Po zakończeniu walk o miasto, po zakończeniu luzowania poszczegól-nych oddziałów, które udały się na odpoczynek na zachód, Kołobrzeg stopniowo zaczęły przejmować wojska radzieckie. Komendant wojenny miasta – płk Bobirenko, który miał swoją siedzibę w budynku przy ul.
1 Maja, zarządzał do 31 maja 1945 roku, kiedy miasto przejęła admini-stracja polska, na czele z pierwszym prezydentem Stefanem Lipickim.
15 grudnia 1945 roku w Kołobrzegu przy ul. Rybackiej powstała strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza449. Pierwszym dowódcą był kpt. Jan Miko-szewski. Być może wyda się to dziwne, ale przez najbliższe dwa lata był to jedyny oddział Wojska Polskiego w Kołobrzegu. Zastępcą dowódcy był chorąży Seweryn Niemczyk. Oficerom tym podlegało 20 szeregowych.
W tym czasie pojawiali się inni żołnierze, ale pochodzili oni najczęściej z luzowanych na stany pokojowe poszczególnych oddziałów. Przyjeżdżali, poszukując poległych w walkach o miasto kolegów.
W marcu 1948 roku przy poczcie odsłonięto pomnik poświęcony żoł-nierzom poległym w walkach o Kołobrzeg450. Niedługo potem, miasto opuścili żołnierze radzieccy, co mieszkańcy przyjęli z dużym zadowole-niem451. 25 maja 1948 roku do Kołobrzegu dyslokowano ze Szczecina dwie jednostki artylerii 12 DP: 34. Pułk Artylerii Lekkiej, który miał stacjonować w koszarach przy ul. Szczecińskiej oraz 15. Dywizjon Artylerii Przeciw-pancernej, który trafił do koszar przy ul. Koszalińskiej452. Dowódcą 34.
Pułku był mjr Antoni Kopyłowicz, który został jednocześnie pierwszym powojennym dowódcą Garnizonu Kołobrzeg, warto zaznaczyć: polskim dowódcą, bowiem do tej pory funkcję tę pełnili oficerowie radzieccy.
Niestety, nie mamy zbyt wiele informacji na temat funkcjonowania tego pułku. Warto podkreślić, że nie ma również w ogólnie dostępnych mate-riałach informacji na temat powstania Marynarki Wojennej w Kołobrzegu.
Według wspomnień Czesława Gawrońskiego, który służył w Kołobrzegu w latach 1947–48, Marynarka Wojenna zawitała nad Parsętę w 1947 roku453.
Odbudowa Kołobrzegu zaczęła się więc od realizacji inwestycji wojsko-wych, czyniąc z Kołobrzegu ważne miasto garnizonowe.
449 Niemczyk Seweryn: Ze wspomnień założyciela strażnicy WOP w Kołobrzegu, RR-76, k. 2.
450 Jerzy Patan, Kiedy wszystko było pierwsze… op.cit., s. 161.
451 Hieronim Kroczyński, Kronika Kołobrzegu, Wydawnictwo Le Petit Café, Kołobrzeg 2005, s. 382.
452 W zakresie dyslokacji wojsk polskich autor opiera się na artykule Tomasza Łowkiewi-cza: https://twierdzakolobrzeg.pl/twierdza/garnizon/257-garnizon-wojska-ladowe, dostęp 10.10.2019, a także artykule Sławomira Sadowskiego, Kołobrzeski garnizon wojskowy po 1945 roku, Zarys organizacji, [w:] Polifonia pamięci, Między niemiecką przeszłością a polską tożsamością, Kołobrzeg 1945–2015, R. Ptaszyński, J. Suchy (red.), Wydawnictwo Minerwa, Szczecin 2017.
