ROZDZIAŁ 3. Rys historyczny
3.2 Posoborowe zasady projektowania kościołów
4.2.1 Wielokryterialna ocena hierarchiczna
Dla każdego z badanych obiektów została przeprowadzona wielokryterialna ocena hierarchiczna, będąca elementem metody AHP (Analytic Hierarchy Process).78 W tej metodzie na ocenę ogólną badanego obiektu składają się oceny szczegółowe dokonane według poszczególnych kryteriów, będących czynnikami wpływającymi na ocenę ogólną.
Ten sam schemat oceny można przenosić na niższe poziomy, rozbijając kryteria wyższego rzędu na bardziej szczegółowe czynniki niższego rzędu. Tak skonstruowany wstępujący model oceny hierarchicznej pozwala na analizę wpływu czynników na ocenę badanego obiektu na dowolnie wybranym poziomie szczegółowości kryteriów. W niniejszej pracy przyjęto 3 poziomy kryteriów ocen:
Poziom 1. Ocena ogólna architektury obiektu w aspekcie zaleceń soborowych (nadrzędne kryterium oceny).
Poziom 2. Cząstkowe kryteria oceny obiektu definiowane przez zalecenia soborowe.
Poziom 3. Czynniki szczegółowe, wpływające na kryteria poziomu 2.
Il. 4.107 Schemat wielokryterialnej oceny hierarchicznej zastosowanej w badaniu jakości architektury kościołów posoborowych w Poznaniu
Dla kryteriów poziomu 1 i 2 ocena została dokonana przez 10 ekspertów (sędziów kompetentnych) – architektów, w tym projektantów kościołów oraz księży79, w oparciu o wywiady (ankiety oceny) dla poszczególnych obiektów sakralnych (Il. 4.108).
Ten rodzaj ocen jest stosowany w przypadku szacowania czynników trudno mierzalnych.
Struktura przeprowadzonych wywiadów mających na celu dokonanie ocen przedstawia się następująco80:
Wojciech Skórzewski Czynniki wpływające na jakość posoborowej architektury sakralnej na przykładzie poznańskich realizacji z lat 1970-2012
139
- opracowanie skal szacunkowych, którymi mieli posługiwać się eksperci,
- zapoznanie ekspertów z celem badania, budową ankiety ocen, skal oraz metodą interpretacji wyników,
- zweryfikowanie wielopoziomowego zbioru kryteriów, zgodnie z którymi będzie można uznać skale szacunkowe za rzetelne źródło skwantyfikowanych informacji pochodzących z przeprowadzonych ocen eksperckich.
Il. 4.108 Wzór ankiety oceny eksperckiej jakości architektury kościołów 4.3
Kryteria oceny architektury sakralnej
Na ocenę architektury sakralnej składają się rozmaite czynniki, niemniej ze względu na jej charakter dominującą rolę odgrywają aspekty duchowe i kulturowe. Dlatego też właśnie na nich skupiają się badania, mniejsza zaś uwaga poświęcona jest walorom użytkowym obiektów. Punktem wyjścia do ustalenia listy kryteriów oceny były zadania stawiane przed architekturą sakralną – funkcje, jakie powinna pełnić świątynia katolicka (Il. 4.109).
ANKIETA
Ocena architektury kościoła Nazwa kościoła
Lokalizacja
Proszę ocenić w skali 1-5:
1. Rozpoznawalność funkcji. Czy forma architektoniczna kościoła odpowiada funkcji sakralnej?
1 2 3 4 5
2. Relacja z otoczeniem. Czy architektura kościoła jest spójna z otoczeniem?
1 2 3 4 5
3. Ranga w przestrzeni miasta. Na ile bryła kościoła jest dominantą urbanistyczną?
1 2 3 4 5
4. Symbolika. Czy i w jakim stopniu architektura kościoła przekazuje treści religijne?
1 2 3 4 5
5. Wspólnotowość. Czy architektura wnętrza kościoła sprzyja wspólnotowemu uczestnictwu w liturgii?
1 2 3 4 5
6. Nastrój skupienia. Czy architektura wnętrza kościoła sprzyja skupieniu i modlitwie?
1 2 3 4 5
OCENA OGÓLNA. Jak ogólnie ocenia Pan(i) architekturę tego kościoła?
