Projekt Założeń do Planu Zaopatrzenia w Ciepło, Energię Elektryczną i Paliwa Gazowe dla Gminy Grodzisko Dolne na lata

(1)

1

Projekt Założeń do Planu Zaopatrzenia

w Ciepło, Energię Elektryczną i Paliwa Gazowe dla Gminy Grodzisko Dolne

na lata 2015-2029

Opracował:

Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja

Grodzisko Dolne 2015

(2)

2

Spis treści

1. Wprowadzenie ...7

1.1 Podstawa prawna ...7

1.2 Zakres opracowania ...7

1.3 Odniesienie do innych dokumentów i planów ...7

1.3.1 Dokumenty szczebla międzynarodowego stanowiące podstawę działań na rzecz ochrony powietrza: ... 7

1.3.2 Dokumenty szczebla wspólnotowego: ... 8

1.3.3 Dokumenty na szczeblu krajowym: ... 8

1.3.4 Dokumenty na szczeblu wojewódzkim: ... 8

1.4 Powiązania Projektu z dokumentami strategicznymi ...9

1.4.1 Pakiet klimatyczno-energetyczny ... 9

1.4.2 Ramowa Dyrektywa Wodna ... 9

1.4.3 Polityka Ekologiczna Państwa ... 10

1.4.4 Polityka Energetyczna ... 10

1.4.5 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego ... 12

1.4.6 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leżajskiego ... 16

1.4.7 Program Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej ... 21

2. Charakterystyka i uwarunkowania środowiskowe ... 22

2.1 Położenie ... 22

2.2 Warunki klimatyczne ... 23

2.3 Demografia gminy ... 23

2.3.1 Ludność ... 23

2.3.2 Sytuacja społeczno-gospodarcza ... 24

2.3.3 Prognoza liczby ludności ... 26

2.3.4 Bezrobocie na terenie gminy ... 27

2.4 Gospodarka i rolnictwo ... 29

2.4.1 Podmioty gospodarki narodowej ... 29

2.4.2 Rolnictwo ... 29

2.5 Mieszkalnictwo, zabudowa, budynki użyteczności publicznej, obiekty przemysłowe, handel usługi ... 32

2.5.1 Zabudowa mieszkaniowa ... 32

2.5.2 Struktura obiektów ogrzewanych na terenie gminy w podziale na rejony oraz typy odbiorców 34 2.5.3 Budynki użyteczności publicznej ... 36

3. Stan środowiska na terenie gminy ... 41

3.1 Klimat akustyczny ... 41

3.1.1 Stan wyjściowy ... 41

3.1.2 Źródła hałasu ... 41

3.1.3 Hałas drogowy ... 42

3.1.4 Hałas kolejowy ... 43

3.1.5 Hałas przemysłowy ... 43

3.2 Promieniowanie elektromagnetyczne ... 44

3.3 Ochrona Przyrody... 46

(3)

3

3.3.1 Pomniki Przyrody ... 47

3.4 Zanieczyszczenie powietrza ... 47

3.4.1 Emisja z gospodarstw domowych ... 47

3.4.2 Niska emisja ... 47

3.4.3 Emisja komunikacyjna ... 47

3.4.4 Emisja niezorganizowana ... 48

3.4.5 Jakość powietrza ... 49

3.4.6 Program Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej ... 57

3.4.7 Zagrożenia ... 58

4. Charakterystyka systemów zaopatrzenia w energię ... 59

4.1 Systemy ciepłownicze ... 59

4.2 Systemy elektroenergetyczne ... 59

4.2.1 Ogólna charakterystyka systemu elektroenergetycznego ... 59

4.3 Systemy gazownicze ... 61

4.3.1 Ogólna charakterystyka systemu gazowniczego ... 61

5. Działania racjonalizujące gospodarkę energią... 63

5.1 Racjonalizacja użytkowania ciepła ... 63

5.2 Racjonalizacja użytkowania paliwa gazowego ... 64

5.3 Racjonalizacja użytkowania energii elektrycznej ... 64

6. Zakres współpracy z gminami ościennymi ... 64

7. Możliwość wykorzystania istniejących rezerw energetycznych ... 65

7.1 Odnawialne źródła energii ... 65

7.1.1 Biomasa i biogaz ... 68

7.1.2 Energia wiatru ... 69

7.1.3 Spalarnia odpadów ... 71

7.1.4 Energia geotermalna ... 71

7.1.5 Energia słońca ... 73

7.1.6 Energia cieków wód powierzchniowych ... 75

7.1.7 Energia w skojarzeniu ... 76

8. Bilans zaopatrzenia oraz prognoza zapotrzebowania na ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną. Warianty zaopatrzenia gminy do roku 2029 ... 76

