2. Charakterystyka i uwarunkowania środowiskowe
2.5 Mieszkalnictwo, zabudowa, budynki użyteczności publicznej, obiekty przemysłowe,
2.5.1 Zabudowa mieszkaniowa
Tabela 8. Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy (GUS).
rok budowy liczba mieszkań powierzchnia [m
2]
do 1918 79 4527
1918 - 1944 282 15447
1945 - 1970 612 44830
1971 - 1978 375 32849
1979 - 1988 347 37408
1989 - 2002 317 34417
2003 - 2013 216 28249,0
suma: 2228 197727,0
Tabela 9. Mieszkania oddane do użytku w latach 2003-2013 (GUS).
rok budowy liczba mieszkań powierzchnia [m
2]
2003 77 9299
2004 13 1532
2005 5 560
2006 8 1009
2007 23 2996
2008 19 2530
2009 13 2095
2010 10 1369
2011 14 2144
2012 18 2469
2013 16 2246
suma: 216 28249,0
33 Rysunek 5. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych – liczba (GUS).
Rysunek 6. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych – powierzchnia (GUS).
79
34
2.5.2 Struktura obiektów ogrzewanych na terenie gminy w podziale na rejony
oraz typy odbiorców
W poniższych tabelach podano dane na temat struktury obiektów ogrzewanych na terenie gminy.
Tabela 10. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Chodaczów Chodaczów
Liczba mieszkańców: 549
Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]
Budynki jednorodzinne 170 16150
Budynki wielorodzinne - -
Budynki użyteczności
publicznej 2 559
Placówki handlowo-usługowe 2 168
Placówki oświatowe 1 362
Zakłady przemysłowe 1 444
SUMA 176 17683
Tabela 11. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Grodzisko Dolne Grodzisko Dolne
Liczba mieszkańców: 3147
Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]
Budynki jednorodzinne 938 89110
Budynki wielorodzinne 2 539
Budynki użyteczności
publicznej 16 5608
Placówki handlowo-usługowe 26 4005
Placówki oświatowe 2 2393
Zakłady przemysłowe 2 1003
SUMA 986 102658
Tabela 12. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Grodzisko Górne Grodzisko Górne
Liczba mieszkańców: 2239
Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]
Budynki jednorodzinne 574 54530
Budynki wielorodzinne 1 171
Budynki użyteczności
publicznej 3 665
Placówki handlowo-usługowe 12 2101,88
Placówki oświatowe 1 1205
Zakłady przemysłowe 1 586
SUMA 592 59258,88
35 Tabela 13. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Laszczyny
Laszczyny
Liczba mieszkańców: 401
Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]
Budynki jednorodzinne 116 11020
Budynki wielorodzinne - -
Budynki użyteczności
publicznej 1 402
Placówki handlowo-usługowe 1 63
Placówki oświatowe 3 742
Zakłady przemysłowe - -
SUMA 121 12227
Tabela 14. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Opaleniska Opaleniska
Liczba mieszkańców: 284
Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]
Budynki jednorodzinne 98 9310
Budynki wielorodzinne - -
Budynki użyteczności
publicznej 1 87
Placówki handlowo-usługowe 2 111
Placówki oświatowe 1 863
Zakłady przemysłowe - -
SUMA 102 10371
Tabela 15. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Wólka Grodziska Wólka Grodziska
Liczba mieszkańców: 763
Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]
Budynki jednorodzinne 222 21090
Budynki wielorodzinne - -
Budynki użyteczności
publicznej 3 632
Placówki handlowo-usługowe 3 309
Placówki oświatowe 2 2202
Zakłady przemysłowe - -
SUMA 230 24233
36 Tabela 16. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Zmysłówka
Zmysłówka
Liczba mieszkańców: 595
Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]
Budynki jednorodzinne 256 24320
Budynki wielorodzinne - -
Budynki użyteczności
publicznej 2 469
Placówki handlowo-usługowe 10 1434
Placówki oświatowe 1 717
Zakłady przemysłowe 1 72
SUMA 270 27012
Tabela 17. Struktura obiektów ogrzewanych – Gmina Grodzisko Dolne sumarycznie Gmina Grodzisko Dolne
Liczba mieszkańców: 8243
Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]
Budynki jednorodzinne 2374 225530
Budynki wielorodzinne 3 710
Budynki użyteczności
publicznej 28 8422
Placówki handlowo-usługowe 56 8191,88
Placówki oświatowe 11 8484
Zakłady przemysłowe 5 2105
SUMA 2479 253442,88
2.5.3 Budynki użyteczności publicznej
Na terenie gminy użytkowanych jest 36 budynków użyteczności publicznej. Wszystkie posiadają ogrzewanie indywidualne oparte na kotłach gazowych (26 budynków), kotłach na olej opałowy (6 budynków) oraz kotły na paliwa stałe (3 budynki) i jeden wyposażony w piec elektryczny. Szczegółowe zestawienie budynków i rodzajów ogrzewania przedstawia poniższa tabela.
