Wyniki bada%

Ocena subiektywna

W zestawieniu liczby poprawnie oddanych odpowiedzi przez studentów, za-uwa&y* mo&na, &e wszyscy studenci odpowiedzieli na komplet pyta zawartych w ankiecie. W pierwszej kolejno#ci studenci studiów stacjonarnych i niestacjo-narnych I i II stopnia odpowiadali na pytanie zwi%zane z subiektywn% ocen%

wiedzy ekonomicznej z zakresu Þ nansów, zarzadzania i ekonomii: Badani odpo-wiadali na pytanie: Jak ocenia Pan/i swoj# ogóln# wiedz$ z zakresu ekonomii?

Rysunek 3. Jak ocenia Pan/i swoj% ogóln% wiedz" z zakresu ekonomii?

(N 2017 = 320)

&ród"o: opracowanie w$asne

!'

W oparciu o uzyskane wyniki bada stwierdzono, &e studenci uwa&aj%, i& ich wiedza z zakresu ekonomii jest na poziomie „zdecydowanie ma$ym” i „ma$ym”

(za tym wska+nikami w roku 2016 opowiedzia$o si" 51,5%, a 2017 – 50,2%).

W dalszej kolejno#ci studenci okre#lili swój stan wiedzy na poziomie „#rednim”

i w roku 2016 – 43,3%, a w 2017 roku – 45,3%. Jak mo&na zauwa&y*, w badanym okresie zmniejsza$ si" odsetek badanych oceniaj%cych swoj% wiedz" ekonomiczn%

jako „zdecydowanie ma$%” i „ma$%”, na rzecz tych respondentów, którzy ocenia-j% ocenia-j% jako „#redni%”. Ponadto, w porównaniu z rokiem 2016, o 2% zmniejszy$a si" liczba osób oceniaj%cych swoj% wiedz" jako: „zdecydowanie du&%” i „du&%”, na rzecz studentów oceniaj%cych j% jako „#redni%”.

Kolejny etap bada , zwi%zany by$ z subiektywn% ocen% wiedzy ekonomicz-nej w wybranych przekrojach demograÞ cznych (miejsca zamieszkania i wieku), gdzie studenci odpowiadali na pytanie: Jak ocenia Pan/i swoj# ogóln# wiedz$

z zakresu ekonomii?

Analizuj%c dane z rysunku 3 widzimy, &e studenci gorzej oceniali stan swojej wiedzy b"d%c w wieku 20-21 lat i w przypadku zamieszka$ych na wsi. Ponadto, w porównaniu z rokiem 2016, o niespe$na 2,5% zmniejszy$a si" liczba ankieto-wanych oceniaj%cych swoj% wiedz" jako: „zdecydowanie du&%” i „du&%”, na rzecz respondentów oceniaj%cych j% jako „#redni%”. Studenci, którzy deklarowali, i& ich wiedza jest na poziomie #rednim – byli w wieku powy&ej 30 r.&. i 28-29 lat, za-mieszkuj%cy miasta od 100 do 500 tys. mieszka ców. W stosunku do roku 2016, w obu przypadkach, zmniejszy$a si" o blisko 3,5%, liczba badanych, oceniaj%cych swoj% wiedz" jako „zdecydowanie ma$%” i „ma$%” na rzecz studentów wskazu-j%cych j% jako „#redni%”. W tym miejscu, mo&na stwierdzi*, i& ci"&ko jest jedno-znacznie przes%dzi*, &e podawany przez studentów wiek mia$ istotny wp$yw na poziom udzielanej odpowiedzi, gdy& respondenci w ró&nym wieku rozpoczynaj%

studia, jak i prac", która tak&e jest +ród$em pozyskiwania wiedzy, jak te& #wiado-mo#ci ekonomicznej.