453 Jerzy Patan, Kiedy wszystko było pierwsze… op.cit., s. 162.
Tomasz Łowkiewicz podaje stan zagospodarowania obiektów woj-skowych w Kołobrzegu według stanu na dzień 25.10.1948 r. Wygląda to następująco:
› (1) Obiekty po zachodniej stronie ujścia Parsęty do morza (kompleks koszarowy (?) – później zajęty przez MW) (obiekt wolny)
› (6) ul. Szczecińska 2
(dwa kompleksy koszarowe)
(zajęte przez 34.Pułk Artylerii Lekkiej) › (7) ul. Szczecińska
(kompleks koszarowy) (obiekt wolny)
› (9) ul. Koszalińska (kompleks koszarowy)
(obiekt zajęty przez 15.dappanc) › (10) ul. Artyleryjska (ul. Mazowiecka)
(kompleks koszarowy na dwa bataliony piechoty) (obiekt wolny)
› (13) m. Zieleniewo (Bagicz) (lotnisko)
(kompleks zajęty przez Armię Radziecką)454.
Od 1949 roku Kołobrzeg zaczął zapełniać się żołnierzami Wojska Pol-skiego. Jak podaje T. Łowkiewicz, 30 marca 1949 roku na postawie rozkazu ministra obrony narodowej dokonano przeformowania 8. DP na etat:
› 8. Zmotoryzowanej DP która w maju i czerwcu 1949 r. została prze-sunięta z okolic Łodzi na Pomorze Środkowe. Podporządkowano ją dowódcy nowo sformowanemu 1. KPanc. Jednocześnie, z jednostek 8. Zmotoryzowanej DP w Kołobrzegu dyslokowano:
› 34. Pułk Artylerii Lekkiej 8. Zmot DP, na ul. Koszalińską (przenie-siony z ul. Szczecińskiej)
› 15. Pułk Moździerzy, na ul. Stalina (obecnie ul. Mazowiecka) – pułk sformowany na nowo
› 91. Pułk Artylerii Przeciwpancernej, na ul. Szczecińską (sformo-wano go na bazie 20. Dywizjonu Artylerii Przeciwpancernej i 15.
Dywizjonu Artylerii Przeciwpancernej)455.
Tak o sytuacji w Kołobrzegu i stanie koszar pisze obecny generał Tadeusz Pióro, wówczas dowódca 34. Pułku Artylerii Lekkiej: „Mój pułk przenoszono ze Szczecina do Kołobrzegu, do koszar opuszczonych przez jakąś jednostkę radziecką. Byłem już tam, oglądałem miasto, koszary, i przerażenie mnie ogarniało na myśl o przeprowadzce z tętniącego wielkomiejskim życiem Szczecina. Kołobrzeg był jedną ruiną, po ulicach chodziło się jak po gruzach, tylko ratusz stał jakimś cudem nietknięty w środku miasta. Napływających
454 https://twierdzakolobrzeg.pl/twierdza/garnizon/257-garnizon-wojska-ladowe, dostęp:
24.10.2019.
455 Tamże
116
z wolna nowych mieszkańców lokowano z trudem w ocalałych, opuszczonych przez Niemców, ale jakże zniszczonych domach. W opłakanym stanie znaj-dowały się również koszary, z których wyszabrowano wszystko, co dało się wynieść, zdjąć lub odkręcić, piwnice zalewała woda cieknąca z popękanych rur, nie działały żadne urządzenia”456.
To nie koniec zmian. Lata 50-te były rekordowe, jeśli idzie o napełnienie Kołobrzegu wojskiem. 12 czerwca 1950 roku zapadła decyzja o sformowa-niu Ruchomego Warsztatu Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego Nr 2, przy ul. Koszalińskiej, a 91. Pułk Artylerii Przeciwpancernej przeformowano na nowy etat i podporządkowano bezpośrednio Dowódcy OW-II. 17 maja 1950 roku z Rogowa do Kołobrzegu dyslokowano 32. Pułk Zmechanizowany.
Z kwestii ważniejszych, 34. Pułk Artylerii Lekkiej został przeformowany na 34. Pułk Artylerii Haubic. Zmiany struktur Wojska Polskiego następo-wały wraz ze zmianą podejścia do obrony Polski i jej sojuszy obronnych w ramach Układu Warszawskiego. Pod koniec 1957 roku, stan jednostek Wojska Polskiego w Kołobrzegu przedstawiał się następująco:
› 32. Pułk Zmechanizowany – JW 1746 Kołobrzeg › 103.Dywizjon Artylerii Haubic 8. DZ
› 104. Dywizjon Artylerii Haubic 8. DZ › 48. Szkolna Bateria Artylerii 8. DZ › 39. Batalion Medyczno-Sanitarny 8. DZ › 2. Dywizyjny Warsztat Uzbrojenia 8. DZ › Dowództwo 3. Brygady Obrony Wybrzeża › 15. Batalion Obrony Wybrzeża
› 18. Batalion Szkolny
› 54. Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej.
