6.1. Obserwacje makroskopowe
Pobrane podczas totalnej alloplastyki stawu biodrowego głowy kości udowej charakteryzowały się różnym stopniem zniszczenia chrząstki stawowej. Zaobserwowano, że w próbkach pochodzących od najmłodszych pacjentów (30 – 50 lat) chrząstka jest lepiej zachowana niż u pacjentów starszych (56 – 68 lat). Ponadto w badanych kościach obserwuje się martwicę jałową (Załącznik. Fotografie 10 – 49 – Plastry głowy kości udowej z zaznaczoną martwicą jałową kości). Martwica jałowa to nekroza kości, która dotyczy głównie nasady głowy kości udowej. Pod wpływem choroby dochodzi do czasowego zmiękczenia kości i jej zniekształcenia pod wpływem działania masy ciała. Jako przyczynę powstawania martwic uznaje się zaburzenie ukrwienia jądra kostnienia kości, powstałe na różnorodnym tle (zator, uraz, zakrzep, itp.) (Żuk & Dziak 1993).
Chrząstka stawowa zdjęta z badanych głów kości udowej była przedmiotem badań, realizowanych w ramach pracy magisterskiej mgr inż. Anety Olejarz.
6.2. Wyniki badań absorpcjometrii podwójnej energii promieniowania
rentgenowskiego (DEXA, DXA)
Badanie wykonano dla wszystkich nieodbiałczanych plastrów głów kości udowej. Analizę przeprowadzono dla całej powierzchni każdej próbki, jak również we wszystkich plastrach głów kości udowej zostało oznaczone T-score dla miejsc o najmniejszej i największej gęstości mineralnej kości (BMD). Wyniki badań densytometrycznych wskazują na zaawansowaną osteoporozę (T-score < - 2,5) we wszystkich badanych plastrach. Wynik T-score mieści się w przedziale od -10,1 do – 2,5, natomiast wartość gęstości mineralnej kości (BMD) od 0,027 g/cm2
do 0,736 g/cm2. Wyniki badań densytometrycznych pozwoliły stworzyć przestrzenny model rozmieszczenia osteoporozy w poszczególnych głowach kości udowej. Obraz badanej próbki, uzyskany podczas badania posłużył do skonstruowania modelu przy użyciu programu komputerowego „Microstation”.
Wyniki badań
6.2.1. Głowa kości udowej 30 – letniego mężczyzny
Przeprowadzone badanie densytometryczne wskazuje na zaawansowaną osteoporozę badanej głowy kości udowej. Wskaźnik T-score, wyliczony dla całej powierzchni poszczególnych plastrów kości, mieści się w przedziale liczb od -8,0 do -7,7. Najniższy T-score = -8,0 dotyczy plastra 1m1, natomiast najwyższy T-score = -7,7 – plastra 1m4. Gęstość mineralna kości (BMD) największa jest w plastrze 1m1 i wynosi 0,270 g/cm2, a najmniejsza w plastrze 1m2, gdzie BMD = 0,229 g/cm2. Natomiast zawartość mineralna kości (BMC) mieści się w przedziale od 4,61 g (1m1) do 8,09 g (1m3) (Tab. 6.2.1).
Dodatkowo wykonane pomiary densytometryczne w plastrach głowy kości udowej obejmują miejsca o największej i najmniejszej gęstości mineralnej kości (obszary A i B). Dzięki tym badaniom zostały określone skrajne wartości poszczególnych wyników plastrów kości. Najbardziej zaawansowana osteoporoza obejmuje obszar 1m3B, gdzie wskaźnik T-score = -9,6, natomiast największą wartość wskaźnika T-score notuje się w regionie 1m1A, gdzie T-score = -5,5. Wartość gęstości mineralnej kości waha się od 0,088 g/cm2 (1m3B) do 0,503 g/cm2 (1m1A), a zawartość mineralna kości wynosi od 0,05 g (1m1B) do 0,31 g (1m4B) (Tab. 6.2.1).
Obraz badanej próbki, uzyskany podczas badania densytometrycznego (Fig. 6.2.1), umożliwił stworzenie przestrzennego modelu przedstawiającego rozmieszczenie osteoporozy w badanej głowie kości udowej (Fig. 6.2.2). Zjawisko silnie zaawansowanej osteoporozy występuje głównie na brzegu próbki. Analizując poszczególne plastry, można zauważyć, że choroba rozwija się najsilniej od szczytu głowy kości udowej w kierunku szyjki kości udowej, od brzegu do środka próbki.
Wyniki badań
Figura 6.2.1. Obraz z badania densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 30).
Tabela 6.2.1. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 30).
