Stanowisko KPW wobec blokady Facebooka nie jest jednoznaczne. O krytycznej postawie względem serwisu najdobitniej świadczy ograniczenie możliwości jego użytkowania, ale wydaje się, że wewnątrz samej Partii nie ma zgody co do dalszego postępowania. Rozbieżności te pogłębiły się po zakończeniu XI Kongresu Partii, podczas którego do organów decyzyjnych wybrano grupę młodszych, bardziej otwartych na zmiany działaczy27. Jednym z nich jest minister finansów Vuong Dinh Hue, który w wywiadach podkreślał użyteczność mediów społecznościowych, a w szczególności Facebooka, jako narzędzia kontaktu władzy z obywatelami. Jest on zwolennikiem szerszego dialogu społecznego i przyznał, że chętnie wykorzystywałby portal do uzyskiwania reakcji i komentarzy ze strony użytkowników28. Podobną postawę prezentował szef Naczelnej Izby Turystyki Wietnamu Nguyen Van Tuan. Omawiając budżet przewidziany na promocję turystyki w latach 2012-2015 podkreślił, że duży odsetek tych środków zostanie przeznaczony na marketing bezpośredni za pośrednictwem Facebooka29. Te świadczące o otwartości na zmiany komentarze nie oznaczają jednak całkowitej zmiany stanowiska KPW; przeciwnie, bardziej konserwatywni członkowie Partii, w obawie przed utratą kontroli nad przepływem informacji, będą naciskali na utrzymanie istniejących ograniczeń.
Wobec tak niejasnej sytuacji należy zastanowić się, dlaczego blokada Facebooka utrzymywana jest w takim właśnie kształcie i jakie konsekwencje niesie to ze sobą dla KPW. Jako jeden z czynników ograniczających skuteczność blokady można wymienić kwestie ekonomiczne. Bardziej restrykcyjne utrudnienia dostępu wymagałyby nie tylko poniesienia nakładów na ich wprowadzenie i utrzymanie, lecz także wiązałyby się z utratą części zysków z kafejek internetowych (które stanowią popularny punkt dostępu dla użytkowników Facebooka) oraz z marketingu bezpośredniego30.
Innym powodem braku zdecydowanych działań przeciwko Facebookowi może być chęć wykorzystania portalu do celów politycznych. Prawdopodobieństwo takiego rozwiązania zdają się sugerować przytaczane wyżej wypowiedzi prominentnych przedstawicieli KPW. Jednocześnie
27
Two-Facebook, http://www.economist.com/blogs/babbage/2012/02/social-networks-vietnam, data dostępu 7.02.2013.
28
Vietnam: Facebook? Not Yet, Minister, http://blogs.ft.com/beyond-brics/2012/01/18/vietnam-facebook-not-yet-minister/#axzz1l0kRjGHw, data dostępu 7.02.2013.
29 Tourism Promotion Will Go Online, http://english.vietnamnet.vn/en/travel/17369/tourism-promotion-will-go-online.html, data dostępu 7.02.2013.
30
Podobny mechanizm można było zaobserwować po wprowadzeniu zakazu działalności kafejek internetowych w pobliżu szkół. Szerzej na ten temat zob. Country Profiles: Vietnam, op. cit.; Vietnam
Restricts Online Games after Murder Cases, http://www.washingtontimes.com/news/ 2010/jul/29/vietnam-restricts-online-games-after-murder-cases/, data dostępu 7.02.2013.
62
jednak władze starają się odciągnąć uwagę młodych internautów, stanowiących większość użytkowników Facebooka, od tego właśnie portalu, proponując rodzime alternatywy. Najważniejszą z nich jest portal go.vn, uruchomiony w maju 2010 roku i poprzedzony agresywną kampanią marketingową. Portal zaprojektowany jest na podobieństwo Facebooka i oferuje podobne funkcje, m.in. możliwość pozostawiania krótkich wiadomości na swój temat, tworzenia list znajomych i kontaktowania się z nimi oraz grania w gry społecznościowe. Ma on charakter wyraźnie rozrywkowy, jednak zadaniem go.vn jest również kształtowanie prawidłowych postaw młodych obywateli. Mimo aktywnych działań promocyjnych, serwis ten nie dorównuje jednak popularnością Facebookowi. Wynika to z faktu, że dostępny jest on tylko dla użytkowników z Wietnamu, co uniemożliwia kontaktowanie się z diasporą wietnamską, oraz z konieczności podania przy logowaniu prawdziwego imienia, nazwiska i numeru identyfikacyjnego, co całkowicie ogranicza anonimowość wypowiedzi31.
