Szybkiemu wzrostowi aktywności internetowej Wietnamczyków towarzyszy również coraz większa popularność portalu społecznościowego Facebook. Obecnie korzysta z niego więcej niż 11,2 mln użytkowników, czyli ponad 12,5% wszystkich obywateli Wietnamu i ponad 46% wszystkich użytkowników Internetu w tym kraju, co sprawia, iż jest to najpopularniejszy portal społecznościowy15. Korzystają z niego głównie ludzie młodzi, wykorzystujący serwis do celów rozrywkowych i komunikowania się z przyjaciółmi oraz członkami rodziny przebywającymi za granicą. Liczba użytkowników Facebooka stale rośnie; szczególnie szybki przyrost można było zaobserwować po wprowadzeniu wietnamskiej wersji językowej serwisu. W okresie od lipca 2012 do stycznia 2013 roku nastąpiło niemal podwojenie liczby korzystających z Facebooka – od 6 mln do 11,2 mln. Nieprzerwany wzrost popularności portalu, choć zgodny ze światowymi trendami, wydaje się zastanawiający, biorąc pod uwagę fakt, iż od 2009 roku, tj. na krótko po udostępnieniu wietnamskiej wersji językowej, dostęp do Facebooka jest na terenie Wietnamu systematycznie blokowany16.
12
Szerzej zob. Threatened Voices: Vietnam, http://threatened.globalvoicesonline.org/bloggers/vietnam, data dostępu 2.02.2013.
13 Dane pochodzą z poszczególnych roczników raportu Internet Enemies, http://en.rsf.org/, data dostępu 2.02.2013.
14
Szerzej zob. A. Szyłło, Więzienie dla 14 „wrogów ludu” w Wietnamie. Bo chcieli demokracji, „Gazeta Wyborcza”, data dostępu 10.01.2013.
15
Vietnam Facebook Statistics, http://www.socialbakers.com/facebook-statistics/vietnam, data dostępu 5.02.2013.
16 Facebook in Asia: Growth Deceleration Continues [Latest Stats],
http://www.forbes.com/sites/limyunghui/2012/07/16/facebook-in-asia-growth-deceleration-continues-latest-stats/, data dostępu 5.02.2013.
59
Blokada ta ma charakter nieoficjalny – władze KPW od samego początku zaprzeczały oskarżeniom o celowe działania ograniczające możliwość korzystania z portalu. Zarówno przedstawiciele partii, jak i państwowych dostawców internetowych tłumaczyli brak dostępu do serwisu trudnościami technicznymi. Deklarowali również chęć szybkiego ich rozwiązania we współpracy z zagranicznymi firmami17. Jednocześnie jednak prywatni dostawcy internetowi (podlegający pod państwową infrastrukturę informatyczną) twierdzili, iż wprowadzili blokadę Facebooka na wyraźne polecenie przedstawicieli władz państwowych18. Potwierdzają to wewnętrzne dokumenty partyjne, które wyciekły do publicznej informacji; Facebook jest w nich wymieniany jako jedna z ośmiu stron przewidzianych do zablokowania w ramach przygotowań do XI Kongresu Partii19. Większość użytkowników portalu przyjmuje tę wersję wydarzeń, uznając tym samym odpowiedzialność KPW za cenzurowanie portalu.
Blokada, choć wywołała negatywną reakcję społeczną, wyrażaną w formie protestów na forach internetowych, blogach i portalach społecznościowych, i stanowiła pewne utrudnienie w dostępie do Facebooka, nie jest realną przeszkodą dla użytkowników portalu. Wynika to z jej wyjątkowo ograniczonej skuteczności. Ze względu na swoje nieskomplikowanie technologiczne, jest ona stosunkowo łatwa do obejścia nawet dla niezbyt zaawansowanych użytkowników Internetu. Natychmiast po aktywowaniu blokady Facebooka w sieci pojawiło się mnóstwo porad, w jaki sposób krok po kroku ją ominąć20. O ich skuteczności świadczy nie tylko stale wzrastająca liczba użytkowników serwisu, ale także fakt, że protest przeciwko blokowaniu Facebooka znalazł swój wyraz na Facebooku właśnie. W 2010 roku w ramach portalu utworzona została strona nawołująca do zebrania miliona podpisów na rzecz zniesienia blokady; do dziś inicjatywę „polubiły” 62 434 osoby21. Nieskuteczność tych ograniczeń wynika także z faktu, iż nie wszyscy dostawcy internetowi stosują je jednakowo restrykcyjnie. Chociaż
17
V. Marsh, Vietnam Government Denies Blocking Networking Site, http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8370762.stm, data dostępu 5.02.2013.