Tak ten okres w Kołobrzegu wspomina pochodzący z Bytomia Rudolf Lison: „Z Bytomia, aż do miejsca postoju jednostki wojskowej, w której miałem służyć, eskortowało mnie dwóch uzbrojonych kaprali. Gdzieś w drodze do Poznania dowiedzieliśmy się, że jedziemy do jednostki zme-chanizowanej w Kołobrzegu. Po około 30 godzinach jazdy pociągiem dotarliśmy 23 listopada 1954 roku (…). Prowadzono nas przez zniszczone, nieoświetlone miasto do koszar przy ul. Koszalińskiej. Pogoda deszczowa, ruiny sterczące w niebo i dwa lata służby wojskowej przed sobą, to nie były wesołe widoki. (…) Ulokowano mnie w kompanii, która nazywała się KTZ (kompania technicznego zaopatrzenia). Służyli tu sanitariusze i kierowcy wozów zaopatrzeniowych, mechanicy samochodowi i pisarze sztabu. Byli to wszystko ludzie nieuchwytni dla regulaminu wojskowego, którzy dysponowali informacjami o wszystkim, co się dzieje w jednostce i poza nią. (…) W Kołobrzegu, podczas mego pobytu, było bardzo mało ludności cywilnej. W niedzielę, jak wyszło na przepustki 3 procent żołnierzy z koszar, to miasto było przepełnione wojskiem różnego rodzaju. W czasie służby wojskowej nie widziałem planu miasta, chyba wtedy jeszcze nie istniał [istniał, opracowano go w 1950 r. – dop. autora]. Trzeba było sobie
456 Tadeusz Pióro, Armia ze skazą, Czytelnik, Warszawa 1994, s. 88.
zapamiętać punkty orientacyjne w ruinach, jak wieżę ciśnień, katedrę, basztę, pocztę, ratusz, dworzec i przyporządkować do nich w głowie przebieg ulic.
Wtedy rozbierano Kołobrzeg. Tę pracę wykonywały także brygady kobiece.
Czyszczone cegły ładowano na przyczepy i zawożono traktorami na dworzec towarowy. Żal mi było tych ciężko pracujących kobiet, często w niepogodę.
Pod Kołobrzegiem było lotnisko radzieckie, gdzie szkolono pilotów. Z tego lotniska Rosjanie przyjeżdżali samochodami do rzeźni miejskiej po mięso, a do piekarni garnizonowej po chleb z czosnkiem, specjalnie dla nich pieczony.
Handlowali przy tym różnymi rzeczami, które mogli kupować na lotnisku i których nie było w Polsce, przeważnie produkcji NRD”457.
Powstanie 28. Sudeckiego Pułku Zmechanizowanego oraz 32. Pułku Zmechanizowanego im. Hansa Beimlera, przypadło na okres funkcjonowa-nia PRL w Układzie Warszawskiem (1955 r.), a także profesjonalizacji armii i jej dostosowania do atomowego pola walki, a jednocześnie zmniejszenia liczby dywizji ogólnowojskowych i rozwiązanie korpusu pancernego (w ciągu 4 lat od 1955 roku stan wojska zmniejszono o 200 tys. żołnierzy)458.
Tymczasem, dyslokowanie kolejnych jednostek do Kołobrzegu, było zwią-zane ze strategicznym podejściem do obrony polskiego wybrzeża, które byłoby w stanie przeciwstawić się ewentualnemu desantowi morskiemu.
Układ poszczególnych jednostek stacjonujących w Kołobrzegu i okolicach pozwalał dzięki temu zarówno na prowadzenie w czasie wojny frontowej operacji przeciwdesantowej, jak i ograniczone w skali działania taktyczne.