Region Powierzchnia (cm2) BMC (g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
1m1 17,08 4,61 0,27 -8 -8 1m1A 0,36 0,18 0,503 -5,5 -5,5 1m1B 0,23 0,05 0,201 -8,6 -8,6 1m2 26,53 6,07 0,229 -7,9 -7,9 1m2A 0,61 0,07 0,117 -8,1 -8,1 1m2B 0,73 0,29 0,399 -6,3 -6,3 1m3 33,04 8,09 0,245 -7,7 -7,7 1m3A 0,62 0,27 0,437 -6,1 -6,1 1m3B 0,77 0,07 0,088 -9,6 -9,6 1m4 20,69 5,21 0,252 -6,9 -6,9 1m4A 0,56 0,08 0,14 -7,9 -7,9 1m4B 0,69 0,31 0,451 -5,8 -5,8
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Wyniki badań
Figura 6.2.2. Schemat rozmieszczenia osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 30). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej zaawansowanej osteoporozie.
6.2.2. Głowa kości udowej 45 – letniego mężczyzny
Absorpcjometria podwójnej energii promieniowania rentgenowskiego (DEXA) wskazuje na silnie zaawansowaną osteoporozę w każdym plastrze próbki 2m. Najniższe wartości wskaźnika T-score, wyliczone dla całej powierzchni plastrów, odnoszą się do plastra 2m1 (T-score = -7,6) oraz 2m2 (T-score = -7,6), natomiast najwyższy T-score = -6,3 dotyczy plastra 2m4. Gęstość mineralna kości (BMD), wyliczona dla całej powierzchni plastrów, mieści się w przedziale liczb od 0,272 g/cm2
(2m2) do 0,347 g/cm2 (2m3), natomiast zawartość mineralna (BMC) wynosi od 3,01 g (2m1) do 9,86 g (2m3) (Tab. 6.2.2).
Wyniki pomiarów densytometrycznych, dotyczące obszarów A i B plastrów badanej głowy kości udowej, wskazują na najbardziej zaawansowaną osteoporozę w regionie 2m2B, gdzie T-score = -9,7. Najwyższy wskaźnik T-score = -2,5 odnosi się do obszaru 2m2A. Gęstość mineralna kości (BMD) największa jest w regionie 2m2A i wynosi 0,736 g/cm2, a najmniejsza w obszarze 2m2B, gdzie BMD = 0,027 g/cm2. Zawartość mineralna kości (BMC) waha się od 0,04 g (2m1B, 2m2B) do 0,82 g (2m4B) (Tab. 6.2.2).
Wyniki badań
Figura 6.2.3. Obraz z badania densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 45).
Tabela 6.2.2. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 45).
Region Powierzchnia (cm2) BMC (g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
2m1 9,84 3,01 0,306 -7,6 -7,4 2m1A 0,47 0,33 0,707 -3,6 -3,4 2m1B 0,22 0,04 0,200 -8,6 -8,4 2m2 25,42 6,91 0,272 -7,6 -7,3 2m2A 0,60 0,44 0,736 -2,5 -2,3 2m2B 1,32 0,04 0,027 -9,7 -9,5 2m3 28,39 9,86 0,347 -6,8 -6,6 2m3A 1,19 0,72 0,606 -4,5 -4,3 2m3B 0,93 0,11 0,116 -9,4 -9,1 2m4 23,46 7,32 0,312 -6,3 -6,1 2m4A 1,57 0,46 0,292 -6,5 -6,3 2m4B 1,35 0,82 0,603 -4,5 -4,2
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Wyniki badań
Badanie densytometryczne wskazuje na zaawansowaną osteoporozę w całej głowie kości udowej. Przestrzenny model przedstawia rozmieszczenie zjawiska osteoporozy będącej w stadium silnego zaawansowania. Analizując stworzony schemat, można zauważyć, że choroba rozwija się głównie w plastrach znajdujących się bliżej szyjki kości udowej, w ich centralnej części (Fig. 6.2.4).
Figura 6.2.4. Schemat rozmieszczenia osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 45). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej zaawansowanej osteoporozie.
6.2.3. Głowa kości udowej 48 – letniego mężczyzny
Wyniki pomiarów densytometrycznych, odnoszące się do całych powierzchni plastrów badanej głowy kości udowej, wskazują na zaawansowaną osteoporozę. Świadczą o tym niskie wartości wskaźnika T-score, które mieszczą się w przedziale liczbowym od – 9,9 (3m1) do -7,4 (3m3). Najniższa gęstość mineralna kości notowana jest w plastrze 3m1 i wynosi 0,061 g/cm2, natomiast najwyższa BMD = 0,281 g/cm2
odnosi się do plastra 3m3. Zawartość mineralna kości (BMC) wyliczona dla całej powierzchni plastrów wynosi od 0,55 g (3m1) do 6,10 g (3m3) (Tab. 6.2.3).