Kolejnym pytaniem zwi%zanym z subiektywn% ocen% wiedzy, by$o okre#lenie jej w poszczególnych obszarach: Jak ocenia Pan/i poziom swojej wiedzy zwi#-zanej z …? Maj%c na uwadze obszar, w którym studenci oceniaj% stan swojej wiedzy, najlepiej wypad$a umiej"tno#* zarz%dzania w$asnymi Þ nansami. Maj%c na uwadze rok 2017, praktycznie we wszystkich obszarach zmniejszy$ si" odse-tek studentów oceniaj%cych swoj% wiedz" jako „zdecydowanie du&%” i „du&%”.

Natomiast zwi"kszy$a si" grupa tych studentów, którzy oceniaj% swoj% wiedz"

jako „ma$%” i „zdecydowanie ma$%”.

Analizuj%c powy&sze pytanie, przy uwzgl"dnieniu stopnia, jak i rok studiów, mo&na stwierdzi*, i& etap studiów nie determinuje samooceny stanu wiedzy

ekono-!(

micznej studentów. Nieznacznie wy&szy poziom wiedzy deklarowali studenci I^o w porównaniu ze studentami II^o.

Na uwag" zas$uguje fakt, i& respondenci zaczynaj%cy proces studiowania, mieli wy&sz% #redni% samoocen" od studentów ko cz%cych edukacj" – studen-ci I^o – na poziomie 3,03%, natomiast studenci II^o – na poziomie 2,92% (przy N 2017 = 320). Nast"pnie prowadzono badania zwi%zane z poziomem wiedzy i umiej"tno#ci w#ród kobiet i m"&czyzn, odpowiadaj%c na pytanie: Jak ocenia Pan/i poziom swojej wiedzy zwi#zanej z …? Zarówno m"&czy+ni, jak i kobiety najni&ej ocenia$y swoj% wiedz" zwi%zan% z funkcjonowaniem banków komer-cyjnych, zwi%zan% z poj"ciem i istot% inß acji. W przewa&aj%cej liczbie obszarów kobiety ocenia$y swój poziom wiedzy ni&ej ni& m"&czy+ni. Najwi"ksza ró&nica w subiektywnym poziomie wiedzy mi"dzy kobietami a m"&czyznami

znajdowa-$a si" w obszarach: korzystania z lokat, funkcjonowania banków komercyjnych i depozytów oraz #wiadcze emerytalnych. Praktycznie we wszystkich obsza-rach istnieje ni&sza samoocena kobiet ni& m"&czyzn. Maj%c na uwadze wiek respondentów, to najwi"ksze braki wiedzy, niezale&nie od posiadanego wieku, dotycz%: poj"cia i istoty inß acji, ubezpiecze , strefy euro oraz #wiadcze eme-rytalnych. Najwi"ksze ró&nice w subiektywnej ocenie poziomu wiedzy mi"dzy najm$odsz% i najstarsz% grup% wiekow%, odnotowano w obszarach: #wiadczenia emerytalne i strefa euro.

Ocena obiektywna

Obiektywnej oceny stanu wiedzy ekonomicznej u studentów dokonano w oparciu o wyniki kwestionariusza, jak te& opracowanych wska+ników wiedzy ekonomicznej, zbudowanych na podstawie udzielanych odpowiedzi na konkretne pytania z zakresu zarz%dzania oraz zwi%zanych mi"dzy innymi ze znajomo#ci%

sektora bankowego, umiej"tno#ci% zarz%dzania w$asnym portfelem Þ nansowym, znajomo#ci% sektora ubezpieczeniowego, systemu emerytalnego, zagadnie zwi%zanych z bezrobociem i inß acj%, funkcjonowaniem strefy i waluty euro, za-sadami oszcz"dzania i inwestowania, korzystania z po&yczek, kredytów, operacji bezgotówkowych, oraz znajomo#ci systemu podatkowego.

Analiza testu wiedzy ekonomicznej, czyli odpowiedzi respondentów na kon-kretne pytania, wykaza$, &e wiedza studentów studiów stacjonarnych i niesta-cjonarnych I i II stopnia jest du&o lepsza, ni& ich subiektywna ocena. Wi"cej ni&

po$ow" poprawnych pyta udzieli$o ponad 42% badanych (zdecydowanie du&a, du&a), natomiast ponad 23,5% studentów udzieli$o odpowiedzi na poziomie

!)