W 1958 roku, na podstawie Rozkazu MON Nr 0010/Org. z dnia 02.10.1958 roku na bazie dowództwa 3. Brygady Obrony Wybrzeża, 15.
Batalionu Obrony Wybrzeża 3 BOW, 54. Dywizjonu Artylerii Przeciwlotni-czej 3. BOW oraz 18. Batalionu Szkolnego 3 BOW w składzie 8 DZ, powstał 82. Pułk Zmechanizowany 8. Drezdeńskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Bartosza Głowackiego, jako JW 3644. Pułk stacjonował w koszarach przy obecnej ul. Jedności Narodowej, gdzie przed latami stacjonował Pomorski Regiment Piechoty Nr 54 von der Goltza. Pułk musiał zmie-rzyć się z koniecznością remontu obiektów koszarowych, które były w kiepskiej kondycji technicznej. W 1960 roku 82. Pułk Zmechanizowany otrzymał sztandar wojskowy. W tym 1967 roku na podstawie Rozkazu MON Nr 025/MON z dnia 30.09.1967 roku przemianowano 82. Pułk Zmechanizowany na 28. Pułk Zmechanizowany. Ponieważ na Ziemiach Północno-Zachodnich poszczególne jednostki miały problem ze swoją tradycją i nawiązaniem do historii, zapadła decyzja, że 28 PZ będzie nosił nazwę 28. Sudecki Pułk Zmechanizowany, zgodnie z rozkazem MON Nr 019/MON z dnia 04.10.1973 roku. Wraz z rozbudową struktury armii w Kołobrzegu i zmniejszeniem stanu zatrudnienia (do rezerwy przeniesiono ok. 200 oficerów i podoficerów), w latach 1956–1961 przy
457 Jerzy Patan, Kiedy wszystko było pierwsze… op.cit., s. 258–259.
458 Jerzy Kajetanowicz, Etapy rozwoju WP w okresie powojennym, [w:] Wojsko w Polsce
„Ludowej”, Studia i materiały IPN, R. Klementowski, J. Nowosielska-Sobel, P. Piotrowski, G. Strauchold (red.), IPN Wrocław, Wrocław 2014, s. 32-33.
118
obecnym LO im. Mikołaja Kopernika funkcjonowała klasa wojskowa.
Zgodnie z wytycznymi, oficerowi musieli posiadać wykształcenie śred-nie. Ci, którzy go nie mieli, zdobywali to wykształcenie w specjalnie sformowanej klasie.
W latach 60-tych, w pułku służyło 1636 żołnierzy. W tym czasie, skład pułku wyglądał następująco:
› trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej trzy kompanie piechoty zmotoryzowanej kompania wsparcia
› batalion czołgów trzy kompanie czołgów › artyleria pułkowa
bateria haubic 122 mm wz. 1938 (M-30) bateria przeciwpancerna
› kompanie: rozpoznawcza, saperów, łączności, medyczna, remon-towa i transporremon-towa
› plutony: chemiczny, przeciwlotniczy, remontu uzbrojenia i regula-cji ruchu.
Na wyposażeniu pułku znajdowało się:
› 31 czołgów T-54A
› 79 transporterów opancerzonych SKOT
› 11 opancerzonych samochodów rozpoznawczych BRDM-1 › 3 samobieżne wyrzutnie ppk 3M6 Trzmiel
› 6 haubic 122 mm
› 9 armat przeciwpancernych 85 mm wz. 1944 (D-44) › 9 moździerzy 120 mm, 9 moździerzy 82 mm › 6 dział bezodrzutowych 82 mm B-10.