8.1 Prognoza zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do roku 2029 76 9. Plan działań ... 81

9.1 Zakres działań dla systemu zaopatrzenia w ciepło ... 81

9.2 Zakres działań dla systemu zaopatrzenia w paliwa gazowe ... 81

9.3 Zakres działań dla systemu zaopatrzenia w energię elektryczną ... 82

10. Finansowanie inwestycji ... 82

10.1 Potencjalne źródła finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych ... 82

10.2 Fundusze krajowe ... 82

10.3 Fundusze Unii Europejskiej ... 85

11. Podsumowanie ... 88

(4)

4

Spis rysunków

Rysunek. 1. Położenie Gminy na tle powiatu leżajskiego. ... 22

Rysunek 2. Tendencja zmian liczby ludności gminy w latach 2004-2013 z uwzględnieniem płci. ... 24

Rysunek 3.Liczba ludności gminy według grup zdolności do pracy. ... 26

Rysunek 4. Prognoza liczby ludności dla Gminy Grodzisko Dolne do roku 229 według GUS. 27 Rysunek 5. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych – liczba (GUS). ... 33

Rysunek 6. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych – powierzchnia (GUS). ... 33

Rysunek 7. Pomiary poziomów pól elektromagnetycznych na terenie województwa podkarpackiego w roku 2013 (dane WIOŚ w Rzeszowie). ... 45

Rysunek 8. Zmysłowski Obszar Chronionego Krajobrazu obejmujący swoim zasięgiem Gminę Grodzisko Dolne ... 46

Rysunek 9. Podział województwa podkarpackiego na strefy ochrony powietrza. ... 49

Rysunek 10. Procentowy udział energii ze źródeł odnawialnych w pozyskaniu energii pierwotnej ogółem w latach 2008 – 2013 ... 65

Rysunek 11. Procentowy udział poszczególnych nośników energii odnawialnej w łącznym pozyskaniu energii z OZE w roku 2013 ... 66

Rysunek 12. Udział poszczególnych źródeł OZE w łącznym pozyskaniu energii w latach 2008- 2013 ... 66

Rysunek 13. Strefy energetyczne warunków wiatrowych , źródło: imgw.pl ... 70

Rysunek 14. Mapa temperatury na głębokości 2000 metrów pod powierzchnią terenu, źródło: Szewczyk 2010, Państwowy Instytut Geologiczny ... 72

Rysunek 15. Średni czas nasłonecznienia w ciągu roku na terenie Polski, źródło: imgw.pl .... 73

Rysunek 16. Mapa nasłonecznienia Polski, źródło: cire.pl ... 74

Rysunek 17. Prognozowana zmiana zużycia ciepła do roku 2029. ... 78

Rysunek 18. Prognozowana zmiana zużycia paliwa gazowego do roku 2029. ... 79

Rysunek 19. Prognozowana zmiana zużycia energii elektrycznej do roku 2029. ... 80

Spis tabel

Tabela 1. Liczba ludności gminy w latach 2004-2013 (GUS). ... 23

Tabela 2. Wskaźniki społeczno-gospodarcze w Gminie Grodzisko Dolne (GUS). ... 25

Tabela 3. Bezrobotni rejestrowani w latach 2004 – 2013 wg płci. ... 28

Tabela 4. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach 2004 – 2013 wg płci. ... 28

Tabela 5. Podmioty gospodarcze wg rejestru REGON w latach 2004-2013. ... 29

Tabela 6. Użytkowanie gruntów na terenie gminy. ... 30

Tabela 7. Powierzchnie zasiewów w roku 2010 ... 31

Tabela 8. Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy (GUS). ... 32

Tabela 9. Mieszkania oddane do użytku w latach 2003-2013 (GUS). ... 32

Tabela 10. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Chodaczów ... 34

Tabela 11. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Grodzisko Dolne ... 34