Dodatkowo wykonane pomiary densytometryczne w obszarach o skrajnych wartościach gęstości mineralnej kości wskazują, że najbardziej zaawansowana osteoporoza
Wyniki badań
obejmuje obszar 3m3A, gdzie wskaźnik T-score = -8,3. Największą wartość wskaźnika T-score notuje się w regionie 3m2A (T-score = -5,6). Gęstość mineralna kości (BMD) waha się od 0,193 g/cm2
(3m3A) do 0,449 g/cm2 (3m3B), natomiast zawartość mineralna kości mieści się w przedziale od 0,10 g (3m3A) do 0,54 g (3m3B) (Tab. 6.2.3).
Obraz głowy kości udowej uzyskany podczas badania densytometrycznego (Fig. 6.2.5) umożliwił obserwację rozmieszczenia osteoporozy będącej w stadium silnego zaawansowania. Schemat pokazuje, że silnie zaawansowana osteoporoza dotyczy głównie szczytu głowy kości udowej. Zjawisko rozwija się przede wszystkim na brzegu plastra (Fig. 6.2.6).
Figura 6.2.5. Obraz z badania densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 48).
Tabela 6.2.3. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 48).
Region Powierzchnia (cm2) BMC(g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
3m1 8,98 0,55 0,061 -9,9 -9,5 3m2 18,38 4,18 0,227 -8,0 -7,7 3m2A 0,85 0,33 0,391 -5,6 -5,3 3m2B 0,51 0,11 0,208 -8,1 -7,8 3m3 21,69 6,10 0,281 -7,4 -7,1 3m3A 0,53 0,10 0,193 -8,3 -8,0 3m3B 1,21 0,54 0,449 -6,3 -6,0
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Wyniki badań
Figura 6.2.6. Schemat rozmieszczenia osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 48). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej zaawansowanej osteoporozie.
6.2.4. Głowa kości udowej 50 – letniego mężczyzny
Przeprowadzone badanie densytometryczne wskazuje na zaawansowaną osteoporozę badanej głowy kości udowej. Wskaźnik T-score, wyliczony dla całej powierzchni plastrów kości, mieści się w przedziale liczb od -8,7 do -6,1. Najniższy T-score = -8,7 dotyczy plastra 4m1, natomiast najwyższy T-score = -6,1 – plastra 4m4. Zawartość mineralna kości (BMC) mieści się w przedziale od 1,24 g (4m1) do 9,20 g (4m4). Gęstość mineralna kości (BMD) największa jest w plastrze 4m4 i wynosi 0,341 g/cm2, a najmniejsza w plastrze 4m1, gdzie BMD = 0,183 g/cm2 (Tab. 6.2.4).
Wyniki pomiarów densytometrycznych, odnoszące się do obszarów A i B plastrów badanej głowy kości udowej, wskazują na najbardziej zaawansowaną osteoporozę w regionie 4m2B, gdzie T-score = -9,9, natomiast najwyższy wskaźnik T-score = -4,6 dotyczy obszaru 4m2A. Gęstość mineralna kości (BMD) w badanych regionach waha się od 0,054 g/cm2 (4m2B) do 0,592 g/cm2 (4m2A), a zawartość mineralna kości (BMC) przyjmuje wartość od 0,02 g (4m1A) do 1,20 g (4m4B) (Tab. 6.2.4).
Schemat ilustrujący rozmieszczenie osteoporozy w badanym materiale wskazuje, że zjawisko silnie zaawansowanej osteoporozy występuje głównie na brzegu plastrów. W plastrze 4m2 i 4m3 choroba rozwija się w kierunku środka plastra (Fig. 6.2.8).
Wyniki badań
Figura 6.2.7. Obraz z badania densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 50).
Tabela 6.2.4. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 50).
Region Powierzchnia (cm2) BMC (g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
4m1 6,80 1,24 0,183 -8,7 -8,4 4m1A 0,25 0,02 0,059 -8,6 -8,3 4m1B 0,19 0,10 0,528 -5,1 -4,8 4m2 19,64 5,46 0,278 -7,5 -7,1 4m2A 0,66 0,39 0,592 -4,6 -4,3 4m2B 0,61 0,03 0,054 -9,9 -9,5 4m3 26,33 8,62 0,327 -7,0 -6,6 4m3A 3,79 0,26 0,070 -8,5 -8,2 4m3B 2,39 1,09 0,455 -5,8 -5,5 4m4 27,02 9,20 0,341 -6,1 -5,7 4m4A 1,14 0,10 0,087 -9,2 -8,9 4m4B 3,28 1,20 0,366 -7,1 -6,7
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Wyniki badań
Figura 6.2.8. Schemat rozmieszczenia osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 50). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej zaawansowanej osteoporozie.
6.2.5. Głowa kości udowej 56 – letniego mężczyzny
Przeprowadzone badanie densytometryczne wskazuje na zaawansowaną osteoporozę w każdym badanym plastrze. Wskaźnik T-score, który jest kryterium rozpoznawania osteoporozy został określony dla powierzchni całych plastrów i mieści się w przedziale od -8,5 (5m1) do -7,4 (5m4). Największe i najmniejsze wartości gęstości mineralnej kości (BMD) mają odpowiednio plastry: 5m2 (0,261 g/cm2
) i 5m4 (0,199 g/cm2). Uzyskane w trakcie badania densytometrycznego wyniki zawartości mineralnej kości (BMC) mieszczą się w przedziale od 2,77 g (5m1) do 6,47 g (5m2) (Tab. 6.2.5).