1 2 3 4 5
Il. 4.109 Grupy kryteriów oceny posoborowej architektury świątyni
Dla celów niniejszej pracy przyjęto 6 grup kryteriów (poziom 2. oceny hierarchicznej):
K 1. Rozpoznawalność funkcji sakralnej K 2. Relacja z otoczeniem
K 3. Rola kościoła jako dominanty architektonicznej K 4. Symbolika
K 5. Wspólnotowość K 6. Nastrój skupienia
Każdemu z obiektów przyznana została ocena ogólna (poziom 1.) oraz ocena pod kątem każdej wymienionych powyżej grup kryteriów (poziom 2.). Obie te oceny zostały dokonane przy udziale sędziów kompetentnych (ekspertów).
Poniżej opisana została każda z grup kryteriów 2-giego poziomu oceny hierarchicznej.
W każdej z grup zostały wymienione kryteria 3-ciego poziomu wraz ze wskazaniem sposobów ich oceniania.
4.3.1
Rozpoznawalność funkcji sakralnej
KOŚCIÓŁ
Wojciech Skórzewski Czynniki wpływające na jakość posoborowej architektury sakralnej na przykładzie poznańskich realizacji z lat 1970-2012
141
Il. 4.110 W historyzmie i modernizmie nastąpiło zerwanie z tradycyjnym kodem
znaczeniowym zgodności formy z funkcją w architekturze – rysunek Léona Kriera (Léon Krier Architektura wspólnoty, Gdańsk 2011)
Należy więc wskazać czynniki decydujące o tym, czy dany obiekt ma formę odbieraną jako sakralną, pozwalającą łatwo zidentyfikować obiekt jako kościół, nie budzącą mylnych skojarzeń.
W tej kategorii, jako czynniki wpływające na identyfikację budynku jako kościoła, przyjęto następujące kryteria oceny:
K 1.1. Użycie archetypicznych form bryły. Najważniejsze archetypy świątyni chrześcijańskiej były omawiane w rozdziale 3.1 Geneza, rozwój i formy archetypiczne chrześcijańskiej architektury sakralnej. W badaniach punkty przyznawane były za odwołanie się do tychże archetypów w bryle budynku.
K 1.2. Użycie symbolicznych form bryły. Punkty przyznawane były za nadanie bryle budynku kształtów nawiązujących do symboli religijnych lub będących metaforą treści religijnych.
K 1.3. Użycie archetypicznych form detalu. Punkty przyznawane były za użycie detali, cytatów architektonicznych zaczerpniętych z dorobku historii architektury sakralnej.
K 1.4. Użycie symbolicznych form detalu. Punkty przyznawane były za użycie detalu, którego forma nawiązuje do symboli religijnych lub jest metaforą treści religijnych.
K 1.5. Eksponowanie symboli religijnych. Przede wszystkim chodzi o rolę (rangę) symboli chrześcijańskich, przede wszystkim krzyża w architekturze obiektu.
4.3.2
Relacja z otoczeniem
Kolejnym elementem oceny architektury kościołów jest ich relacja z otoczeniem. Obiekt może być mu podporządkowany, dominujący względem niego lub obojętny.
W tej grupie wyróżniono podstawowe składniki (cechy) formy architektonicznej, których podobieństwo z analogicznymi cechami architektury znajdującej się w sąsiedztwie lub jego brak decyduje o odbiorze obiektu jako wpisanego lub skontrastowanego z otoczeniem.