Tabela 12. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Grodzisko Górne ... 34

Tabela 13. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Laszczyny ... 35

Tabela 14. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Opaleniska ... 35

(5)

5

Tabela 15. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Wólka Grodziska ... 35

Tabela 16. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Zmysłówka ... 36

Tabela 17. Struktura obiektów ogrzewanych – Gmina Grodzisko Dolne sumarycznie ... 36

Tabela 18. Zestawienie budynków użyteczności publicznej gminy... 37

Tabela 19. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu w odniesieniu do jednej doby ... 42

Tabela 20. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza. ... 47

Tabela 21. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo). ... 48

Tabela 22. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla dwutlenku siarki z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r. ... 50

Tabela 23. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla dwutlenku azotu z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r. ... 51

Tabela 24. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla tlenku węgla z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r. ... 51

Tabela 25. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla ozonu z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r. ... 51

Tabela 26. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla pyłu PM10 z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r. ... 52

Tabela 27. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla ołowiu w pyle zawieszonym PM10 z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r. ... 52

Tabela 28. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla benzenu z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r. ... 52

Tabela 29. Poziom stężenia arsenu w pyle zawieszonym PM10 w powietrzu w województwie podkarpackim z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia (w odniesieniu do poziomu docelowego) – 2013 r. ... 53

Tabela 30. Poziom stężenia kadmu w pyle zawieszonym PM10 w powietrzu w województwie podkarpackim z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia (w odniesieniu do poziomu docelowego) – 2013 r. ... 53

Tabela 31. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla niklu w pyle zawieszonym PM10 z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013r. ... 54

Tabela 32. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla benzo(a)pirenu z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia – 2013 r. ... 54

Tabela 33. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla pyłu zawieszonego PM2,5 z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia (w odniesieniu do poziomu docelowego) – 2013 r. ... 54

Tabela 34. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla dwutlenku siarki z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin – 2013 r. ... 55

Tabela 35. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla dwutlenku azotu z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin – 2013 r. ... 55

Tabela 36. Klasyfikacja stref jakości powietrza w województwie podkarpackim dla ozonu z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin – 2013 r. ... 55

Tabela 37. Wynikowe klasy strefy podkarpackiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2013 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia. ... 57

Tabela 38. Wynikowe klasy strefy podkarpackiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2013 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin. ... 57

(6)

6 Tabela 39. Elementy infrastruktury energetycznej na terenie gminy. ... 59 Tabela 40. Linie średniego napięcia na terenie gminy ... 60 Tabela 41. Podstawowe dane nt. sieci gazowej na terenie gminy (stan na dzień 31.12.2014r.) ... 61 Tabela 42. Charakterystyka doprowadzanego gazu. ... 62 Tabela 43. Prognoza zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do roku 2029. ... 77

(7)

7

1. Wprowadzenie

Planowanie w zakresie racjonalnego gospodarowania energią jest jednym z obowiązków gmin wynikających z zapisów ustawy Prawo Energetyczne. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata.

Głównym celem sporządzania gminnych projektów założeń jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz zaopatrzenie w energię odbiorców przy możliwie najniższych kosztach oraz ograniczenie wpływu gospodarki energetycznej na środowisko naturalne.

1.1 Podstawa prawna

Podstawę prawną dla Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Grodzisko Dolne stanowi art. 19 ust. 3 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. (Dz.U. z 2012r., poz. 1059 ze zm.). Projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. Rada gminy uchwala założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeżenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłożenia projektu założeń do publicznego wglądu.

1.2 Zakres opracowania

Projekt założeń określa:

 ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe;

 przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych;

 możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych;

 możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej;

 oraz zakres współpracy z innymi gminami;

1.3 Odniesienie do innych dokumentów i planów

1.3.1 Dokumenty szczebla międzynarodowego stanowiące podstawę działań na rzecz ochrony powietrza:

 Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym – 1991,

 Konwencja w sprawie transgranicznego przemieszczania zanieczyszczeń na dalekie odległości - 1979,

 Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości, w sprawie dalszego ograniczenia emisji siarki - 1979,

 Konwencja w sprawie zmian klimatu - Kyoto 1997,

 Konwencja Wiedeńską o ochronie warstwy ozonowej - 1985,

(8)

8

 Konwencja z w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości, w sprawie zmniejszania emisji tlenków azotu lub ich transgranicznych strumieni - 1979,

 Protokół Montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową - 1987,

 Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Nowy Jork – 1992.

