepaku ozimego (dt/ha) w 2016 roku w gospodarstwach indywidualnych, Ğrednio w kraju oraz w poszczególnych województwach

24,9

* PrzeciĊtny plon w regionie obliczony zostaá jako Ğrednia waĪona, wagą byáa powierzchnia uprawy rzepaku ozimego w gospodarstwach indywidualnych okreĞlonych województw.

ħródáo: opracowano na podstawie: Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych w 2016 r., GUS, Warszawa 2017.



84 Wyniki produkcji roĞlinnej w 2016 r., GUS, Warszawa 2017.

85 Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych w 2016 r., GUS, Warszawa 2017.

NajniĪszy plon uzyskali producenci rzepaku ozimego w województwie ma-zowieckim (20,8 dt/ha), a najwyĪszy w maáopolskim (32,0 dt/ha) – róĪnica wynosi-áa 11,2 dt. W regionie Mazowsze i Podlasie róĪnice w plonowaniu rzepaku byáy najwiĊksze, a w regionie Pomorze i Mazury – najmniejsze, wynikające z porówna-nia wielkoĞci skrajnych wynosiáy odpowiednio 7,5 i 4,9 dt. Z obliczeĔ wynika, Īe w regionie Wielkopolska i ĝląsk przeciĊtny plon rzepaku ozimego byá najwyĪszy – wynosiá 28,7 dt/ha. Kolejne pozycje pod tym wzglĊdem zajĊáy regiony: Maáopol-ska i Pogórze – 27,7 dt/ha, Pomorze i Mazury – 26,0 dt/ha, Mazowsze i Podlasie – 24,7 dt/ha (wykres 7).

Wedáug danych GUS⁸⁶ w 2016 roku Ğrednia w kraju cena skupu nasion rze-paku wynosiáa 161,67 zá/dt. Ze wzglĊdu na brak dostĊpnych danych GUS nie za-prezentowano cen skupu rzepaku w ukáadzie województw.

AnalizĊ regionalnego zróĪnicowania nadwyĪki bezpoĞredniej uzyskanej w 2016 roku z uprawy rzepaku ozimego przeprowadzono korzystając z danych empirycznych zebranych w 140 indywidualnych gospodarstwach rolnych.

Wyniki rzepaku w regionach rolniczych zaprezentowano na tle uzyskanych w caáej próbie badawczej.

ĝrednio w badanych gospodarstwach wielkoĞü plantacji rzepaku ozimego wynosiáa 17,74 ha. Plon nasion w tych jednostkach uksztaátowaá siĊ na poziomie 28,4 dt/ha, byá to wynik o 4,4% lepszy od przeciĊtnego dla gospodarstw indywidu-alnych w kraju (27,2 dt/ha). Natomiast cena sprzedaĪy nasion rzepaku wynosiáa 157,86 zá/dt i byáa o 2,4% niĪsza od ceny skupu rzepaku podanej przez GUS (161,67 zá/dt). W zaistniaáych uwarunkowaniach produkcyjnych i cenowych war-toĞü produkcji z 1 ha rzepaku ozimego uksztaátowaáa siĊ na poziomie 4479 zá.

Rozpatrując plonowanie rzepaku w regionach, stwierdzono, Īe najwyĪszy plon uzyskali rolnicy z Maáopolski i Pogórza – 36,0 dt/ha, a najniĪszy z Wielkopol-ski i ĝląska – 24,8 dt/ha. DoĞü niWielkopol-ski plon wystąpiá równieĪ w regionie Pomorze i Mazury – 26,7 dt/ha. Warto zauwaĪyü, Īe w obu regionach plon rzepaku byá na tyle niski, Īe nie osiągnąá poziomu uzyskanego Ğrednio w gospodarstwach indywidualnych w kraju. Najkorzystniejszą cenĊ za nasiona rzepaku uzyskali pro-ducenci w próbie gospodarstw z Mazowsza i Podlasia (160,99 zá/dt) oraz z Maáopolski i Pogórza (160,27 zá/dt). Natomiast najniĪszą cenĊ odnotowano w regionie Pomorze i Mazury (152,53 zá/dt).