Wśród tych cech, które składają się na całokształt formy architektonicznej należy wyróżnić:
K 2.1. Styl K 2.2. Materiał K 2.3. Kolorystyka K 2.4. Skala
K 2.5. Rytm (artykulacja) K 2.6. Kierunek (orientacja) K 2.7. Faktura (tektonika)
K 2.8. Forma geometryczna bryły
Każda z wymienionych wyżej cech była rozpatrywana dla każdego z badanych obiektów pod kątem jej podobieństwa do otoczenia. W przypadku pełnej zgodności danej cechy badanego obiektu z tą samą cechą architektury występującej w jego sąsiedztwie przyznawana była maksymalna ilość punktów – 1 pkt., w przypadku zupełnego braku zgodności – 0 pkt., w przypadku gdy podobieństwo było częściowe lub trudne do określenia (nap. z powodu dużego zróżnicowania budynków w sąsiedztwie lub położenia z dala od zabudowań) – 0,5 pkt.
Przy dokonywaniu oceny relacji architektury kościoła z otoczeniem należy wziąć pod uwagę chronologię powstawania obiektów. Nie zawsze kościół powstawał w sąsiedztwie istniejącej wcześniej zabudowy, a tylko w takim przypadku możemy mówić o wpisaniu bądź skontrastowaniu architektury kościoła z otoczeniem jako punktem odniesienia. Wtedy rzeczywiście relację z otoczeniem można uznać za element oceny jakości architektury tegoż obiektu. Jeżeli natomiast mamy do czynienia z otaczającą zabudową powstałą później, to sam kościół będzie punktem odniesienia dla tejże zabudowy. Wówczas tak przeprowadzona ocena relacji architektury świątyni z otoczeniem mówi nam o jakości architektury obiektów powstałych w sąsiedztwie, a ogólniej rzecz ujmując o jakości przestrzeni wykreowanej wokół kościoła. Pośrednio świadczy ona również o jakości samego kościoła jako elementu krystalizującego i porządkującego (lub nie) otaczającą przestrzeń. Jest to jeden z czynników decydujących o roli kościoła jako dominanty architektonicznej, co zostanie omówione w kolejnym rozdziale 4.3.3.
Wojciech Skórzewski Czynniki wpływające na jakość posoborowej architektury sakralnej na przykładzie poznańskich realizacji z lat 1970-2012
143
Dla zbadania roli i znaczenia obiektów (w tym przypadku kościołów) jako dominant architektonicznych konieczne jest przede wszystkim zdefiniowanie dominanty. Za najważniejszy wyznacznik dominanty uznaje się wysokość budynku. Jednakże nie wystarcza ona zwłaszcza w skupiskach zabudowy wysokościowej82 (należą do nich poznańskie osiedla mieszkaniowe, na których zlokalizowana jest duża część posoborowych kościołów). Dlatego potrzebne są dodatkowe kryteria, o których będzie mowa w dalszej części artykułu.
Warto zauważyć, że ocena, na ile dany obiekt jest dominantą urbanistyczną, może być obarczona subiektywizmem, gdyż w pewnym stopniu zależy od indywidualnego odbioru przestrzeni przez człowieka.
Dla potrzeb niniejszej pracy potrzebne było usystematyzowanie czynników, które decydują o postrzeganiu obiektu architektonicznego jako dominanty. Pierwszą grupę wśród nich istnieją parametry mierzalne. Za takie można uznać:
• wysokość obiektu w najwyższym punkcie [m]. Ze względu na zróżnicowaną skalę zabudowy otoczenia właściwsze jest przyjęcie stosunku wysokości danego obiektu do wysokości obiektów otoczenia. W swojej pracy Beata Vogt i Farid Nassery83 określają ten stosunek jako minimum : 1 dla odczucia dominanty.
• miejsce obiektu w hierarchii wysokości na danym obszarze,
• zasięg widoczności, definiowany jako pole powierzchni terenu [ha], z którego obiekt jest widoczny. Można wyróżnić dwa rodzaje widoczności, różniące się zasięgiem:
– bezpośrednią – czyli taką, w przypadku której widoczna jest podstawa obiektu, co ułatwia ocenę odległości obserwatora od obiektu,
– w polu martwym – czyli taką, w przypadku której podstawa obiektu jest zasłonięta przez inne elementy zagospodarowania. W takim przypadku ocena odległości jest utrudniona – oglądany obiekt wydaje się być bliżej niż w rzeczywistości.