#rednim. Mniej ni& 6 poprawnych odpowiedzi udzieli$o ponad 15% ankietowa-nych, co da$o „zdecydowanie ma$y” poziom wiedzy ekonomicznej. W porównaniu do bada przeprowadzonych w 2016 roku (te same pytania), odsetek studentów, których mo&na zakwaliÞ kowa* do grupy o wysokim, #rednim i niskim poziomie wiedzy ekonomicznej, nieznacznie si" zwi"kszy$, ale nie daje to istotnej ró&nicy statystycznej. Jednym z naj$atwiejszych pyta dla studentów okaza$o si" pytanie odnosz%ce si" do zarz%dzania w$asnymi zasobami Þ nansowymi. Zaledwie 49 re-spondentów zaznaczy$o b$"dn% odpowied+, co daje 15,3% ogó$u odpowiadaj%cych na to pytanie. W dalszej kolejno#ci, najmniejsze problemy sprawi$o pytanie zwi%-zane z bezrobociem i inß acj% – w obu przypadkach blisko 33,1% (106) studentów odpowiedzia$o prawid$owo. Najwi"cej problemów z odpowiedzi% mieli studenci na pytania dotycz%ce: funkcjonowania strefy i waluty euro (189 osoby – 59,1%),

#wiadcze emerytalnych (178 osoby – 55,6%), systemu podatkowego (165 osoby – 51,6%) oraz ubezpiecze gospodarczych (155 – 48,4%) ogó$u badanych studen-tów. W porównaniu do roku 2016, zwi"kszy$ si" odsetek osób, które odpowia-da$y poprawnie na prawie wszystkie pytania (dla czterech pyta , zmiany by$y istotne). Najwi"kszy wzrost (o blisko 27%) zanotowano dla pytania zwi%zanego z pieni%dzem elektronicznym. Nast"pnym etapem bada by$a ocena obiektyw-na poziomu wiedzy ekonomicznej studentów w wybranych przekrojach demo-graÞ cznych: miejsca zamieszkania i wieku. Na podstawie uzyskanych wyników, trudno jest jednoznacznie wskaza*, czy posiadany wiek mia$ wp$yw na poziom udzielanych odpowiedzi. Studenci w przedziale 24-27 lat (29,5%), najliczniej po-prawnie odpowiadali na zadane pytania, natomiast respondenci w wieku 20-21 lat (19,1%) – posiadali, wed$ug danych najni&szy poziom wiedzy ekonomicznej.

Wyniki osób w przedziale wiekowym 24-27 lat, które zamieszkuj% w du&ych mia-stach pokazuje, &e odpowiadali poprawnie na zadane pytania na poziomie 26,5%.

Ko cowym etapem bada by$o porównanie subiektywnej i obiektywnej oceny braków wiedzy ekonomicznej w#ród badanych studentów. Respondenci uwa&aj%, maj% najmniejsz% wiedz" zwi%zan% z poj"ciem i istot% bezrobocia, funkcjonowa-niem strefy i waluty euro oraz ze znajomo#ci% sektora bankowego. Natomiast, najs$abiej respondenci wykazali si" znajomo#ci% systemu podatkowego. Relatyw-nie badani s$abo radzili sobie z pytaniami zwi%zanymi z funkcjonowania insty-tucji Þ nansowych i para-Þ nansowych.

! Podsumowanie

W wyniku przeprowadzonych bada , zosta$ zrealizowany cel opracowania.

Przeprowadzona analiza poziomu wiedzy ekonomicznej u studentów uczelni wy&szych województwa #wi"tokrzyskiego umo&liwi$a weryÞ kacj" postawionej na wst"pie artyku$u hipotezy. !ledz%c powy&sze rozwa&ania, w porównaniu do roku 2016 – nie wyst%pi$y istotne zmiany w poziomie wiedzy ekonomicznej badanych studentów. Nadal, ponad po$owa studentów ma istotne braki w tym zakresie.