37 Tabela 18. Zestawienie budynków użyteczności publicznej gminy
Lp. Adres Zarządca, nazwa Liczba i typ
zamontowanych kotłów
Moc zainstalowana
Kotłowni [kW] Paliwo Roczne zużycie paliw Parametry pracy, sprawność [%]
1. Chodaczów
136 Urząd Gminy, OSP Chodaczów 1x Viessmann 29 Olej opałowy 1986dm3 90
2. Chodaczów
59a Urząd Gminy, Szkoła Podstawowa 1x Viessmann
Vitoplex 100 105 Olej opałowy 4500dm3 92
3. Chodaczów
112 Parafia Rzymsko-Katolicka 1x Junkers 25 Butla gazowa
propan 1000m3 98
4. Chodaczów 112a
Parafia Rzymsko-Katolicka
Plebania Dmuchawa 20 Butla gazowa
propan 200kg 100
5. Grodzisko
Dolne 125a Urząd Gminy 1x DeDietrich DTG
130-65 65 Gaz 6613m3 98
Urząd Gminy, OSP w Grodzisku
Dolnym 1x Vaillant 47 Gaz 1674m3 108
9. Grodzisko
Dolne 134 Urząd Gminy, GOPS 1x Immergas Mini
Nike 24 3 E 18 Gaz 689m3 89
10. Grodzisko
Dolne 354 Bank w Grodzisku Dolnym 1x Junkers Cerapur 16,9 Gaz 3601m3 109
11. Grodzisko Dolne 150
Urząd Gminy, ZS w Grodzisku Dolnym
2x Schafer DOMOMAX DXN
163
326 Gaz 15068m3 91,3
38
Kotłowni [kW] Paliwo Roczne zużycie paliw Parametry pracy, sprawność [%]
12. Grodzisko
Dolne 332 Urząd Gminy, Ośrodek Kultury 1x DeDietrich DTG
137ECO 36 Gaz 12973m3 90,2
13. Grodzisko
Dolne 280 Skarb Państwa, Komenda Policji 1x Termet Minimax
GCO-GT-21-03 24 Gaz 2267m3 91,5
14. Grodzisko
Dolne 248 Parafia Rzymsko- Katolicka
Wymiennik ciepłej
Dolne 278B Urząd Gminy, OSP Miasteczko 1x Fondital Caldaie
B 11BS 24,5 Gaz 789m3 90,6
18. Grodzisko
Nowe 273a Parafia Rzymsko-Katolicka 1x Kocioł robiony
ręcznie 200 Węglowy 10 ton -
39
Kotłowni [kW] Paliwo Roczne zużycie paliw Parametry pracy, sprawność [%]
20. Grodzisko
Nowe 274 Urząd Gminy, Budynek Wiejski 1x Vaillant VC PL
376/3-5 50 Gaz 2054 m3 109
Górne 503B Urząd Gminy, Dom Nauczyciela 1x DeDietrich DTG
111-7 NEZ 36 Gaz 4514 m3 97
23. Grodzisko
Górne 459B Urząd Gminy, OSP Grodzisko
Górne 1x Beretta B11BS 28 Gaz 805 m3 89,7
24. Grodzisko Górne 503
Urząd Gminy, ZS w Grodzisku Górnym
1x DeDietrich
C230-210 ECO 210 Gaz 7271 m3 97,6
25. Grodzisko
Górne Urząd Gminy, LKS Grodziszczanka 1x Ferroli pegasus
F2N512S 50 Gaz 6013m3 91
26. Laszczyny 75,75a
Urząd Gminy, Szkoła Podstawowa
+ OREW 1x Viessmann 105 Olej opałowy 9800litrów 90
27. Laszczyny 62 Urząd Gminy, OSP Laszczyny,
ŚDS 1x DeDietrich GT
Grodziska Parafia Rzymsko-Katolicka 1x Vaillant 36 Gaz 89 m3 108
40
Lp. Adres Zarządca, nazwa Liczba i typ
zamontowanych kotłów
Moc zainstalowana
Kotłowni [kW] Paliwo Roczne zużycie paliw Parametry pracy, sprawność [%]