Ponadto do oceny autor przyjął następujące kryteria niemierzalne:
• wyróżniająca forma,
• występowanie silnego akcentu wertykalnego, na przykład w formie wieży,
• występowanie przedpola widokowego,
• występowanie, liczba i długość osi widokowych:
– ukierunkowanych na dominantę, – ukierunkowanych na główną fasadę.
Na osłabienie roli obiektu jako dominanty wpływają z kolei:
• istnienie w bliskim sąsiedztwie innego, konkurującego z nim obiektu o dużej wysokości lub kubaturze, albo o wyróżniającej formie architektonicznej,
• położenie w miejscu nieeksponowanym.
W tej kategorii, jako wyznaczniki dominanty architektonicznej, przyjęto następujące kryteria:
K 5.1. Najwyższy budynek w okolicy
K 5.2. Stosunek wysokości kościoła do otoczenia co najmniej √2:1
82 Beata Vogt, Farid Nassery Geometryczne przesłanki zaistnienia dominanty w przestrzeni współczesnego miasta, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2008
83 Beata Vogt, Farid Nassery Geometryczne przesłanki zaistnienia dominanty w przestrzeni współczesnego miasta, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2008
K 5.3. Zasięg widoczności wykraczający poza obszar parafii K 5.4. Zamknięcie osi widokowej
K 5.5. Widoczność w perspektywie ulicy K 5.6. Przedpole widokowe
K 5.7. Lokalizacja w punkcie węzłowym
K 5.8. Obecność w sylwetce miasta (skyline) lub nabrzeża (waterfront)
K 5.9. Silny akcent wertykalny w postaci np. wieży (dzwonnicy, kampanili) lub kopuły K 5.10. Wyróżniająca forma architektoniczna
Prowadzone badania nad rolą kościoła jako dominanty architektonicznej na przykładzie poznańskich posoborowych realizacji mogą w sensie bardziej ogólnym pozwolić określić znaczenie architektury sakralnej dla przestrzeni miasta i prześledzić jego zmiany w ostatnich dziesięcioleciach. Na przykładzie architektury sakralnej pokazują też rolę zagadnień kompozycji urbanistycznej w planowaniu przestrzennym miasta Poznania.
Wojciech Skórzewski Czynniki wpływające na jakość posoborowej architektury sakralnej na przykładzie poznańskich realizacji z lat 1970-2012
145
Il. 4.111 Wieża kościoła pw. Narodzenia Pańskiego (proj. Jerzy Liśniewicz, Jan Sosnowski) i dzwonnica kaplicy jako lokalne dominanty na zamknięciu osi widokowej
osiedlowej uliczki (fot. własna) 4.3.4
Symbolika
Symbolika może być rozpatrywana w trzech płaszczyznach:
• architektury kościoła jako przekazu treści religijnych,
• sposobu przekazu i interpretacji treści religijnych,
• elementów architektonicznych będących nośnikiem tych treści.
Symbolika jest związana z pobudzaniem emocji religijnych, pełni również funkcje edukacyjne, ewangelizacyjne i formacyjne. Służy do ożywienia wiary.
Symbolika silnie wpływająca na odczucia wiernych jest ważnym przesłaniem doktryny soborowej.
Teologia przedsoborowa przez pojęcie wiary rozumiała siłę nadprzyrodzoną, „która pod natchnieniem i z pomocą łaski sprawia, że przyjmujemy za prawdę to, co Bóg objawił, a przez Kościół do wierzenia podaje”.84
W doktrynie posoborowej wiara łączona jest również z emocjami. Na ten aspekt wiary zwraca uwagę Pius X, pisząc o immanencji życia wewnętrznego oraz o tym, że religia jest podświadomym uczuciem wynikającym z potrzeby czegoś boskiego: „Toteż, skoro przedmiotem religii jest Bóg, wypada więc wnioskować, że wiara, która jest początkiem i podstawą wszelkiej religii, powinna spoczywać w pewnym uczuciu wewnętrznym, które znów, ze swej strony, powstaje z pewnej potrzeby tego, co Boskie”.85
W tej kategorii do określenia symboliki budowli sakralnej przyjęto następujące czynniki będące przedmiotem oceny:
K 4.1. Nasycenie treścią. Bezpośrednio chodzi tu o ilość elementów architektonicznych spełniających nie tylko rolę funkcjonalną czy konstrukcyjną, ale też przekazujących treści religijne. To także cała logika formy, jej budowy od ogólnych założeń po detal.