Dodatkowo wykonane pomiary densytometryczne w plastrach głowy kości udowej obejmują miejsca o największej i najmniejszej gęstości mineralnej kości. Najmniejsza wartość wskaźnika T-score obejmuje obszar 5m1B i wynosi -9,6, a najwyższa wartość T-score równa jest -5,1 i dotyczy regionu 5m2A. Zawartość mineralna kości (BMC) w analizowanych obszarach waha się od 0,04 g (5m4A) do 1,11 g (5m2A), a gęstość mineralna kości przyjmuje wartość od 0,067 g/cm2
(5m4A) do 0,447 g/cm2 (5m2A) (Tab. 6.2.5).
Wyniki badań
Figura 6.2.9. Obraz z badania densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 56).
Tabela 6.2.5. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 56).
Region Powierzchnia (cm2) BMC (g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
5m1 13,39 2,77 0,207 -8,5 -8,0 5m1A 1,40 0,61 0,432 -6,1 -5,6 5m1B 1,12 0,10 0,088 -9,6 -9,1 5m2 24,8 6,47 0,261 -7,7 -7,1 5m2A 2,49 1,11 0,447 -5,1 -4,6 5m2B 2,64 0,22 0,083 -9,2 -8,7 5m3 28,39 5,44 0,192 -8,2 -7,7 5m3A 2,33 0,78 0,336 -7,0 -6,4 5m3B 1,85 0,18 0,095 -9,5 9,0 5m4 29,57 5,90 0,199 -7,4 -6,9 5m4A 0,59 0,04 0,067 -8,6 -8,1 5m4B 1,15 0,43 0,377 -6,5 -6,0
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Wyniki badań
Obraz badanej próbki, uzyskany podczas badania densytometrycznego (Fig. 6.2.9), umożliwił stworzenie przestrzennego modelu przedstawiającego rozmieszczenie osteoporozy w badanej głowie kości udowej. Zjawisko najsilniej zaawansowanej osteoporozy można obserwować głównie na brzegach plastrów. Ponadto schemat pozwala zauważyć, że choroba rozwija się w kierunku środka plastra (Fig. 6.2.10).
Figura 6.2.10. Schemat rozmieszczenia osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 56). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej zaawansowanej osteoporozie.
6.2.6. Głowa kości udowej 58 – letniego mężczyzny
Wyniki pomiarów densytometrycznych informują, że we wszystkich badanych plastrach głowy kości udowej występuje zaawansowana osteoporoza. Świadczą o tym niskie wartości wskaźnika T-score, które mieszczą się w przedziale od -8,3 (6m3, 6m4) do -6,6 (6m2). Pomiary zostały wyliczone dla całej powierzchni poszczególnych plastrów. Największą zawartością mineralną kości (BMC) charakteryzuje się plaster 6m2, gdzie BMC wynosi 7,60 g, natomiast najmniejszą zawartość mineralną kości wykazuje próbka 6m1, gdzie BMC = 3,74 g. BMD w badanej głowie kości udowej waha się od 0,185 g/cm2 (6m3) do 0,309 g/cm2 (6m5) (Tab. 6.2.6).
Wyniki badań
Wyniki pomiarów densytometrycznych w plastrach głowy kości udowej, dotyczące miejsc o największej i najmniejszej gęstości mineralnej kości, wskazują, że region 6m1B charakteryzuje się najsilniej zaawansowaną osteoporozą (T-score = -10,1). Wskaźnik T-score ma największą wartość w obszarze 6m2A i wynosi -4,9. BMD analizowanych obszarów mieści się w przedziale od 0,037 g/cm2
(6m1B) do 0,561 g/cm2 (6m5B), natomiast BMC od 0,03 g (6m1B) do 0,95 g (6m2A) (Tab. 6.2.6).
Figura 6.2.11. Obraz z badania
densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 58).
Wyniki badań
Tabela 6.2.6. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 58).
Region Powierzchnia (cm2) BMC (g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
6m1 15,63 3,74 0,239 -8,2 -7,6 6m1A 0,94 0,44 0,471 -5,7 -5,2 6m1B 0,73 0,03 0,037 -10,1 -9,5 6m2 26,61 7,60 0,286 -6,6 -6,0 6m2A 2,04 0,95 0,465 -4,9 -4,4 6m2B 2,07 0,53 0,255 -7,6 -7,0 6m3 31,80 5,90 0,185 -8,3 -7,7 6m3A 3,97 0,31 0,077 -9,3 -8,7 6m3B 1,68 0,69 0,414 -6,6 -6,0 6m4 29,33 5,56 0,190 -8,3 -7,7 6m4A 1,63 0,08 0,050 -8,7 -8,2 6m4B 0,96 0,44 0,453 -5,8 -5,2 6m5 14,86 4,59 0,309 -7,6 -7,0 6m5A 1,37 0,16 0,113 -9,0 -8,4 6m5B 1,57 0,88 0,561 -5,3 -4,7
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Figura 6.2.12. Schemat rozmieszczenia osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 58). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej zaawansowanej osteoporozie.