Stosunkowo mało restrykcyjna cenzura Facebooka może mieć swoje źródło w percepcji tego portalu przez przedstawicieli KPW jako relatywnie niewielkiego zagrożenia. Wynika to z innego niż w Europie lub Stanach Zjednoczonych charakteru zaangażowania Wietnamczyków na Facebooku. Podczas gdy zdecydowana większość Europejczyków i Amerykanów wykorzystuje ten portal do wyrażania lub promowania swoich poglądów politycznych, w Wietnamie praktycznie nie ma to miejsca. Dla wietnamskich użytkowników Facebook jest przede wszystkim narzędziem rozrywki i z reguły nie jest wykorzystywany do wyrażania protestów społecznych przeciwko konkretnym aspektom polityki rządu32. Wyjątki od tej reguły stanowią wspomniana już inicjatywa na rzecz zdjęcia blokady Facebooka oraz początkowo tolerowana przez władze akcja protestacyjna przeciwko aktywności Chin na Morzu Południowochińskim33. Wydaje się jednak, że z perspektywy władz KPW dużo większe ryzyko niosą za sobą blogi, skupiają one bowiem osoby zaangażowane politycznie, zainteresowane konkretnym aspektem działań rządu i z tego powodu są postrzegane jako dużo bardziej niebezpieczne. Takie rozumowanie może wyjaśniać rozdźwięk między bardzo restrykcyjnymi i konsekwentnymi prześladowaniami blogerów i dziennikarzy obywatelskich a stosunkowo dobrą sytuacją użytkowników Facebooka34.
31 J. Hookway, In Vietnam State ‘Friends’ You, “The Wall Street Journal”, 4.10.2010.
32
Facebook and Freedom, op. cit.
33
Vietnam, http://en.rsf.org/vietnam-vietnam-12-03-2012,42048.html, data dostępu 7.02.2013.
34 Szerzej na temat różnicy między charakterem zaangażowania użytkowników Facebooka a blogerów zob. C.A. Thayer, Political Legitimacy of Vietnam’s One Party-State, “Journal of Current Southeast Asian Affairs”, 2009, nr 28, s. 47 i nast.
63
Bez względu na swoje źródła, brak spójnej polityki KPW wobec Facebooka nie jest dla Partii korzystny. Przede wszystkim utrudnia on utrzymanie kontroli nad informacjami odbieranymi i wysyłanymi przez obywateli. Ponadto istnienie blokady kojarzonej bezpośrednio z rządem, którą można łatwo i bezkarnie obejść, podważa autorytet Partii, zwłaszcza wśród ludzi młodych. Pogłębia to dodatkowo utrzymujący się w Wietnamie kryzys aktywności politycznej młodzieży i rozdźwięk między interesami KPW a coraz częściej artykułowanymi interesami osobistymi35. Zwłaszcza ze względu na ten drugi czynnik wypracowanie bardziej spójnej polityki w kwestii dostępu do Facebooka byłoby korzystne z punktu widzenia Partii. Jednakże brak jakichkolwiek wyraźnych działań w tej dziedzinie oraz ciągłe pogarszanie się internetowej cenzury sugerują, iż nie należy oczekiwać szybkiej zmiany sytuacji, a Wietnam jeszcze długo pozostanie „wrogiem Internetu”.
35 Szerzej na temat kryzysu zaangażowania politycznego zob. Nguyen Phuong An State–Society Relations
in Contemporary Vietnam: An Examination of the Arena of Youth, „Asia Pacific Viewpoint”, 2006, nr 3