NajwyĪszy plon i wysoka cena sprzedaĪy rzepaku uzyskana w gospodar-stwach z regionu Maáopolska i Pogórze zapewniáy najwyĪsze przychody (wartoĞü produkcji potencjalnie towarowej) – 5774 zá/ha. Natomiast najniĪsze przychody zarejestrowano w gospodarstwach z regionu Wielkopolska i ĝląsk – 3932 zá/ha, zadecydowaá o tym najniĪszy plon (24,8 dt/ha) oraz relatywnie niska cena sprzeda-Īy nasion (158,26 zá/dt) – tabela 7.



86 Ceny w gospodarce narodowej w 2016 r., GUS, Warszawa 2017.

Liczba badanych gospodarstw Powierzchnia uĪytków rolnych[ha] Powierzchnia gruntów ornych[ha] Powierzchnia uprawy[ha] Udziaá w strukturze powierzchni zbiorów ogóáem[proc.] Plon nasion[dt/ha] Cena sprzedaĪy nasion (produkt gáówny)[zá/dt] IloĞü WartoĞü [zá]IloĞü WartoĞü [zá]IloĞüWartoĞü [zá]IloĞüWartoĞü [zá]IloĞü WartoĞü [zá] WARTOĝû PRODUKCJI OGÓàEMx4479,46x4070,13x3932,20x4873,63x5773,69 z tego:nasiona[dt]28,384479,4626,684070,1324,853932,2030,274873,6336,025773,69 IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá] KOSZTY BEZPOĝREDNIE OGÓàEMx1804,14x1524,79x1964,49x1684,06x2015,46 Materiaá siewny[dt]0,04224,520,05158,110,05228,230,04226,220,04313,07 z tego:wáasny[dt]0,000,190,000,160,000,090,000,61-- obcy[dt]0,04224,330,05157,960,05228,140,03225,610,04313,07 Nawozy mineralne ogóáemx1033,33x866,18x1125,30x989,33x1139,39 z tego:azotowe (N)[kg]160,16525,48156,02502,60173,59598,38145,80444,85153,94494,82 fosforowe (P2O5)[kg]2,518,620,602,030,422,48--12,1039,43 potasowe (K2O)[kg]17,2043,1215,8838,7222,4858,093,919,2622,0553,98 wieloskáadnikowex392,39x272,23x355,26x513,45x520,55 z tego:azot (N)[kg]17,658,7712,3124,1534,81 fosfor (P2O5)[kg]45,4531,5041,9666,0452,03 potas (K2O)[kg]69,9752,2367,6192,0078,39

Tabela 7. Produkcja, nakáady, koszty i nadwyĪka bezpoĞrednia uzyskana w 2016 roku z rzepaku ozimego Ğrednio w próbie badawczej i w ujĊciu regionalnym (dane rzeczywiste) Wyszczególnienie ĝrednio w gospodarstwach uprawiających rzepak ozimy

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie Pomorze i MazuryWielkopolska i ĝląskMazowsze i PodlasieMaáopolska i Pogórze 14031473527 81,3397,0082,6062,6085,41 78,4892,7380,1860,6082,33 17,7421,4519,3013,1416,73 157,86152,53158,26160,99160,27

