KAZIMIERZ BISKUPSKI (1906— 1967)
Do rzędu instytucji i organizacji, dla k tó ry ch śm ierć Profesora Bis
kupskiego była ciężką i niepow etow aną stratą, zaliczyć należy na pew no T ow arzystw o N aukow e w Toruniu. Był on od lat członkiem Tow a
rzystw a, zasiadał w Zarządzie, był przew odniczącym W ydziału IV Praw no-Społecznego, czynnym aż do końca.
U rodzony dnia 3 grudnia 1906 r., w ykształcenie śred n ie pobierał w Łodzi, a w ydział praw a ukończył na U niw ersytecie W arszaw skim . Choć do pracy w szkolnictw ie wyższym w szedł dopiero po II w ojnie św iatow ej, nie przeszkodziło mu to jednak zająć w nauce praw a czo
łow ego stanow iska. Przedw ojenna służba w dyk asteriach rządow ych czy w P ro ku ratorii G eneralnej, jako radcy praw nego m inisterstw a, ja k rów nież w okresie okupacji p rak ty k a adw okacka w G rodzisku M azo
wieckim, k tó rą się zajm ow ał obok p racy w tajnym szkolnictw ie, dały praktyczne i mocne podw aliny przyszłem u profesorow i i teoretykow i.
W rozm ow ach z przyjaciółm i daw ał zresztą w ielokrotnie w yraz swem u przekonaniu, że przyszły pracow nik nauki praw a pow inien przejść k o niecznie kilkuletni przynajm niej staż w adm inistracji lub sądow nictw ie.
Pow ojenna praca w Biurze Prezydialnym K rajow ej Rady N arodow ej, szefostw o K ancelarii Sejm u U staw odawczego, w iceszefostw o K ancelarii Rady P aństw a — b y ły dalszym ciągiem Jego możliwości jako praw nika- -praktyka.
A le okazało się, że najw iększe w yniki osiągnął w dziedzinie ośw iaty wyższej. W idzim y go w krótce jako w ykładow cę A kadem ii N auk Po
litycznych (od 1948 r.), a następnie Szkoły Głów nej Służby Zagranicz
nej, gdzie pełnił funkcje Dziekana, a później na U niw ersytecie M. Ko
pernika jako kierow nika K atedry Praw a Państw ow ego oraz pro rek to ra w ciągu 6 lat, w okresie dw óch kadencji.
Był jednym z pierw szych praw ników zajm ujących się problem am i rad narodow ych, którym pośw ięcił pionierską na ów czesne czasy mo
nografię. Był czynnym działaczem w okresie października 1956 r.,
człon-kiem w ielu in stytucji naukow ych, członczłon-kiem K om itetu N auk P raw nych PAN oraz członkiem Sekcji N auk P raw nych Komisji N auki przy KC PZPR. W adw okaturze doszedł z w yboru do godności członka N aczelnej Rady A dw okackiej.
W ciągu ostatnich kilku lat przed śm iercią, ja k gdyby w przew idy
w aniu swego rychłego odejścia, rozw inął gorączkow ą działalność pi
sarską, w ydał trzy książki, nie ustając przy tym w publikacji licznych artykułów . Jeszcze jesien ią 1966 r., na parę tygodni przed decydującym atakiem nieuleczalnej choroby, referow ał w Toruniu na posiedzeniu W ydziału Praw no-Społecznego TNT treść swej now ej książki O proble
mach ustrojoznaw stw a (kilkusetstronicow ego m aszynopisu), stanow ią
cej ukoronow anie żyw ota uczonego.
W stosunkach z kolegam i z uczelni był prosty, bezpośredni, s e r
deczny. M iał opinię człow ieka dobrego, przychylnego ludziom i m ięk
kiego. A le m yliłby się ten, kto nie znając Go dostatecznie, a ufając pozorom, nie dostrzegał istotnych cech Jego charakteru , polegających na rzadkiej u ludzi um iejętności rozróżniania spraw nieistotnych, nie
w ażnych, o k tó re się spierać nie w arto — od sp raw zasadniczych a istot
nych, w odniesieniu do k tó ry ch zawsze stanow czość Profesora zw ycię
żała.