30. Wólka Grodziska
Parafia Rzymsko-Katolicka
Plebania 1x Vaillant 29 Gaz 20m3 108
31. Wólka
Grodziska NZOZ 1x Viessmann
Trimatik 36 Gaz 1137m3 90
32. Opaleniska 82a Urząd Gminy, Szkoła Podstawowa
+ OSP 1x Remeha P 200 66 Olej opałowy 8000 dm3 109
33. Zmysłówka 89a Parafia Rzymsko-Katolicka Napromienniki
elektryczne 18 Energia
elektryczna 762 kWh -
34. Zmysłówka 89 Parafia Rzymsko-Katolicka
Plebania 1x SAS NWT 29 Węglowy 3 tony + 5m3 drewna 91
35. Zmysłówka 2 Urząd Gminy, Szkoła Podstawowa 1x DeDietrich
C230-170 ECO 166 Gaz 11549m3 97,5
36. Podlesie Urząd Gminy, ŚDS Podlesie WOLS HK-22 22 Olej opałowy 1788 dm3 105
41
3. Stan środowiska na terenie gminy 3.1 Klimat akustyczny
3.1.1 Stan wyjściowy
Hałas definiuje się jako wszystkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego oddziałujące na organizm ludzki. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.), podstawowe pojęcia z zakresu ochrony przed hałasem są następujące:
emisja - rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:
o substancje,
o energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne.
hałas - dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16.000 Hz,
poziom hałasu - równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB).
Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013r., poz. 1232 ze zm.).
W rozumieniu ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności na utrzymaniu poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, oraz zmniejszeniu poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
3.1.2 Źródła hałasu
Stan akustyczny gminy możemy ocenić na podstawie badań przeprowadzonych w środowisku, jak również na podstawie sygnałów kierowanych przez mieszkańców o uciążliwościach powodowanych hałasem. Źródła hałasu możemy podzielić w następujący sposób:
komunikacyjne,
przemysłowe i rolnicze,
pozostałe (prace remontowe, hałas lotniczy).
Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, jak i na zmniejszaniu poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
W związku ze stwierdzoną uciążliwością akustyczną hałasów komunikacyjnych Państwowy Zakład Higieny opracował skalę subiektywnej uciążliwości zewnętrznych tego rodzaju hałasów. Zgodnie z dokonaną klasyfikacją uciążliwość hałasów komunikacyjnych zależy od wartości poziomu równoważnego LAeq i wynosi odpowiednio:
42
Kryteria dopuszczalności hałasu drogowego określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U.