Wyniki badań
Przeprowadzone pomiary densytometryczne wskazują na zaawansowaną osteoporozę w całej głowie kości udowej. Przestrzenny model przedstawia rozmieszczenie zjawiska osteoporozy będącej w stadium silnego zaawansowania. Analizując stworzony schemat, można zauważyć, że choroba rozwija się głównie na brzegach poszczególnych plastrów i zajmuje coraz to większe powierzchnie w plastrach bliższych szyjce kości udowej (Fig. 6.2.12).
6.2.7. Głowa kości udowej 59 – letniego mężczyzny
Absorpcjometria podwójnej energii promieniowania rentgenowskiego (DEXA) wskazuje na silnie zaawansowaną osteoporozę w każdym badanym plastrze. Wartość wskaźnika T-score, wyliczonego dla całej powierzchni poszczególnych plastrów, waha się w przedziale liczbowym od -8,3 (7m1) do -7,5 (7m2). Największą zawartością mineralną charakteryzuje się próbka 7m2, gdzie BMC = 6,74 g, natomiast najniższa zawartość mineralna występuje w próbce 7m1 (BMC = 3,30 g). Pomiary gęstości mineralnej kości mieszczą się w przedziale od 0,211 g/cm2
(7m3) do 0,281 g/cm2 (7m2) (Tab. 6.2.7).
Dodatkowo wykonane pomiary densytometryczne w miejscach o skrajnych wartościach gęstości mineralnej kości wskazują, że najbardziej zaawansowana osteoporoza obejmuje obszar 7m3A, gdzie wskaźnik T-score = -9,1. Zmierzone w regionach A i B wartości BMD mieszczą się w przedziale od 0,103 g/cm2
(7m3A) do 0,460 g/cm2 (7m2B), natomiast BMC przyjmuje wartości od 0,05 g (7m3A) do 0,42 g (7m1B) (Tab. 6.2.7).
Tabela 6.2.7. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 59).
Region Powierzchnia (cm2) BMC (g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
7m1 14,17 3,30 0,233 -8,3 -7,7 7m1A 0,31 0,08 0,258 -6,8 -6,3 7m1B 0,94 0,42 0,450 -5,9 -5,2 7m2 23,99 6,74 0,281 -7,5 -6,9 7m2A 0,65 0,13 0,197 -8,2 -7,6 7m2B 0,81 0,37 0,460 -6,2 -5,6 7m3 28,48 6,02 0,211 -8,0 -7,4 7m3A 0,45 0,05 0,103 -9,1 -8,5 7m3B 0,50 0,19 0,383 -6,9 -6,3
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Wyniki badań
Figura 6.2.13. Obraz z badania densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 59).
Schemat ilustrujący rozmieszczenie osteoporozy w badanym materiale wskazuje, że zjawisko silnie zaawansowanej osteoporozy dotyczy głównie brzegów próbek i obejmuje większą powierzchnie w próbce znajdującej się bliżej szyjki kości udowej (7m3) (Fig. 6.2.14).
Figura 6.2.14. Schemat rozmieszczenia osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 59). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej
Wyniki badań
6.2.8. Głowa kości udowej 64 – letniego mężczyzny
Przeprowadzone badanie densytometryczne wskazuje na zaawansowaną osteoporozę w każdym badanym plastrze. Wskaźnik T-score, który jest kryterium rozpoznawania osteoporozy został określony dla powierzchni całych plastrów i mieści się w przedziale od -8,1 (8m4) do -6,6 (8m1). Największą zawartością mineralną charakteryzuje się próbka 8m2, gdzie BMC = 7,51 g, natomiast najniższa wartość BMC występuje w plastrze 8m1 i wynosi 3,99 g. Gęstość mineralna kości wyliczona dla całej powierzchni próbek mieści się w przedziale od 0,255 g/cm2
(8m4) do 0,340 g/cm2 (8m2) (Tab. 6.2.8).
Wyniki pomiarów densytometrycznych, odnoszące się do obszarów A i B plastrów badanej głowy kości udowej, wskazują, że najbardziej zaawansowana osteoporoza obejmuje region 8m4B, gdzie T-score = -10,0, natomiast najwyższy wskaźnik T-score = -4,0 dotyczy obszaru 8m1A. Gęstość mineralna kości (BMD) w badanych regionach waha się od 0,047 g/cm2
(8m4B) do 0,566 g/cm2 (8m1A), a zawartość mineralna kości (BMC) przyjmuje wartość od 0,03 g (8m4) do 0,82 g (8m2B) (Tab. 6.2.8).