28 Pułk Zmechanizowany brał udział w pacyfikowaniu protestów ro-botników na Wybrzeżu w grudniu 1970. Protesty rozpoczęły się 14 grud-nia, a 15 grudnia rozpoczął się strajk powszechny. W tym czasie w pułku wprowadzono stan podwyższonej gotowości bojowej i wydano rozkaz dyslokacji do Trójmiasta. Identyczny rozkaz otrzymali żołnierze z 32. Pułku Zmechanizowanego w Kołobrzegu, a także inne jednostki, które dyslo-kowano w rejon Gdańska w trybie alarmowym. 16 grudnia, jednostki osiągnęły rejon Gdańska – Kokoszki – Kiełpino Górne. 28 PZ został pod-porządkowany 16 DPanc.459 z zadaniem obsadzenia mostów na Mołtawie i na wysokości Sienna Grobla oraz Biały Dworek. Żołnierze kontrolowali ruch na ok. 10 mostach, nadzorując w ten sposób ruch cywilów w kierunku centrum. 19 grudnia 28 PZ podporządkowano dowódcy 7 DD. W dniach 22–24 grudnia oddziały 8 DZ powróciły do siedzib sowich jednostek. Ko-lejny wyjazd na ulice Trójmiasta żołnierze 28 PZ odbyli po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku.
Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 0111/Org. z dnia 15.09.1989 roku w terminie do dnia 31.12.1990 roku rozformowano 28.
459 Edward Jan Nalepa, Wojsko Polskie w Grudniu 1970, Bellona, Warszawa 1990, s. 49.
Sudecki Pułk Zmechanizowany. Jego wyposażenie zostało częściowo przekazane do 32 PZ w Kołobrzegu. W historii pułku, jednostką do-wodzili: ppłk/płk dypl. Zenon Wilczak, mjr Waldemar Zajączkowski, mjr dypl. Andrzej Ekiert (1980–1984), mjr dypl. Andrzej Wołowiecki, mjr dypl. Andrzej Baran.
Zanim w Kołobrzegu zadomowił się 82, później przemianowany na 28. Pułk Zmechanizowany, dyslokowano tu 32. Pułk Zmechanizowany.
Na mocy Rozkazu MON Nr 0044/Org. z dnia 17.05.1951 r. – jednostki 8. DZ zostały podporządkowane dowódcy 1 KZ. Pułk stacjonował w koszarach przy ul. Koszalińskiej. Podczas uroczystości 12 października 1956 roku, pułk otrzymał swój sztandar. Kolejne zmiany zaszły w 1975 roku, gdy 32 PZ otrzymał patrona – Hansa Beimlera, niemieckiego działacza ko-munistycznego. Pułk brał udział w wydarzeniach grudniowych na Wy-brzeżu. 17 grudnia 1970 roku na przystanku Gdynia-Stocznia zaczęli gromadzić się ludzie, którzy po pewnym czasie ruszyli w kierunku blokad, pomimo komunikatów emitowanych z głośników o zakazie zbliżania się do stoczni. Wznoszono hasła przeciwko kierownictwu zakładu i wojska. W tej sytuacji padł rozkaz oddania kilku serii poci-skami świetlnymi i wystrzału z czołgu. To zatrzymało na chwilę tłum, który jednak błędnie ocenił sytuację. Uznano, że wojsko strzelało ślepą amunicją. Tłum ruszył dalej. Padł kolejny rozkaz użycia broni460. Żołnie-rze stŻołnie-rzelali w ziemię, pŻołnie-rzed tłumem, albo pociski rykoszetowały. Padli zabici i ranni461. 24 grudnia 1970 roku 32 PZ powrócił do Kołobrzegu462.
Pułk brał także udział w wydarzeniach stanu wojennego. 13 grudnia 1981 roku w trybie alarmowym został skierowany w kierunku Gdańska.
Wiosną 1950 roku, w Kołobrzegu rozpoczęła się budowa 19. Baterii Artylerii Stałej. Było to związane z zimnowojenną fortyfikacją polskiego wybrzeża. Kołobrzeska bateria powstała jako czwarta463. W pierwszej kolejności zbudowano cztery żelbetowe stanowiska ogniowe dla dział.
Ich budowę zakończono w 1951 roku. Wraz ze stanowiskami budowano obiekty niezbędne do funkcjonowania baterii: Centralę Artyleryjską i Główny Punkt Kierowania Ogniem. Pozostałe obiekty budowano systematycznie w okresie od 1950 aż po 1958 rok: Zapasowy Punkt Kierowania Ogniem, 1953 r., stanowiska dla działek plot 37 mm, 1953 r.,
460 Tamże, s. 61 i n.
461 O wydarzeniach na Wybrzeżu z udziałem jednostek kołobrzeskich pisze w swojej powieści Jan Śleszyński, Czyszczenie broni, Wydawnictwo Poligraf, 2017.