1.3.2 Dokumenty szczebla wspólnotowego:

 Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne,

 Rozporządzenie Rady 1210/90/EWG z dnia 7 maja 1990 r. w sprawie utworzenia Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska oraz sieci informacji i obserwacji środowiska,

 Dyrektywa Rady 90/313/EWG z dnia 7 czerwca 1990 r. w sprawie swobodnego dostępu do informacji o środowisku,

 Rozporządzenie Rady 1836/93/EWG z dnia 29 czerwca 1993 r. w sprawie dobrowolnego uczestnictwa firm przemysłowych w systemie zarządzania ochroną środowiska i przeglądów ekologicznych,

 Dyrektywa 96/62/EU z dnia 27 września 1996 r. w sprawie jakości powietrza,

 Dyrektywa 96/61/EC z 24 września 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń,

 Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r.

 w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.

 Pakiet klimatyczno-energetyczny z 12 grudnia 2008r.

 Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r.

1.3.3 Dokumenty na szczeblu krajowym:

 Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej

 Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016,

 Polityka Energetyczna Polski do roku 2030,

 Polityka Klimatyczna Polski do roku 2020,

 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, perspektywa do 2020r.

1.3.4 Dokumenty na szczeblu wojewódzkim:

 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019,

 Strategia Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020,

 Program Ochrony Powietrza dla Strefy Podkarpackiej.

(9)

9

1.4 Powiązania Projektu z dokumentami strategicznymi

Poniżej przedstawiono cele i priorytety środowiskowe wynikające z nadrzędnych dokumentów istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska na terenie Gminy Grodzisko Dolne na podstawie których zostały wyznaczone cele i strategia ich realizacji w „Projekcie Założeń do Planu Zaopatrzenia w Ciepło, Energię Elektryczną i Paliwa Gazowe dla Gminy Grodzisko Dolne”.

1.4.1 Pakiet klimatyczno-energetyczny

Najistotniejsze i uwzględnione założenia pakietu klimatyczno-energetycznego to:

 redukcja emisji CO₂ o 20% w roku 2020 w porównaniu do 1990 r.,

 wzrost zużycia energii ze źródeł odnawialnych w UE z obecnych 8.5 do 20% w 2020 r, (dla Polski z 7 do 15%),

 zwiększenie efektywności energetycznej w roku 2020 o 20% (stosowanie energooszczędnych rozwiązań w budownictwie itp.),

Wszelkie działania planowane w Projekcie służą poprawie efektywności energetycznej wraz ze zmniejszeniem emisyjności a zatem wpisują się one w główne założenia pakietu klimatyczno-energetycznego. Należy zaznaczyć, iż podane limity emisyjne ulegną zmianie wraz z wejściem w życie nowego pakietu klimatyczno-energetycznego do roku 2030.

1.4.2 Ramowa Dyrektywa Wodna

Celem dyrektywy jest ustalenie ram dla ochrony śródlądowych wód powierzchniowych, wód przejściowych, wód przybrzeżnych oraz wód podziemnych, które:

 zapobiegają dalszemu pogarszaniu oraz chronią i poprawiają stan ekosystemów wodnych oraz, w odniesieniu do ich potrzeb wodnych, ekosystemów lądowych i terenów podmokłych bezpośrednio uzależnionych od ekosystemów wodnych,

 promują zrównoważone korzystanie z wód oparte na długoterminowej ochronie dostępnych zasobów wodnych,

 dążą do zwiększonej ochrony i poprawy środowiska wodnego między innymi poprzez szczególne środki dla stopniowej redukcji zrzutów, emisji i strat substancji priorytetowych oraz zaprzestania lub stopniowego wyeliminowania zrzutów, emisji i strat priorytetowych substancji niebezpiecznych,

 zapewniają stopniową redukcję zanieczyszczenia wód podziemnych i zapobiegają ich dalszemu zanieczyszczaniu oraz przyczyniają się do zmniejszenia skutków powodzi i susz, a przez to przyczyniają się do:

o zapewnienia odpowiedniego zaopatrzenia w dobrej jakości wodę powierzchniową i podziemną, które jest niezbędne dla zrównoważonego, i sprawiedliwego korzystania z wód,

o znacznej redukcji zanieczyszczenia wód podziemnych.