18
Facebook and Freedom, http://www.economist.com/blogs/democracyinamerica/2010/09/ social_networks, data dostępu 5.02.2013.
19 Defriended, http://www.economist.com/blogs/banyan/2011/01/facebook_vietnam, data dostępu 5.02.2013.
20
Przykłady tego rodzaju aktywności można znaleźć na blogach, portalach poświęconych technologii i wymianie doświadczeń, a także w serwisie YouTube. Szerzej zob. np. Getting Past Vietnam Past On
Facebook, http://goseasia.about.com/od/vietnam/a/Getting-Past-Vietnam-Ban-On-Facebook.htm; How to Access Blocked Facebook in Vietnam,
http://www.ehow.com/how_5856840_access-blocked-facebook-vietnam.html; How to Access Facebook in VietNam (Work 100%),
http://www.youtube.com/watch?v=dzLDAxjCwhw, data dostępu 7.02.2013.
21
Cần 1 triệu chữ ký phản đối nhà mạng Việt Nam chặn FB, http://www.facebook.com/phandoichanFB, data dostępu 7.02.2013. Szerzej na temat protestów użytkowników Internetu przeciwko blokadzie Facebooka zob. Duy Hoang, Vietnam: Bringing Facebook Back, http://globalvoicesonline.org/ 2011/02/03/vietnam-bringing-facebook-back/, data dostępu 7.02.2013.
60
w części popularnych kafejek internetowych oraz w większości sieci domowych blokada będzie działała, to w przypadku sieci bezprzewodowych czy hotelowych, a także mniejszych kafejek, szansa na bezproblemowe połączenie z Facebookiem jest dużo większa22.
Mimo swojej ograniczonej skuteczności i nieoficjalnego charakteru, działania KPW wywołały silną reakcję, zarówno w kraju, jak i za granicą. Do protestów oburzonych indywidualnych użytkowników portalu dołączyli przedstawiciele wietnamskich przedsiębiorców, przede wszystkim z branży turystycznej. Utrata możliwości korzystania z Facebooka – wyjątkowo sprawnego i zarazem taniego narzędzia marketingu bezpośredniego – w dużym stopniu utrudniła promocję oferowanych usług za granicą23. Swojego niezadowolenia nie kryją też przedstawiciele zagranicznych korporacji, dla których Wietnam jest nie tylko partnerem inwestycyjnym, ale przede wszystkim istotnym rynkiem z dużym potencjałem rozwoju. Większość z nich lekceważy istnienie blokady i nadal używa Facebooka jako narzędzia promocji lub – jak w przypadku koncernów dostarczających sprzęt telekomunikacyjny – reklamuje swoje produkty jako umożliwiające bezproblemowy dostęp do portalu24. Niezadowolenie z istniejącego stanu rzeczy wyrazili również przedstawiciele Facebook Inc., którzy w sposób zdecydowany zaprzeczyli sugestiom ze strony KPW, iż istniejące niedogodności wynikają z wprowadzenia zmian technologicznych po stronie portalu. Partia, zapewne w obawie przed pogorszeniem sytuacji inwestycyjnej, nie zdecydowała się na oficjalne zdementowanie wypowiedzi Facebook Inc., utrwalając tym samym niejasny i nieoficjalny charakter blokady25.
Ciekawym, choć marginalnym zjawiskiem jest reakcja wietnamskich usługodawców internetowych oferujących usługi analogiczne do Facebooka (szerzej na ten temat w ostatniej części niniejszej pracy). Oskarżają oni KPW, że wprowadzona blokada jest zbyt mało skuteczna i zbyt łatwa do obejścia, wskutek czego nie przyczynia się do wzrostu popularności rodzimych serwisów. Chętniej widzieliby oni bardziej restrykcyjne ograniczenia na wzór chiński, służące również jako narzędzie protekcjonizmu gospodarczego26.
22
M. Aquino, Getting Past Vietnam’s Ban on Facebook, http://goseasia.about.com/od/vietnam/ a/Getting-Past-Vietnam-Ban-On-Facebook.htm, data dostępu 7.02.2013.
23 Huyen Chip, Vietnam: State of Social Media One Year after Facebook Block, http://globalvoicesonline.org/2011/01/25/vietnam-state-of-social-media-one-year-after-facebook-block/, data dostępu 7.02.2013.
24 Banned, Maybe. For Some, http://www.economist.com/blogs/babbage/2010/11/facebook_vietnam, data dostępu 7.02.2013.
25
Giang Nguyen, Facebookers Blame Vietnam for Blocking Site, http://edition.cnn.com/2009/ WORLD/asiapcf/12/25/vietnam.facebook/index.html, data dostępu 7.02.2013..
26 Online Marketing Market: Race between Domestic and Foreign Enterprises,