462 W latach 90-tych rozpoczął się proces w sprawie „Grudnia 70”, w tym oficerów odpowie-dzialnych za bezprawne wydanie rozkazu użycia broni w 1970 roku. Płk Władysław Łomot, dowódca 32 PZ zmarł w czasie procesu, a płk Bolesław Fałdasz, zastępca dowódcy 32 PZ ds.
politycznych, został skazany na karę 2 lat więzienia w zawieszeniu. Sąd zmienił kwalifikację jego czynu na udział w śmiertelnym pobiciu. Barbara Madajczyk-Krasowska, Proces w sprawie Grudnia’ 70. Modelowy przykład kompromitacji sądów III RP, https://dziennikbaltycki.pl/
proces-w-sprawie-grudnia-70-modelowy-przyklad-kompromitacji-sadow-iii-rp/ar/3830159, dostęp: 10.10.2019.
463 Jacek Jarosz, Artyleria nadbrzeżna polskiego wybrzeża, Region, Gdynia 2018, s. 177.
120
schron amunicyjny głównego kalibru, 1954 r., dwa schrony dla załóg baterii chroniące przed nalotem i atakiem chemicznym, 1954 r., dwa punkty obserwacji dwubocznej, 1955 r., dwa schrony dla reflektorów, 1955 r., po wprowadzeniu na uzbrojenie radaru także Artyleryjską Stację Radiolokacyjną, 1958 r. Bateria została wyposażona w armaty B-13 kalibru 130 mm. Po zamontowaniu ich na stanowiskach, 28 czerwca 1951 roku przeprowadzono strzelania techniczne w obecności specjalnej komisji.
Od tego momentu uznaje się, że bateria osiągnęła wartość bojową464.
Pod koniec 1967 roku w garnizonie Kołobrzeg stacjonowały nastę-pujące jednostki: 28. Pułk Zmechanizowany, 32. Pułk Zmechanizowany, 4. Pułk Artylerii, 33. Kompania Rozpoznawcza, 39. Batalion Medyczny.
W 1973 roku do tego składu doszedł 47. Dywizjon Artylerii Rakietowej, 98. Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej, 5. Batalion Rozpoznawczy, 36.
Garnizonowy Punkt Zaopatrywania w Sprzęt Czołgowo-Samochodowy, 58. Batalion Remontowo-Budowlany OT. W efekcie, na początku lat 70-tych w Kołobrzegu przebywało ok. 4260 żołnierzy, w tym ok. 850 ofice-rów i podofice850 ofice-rów zawodowych465. Biorąc pod uwagę, że w tym czasie mieszkało tu 29 800 mieszkańców466, żołnierze stanowili ponad 14%
populacji miasta.
W drugiej połowie lat 70-tych i na początku lat 80-tych nastała sta-gnacja w rozwoju wojska w Kołobrzegu. W 1977 roku rozformowano 19. Baterię Artylerii Stałej467. W 1986 roku w Garnizonie Kołobrzeg stacjonowały następujące jednostki wojsk lądowych: 28. Sudecki Pułk Zmechanizowany, 32. Budziszyński Pułk Zmechanizowany im. Hansa Beimlera, 4. Pułk Artylerii, 47. Dywizjon Artylerii Rakietowej 8 DZ, 8.
Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej 8 DZ, 5. Batalion Rozpoznawczy 8 DZ, 8. Batalion Remontowy, 39. Batalion Medyczny – Szpital Wojskowy (ul. Jedności Narodowej 86/88), 15. Bateria Dowodzenia Szefa Artylerii, 36.
Garnizonowy Punkt Zaopatrywania w Sprzęt Czołgowo-Samochodowy.