z 2014r., poz. 112). Dla rodzajów terenu, wyróżnionych ze względu na sposób zagospodarowania i pełnione funkcje (tj. tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny szpitali, szkoły, tereny rekreacyjno - wypoczynkowe i uzdrowiska), ustalono dopuszczalny równoważny poziom hałasu LAeqD w porze dziennej i LAeqN w porze nocnej. Podstawą określenia dopuszczalnej wartości poziomu równoważnego hałasu dla danego terenu jest zaklasyfikowanie go do określonej kategorii, o wyborze której decyduje sposób jego zagospodarowania. Dla hałasu drogowego, dopuszczalne wartości poziomów hałasu wynoszą w porze dziennej – w zależności od funkcji terenu – od 50 do 68 dB, w porze nocnej 45–60 dB.
Tabela 19. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu w odniesieniu do jednej doby
Przeznaczenie terenu
Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w dB dla dróg lub linii kolejowych*
pora dnia - przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom
pora nocy - przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom
a) Obszary A ochrony uzdrowiskowej
b) Tereny szpitali poza miastem
50 45
a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży c) Tereny domów opieki d) Tereny szpitali w miastach
61 56
43 Przeznaczenie terenu
Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w dB dla dróg lub linii kolejowych*
pora dnia - przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom
pora nocy - przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom
a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe poza miastem d) Tereny zabudowy zagrodowej
65 56
Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys.
mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych
68 60
* Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych.
W ostatnich latach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie przeprowadzał, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, badań środowiska akustycznego na terenie Gminy Grodzisko Dolne.
3.1.4 Hałas kolejowy
Pod pojęciem hałasu kolejowego rozumie się hałas powstający w wyniku eksploatacji linii kolejowych. Zagrożenie hałasem wynikające z eksploatacji szlaku kolejowego jest znacząco odczuwalne szczególnie w najbliższym otoczeniu torowisk. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa Przeworsk - Rozwadów. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie objął badaniami emisji hałasu komunikacyjnego omawianej linii kolejowej.
3.1.5 Hałas przemysłowy
Hałas przemysłowy powodowany jest eksploatacją instalacji lub urządzeń zawiązanych z prowadzoną działalnością przemysłową. Emisja zanieczyszczenia środowiska hałasem
44 regulowana jest w posiadanych przez podmioty gospodarcze zezwoleniach, dopuszczających określone poziomy hałasu odrębnie dla pory dziennej i nocnej. Uciążliwość hałasu emitowanego z obiektów przemysłowych zależy między innymi od ich ilości, czasu pracy czy odległości od terenów podlegających ochronie akustycznej. Na terenie gminy brak jest uciążliwych dla środowiska większych zakładów przemysłowych.
3.2 Promieniowanie elektromagnetyczne
Zagadnienia dotyczące ochrony ludzi i środowiska przed niekorzystnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych regulowane są przepisami dotyczącymi:
ochrony środowiska,
bezpieczeństwa i higieny pracy,
prawa budowlanego,
zagospodarowania przestrzennego,
przepisami sanitarnymi.
Jako promieniowanie niejonizujące określa się promieniowanie, którego energia oddziałująca na każde ciało materialne nie wywołuje w nim procesu jonizacji. Promieniowanie to związane jest ze zmianami pola elektromagnetycznego. Poniżej zestawiono potencjalne źródła omawianego promieniowani
urządzenia wytwarzające stałe pole elektryczne i magnetyczne,
urządzenia wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz, (stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia),
urządzenia wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości od 1 kHz do 300 GHz, (urządzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne),
inne źródła promieniowania z zakresu częstotliwości: 0 - 0,5 Hz, 0,5 - 50 Hz oraz 50-1000 Hz.
Zagadnienia dotyczące promieniowania niejonizującego są określone przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003r., Nr 192, poz. 1883).
Dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, rozporządzenie ustala odrębną wartość składowej elektrycznej pola w wysokości 7 V/m.