(10)

10

1.4.3 Polityka Ekologiczna Państwa

Podstawowym celem nowej polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa polskiego oparte przede wszystkim o zasady zrównoważonego rozwoju.

Uwzględnione główne cele wynikające z polityki ekologicznej państwa dotyczące Gminy Grodzisko Dolne:

1. W zakresie zadań systemowych:

 zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do ustaleń zawartych we wszystkich dokumentach strategicznych i przeprowadzenia oceny skutków ekologicznych ich realizacji przed ich zatwierdzeniem,

 współpraca z sąsiednimi gminami - w celu ustalenia zakresu współpracy z gminami sąsiadującymi przeprowadzono wywiad. Szczegóły w punkcie 6.

2. W zakresie ochrony zasobów naturalnych:

 zachowanie różnorodności biologicznej i ochrona krajobrazu – zapisy Projektu uwzględniają konieczność ochrony zgodnie z Ustawą o Ochronie Przyrody.

 przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogeniczne – zapisy Projektu uwzględniają konieczność ochrony zgodnie z Ustawą o Ochronie Przyrody.

3. W zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:

 spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza - realizacja założeń projektowanego dokumentu zakłada poprawę jakości powietrza.

1.4.4 Polityka Energetyczna

Najważniejsze uwzględnione główne kierunki i cele wynikające z Polityki Energetycznej Polski do roku 2030 z punktu widzenia planowania działań na terenie Gminy Grodzisko Dolne:

Kierunek: Poprawa efektywności energetycznej.

Cele główne:

 dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną,

 konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15.

Szczegółowe cele uwzględnione w tym obszarze:

 Zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji, poprzez m.in.

modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej,

 Wzrost efektywności końcowego wykorzystania energii,

 Zwiększenie stosunku rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną do maksymalnego zapotrzebowania na moc w szczycie obciążenia, co pozwala zmniejszyć całkowite koszty zaspokojenia popytu na energię elektryczną.

(11)

11 Kierunek: Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii.

Cel główny (węgiel):

 racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Szczegółowy cel uwzględniony w tym obszarze:

 wykorzystanie węgla przy zastosowaniu sprawnych i niskoemisyjnych technologii, w tym zgazowania węgla oraz przerobu na paliwa ciekłe lub gazowe,

Cel główny (gaz):

 zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego.

Szczegółowy cel uwzględniony w tym obszarze:

 rozbudowa systemu przesyłowego i dystrybucyjnego gazu ziemnego.

Cel główny (energia elektryczna):

 zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii.

Szczegółowe cele uwzględnione w tym obszarze:

 rozbudowa krajowego systemu przesyłowego umożliwiająca zrównoważony wzrost gospodarczy kraju, jego poszczególnych regionów oraz zapewniająca niezawodne dostawy energii elektrycznej (w szczególności zamknięcie pierścienia 400kV oraz pierścieni wokół głównych miast Polski), jak również odbiór energii elektrycznej z obszarów o dużym nasyceniu planowanych i nowobudowanych jednostek wytwórczych, ze szczególnym uwzględnieniem farm wiatrowych,

 modernizacja i rozbudowa sieci dystrybucyjnych, pozwalająca na poprawę niezawodności zasilania oraz rozwój energetyki rozproszonej wykorzystującej lokalne źródła energii,

 modernizacja sieci przesyłowych i sieci dystrybucyjnych, pozwalająca obniżyć do 2030 roku czas awaryjnych przerw w dostawach do 50% czasu trwania przerw w roku 2005, Kierunek: Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw.

Cele główne:

 Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych,

 Ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną,

(12)

12

 Zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach.

Kierunek: Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.