Obraz badanej próbki, uzyskany podczas badania densytometrycznego (Fig. 6.2.15), umożliwił stworzenie przestrzennego modelu przedstawiającego rozmieszczenie osteoporozy w badanej głowie kości udowej. Schemat przedstawia, że zjawisko silnie zaawansowanej osteoporozy występuje na brzegach plastrów (8m1, 8m2) i rozwija się na coraz to większych powierzchniach w próbkach znajdujących się bliżej szyjki kości udowej (8m3, 8m4) (Fig. 6.2.16).
Wyniki badań
Figura 6.2.15. Obraz z badania densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 64).
Tabela 6.2.8. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 64).
Region Powierzchnia (cm2) BMC (g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
8m1 14,14 3,99 0,282 -6,6 -5,9 8m1A 0,71 0,40 0,566 -4,0 -3,4 8m1B 0,65 0,10 0,156 -8,5 -7,8 8m2 22,11 7,51 0,340 -6,9 -6,1 8m2A 1,82 0,29 0,160 -8,6 -7,8 8m2B 1,50 0,82 0,547 -5,4 -4,7 8m3 24,11 6,43 0,267 -7,6 -6,9 8m3A 1,15 0,15 0,128 -8,0 -7,3 8m3B 1,44 0,74 0,516 -5,3 -4,5 8m4 17,64 4,50 0,255 -8,1 -7,3 8m4A 1,10 0,56 0,513 -5,4 -4,6 8m4B 0,67 0,03 0,047 -10,0 -9,2
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Wyniki badań
Figura 6.2.16. Schemat rozmieszczenia osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 64). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej zaawansowanej osteoporozie.
6.2.9. Głowa kości udowej 68 – letniego mężczyzny
Przeprowadzone badanie densytometryczne wskazuje na zaawansowaną osteoporozę badanej głowy kości udowej. Wskaźnik T-score, wyliczony dla całej powierzchni poszczególnych plastrów kości, mieści się w przedziale liczb od -7,5 do -6,2. Najniższy T-score = -7,5 dotyczy plastra 9m1, natomiast najwyższy T-score = -6,2 – plastra 9m2. Uzyskane w trakcie badania densytometrycznego wyniki zawartości mineralnej kości (BMC) mieszczą się w przedziale od 4,69 g (9m1) do 8,29 g (9m2). Wyniki pomiarów gęstości mineralnej kości we wszystkich próbkach są zbliżone i wynoszą od 0,3 g/cm2
(9m3) do 0,33 g/cm2 (9m4, 9m5) (Tab. 6.2.9).
Wyniki pomiarów densytometrycznych w plastrach głowy kości udowej, dotyczące miejsc o największej i najmniejszej gęstości mineralnej kości, wskazują, że region 9m5B charakteryzuje się najsilniej zaawansowaną osteoporozą (T-score = -9,1. Wskaźnik T-score ma największą wartość w obszarze 9m3A i wynosi -4,9. BMD analizowanych obszarów mieści się w przedziale od 0,147 g/cm2
(9m5B) do 0,517 g/cm2 (9m1B), natomiast BMC wynosi od 0,10 g (9m2A) do 0,71 g (9m2B) (Tab. 6.2.9).
Wyniki badań
Przeprowadzone pomiary densytometryczne wskazują na zaawansowaną osteoporozę w całej głowie kości udowej. Przestrzenny model przedstawia rozmieszczenie najsilniej zaawansowanej osteoporozy. Analizując stworzony schemat, można zauważyć, że choroba rozwija się głównie na brzegach poszczególnych plastrów i zajmuje coraz to większe powierzchnie w plastrach bliższych szyjce kości udowej (Fig. 6.2.18).
Figura 6.2.17. Obraz z badania densytometrycznego plastrów głowy kości udowej (mężczyzna lat 68).
Wyniki badań
Tabela 6.2.9. Zestawienie wyników badania densytometrycznego plastrów głów kości
udowej (mężczyzna lat 68).
Region Powierzchnia (cm2) BMC (g) BMD (g/cm2) T-score Z-score
9m1 14,62 4,69 0,321 -7,5 -6,6 9m1A 0,58 0,12 0,212 -7,2 -6,5 9m1B 0,79 0,41 0,517 -5,2 -4,4 9m2 25,33 8,29 0,327 -6,2 -5,4 9m2A 0,43 0,10 0,238 -7,9 -7,0 9m2B 1,52 0,71 0,468 -6,2 -5,3 9m3 26,56 7,98 0,300 -7,2 -6,4 9m3A 0,93 0,43 0,465 -4,9 -4,2 9m3B 1,92 0,30 0,155 -8,5 -7,7 9m4 23,70 7,81 0,330 -7,0 -6,2 9m4A 1,91 0,49 0,254 -7,7 -6,9 9m4B 1,06 0,50 0,468 -6,2 -5,3 9m5 22,99 7,58 0,330 -7,4 -6,5 9m5A 3,19 0,66 0,207 -8,1 -7,3 9m5B 1,20 0,18 0,147 -9,1 -8,2
* BMC – zawartość mineralna kości * BMD – gęstość mineralna kości
Figura 6.2.18. Schemat rozmieszczenia
osteoporozy w głowie kości udowej (mężczyzna lat 68). Kolor zielony oznacza miejsca o najsilniej zaawansowanej osteoporozie.