Zmniejszanie ilości wojska w Kołobrzegu rozpoczęło się pod koniec lat 80-tych. Było to związane z reorganizacją sił zbrojnych. Przyjęto dwuletni plan na okres 1989–1990468, w ramach którego dostosowano kształt Wojska Polskiego do okresu odprężenia i ówczesnych uwarunkowań polityczno--militarnych. Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 0111/Org.
z dnia 15.09.1989 r. w terminie do dnia 31.12.1990 r. rozformowano 28.
Sudecki Pułk Zmechanizowany. Na podstawie Zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 0140/Org. z dnia 19.12.1989 r. (lub z 16.12.1989 r.) w ter-minie do dnia 31.12.1990 r. przeformowano na nowy etat 4. Pułk Artylerii
464 19 Bateria Artylerii Stałej, https://twierdzakolobrzeg.pl/twierdza/bateria-artylerii-stalej/265–19-bateria-artylerii-stalej, dostęp: 10.10.2019.
465 Sławomir Sadowski, Kołobrzeski garnizon wojskowy po 1945 roku… op.cit., s. 116.
466 Hieronim Kroczyński, Kronika Kołobrzegu, Wydawnictwo Le Petit Café, Kołobrzeg 2005, s. 549.
467 Jacek Jarosz, Artyleria nadbrzeżna polskiego wybrzeża, Region, Gdynia 2018, s. 177.
468 Jerzy Kajetanowicz, Etapy rozwoju WP w okresie powojennym… op.cit., s. 40.
(włączając w jego etat rozformowany 47. Dywizjon Artylerii Rakietowej 8 DZ). W 1990 roku dyslokowano 32. Budziszyński Pułk Zmechanizowany z koszar przy ul. Koszalińskiej do opuszczonych przez 28. Pułk Zmecha-nizowany koszar przy ul. Jedności Narodowej.
Pisząc o historii Wojska Polskiego w Kołobrzegu, nie można pominąć sztandarowej miejskiej imprezy, jaką był Festiwal Piosenki Żołnierskiej469.
Jego protoplastą jest Festiwal Muzyki i Piosenki Żołnierskiej w Połczynie Zdroju. Impreza ta odbyła się 9–11 czerwca 1967 roku w Połczynie Zdroju470.
Impreza ta miała charakter lokalny, na wysokim poziomie. W 1968 roku powstał projekt nowej imprezy: Festiwalu Kultury Wojska Polskiego Kołobrzeg-Połczyn Zdrój. Impreza była niezwykle ważna, ze względu na jej propagandowy charakter i uczczenia 25-lecia LWP oraz 50-lecia odzyskania niepodległości. Kołobrzeg był również ważnym miastem na szlaku bojowym 1. Armii Wojska Polskiego w 1945 roku. Tak narodziła się idea Festiwalu Piosenki Żołnierskiej471. Aby impreza mogła odbyć się w Kołobrzegu, wymagało to przebudowy amfiteatru. Na czele grupy projektantów stanął architekt Janusz Kirszak. Prace rozpoczęto w kwiet-niu 1968 roku472. Inwestycja nie była łatwa, a największym problemem było dotrzymanie terminu473. Na szczęście, prace zakończono na czas.
Nie było wyjścia, gdyż impreza miała charakter ogólnopolski i cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Koncerty były transmitowane w radio, a koncert galowy transmitowała na żywo Telewizja Polska474. Bezpośred-nio, koncerty obejrzało 21 tysięcy osób, dane z transmisji nie są znane, wówczas takich badań nie prowadzono. Koncert galowy poprowadzili:
469 Historię tej imprezy szeroko opisała Karolina Bittner, Piosenka w służbie propagandy, Fe-stiwal Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu 1968–1989, IPN Poznań, Poznań 2015.
470 Jerzy Patan, Moje lata sześćdziesiąte, Kołobrzeg 1960–1969 cz. II, Patan-Press, Kołobrzeg 2011, s. 164.
471 Festiwal od 1969 roku odbywał się wyłącznie w Kołobrzegu, a w Połczynie Zdroju organi-zowano Festiwal Zespołów Artystycznych Wojska Polskiego. Nowa nazwa obowiązywała od 1969 roku. Karolina Bittner, Piosenka w służbie propagandy, Festiwal Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu 1968–1989, IPN Poznań, Poznań 2015, s. 33.