Cele główne:

 ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego,

 Ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych,

 Ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych,

 Zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.

1.4.5 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego

Biorąc pod uwagę kryteria ekologiczne, ważność i pilność rozwiązania problemu oraz aktualny stan środowiska Program Ochrony Środowiska określa 10 priorytetów. Spośród celów średniookresowych oraz przyporządkowanych im kierunków działań wybrano istotne z punktu widzenia właściwego gospodarowania energią na terenie gminy.

Priorytet 1. Ochrona wód i efektywne wykorzystanie zasobów wodnych Cele średniookresowe:

 Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych,

 Zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wody dla województwa.

Wybrane kierunki działań:

 Zarządzanie ochroną wód i zasobami wodnymi Priorytet 2. Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska Cel średniookresowy

 Minimalizowanie skutków ekstremalnych zjawisk naturalnych, zapobieganie poważnym awariom, oraz dostęp do wiarygodnych informacji o stanie środowiska.

 Zmniejszanie ryzyka i ograniczanie skutków poważnych awarii oraz zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego.

Priorytet 3. Gospodarka odpadami Cel średniookresowy:

 Ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów oraz poprawa gospodarowania odpadami komunalnymi.

(13)

13 Priorytet 4. Ochrona powietrza atmosferycznego i klimatu

Cele średniookresowe:

 Osiągnięcie oraz utrzymanie wymaganej prawem jakości powietrza atmosferycznego,

 Przeciwdziałanie globalnym zmianom klimatu poprzez sukcesywną redukcję emisji gazów cieplarnianych.

 Ochrona powietrza atmosferycznego:

o redukcja niskiej emisji poprzez: centralizację zaopatrzenia w ciepło w miastach, modernizację istniejących źródeł ciepła (poprawę sprawności w procesach spalania i stosowanie ekologicznych nośników energii), modernizację linii przesyłowych w celu eliminacji strat ciepła, termomodernizację i termorenowację budynków,

o ograniczanie emisji komunikacyjnej i ochrona przed jej negatywnym oddziaływaniem poprzez budowę obejść drogowych miast i miejscowości, modernizację istniejących połączeń komunikacyjnych, remonty nawierzchni i przebudowy dróg o małej przepustowości; rozwój i modernizację transportu kolejowego i zbiorowego w miastach, tworzenie warunków do rozwoju ruchu rowerowego; odpowiednie utrzymanie czystości nawierzchni ulic w miastach, o w zakresie ograniczania emisji pyłów, dwutlenku siarki i tlenków azotu poprzez

m.in.: modernizację technologii w celu prowadzenia mniej energochłonnej produkcji, zastosowanie ekologicznych nośników energii w instalacjach wykorzystujących węgiel, udoskonalanie procesów spalania paliw prowadzące do zmniejszenia zużycia paliw instalowanie urządzeń redukujących emisję zanieczyszczeń do powietrza oraz modernizację istniejących,

o realizacja zadań określonych w opracowanych i uchwalonych nPOP,

o monitoring i ocena jakości powietrza w strefach, zgodnie z wymogami ustawowymi,

o opracowanie oraz aktualizacja naprawczych programów ochrony powietrza w miarę zaistniałych potrzeb dla stref, gdy zostaną stwierdzone przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów substancji w powietrzu,

o wszelkie działania edukacyjne i promocyjne dotyczące upowszechniania wykorzystania odnawialnych źródeł energii, stosowania ekologicznych nośników energii, edukacja na temat szkodliwości spalania materiałów odpadowych różnego pochodzenia,

o stymulowanie władz lokalnych - miejskich do opracowania planów cyrkulacji ruchu drogowego,

o promowanie proekologicznych środków zbiorowego transportu (transport kolejowy),

o stymulowanie zakładów do wprowadzania systemów zarządzania środowiskiem,

o kontrola wypełniania obowiązków określonych w pozwoleniach zintegrowanych, pozwoleniach na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza oraz kontrole interwencyjne w indywidualnych systemach grzewczych.