Wyniki badań
6.3. Wyniki mikroskopii polaryzacyjnej
Mikroskop polaryzacyjny posłużył do obserwacji morfologii oraz wielkości beleczek kostnych i przestrzeni międzybeleczkowych. Szlify mikroskopowe zostały wykonane w wybranych miejscach, w których wcześniej były przeprowadzone badania densytometryczne (obszary A i B). Badaniom poddano wybrane 22 szlify mikroskopowe. Za pomocą programu komputerowego „AxioVision”, podczas obserwacji mikroskopowych została określona średnia grubość beleczek kostnych, jak również średnie wymiary przestrzeni międzybeleczkowej. Pomiary wykonywane były na siatce pomiarowej, w której odstępy między kolejnymi liniami zarówno pionowymi, jak i poziomymi wynosiły 3 mm. Ponadto przy użyciu programu komputerowego „Matlab” został obliczony procentowy udział beleczek kostnych oraz przestrzeni międzybeleczkowej w poszczególnych szlifach mikroskopowych.
6.3.1. Głowa kości udowej 30 – letniego mężczyzny
Szlify mikroskopowe zostały wykonane w regionie 1m3A oraz 1m3B. Obserwacje za pomocą mikroskopu polaryzacyjnego wskazują, że beleczki kostne i przestrzenie międzybeleczkowe mogą mieć różną wielkość. Średnie wymiary beleczek kostnych są większe w próbce 1m3A i wynoszą 0,47 mm, gdzie najcieńsza beleczka kostna ma wymiar 0,05 mm, a najgrubsza – 1,65 mm. Średnie wymiary przestrzeni międzybeleczkowej w tej próbce wynoszą 0,44 mm, natomiast w próbce 1m3B są większe – 0,57 mm. Próbka 1m3B charakteryzuje się większym udziałem procentowym przestrzeni międzybeleczkowej (60%) niż próbka 1m3A (53%). Natomiast procentowy udział beleczek kostnych w badanych szlifach mikroskopowych wynosi odpowiednio: dla próbki 1m3A 47%, dla próbki 1m3B 40%.
Tabela 6.3.1. Dane uzyskane podczas obserwacji szlifów mikroskopowych (mężczyzna lat
30).
Nr próbki 1m3A 1m3B
udział procentowy beleczek kostnych [%] 47 40
udział procentowy przestrzeni międzybeleczkowej [%] 53 60
średni wymiar beleczek kostnych [mm] 0,47 0,34
średni wymiar przestrzeni międzybeleczkowej [mm] 0,44 0,57
minimalny wymiar beleczek kostnych [mm] 0,05 0,03
minimalny wymiar przestrzenni międzybeleczkowej [mm] 0,02 0,08
maksymalny wymiar beleczek kostnych [mm] 1,65 1,64
Wyniki badań
Figura 6.3.1. Obraz z mikroskopu polaryzacyjnego. Próbka 1m3A.
Wyniki badań
6.3.2. Głowa kości udowej 45 - letniego mężczyzny
Szlif mikroskopowy został wykonany z obszaru 2m3A. Podczas obserwacji mikroskopowych został obliczony procentowy udział beleczek kostnych, który wynosi 63%. Analizując szlif mikroskopowy można zauważyć, że badany region charakteryzuje się małym rozrzedzeniem beleczek kostnych, a co za tym idzie małymi przestrzeniami międzybeleczkowymi. Średnie wymiary beleczek kostnych mają 0,58 mm, natomiast średnie wymiary przestrzeni międzybeleczkowej 0,29 mm.
Figura 6.3.3. Obraz z mikroskopu polaryzacyjnego. Próbka 2m3A.
Tabela 6.3.2. Dane uzyskane podczas obserwacji szlifów mikroskopowych (mężczyzna lat
45).