Ideałem jest, aby każdy element i aspekt architektury kościoła był nośnikiem treści, tak aby cała świątynia mogła być odczytywana jak tekst, a każde obcowanie z jej materią pozwalało odkrywać nowe znaczenia.
K 4.2. Czytelność przekazu. Zrozumiałość znaczeń symbolicznych jest niezwykle ważna dla ich roli edukacyjnej i formacyjnej. Sposoby prezentacji treści religijnych powinny odwoływać się do symboli zrozumiałych, przyjętych w kulturze, wskazane jest nawiązanie do realiów aktualnych (patrz kryterium K 4.5). Chodzi tu też o unikanie takich form wieloznacznych, które mogłyby być interpretowane w sposób inny niż pożądany, budzący mylne skojarzenia.
84 Gasparri P. Katechizm katolicki. Wydawnictwo Prohibita. Warszawa. 2015.
85 Pius X. Pascendi Dominici Gregis. R.I. Non Possumus, Instytut Prymasowski Stefana Kardynała Wyszyńskiego. http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Pius_X/pascendi_dominici_gregis/. 2015.
Il. 4.112 Strop kasetonowy kościoła pw. Narodzenia Pańskiego (proj. Jerzy Liśniewicz, Jan Sosnowski) jako przykład niejednoznacznego przekazu – intencją mogła być zgodna z tytułem kościoła symbolika gwiazdy betlejemskiej, jednakże forma przestrzenna przywodzi na myśl gwiazdę Dawida, bardziej właściwą dla budynku synagogi (fot.
własna)
K 4.3. Dobitność, wyrazistość, siła przekazu. Należy przez to rozumieć, jak bardzo wątki symboliczne są zauważalne w przestrzeni kościoła.
K 4.4. Adekwatność do tytułu kościoła. Symbolika powinna być odpowiednia do tytułu kościoła. Dotyczy to zwłaszcza ściany czołowej prezbiterium, która zgodnie z zaleceniami86 jest miejscem na przedstawienie tytułu kościoła w formie rzeźby, płaskorzeźby, obrazu, witrażu lub innej. Wyjątkiem od tej reguły są kościoły o tytułach pasyjnych i pod wezwaniem świętych męczenników, w których preferowane jest umiejscowienie w tym miejscu krzyża (Il. 4.114). Z tytułem kościoła często wiążą się również specyficzne dla niego uroczystości okazjonalne (np. odpustowe, rocznicowe), których organizację powinna umożliwiać i ułatwiać organizacja przestrzeni świątyni. Układ funkcjonalny kościoła powinien również uwzględniać możliwość ustawienia okazjonalnych dekoracji lub instalacji związanych z wezwaniem (np. kościół o tytule związanym z narodzeniem Jezusa powinien zapewniać odpowiednią przestrzeń do ekspozycji szopki bożonarodzeniowej).
Wojciech Skórzewski Czynniki wpływające na jakość posoborowej architektury sakralnej na przykładzie poznańskich realizacji z lat 1970-2012
147
Il. 4.113 Scena narodzenia Jezusa jako centralna z trzech płaskorzeźb w ścianie czołowej kościoła pw. Narodzenia Pańskiego (proj. Jerzy Liśniewicz, Jan Sosnowski, fot.
własne)
Il. 4.114 Przedstawienie wizerunków męczenników oraz krzyża na ścianie czołowej prezbiterium kościoła pw. Pierwszych Polskich Męczenników (proj. Andrzej M.