472 Tamże, s. 162.
473 Tak wspomina to komisarz FPŻ, Krzysztof Gaerting: „Z początkiem kwietnia rozpoczęto burzyć starą scenę amfiteatru kołobrzeskiego i przygotowywać wykopy pod olbrzymie stropy betonowe, stanowiące przeciwwagę dla konstrukcji nośnej dachu estrady, ważącej około 24 ton.
W miesiąc później rozpoczęto spawać tę konstrukcję (spawów tych było 7 km). Na kilka dni przed Festiwalem dwa dźwigi portowe uniosły każde z sześciu przęseł i umieściły na przygo-towanych podporach nośnych. Na dwa dni przed Festiwalem zakończono mocowanie pięciu olbrzymich płatów płótna żaglowego, a główny projektant amfiteatru mgr inż. arch. Janusz Kirszak wraz z całym zespołem mógł rozpocząć egzekwowanie wygranych kilkudziesięciu zakładów, jakie zawarto w czasie budowy. Nie rozpoczął ich zresztą, poszedł porządnie się wyspać. Ilekroć pytano inż. Kirszaka, czy zdąży przygotować amfiteatr na czas, niezmiennie odpowiadał, że wykonane prace wyprzedzają na dwa dni ustalony dla niego czas w harmo-nogramie”. „Zapiski Koszalińskie” Nr 35/1968, s. 59.
474 Anteny przekaźnikowe pierwszej w historii Kołobrzegu transmisji telewizyjnej umieszczono na tarasie widokowym kolegiaty, w której wówczas znajdowało się Muzeum Oręża Polskiego.
Jerzy Patan, Moje lata sześćdziesiąte, Kołobrzeg 1960–1969 cz. II, Patan-Press, Kołobrzeg 2011, s. 181.
122
Barbara Marszel i Stanisław Mikulski, popularny aktor znany z filmu
„Stawka większa niż życie”.
Od 1969 roku festiwal odbywał się już w samym Kołobrzegu, co jed-nak spowodowało pewne reperkusje, gdyż mieszkańcy Połczyna Zdroju i organizatorzy festiwalu nie chcieli pogodzić się z utratą tak popularnej imprezy. Nie budzi natomiast wątpliwości fakt, że ta popularność narodziła się dzięki przeniesieniu festiwalu do Kołobrzegu, wówczas odbudowują-cego się miasta i coraz modniejszego wśród Polaków kurortu. Impreza odbywała się w lipcu, w szczycie sezonu wakacyjnego i dlatego cieszyła się taką renomą, zwłaszcza, że karnety rozchodziły się dzięki udziałowi zakładów pracy. FPŻ dla Kołobrzegu był z jednej strony szansą na rozwój, z drugiej, na promocję w całej Polsce. Karolina Bittner widzi w tej im-prezie zasadniczo wymiar propagandowy komunistycznej rzeczywistości, krytykuje artystyczną stronę imprezy475. Z pewnością taki jest wymiar
Od 1969 roku festiwal odbywał się już w samym Kołobrzegu, co jed-nak spowodowało pewne reperkusje, gdyż mieszkańcy Połczyna Zdroju i organizatorzy festiwalu nie chcieli pogodzić się z utratą tak popularnej imprezy. Nie budzi natomiast wątpliwości fakt, że ta popularność narodziła się dzięki przeniesieniu festiwalu do Kołobrzegu, wówczas odbudowują-cego się miasta i coraz modniejszego wśród Polaków kurortu. Impreza odbywała się w lipcu, w szczycie sezonu wakacyjnego i dlatego cieszyła się taką renomą, zwłaszcza, że karnety rozchodziły się dzięki udziałowi zakładów pracy. FPŻ dla Kołobrzegu był z jednej strony szansą na rozwój, z drugiej, na promocję w całej Polsce. Karolina Bittner widzi w tej im-prezie zasadniczo wymiar propagandowy komunistycznej rzeczywistości, krytykuje artystyczną stronę imprezy475. Z pewnością taki jest wymiar