Dla pozostałych terenów, na których przebywanie ludzi jest dozwolone bez ograniczeń, rozporządzenie ustala wysokość składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz w wysokości 10 kV/m, natomiast składowej magnetycznej w wysokości 60 A/m. ponadto rozporządzenie określa:
dopuszczalne poziomy elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego,
metody kontroli dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych,
metody wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, jeżeli w środowisku występują pola elektromagnetyczne z różnych zakresów częstotliwości.
45 Na terenie gminy głównym źródłem promieniowania niejonizującego są linie przesyłowe energii elektrycznej (rozdział 4.2) oraz stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej.
W 2013 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie przeprowadził badania w ramach monitoringu pól elektromagnetycznych na terenie województwa podkarpackiego. Zostały one przeprowadzone w 45 punktach zlokalizowanych na jego obszarze. Uzyskane wyniki badań nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Najwyższe wartości zanotowano w Rzeszowie, gdzie wynosiły 1,52 V/m, przy wartości dopuszczalnej równej 7 V/m.
Rysunek 7. Pomiary poziomów pól elektromagnetycznych na terenie województwa podkarpackiego w roku 2013 (dane WIOŚ w Rzeszowie).
Na podstawie wyników badań można założyć, że również na terenie Gminy nie doszło do przekroczeń poziomów pól elektromagnetycznych. Pomimo tego niezbędny jest nadzór nad istniejącymi oraz potencjalnymi źródłami tego promieniowania.
46
3.3 Ochrona Przyrody
Gmina leży w graniach Zmysłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Znajduje się on w południowo-wschodniej części Płaskowyżu Kolbuszowskiego i obejmuje fragment doliny Wisłoka. Na terenie gminy Grodzisko Dolne zajmuje obszar o powierzchni 3 900 ha i obejmuje tereny rolnicze oraz obszary leśne. Na tarasach fluwioglacjalnych występują bory sosnowe i mieszane oraz torfowiska i łąki. W starorzeczach rosną łęgi olszowo-jesionowe i wierzbowo-topolowe, spotyka się także szuwary oczeretowo-trzcinowe i mannowe, ponadto pięlne łąki ostrożeniowe. Występujące tu gatunki chronione to: goździk piaskowy i pyszny, kruszczyk szerokolistny, widłaki, grążel żółty, grzybienie białe, podkolan biały, barwinek pospolity.
Krajobraz obszaru ma charakter rolniczy z płatami lasów.
Rysunek 8. Zmysłowski Obszar Chronionego Krajobrazu obejmujący swoim zasięgiem Gminę Grodzisko Dolne
Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl
Prawną ochroną przyrody w granicach gminy Grodzisko Dolne objęty jest rezerwat leśny
„Zmysłówka”. Został utworzony w 1953 r. na powierzchni 2,44 ha. Rezerwat leży na Płaskowyżu Kolbuszowskim na wysokości 215-225m n.p.m. Ochroną objęty jest fragment lasu mieszanego z udziałem modrzewia polskiego, o cechach zespołu naturalnego, w drzewostanie znajdują się liczne egzemplarze okazałych dębów, buków i modrzewi.
47
3.3.1 Pomniki Przyrody
Na terenie gminy występują następujące zarejestrowane pomniki przyrody:
7 modrzewi polskich wieku około 150 lat, w miejscowości ,,Zmysłówka”, utworzone w 1978 r.,
lipa wieku około 150 lat, w miejscowość Wólka Grodziska, pomnik utworzony w 1984r.,
lipa wieku ponad 100 lat, w miejscowość Wólka Grodziska, pomnik utworzony w 1984 r.
3.4 Zanieczyszczenie powietrza
3.4.1 Emisja z gospodarstw domowych
Głównymi źródłem tego rodzaju zanieczyszczeń powietrza jest:
spalanie paliwa stałego (węgiel, miał koksowy, koks),
spalanie odpadów w piecach indywidualnych gospodarstw domowych.
3.4.2 Niska emisja
W okresie zimowym wzrasta emisja pyłów i zanieczyszczeń spowodowanych spalaniem paliw stałych w kotłowniach indywidualnych i indywidualnych piecach centralnego ogrzewania.