Nr próbki 2m3A
udział procentowy beleczek kostnych [%] 63
udział procentowy przestrzeni międzybeleczkowej [%] 27
średni wymiar beleczek kostnych [mm] 0,58
średni wymiar przestrzeni międzybeleczkowej [mm] 0,29
minimalny wymiar beleczek kostnych [mm] 0,05
minimalny wymiar przestrzenni międzybeleczkowej [mm] 0,05
maksymalny wymiar beleczek kostnych [mm] 2,26
Wyniki badań
6.3.3. Głowa kości udowej 48 - letniego mężczyzny
Szlify mikroskopowe zostały wykonane z obszaru 3m3A oraz 3m3B. Są to regiony głów kości udowej, w których badanie densytometryczne wskazało na zaawansowaną osteoporozę. Obszary te charakteryzują się skrajnymi wartościami gęstości mineralnej kości (BMD). Wyliczony procentowy udział beleczek kostnych dla obu szlifów jest następujący: próbka 3m3A – 26%, próbka 3m3B – 69%. Obserwując szlify mikroskopowe przy użyciu mikroskopu polaryzacyjnego, można zauważyć, że obie próbki różnią się wielkością beleczek kostnych oraz przestrzeni międzybeleczkowej. W szlifie 3m3A średnie wymiary beleczek kostnych są znacznie mniejsze niż w próbce 3m3B. Beleczki mają wielkość od 0,02 mm do 2,27 mm, podczas gdy w próbce 3m3B mają wielkość od 0,04 mm do 7,29 mm. Małe wymiary beleczek kostnych w szlifie 3m3A wpływają na większe rozmiary przestrzeni międzybeleczkowej. Procentowy udział przestrzeni międzybeleczkowej w tej próbce wynosi 74%, a jej wymiary mieszczą się w przedziale od 0,05 mm do 3,31 mm.
Wyniki badań
Figura 6.3.5. Obraz z mikroskopu polaryzacyjnego. Próbka 3m3B.
Tabela 6.3.3. Dane uzyskane podczas obserwacji szlifów mikroskopowych (mężczyzna lat
48).
Nr próbki 3m3A 3m3B
udział procentowy beleczek kostnych [%] 26 69
udział procentowy przestrzeni międzybeleczkowej [%] 74 31
średni wymiar beleczek kostnych [mm] 0,39 1,12
średni wymiar przestrzeni międzybeleczkowej [mm] 0,84 0,49
minimalny wymiar beleczek kostnych [mm] 0,02 0,04
minimalny wymiar przestrzenni międzybeleczkowej [mm] 0,03 0,05
maksymalny wymiar beleczek kostnych [mm] 2,27 7,29
maksymalny wymiar przestrzeni międzybeleczkowej [mm] 5,01 3,31
6.3.4. Głowa kości udowej 50 - letniego mężczyzny
Szlif mikroskopowy został wykonany w miejscu 4m3B, gdzie wcześniej zostało przeprowadzone badanie densytometryczne. Wymiary beleczek kostnych w tym regionie wahają się od 0,06 mm do 1,75 mm, natomiast wymiary przestrzeni miedzybeleczkowej od
Wyniki badań
0,04 mm do 3,64 mm. Udział procentowy beleczek kostnych w analizowanym szlifie mikroskopowym wynosi 46%, natomiast przestrzeni międzybeleczkowej 54%.
Figura 6.3.6. Obraz z mikroskopu polaryzacyjnego. Próbka 4m3B.
Tabela 6.3.4. Dane uzyskane podczas obserwacji szlifów mikroskopowych (mężczyzna lat
50).
Nr próbki 4m3B
udział procentowy beleczek kostnych [%] 46
udział procentowy przestrzeni międzybeleczkowej [%] 54
średni wymiar beleczek kostnych [mm] 0,43
średni wymiar przestrzeni międzybeleczkowej [mm] 0,77
minimalny wymiar beleczek kostnych [mm] 0,06
minimalny wymiar przestrzenni międzybeleczkowej [mm] 0,04
maksymalny wymiar beleczek kostnych [mm] 1,75
Wyniki badań
6.3.5. Głowa kości udowej 56 - letniego mężczyzny
Z próbki 5m wykonano sześć szlifów mikroskopowych. Obejmują one obszary w poszczególnych plastrach głowy kości udowej, w których badanie densytometryczne wskazywało na skrajne wartości gęstości mineralnej kości (obszary A i B). Analizując szlify mikroskopowe wykonane z plastra 5m2, można zauważyć, że udział procentowy beleczek kostnych w obszarze 5m2A jest znacznie większy niż w obszarze 5m2B. W próbce 5m2A beleczki kostne zajmują 53 % powierzchni szlifu, a w próbce 5m2B 17%. Średnie wymiary beleczek kostnych w analizowanych szlifach mieszczą się w przedziale od 0,23 mm (5m2B) do 0,40 mm (5m2A), a średni wymiar przestrzeni międzybeleczkowej waha się od 0,37 mm (5m2A) do 0,60 mm (5m2B). Z kolejnego plastra (5m3) również wykonano dwa szlify mikroskopowe, obejmujące miejsca, w których wcześniej przeprowadzono badanie densytometryczne. W regionie 5m3A udział procentowy beleczek kostnych wynosi 54%, podczas gdy w obszarze 5m3B 25%. Obserwując oba szlify przy użyciu mikroskopu polaryzacyjnego, można zauważyć, że próbki różnią się wielkością beleczek kostnych. Średnie wymiary beleczek kostnych mieszczą się w przedziale od 0,32