Ponadto stwierdzono, &e nie ma istotnej zale&no#ci pomi"dzy p$ci%, wiekiem, miejscem zamieszkania a posiadan% wiedz% ekonomiczn% respondentów, nieza-le&nie, czy studiuj% na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych pierwszego i drugiego stopnia.

BibliograÞ a

1. Ch$o -Domi czak A., Kawi ski M., Sta ko D., System oceny i prezentacji wyników inwestycyjnych kapita"owych systemów emerytalnych, Szko$a G$ówna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2013, s. 132.

2. Grzebieniak A., Zaufanie i reputacja Þ rm ubezpieczeniowych w ocenie klientów indy-widualnych, „Ekonomika i Organizacja Przedsi"biorstwa” Nr 12 (791), Warszawa, 2015, s. 46-55.

3. Iwanicz-Drozdowska M., Nowak K. A., Rola i znaczenie edukacji Þ nansowej, [w:]

M. Iwanicz-Drozdowska (red.), Edukacja i wiadomo % Þ nansowa. Do wiadczenia i perspektywy, OÞ cyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011, s. 16-17.

4. Jariwala H., Sharma M., Financial Literacy: A Call for an Attention, Conference on Inclusive & Sustainable Growth Role of Industry, Government and Society Confe-rence Proceedings 2011.

5. Laboul A., National Strategies for Financial Education, Columbia-OECD-World Bank, Conference on Financial Education, 31 October, Cartagena 2012, p. 11.

6. Lusardi A., Mitchell O. S., Planning and Þ nancial literacy: How do women fare?, American Economic Review 98, 2008, p. 413-417.

7. Pacholarz W.M., Poj$cie wiedzy w teorii ekonomii, „Ekonomika i Organizacja Przed-si"biorstwa”, Nr 8 (799) Warszawa 2016, s. 4-10.

8. Przybytniowski J.W., Edukacja ubezpieczeniowa i jej wp"yw na wiadomo % ubezpie-czeniow# (wybrane problemy), „Rozprawy ubezpieczeniowe” Nr 1(2), Rzecznik Ubez-pieczonych; Warszawa 2007, s. 111-118.

!!

9. Przybytniowski J.W., Pacholarz W.M., Knowledge management as a growth factor for the competitiveness of the insurance sector. Research your own, “International Journal of Recent ScientiÞ c Research”, Vol 6, Issue 10, 2015, p. 1-9.

10. Przybytniowski J.W., Wspó"czesne funkcje i mechanizmy transmisji mi$dzy sektorem ubezpieczeniowym a sfer# realn# gospodarki. Teoria i praktyka, CeDeWu, Warszawa 2016, s. 287.

11. The Importance of Financial Education, Policy Brief, OECD, July 2006, p. 1.

12. Verezubova T., Financial strategy of insurance companies, “Polish Journal of Manage-ment Studies” Vol. 11 (790), Warszawa 2015, s. 179-187.

13. Xu L., Zia B., Financial literacy around the world: an overview of the evidence with practical suggestions for the way forward, World Bank Policy Research Working Paper No. 6107, 2012, p.2.

NetograÞ a:

1. Improving Financial Literacy: Analysis of Issues and Policies, 2005, [In:] www.

oecd.org/Þ nance/Þ nancial-education/improvingÞ nancialliteracyanalysisoÞ ssuesand policies.htm,aktualizacja: 12.06.2017.

2. Messy F.A., OECD Financial Education Principles and Best Practices, OECD-IOPS Mena Workshop on Pension Regulation and Supervision, 2/3 February, www.iopsweb.

org/ principlesguidelines/ 4215 5019.pdf, 2009, s. 6, aktualizacja: 12.06.2017.

3. www.oecd.org/Þ nance/Þ nancial-education/improvingÞ nancialliteracyanalysisoÞ ssues-andpolicies.htm

!"