Negatywny wpływ na jakość powietrza atmosferycznego mają lokalne kotłownie pracujące na potrzeby centralnego ogrzewania, a także małe przedsiębiorstwa spalające węgiel w celach grzewczych lub technologicznych. Brak urządzeń oczyszczania bądź odpylania gazów spalinowych powoduję, iż całość wytwarzanych zanieczyszczeń trafia do powietrza atmosferycznego. Niska sprawność i efektywność technologii spalania są poważnym źródłem emisji zanieczyszczeń. Co więcej, głównym paliwem w sektorze gospodarki komunalnej jest węgiel, często zawierający znaczne ilości siarki. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza zestawiono w poniższej tabeli.
Tabela 20. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza.
Zanieczyszczenia Źródło emisji
Pył ogółem spalanie paliw, unoszenie pyłu w powietrzu;
SO2 (dwutlenek siarki) spalanie paliw zawierających siarkę;
NO (tlenek azotu) spalanie paliw;
NO2 (dwutlenek azotu) spalanie paliw, procesy technologiczne;
NOx (suma tlenków azotu) sumaryczna emisja tlenków azotu;
CO (tlenek węgla) produkt niepełnego spalania;
O3 (ozon) powstaje naturalnie oraz z innych zanieczyszczeń będących utleniaczami;
Źródło: opracowanie własne
3.4.3 Emisja komunikacyjna
Negatywne oddziaływanie na środowisko niesie ze sobą emisja komunikacyjna, która najbardziej odczuwalna jest w pobliżu dróg charakteryzujących się dużym natężeniem ruchu kołowego. W przypadku gminy są to głównie drogi powiatowe, gminne i wewnętrzne.
48 Głównymi zanieczyszczeniami emitowanymi w związku z ruchem samochodowym są:
tlenek i dwutlenek węgla,
węglowodory,
tlenki azotu,
pyły zawierające metale ciężkie,
pyły ze ścierania się nawierzchni dróg i opon samochodowych.
Dla stanu powietrza atmosferycznego istotne znaczenie ma emisja NOx oraz metali ciężkich.
Duże znaczenie ma również tzw. Emisja wtórna z powierzchni dróg, która zależy w dużej mierze od warunków meteorologicznych. Komunikacja jest również źródłem emisji benzenu, benzo(a)piranu, toluenu i ksylenu. Na wielkość tych zanieczyszczeń wpływa stan techniczny samochodów, stopień zużycia substancji katalitycznych oraz jakość stosowanych paliw.
Gwałtowny rozwój transportu, przejawiający się wzrostem ilości samochodów na drogach oraz aktualny stan infrastruktury dróg spowodował, iż transport może być uciążliwy dla środowiska naturalnego.
W przypadku substancji toksycznych emitowanych przez silniki pojazdów do atmosfery, źródła te trudno zinwentaryzować pod kątem emisji zanieczyszczeń, gdyż zwykle nie ma dla nich materiałów sprawozdawczych. Na podstawie znanych wartości średniego składu paliwa, szacowany przeciętny skład spalin silnikowych jest następujący:
Tabela 21. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo).2
Składnik Silniki benzynowe Silniki wysokoprężne Uwagi
Azot 24 – 77 76 – 78 nietoksyczny
Źródło: J. Jakubowski „Motoryzacja o środowisko”.
Na skutek powszechnej elektryfikacji, emisje do powietrza związane z ruchem kolejowym mają znaczenie marginalne. Należą do nich jedynie emisje zanieczyszczeń pyłowych związanych z ruchem pociągów, oraz niewielkie emisje z lokomotyw spalinowych używanych głownie na bocznicach kolejowych.
3.4.4 Emisja niezorganizowana
Do tej kategorii zaliczane są inne nie wymienione źródła emisji. Znaczenie w tej kategorii ma emisja pochodząca z zlokalizowanej na terenie gminy oczyszczalni ścieków . Do pozostałych źródeł emisji można zaliczyć np. wypalanie traw, emisję lotnych związków organicznych związanych z lakierowaniem.