N ieubłagane praw a biologiczne w y ry w ają w ciąż ludzi z naszego g ro na. Straciliśm y jednego z najlepszych, w ybijającego się ponad p rze
ciętność uczonego o rzadko spo ty kan y ch szlachetnych w artościach serca i umysłu. Pamięć o Nim będzie żyła najpierw we w spom nieniach, później w annałach U niw ersytetu.
W acław S zyszk o w sk i
JA N IN A HURYNOWICZ (1894— 1967)
Dnia 2 X 1967 r. fizjologia polska poniosła bolesną stratę — zm arła prof. dr Janina H urynow icz, długoletni kierow nik K ated ry i Zakładu N eurofizjologii i Fizjologii Porów naw czej U niw ersytetu M ikołaja Ko
p ernika w Toruniu, członek czynny Tow. N aukow ego w Toruniu, b. prze
w odniczący W ydziału III TNT.
U rodzona 10 listopada 1894 r. na W ileńszczyźnie, szkołę średnią ukończyła ze złotym m edalem w W ilnie 1911 r. Dyplom lekarza z w y różnieniem otrzym ała w 1918 r. w P etersburgu (Leningrad) w Żeńskim Instytucie M edycznym . Od 1917 do 1922 r. pracow ała jako ord y n ato r lub kierow nik różnych szpitali czasu w ojennego, pełniąc funkcje chi
rurga, epidemiologa, neurologa i psychiatry.
Stopniow o jednak w nikliw y um ysł i w ybitna inteligencja skłoniły
M
Ją zdecydow anie ku pracy naukow o-badaw czej. N ie p rzeryw ając więc prakty ki klinicznej, w latach od 1922 do 1933 została kolejno młodszym, a następnie starszym asystentem , adiunktem i zastępcą k ierow nika K li
niki N eurologicznej U niw ersytetu Stefana Batorego w W ilnie. Od 1933 do 1938 r. była adiunktem Zakładu Fizjologii USB, prow adząc tam pracow nię neurofizjologiczną.
D oktorat m edycyny otrzym ała w 1927 r. na USB. W latach 1927—
— 1930 pracow ała na Sorbonie pod kierunkiem prof. Lapicque'a i w Sal
p étrière w laboratorium prof. B ourguignona oraz w Collège de France u prof. Gleya.
Podczas swego pobytu w e F rancji przy w spółudziale A. B. Chau- chardów opracow uje now ą m etodę chronaksjom etrycznych pom iarów pobudliwości układu naczynioruchow ego, polegającą na w yodrębnieniu pobudliw ości dwóch składow ych tego układu: nerw ów naczyniorucho- w ych i gładkom ięśnow ej ścianki naczynia. M etoda ta spotkała się z uznaniem P aryskiej A kadem ii Nauk. Owocem ty ch prac je st w r. 1930 habilitacja, a następnie docentura na USB w W ilnie.
W okresie w ojny została zastępcą d y rek to ra M iejskiego Szpitala N eurologicznego w W ilnie, pełniąc funkcję kierow nika naukow ego.
O 1945 do 1965 r., tzn. od chwili przybycia na UMK do T orunia do chw ili odejścia n a em eryturę, prof. dr Jan in a H urynow icz całą swą rozległą wiedzę, w szystkie siły i niespożytą energię pośw ięcała na organizow anie w bardzo trud n ych pow ojennych w arunkach Zakładu N eurofizjologii i Fizjologii Porów naw czej, a następnie na jego rozwój oraz w ychow anie młodej k a d ry swoich w spółpracow ników . W paździer
niku 1945 r. została m ianow ana profesorem zw yczajnym na K atedrze N eurofizjologii i Fizjologii Porów naw czej. Dnia 27 XI 1953 r. uzyskała stopień doktora nauk biologicznych.