Maleszka, fot. własne)
K 4.5. Współczesność. Chodzi tu o osadzenie treści lub formy przekazu w realiach współczesnych, tak by były zrozumiałe dla współczesnego człowieka i jednocześnie świadczyły o czasach powstania świątyni. Mogą to być między innymi odniesienia do aktualnych tematów, postaci, faktów z najnowszej historii Polski i świata, ale także uwzględnienie współczesnej wiedzy naukowej. Przykładem mogą tu być witraże w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego na Os. Jana III Sobieskiego (Il. 4.115).
Il. 4.115 Witraż „Stworzenie świata” w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego na Os. Jana III Sobieskiego w Poznaniu (projekt: Monika Siejakowska, wykonanie: Studio Form
Witrażowych Poznań). Spirala DNA jako symbol rodzącego się życia – przykład języka przekazu adekwatnego do współczesnej wiedzy. (fot. własna)
K 4.6. Zgodność z duchem ewangelii. Niebagatelne znaczenie ma też to, o jakich postawach twórców świadczy pozostawione przez nich dzieło (i jakie tym samym postawy przekazuje wiernym). Czy jest to ewangeliczna pokora, czy też raczej pycha – chodzi innymi słowy o skromność lub okazałość budowli i jej detalu.
4.3.5
Wspólnotowość
Grupa ta zawiera cechy architektury kościoła, które decydują o tym czy świątynia sprzyja budowaniu wspólnoty parafialnej i wspólnotowemu przeżywaniu liturgii.
Ten aspekt architektury kościołów bezpośrednio wynika z postulatów Soboru Watykańskiego II. Jak czytamy w Konstytucji o Liturgii Świętej „przy budowie świątyń
Wojciech Skórzewski Czynniki wpływające na jakość posoborowej architektury sakralnej na przykładzie poznańskich realizacji z lat 1970-2012
149
Wspólnotowość jest istotną cechą Kościoła posoborowego. Jak mówi posoborowy Katechizm Kościoła Katolickiego88: „[751] Słowo <Kościół> (ecclesia, z greckiego ek-kalein – wołać poza) oznacza <zwołanie>. Określa ono zgromadzenie ludu, na ogół o charakterze religijnym.
Jest to pojęcie często używane w Starym Testamencie w języku greckim w odniesieniu do zgromadzenia ludu wybranego przed Bogiem, przede wszystkim zgromadzenia pod górą Synaj, gdzie Izrael otrzymał Prawo i został ustanowiony przez Boga Jego świętym ludem.
Pierwsza wspólnota tych, którzy uwierzyli w Chrystusa, określając się jako <Kościół>, uznaje się za spadkobierczynię tamtego zgromadzenia. W niej Bóg zwołuje swój lud ze wszystkich krańców ziemi. Pojęcie Kyriake, od którego pochodzą Church, Kirche, znaczy: <ta, która należy do Pana>. [752] W języku chrześcijańskim pojęcie <Kościół> oznacza zgromadzenie liturgiczne, a także wspólnotę lokalną lub całą powszechną wspólnotę wierzących. Te trzy znaczenia są zresztą nierozłączne. <Kościół> jest ludem, który Bóg gromadzi na całym świecie. Istnieje on we wspólnotach lokalnych i urzeczywistnia się jako zgromadzenie liturgiczne, przede wszystkim eucharystyczne. Kościół żyje Słowem i Ciałem Chrystusa, sam stając się w ten sposób Jego Ciałem.”