 Ochrona klimatu:

o działania inwestycyjne w zakresie ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza,

(14)

14 o hermetyzacja procesów w kopalnictwie gazu i ropy naftowej oraz uszczelnianie i usprawnianie procesów przesyłu gazu ziemnego oraz wykorzystywanie do produkcji energii biogazu (zawierającego metan) np. z oczyszczalni ścieków i składowisk odpadów bytowych,

o działania w odniesieniu do gospodarki odpadami (zmniejszenie ilości odpadów u źródła, odzysk odpadów, wykorzystanie gazu wysypiskowego), gospodarki leśnej (zwiększanie lesistości - jeden ze sposobów pochłaniania CO2) i rolnej (rozwój upraw energetycznych).

o promowanie i wspieranie wzorców konsumpcji i produkcji pożądanych z punktu widzenia ochrony klimatu,

o promowanie i wspieranie działań na rzecz wykorzystania do produkcji energii źródeł odnawialnych,

o realizacja systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.

Priorytet 5. Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych i energooszczędność Cele średniookresowe:

 Wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w województwie (do 15% w 2020 roku),

 Zmniejszanie energochłonności gospodarki, zarówno w zakresie procesów wytwórczych, jak i świadczenia usług oraz konsumpcji.

 budowa oraz modernizacja istniejących sieci elektroenergetycznych,

 budowa urządzeń i instalacji do produkcji energii opartych na źródłach odnawialnych:

o energetyczne wykorzystanie biogazu (biogazownie rolnicze, biogazownie na oczyszczalniach ścieków, inne),

o wykorzystanie energii geotermalnej, w tym instalacje pomp ciepła, o budowa małych elektrowni wodnych,

o budowa instalacji wykorzystujących energię wiatru (budowa elektrowni wiatrowych, farm wiatrowych, mikroinstalacji i małych instalacji),

o budowa nowych ciepłowni i elektrociepłowni opartych na biomasie oraz modernizacja istniejących sieci ciepłowniczych.

 inwestycje podnoszące efektywność energetyczną:

o budowa energooszczędnych budynków mieszkalnych, biurowych i usługowych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii,

o montaż kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych,

o termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej, bloków, domów - wymiana wyposażenia na energooszczędne.

 wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnych oraz pomoc dla wprowadzenia bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii oraz nowych rozwiązań technologicznych,

 włączenie problematyki energii odnawialnej do planów zagospodarowania przestrzennego i planowania regionalnego,

 dążenie do rozwoju ciepłownictwa w oparciu o wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (energia pochodząca z odpadów i niskoemisyjnych paliw, spalanie biogazu, biomasy, pompy ciepła, promieniowanie słoneczne, itp.), szczególne pracujących w kogeneracji,

(15)

15

 systematyczne zwiększanie zaangażowania środków publicznych (budżetowych i pozabudżetowych) w realizację programów efektywności energetycznej,

 podnoszenie świadomości z zakresu energetyki odnawialnej na poziomie lokalnym i regionalnym poprzez programy szkoleniowe w ramach systemu edukacyjnego,

 promowanie korzyści wynikających z wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także informowanie o możliwościach skorzystania z pomocy finansowej oraz technicznej.

Priorytet 6. Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazu oraz zrównoważony rozwój lasów

Cele średniookresowe:

 Zachowanie oraz ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej.

Priorytet 7. Ochrona przed hałasem Cele średniookresowe:

 Zmniejszenie uciążliwości hałasu, poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu obowiązujących standardów.

 stosowanie rozwiązań technicznych zapobiegających powstawaniu i przenikaniu hałasu do środowiska oraz środków zmniejszających poziom hałasu,

 preferowanie niekonfliktowych lokalizacji obiektów (właściwe planowanie przestrzenne), mogących powodować uciążliwość hałasową.

Priorytet 8. Ochrona zasobów kopalin Cele średniookresowe:

 Ochrona i zrównoważone wykorzystanie zasobów kopalin oraz ograniczanie presji na środowisko związanej z eksploatacją kopalin i prowadzeniem prac poszukiwawczych.

Priorytet 9. Ochrona powierzchni ziemi i przywrócenie wartości użytkowej gleb Cele średniookresowe:

 Identyfikacja i likwidacja zagrożeń powierzchni ziemi,

 Ochrona zasobów gleb nadających się do wykorzystania rolniczego i leśnego przed ich przeznaczeniem na inne cele.