21,423,022,619,719,0 28,426,724,830,336,0 Na 1 ha uprawy xxxxx

pozostaáe nawozy mineralnex28,18x35,53x49,12x0,63x3,36 w tym:azot (N)[kg]0,48-1,310,02- fosfor (P2O5)[kg]--- potas (K2O)[kg]--- NPK ogóáem [kg]313,43971,19265,00815,58319,671018,69331,92967,63353,321108,78 mikroelementyx35,54x15,07x61,96x21,13x27,25 Nawozy organiczne obce[dt]0,214,390,7816,40------ ĝrodki ochrony roĞlin z tego:zaprawy nasienne preparaty chwastobójcze preparaty grzybobójcze preparaty owadobójcze preparaty gryzoniobójcze preparaty zwalcz. szkodniki magazynowe pozostaáe Regulatory wzrostu Pozostaáe koszty bezpoĞrednie z tego:ubezpieczenie plantacji koszty specjalistyczne NADWYĩKA BEZPOĝREDNIA BEZ DOPàAT Dopáaty ogóáem z tego:jednolita páatnoĞc obszarowa462,05462,05462,05462,05462,05 páatnoĞü za zazielenienie310,10310,10310,10310,10310,10 páatnoĞü dodatkowa105,71103,05103,26119,2694,19 NADWYĩKA BEZPOĝREDNIA Nakáady pracy ogóáem [godz.] w tym:nakáady pracy wáasnej[godz.] PrzeciĊtna efektywnoĞü nawoĪenia bruttoa [kg] a PrzeciĊtna efektywnoĞü nawoĪenia brutto ௅ jest to plon wyraĪony w kg przypadający na 1 kg NPK. [-] ௅ oznacza, Īe dane zjawisko nie wystąpiáo. [x] ௅ oznacza, Īe wykonanie obliczeĔ nie byáo uzasadnione. ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ prowadzonych w ramach systemu AGROKOSZTY.

cd. Tabela 7 Wyszczególnienie

ĝrednio w gospodarstwach uprawiających rzepak ozimy

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie Pomorze i MazuryWielkopolska i ĝląskMazowsze i PodlasieMaáopolska i Pogórze 1,58-4,480,07- 450,74377,57510,06424,92465,56 1,31-2,360,811,64 203,13180,59233,14209,11169,95 151,99135,06165,27123,00179,73 86,6655,66109,0689,0484,87 --- --- 7,656,270,232,9629,37 32,0348,7020,8427,8334,21 59,1457,8280,0515,7763,22 54,0853,0980,0514,9043,25 5,064,73-0,8719,97 2675,322545,341967,713189,563758,24 877,86875,20875,41891,41866,34 3553,183420,542843,124080,974624,57 9,0610,087,769,1310,19

8,58,28,310,18,0 8,38,07,99,87,9

Wyniki produkcyjno-cenowe rzepaku bardzo silnie oddziaáywaáy na po-ziom nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat. Wpáyw poniesionych kosztów bezpo-Ğrednich byá sáabszy. NajwyĪsze koszty bezpoĞrednie odnotowano w gospodar-stwach z regionu Maáopolska i Pogórze (2015 zá/ha), a najniĪsze – na Pomorzu i Mazurach (1525 zá/ha). Analiza wykazaáa, Īe niezaleĪnie od regionu czynni-kiem, który w gáównym stopniu warunkowaá poziom kosztów bezpoĞrednich byá koszt nawozów mineralnych. Jego udziaá w strukturze kosztów bezpoĞrednich ogóáem wahaá siĊ od 56,5 do 58,7%.

WysokoĞü nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat w kaĪdym regionie warun-kowaáa inna kompilacja plonu, ceny i kosztów bezpoĞrednich. Pod wzglĊdem jej wysokoĞci z 1 ha rzepaku ozimego, regiony rolnicze zajĊáy nastĊpującą kolej-noĞü (tabela 7):

1. Maáopolska i Pogórze (powierzchnia uprawy – 16,73 ha/gosp.) – nadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat wynosiáa 3758 zá/ha, zadecydowaáa o tym wartoĞü produkcji, której poziom determinowaá najwyĪszy plon nasion (36,0 dt/ha) oraz stosunkowo wysoka cena ich sprzedaĪy (160,27 zá/dt).

2. Mazowsze i Podlasie (powierzchnia uprawy – 13,14 ha/gosp.) – nadwyĪka