N iezw ykle konsekw entna w p racy naukow o-badaw czej, doskonaliła i unow ocześniała technicznie przy w spółudziale sw ych asystentów -fizy- ków m etodę badania pobudliw ości nerw ów iteraty w n y ch oraz k o n ty nuow ała badania nad chro naksją odruchów przedsionkow ych na zasa
dzie w łasnej m etody odrębnego określania pobudliw ości łagiew ki, w o
reczka i kanałów półkolistych. M etoda ta stała się narzędziem w ielu interesujących badań w ręk u uczniów i doktorantów prof. dr J. H u ry nowicz.
Od roku 1938 prof. dr J. H urynow icz pracow ała nad zagadnieniem roli układu nerw ow ego we w strząsie anafilaktycznym . Badania te ko n tynuow ała rów nież na U niw ersytecie M. K opernika. W y k ry ła w raz ze swym i w spółpracow nikam i szereg funkcjonalnych zmian w obrębie u k ła
du nerw ow ego w tzw. przew lekłym , pow tarzalnym w strząsie anafilak tycznym, a obok tego — pew ne w pływ y uboczne, zw iązane z rodzajem środków k on serw ujących w użytej surow icy.
K ontynuacją w cześniej rozpoczętych badań były rów nież p race prof.
dr J. H urynow icz i Jej w spółpracow ników nad zaburzeniam i k o o rd y nacji pobudliwości układu naczynioruchow ego oraz rów now agi p roce
sów nerw ow ych w stanach znużenia i zmęczenia.
Rozpoczęte przez J. H urynow icz w 1928 r. prace z zakresu fizjologii odruchu w łosoruchow ego, będące podstaw ą ciekaw ej sugestii o istnie
niu swoistego, odrębnego zm ysłu czucia — czucia włosowego, są dziś k o ntynuow ane w K atedrze N eurofizjologii UMK przy użyciu mikro- elektrodow ej techniki re je stra c ji elem entarnych zjaw isk bio elek trycz
nych, tow arzyszących podrażnieniu w łosków czuciow ych u owadów.
Prof, dr J. H urynow icz ogłosiła drukiem 91 prac naukow ych, z k tó rych w iele cytow anych jest w literatu rze naukow ej k rajo w ej i zag ra
nicznej.
Dnia 17 XII 1953 r. otrzym ała nagrodę M inisterstw a Szkolnictwa W yższego za organizację badań kom pleksow ych z zakresu neurofizjo
logii, w 1964 r. — nagrodę tegoż M inisterstw a za w ybitne osiągnięcia naukow e.
N ie przerw ała rów nież sw ych k ontaktów z p rak ty k ą kliniczną — najpierw jako organizator i d yrektor, a następnie od 1953 r. do chw ili odejścia na em ery tu rę — k onsultant naukow y W ojew ódzkiej Przychodni Zdrow ia Psychicznego w Toruniu.
Prof, dr J. H urynow icz zorganizow ała w T oruniu oddział Polskiego T ow arzystw a Fizjologicznego, którego była długoletnią przew odniczącą.
W r. 1947 reaktyw ow ała prace Tow arzystw a Lekarskiego w Toruniu oddziału Polskiego Tow arzystw a Lekarskiego jako jego pierw szy po w ojnie prezes. W roku 1957 w y b ran a została przez w alne zgrom adzenie tego T ow arzystw a jego członkiem honorow ym .
Prof, dr J. H urynow icz była aktyw nym członkiem w ielu innych to w arzystw naukow ych oraz R ady N aukow ej In sty tu tu Biologii D ośw iad
czalnej PAN im. M. N enckiego i In sty tu tu Fizjologii i Żyw ienia Zw ie
rząt PAN, Rady N aukow ej Zakładu Fizjologii PAN w Łodzi oraz byłej Komisji W strząsu i Komisji K om pensacji N arządów Zm ysłów PAN, a ponadto zastępcą przew odniczącego Komisji N eurofizjologicznej Ko
m itetu N auk Fizjologicznych PAN.
W roku 1960, w XV rocznicę w yzw olenia Ziemi Bydgoskiej, P rezy
dium W ojew ódzkiej R ady N arodow ej nadało prof, dr Jan in ie H uryno
wicz O dznakę H onorow ą za szczególne zasługi dla rozw oju W ojew ódz
tw a Bydgoskiego w latach 1945— 1960. W uznaniu Je j zasług na polu naukow ym Polskie Tow arzystw o Fizjologiczne oraz Polskie T ow arzy
stw o Zoologiczne n ad ały Je j zaszczytne m iano swego członka h o n oro wego.