2 Wg J. Jakubowski - „Motoryzacja a środowisko”.
49
3.4.5 Jakość powietrza
Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013 poz. 1232 z poźn. zm.), Państwowy Monitoring Środowiska stanowi systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Podstawowym celem monitoringu jakości powietrza jest uzyskanie informacji o poziomach stężeń substancji w otaczającym powietrzu oraz wyników ocen jakości powietrza. W celu oceny jakości powietrza na terenie województwa podkarpackiego wyznaczono 2 strefy:
strefę miasto Rzeszów (obejmująca miasto Rzeszów),
strefę podkarpacka (obejmująca pozostały teren województwa).
Gmina Grodzisko Dolne zlokalizowana jest w obrębie strefy podkarpackiej.
Rysunek 9. Podział województwa podkarpackiego na strefy ochrony powietrza.
Źródło: WIOŚ w Rzeszowie.
50 Ocenę jakości powietrza prowadzono w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych punktach pomiarowych monitoringu środowiska. W przypadku braku pomiarów poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w wymienionych powyżej stałych punktach monitoringu, do oceny jakości powietrza wykorzystywano stacje badań manualnych.
Badana obejmowały następujące zanieczyszczenia:
Wyniki klasyfikacji stref jakości powietrza wynikające z „Rocznej oceny jakości powietrza w wojewódzkie podkarpackim – Raport za rok 2013” z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzkiego oraz ochrony roślin, przedstawiono w poniższych tabelach.
Wyniki odnoszą się do roku 2013 i są to najbardziej aktualne dane dostępne w chwili opracowania niniejszego dokumentu.
Kryterium ochrony zdrowia
Dwutlenek siarki
Badania dwutlenku siarki w 2013 r. na terenie strefy podkarpackiej wykazały, że stężenia tego zanieczyszczenia występowały poniżej obowiązujących poziomów stężeń dopuszczalnych.
Tabela 22. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla dwutlenku siarki z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r.
Nazwa strefy Kod strefy
Symbol klasy dla obszaru strefy dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń
źródło: Roczna ocena jakości powietrza w wojewódzkie podkarpackim - Raport za rok 2013. WIOŚ Rzeszów.
51 Dwutlenek azotu
Badania dwutlenku azotu w 2013 r. na terenie strefy podkarpackiej wykazały, że stężenia tego zanieczyszczenia występowały poniżej obowiązujących poziomów stężeń dopuszczalnych.
Tabela 23. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla dwutlenku azotu z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r.
Nazwa strefy Kod strefy
Symbol klasy dla obszaru strefy dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń
źródło: Roczna ocena jakości powietrza w wojewódzkie podkarpackim - Raport za rok 2013. WIOŚ Rzeszów.
Tlenek węgla
Na terenie strefy podkarpackiej nie odnotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężenia tlenku węgla w powietrzu.
Tabela 24. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla tlenku węgla z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r.
Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla
tlenku węgla w strefie
strefa podkarpacka PL1802 A
źródło: Roczna ocena jakości powietrza w wojewódzkie podkarpackim - Raport za rok 2013. WIOŚ Rzeszów.
Ozon
Na terenie strefy podkarpackiej nie odnotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężenia ozonu w powietrzu.
Tabela 25. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla ozonu z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r.
Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla
ozonu w strefie
strefa podkarpacka PL1802 A
źródło: Roczna ocena jakości powietrza w wojewódzkie podkarpackim - Raport za rok 2013. WIOŚ Rzeszów.
52 Pył PM10
Badania pyłu zawieszonego PM10 wykonane na terenie strefy podkarpackiej wykazały, że warunki dopuszczalnych stężeń zostały przekroczone.
Tabela 26. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla pyłu PM10 z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r.
Tabela 26. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla pyłu PM10 z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r.