Warto zwrócić uwagę na różnicę w definicji istoty Kościoła, w stosunku do tradycyjnej, przedsoborowej interpretacji. Pius XII w Encyklice Mystici Corporis Christi89 pisze: „Już zaś dla określenia i opisania tego prawdziwego Kościoła Chrystusowego, którym jest święty, katolicki, apostolski Kościół Rzymski, nie znajdujemy nic godniejszego, nic wspanialszego, nic wreszcie bardziej Boskiego nad owo miano, które Go zowie: <Mistycznym Ciałem Jezusa Chrystusa>. Zdanie to wypływa i jakby wykwita z tych orzeczeń, które i w Piśmie św.
i w dziełach Ojców św. często spotykamy.” Przedsoborowa teologia wyróżniała ponadto Kościół wojujący (na ziemi), cierpiący (w czyśćcu) i tryumfujący (w Niebie). W interpretacji posoborowej określenie Kościół wojujący jest zastąpione terminem Kościół pielgrzymujący.
Doktryna posoborowa kładzie nacisk na wymiar wspólnotowy Mszy św. (zgromadzenia eucharystycznego). Bardzo silnie podkreślany jest aspekt wejścia do wspólnoty poprzez chrzest. Tradycyjne pojmowanie chrztu jako sakramentu usuwającego grzech pierworodny i przyjęcie łaski uświęcającej zostało poszerzone właśnie o znaczenie chrztu jako wejścia do wspólnoty. Dlatego w tej kategorii, jako czynniki wpływające na zapewnienie odpowiednich warunków do wspólnotowego uczestnictwa w liturgii oraz budowania poczucia wspólnoty wiernych, przyjęto następujące kryteria oceny:
K 5.1. Jednoprzestrzenność wnętrza. Wartość oceny obiektu według tego kryterium uwzględnia stosunek pola powierzchni wnętrza do jego obwodu. Ze względu na różnice wielkości budynków przyjęto ten stosunek odniesiony do obiektu referencyjnego. Przyjęto obiekt referencyjny o kształcie koła i polu powierzchni równym 1. Dla celów obliczeń kształt każdego z badanych obiektów został uproszczony i przeskalowany tak, aby jego pole powierzchni było równe tyle samo, co dla obiektu referencyjnego, czyli 1. Wartość oceny obiektu została obliczona jako iloraz stosunku pola powierzchni do obwodu badanego obiektu przez stosunek pola powierzchni do obwodu obiektu referencyjnego.
(1) gdzie:
88 Katechizm Kościoła Katolickiego. Pallottinum. Poznań. 2002.
89 Pius XII. Encyklika Mystici Corporis Christi. cz.1. Kościół mistycznym Ciałem Chrystusa. Wydawnictwo Głos Karmelu, Kraków. 1944.
– pole powierzchni przeskalowanego rzutu badanego obiektu równe 1, – obwód rzutu badanego obiektu przeskalowanego tak, aby jego pole
powierzchni było równe 1,
– pole powierzchni rzutu obiektu referencyjnego o kształcie koła równe 1, – obwód rzutu obiektu referencyjnego – koła o polu powierzchni równym 1.
Obliczone wartości zostały przedstawione w Tab. 14.
K 5.2. Wzajemne relacje elementów wnętrza i aranżacja nawy. Ocena ta dotyczy zgodności układu przestrzennego kościoła z zaleceniami soboru dotyczącymi wzajemnego umiejscowienia nawy i prezbiterium oraz poszczególnych jego elementów, przede wszystkim ołtarza, ambony, miejsca przewodniczenia i tabernakulum. Zgodnie z wytycznymi posoborowymi (patrz rozdział 3.2.2) rozwiązaniem pożądanym jest prezbiterium otoczone przez nawę z trzech stron, a z czwartej przez miejsce dla celebransa. Taki też układ przyjęto jako modelowy z maksymalną oceną równą 1,0.
Il. 4.116 Układy przestrzenne nawy i prezbiterium uszeregowane od lewej od najmniej do najbardziej sprzyjających wspólnotowości (rys. własny autora)
K 5.3. Dostępność. Dotyczy to równej dostępności wnętrza kościoła dla wszystkich wiernych, w tym dla niepełnosprawnych, starszych i matek z dziećmi. Modelową
K 5.3. Dostępność. Dotyczy to równej dostępności wnętrza kościoła dla wszystkich wiernych, w tym dla niepełnosprawnych, starszych i matek z dziećmi. Modelową