Zm arła odznaczona była M edalem X-lecia Polski Ludowej, Krzyżem O ficerskim O rd eru O drodzenia Polski, Krzyżem W alecznych oraz S reb r
nym Krzyżem Zasługi z M ieczami za udział w ruchu oporu.
W ychow ała liczną k ad rę m łodych polskich fizjologów. Czynna,
K.N
K.N
aktyw na zawodowo niem al do ostatnich chw il sw ego życia, była rów nocześnie Człowiekiem w ielkiego serca, zawsze gotow ym służyć radą i m oralnym w sparciem . D latego wszyscy, k tó rzy Ją znali, głęboko i bo
leśnie odczuli Jej śmierć, jako osobistą stra tę bliskiej i drogiej osoby.
U czniowie
UHHltMirilKkĄ
¿ Z to«*#» j | .
STUDIA SOCIETATIS SCIENTIARUM TORUNENSIS
S e c t i o B (Chemia)
CZERWIŃSKI ZENON, NOWAKOWSKI RAFAŁ, GRABOWSKA GRAŻYNA: Własności elektryczne warstw adsorpcyjnych powstających na granicy fazy krystalicznej KH2PO4 i jej roztworu nasyconego, Toruń 1968, s. 29, vol. 6, nr 5, zł 8.—
S e c t i o C (Geographia — Geologia)
WOJCIECHOWSKI JAN, ZIOMEK JAN: Sfałeryt z Łęczycy, Toruń 1968, s. 26 + 2 nlb.
+ 10 fot., vol. 6, nr 4, zł 8.—
MAZUR LEOPOLD: Minerały siarczanowe z Dobrzynia nad Wisłą, Toruń 1968, s. 47, vol. 6, nr 5, zł 12.—
NIEWIAROWSKI WŁADYSŁAW: Morfologia i rozwój pradoliny i doliny dolnej Drwę
cy, Toruń 1968, s. 132, vol. 6, nr 6, zł 28.—
S e c t i o D (Botanica)
CEYNOWA MIROSŁAWA: Zbiorowiska roślinności kserotermicznej nad dolną Wisłą, Toruń 1968, s. 156, vol. 8, nr 4, zł 35.—
S e c t i o E (Zoologia)
KOKOCIŃSKI WIESŁAW : Studia biometryczne nad wzrostem kądziołków przędnych w rozwoju postembrionalnym pająka Agelena labyrinthica (Cl e r e k ) (Avaneae, Agelenidae), Toruń 1968, s. 81, vol. 8, nr 6, zł 18.—
KRIESEL GUIDO: Badania antropologiczne młodzieży żeńskiej ze szkół średnich ogól
nokształcących rejonu Pomorza i Kujaw, Toruń 1968, s. 56 + 2 nlb., vol. 9, nr 3, zł 8.—
S e c t i ó F (Astronomia)
BOENIGK TADEUSZ: Statistical Population Indices of Cepheids, s. 1—14.
GRUDZIŃSKA STEFANIA: Sur la présence et la vitesse radiale dilférentielle de la série du Paschen dans l'émission du spectre de l'étole à longue période o Ceti, s. 15—17.
ZALESKI LESZEK: The Effektiveness of the 60/90 cm Schmidt Telescope Used with Objective Prisms. Part II Line Depths, s. 19—27, Toruń 1968, vol. 4, nr 4, zł 8.—
PRACE POPULARNONAUKOWE
Dzieje Chełmna i jego regionu. Praca zbiorowa pod redakcją Mariana Biskupa, Toruń 1968, s. 545 + 11 map, nr 8, zł 40.—
BIBLIOTEKA KOPERNIKAŃSKA
GÓRSKI KAROL: Dom i środowisko rodzinne Mikołaja Kopernika, Toruń 1968, s. 56 nr 1(8], zł 6.—