Priorytet 10. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Cele średniookresowe:

 Ochrona mieszkańców i środowiska przed działaniem promieniowania elektromagnetycznego.

 preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł pól elektromagnetycznych,

 edukacja ekologiczna.

(16)

16

1.4.6 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leżajskiego

Najważniejsze uwzględnione główne kierunki i cele wynikające z Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Leżajskiego z punktu widzenia planowania działań na terenie Gminy Grodzisko Dolne:

System transportowy

Główny cel strategiczny do roku 2025:

 Budowa i modernizacja sieci drogowej z towarzyszącą infrastrukturą w warunkach pełnej ochrony obszarów cennych przyrodniczo oraz rozwój alternatywnych rodzajów transportu.

Cele średniookresowe i kierunki działań do 2016 roku:

 Poprawa dostępności komunikacyjnej oraz tworzenie warunków dla sprawnego i bezpiecznego przemieszczania się ludzi i towarów przy jednoczesnym minimalizowaniu wpływu na środowisko naturalne.

 egzekwowanie reżimów emisji spalin przez pojazdy i eliminowanie samochodów nie posiadających katalizatorów,

 edukacja ekologiczna mieszkańców na temat proekologicznych zachowań komunikacyjnych,

 w przypadku przedsięwzięć, planowanych na obszarach objętych ochroną oraz w ich sąsiedztwie, należy postulować podjęcie szczegółowych prac mających na

celu:

o dokładne sprecyzowanie potrzeb ochrony środowiska i wytyczenie planowanych stref niezbędnych dla rzeczywistego zachowania zasobów środowiskowych, o przyjęcie takich rozwiązań techniczno – technologicznych by infrastruktura

transportu nie zagrażała środowisku

Turystyka i rekreacja

 Rozwój turystyki i agroturystyki poprzez optymalne wykorzystanie walorów przyrodniczych powiatu, przy pełnej ochronie przyrody i krajobrazu.

Rolnictwo

 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich na terenie powiatu leżajskiego.

 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w oparciu o istniejące zasoby ludzkie, społeczne, przyrodnicze, historyczne, kulturowe, infrastrukturalne i wiedzę.

 poprawa struktury jakościowej, wartości przyrodniczej i gospodarczej użytków rolnych,

(17)

17

 rozwój infrastruktury technicznej,

 wspieranie rolnictwa ekologicznego,

 poprawa struktury jakościowej, wartości przyrodniczej i gospodarczej użytków rolnych,

 edukacja rolników, w tym wdrażanie „Kodeksu dobrych praktyk rolniczych”, (działanie połączone z zagadnieniem „Ochrona gleb”).

Przemysł i awarie przemysłowe

 Wspieranie rozwoju nieuciążliwych dla środowiska małych i średnich przedsiębiorstw o zaawansowanych technologiach.

 Wspieranie powstawania małych i średnich podmiotów gospodarczych nieuciążliwych dla środowiska,

 Kontrola zakładów przemysłowych zlokalizowanych w pobliżu jednostek osadniczych, których działalność ujemnie wpływa na środowisko,

 Eliminowanie i zmniejszanie negatywnych skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii przemysłowych.

 większa aktywność zakładów przemysłowych na rzecz ochrony środowiska,

 rozwój małej przedsiębiorczości i przemysłu przyjaznego środowisku,

 restrukturyzacja przemysłu,

 integracja ochrony środowiska i planowania przestrzennego w celu ukierunkowanego rozwoju terenów przemysłowych,

 wykreowanie właściwych zachowań mieszkańców w sytuacji wystąpienia awarii przemysłowej lub zagrożenia w wyniku transportu materiałów niebezpiecznych.

Edukacja ekologiczna

 Zapewnienie maksymalnej ochrony środowiska, oszczędnego gospodarowania i korzystania z jego zasobów poprzez wykształcenie u mieszkańców postawy przyjaznej środowisku.

 wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu,

 łatwy dostęp do informacji z możliwością wypowiedzi na tematy dotyczące środowiska na terenie powiatu,

 promowanie proekologicznych zachowań,

 aktywizowanie społeczności lokalnych,

 opracowanie zasad i przygotowanie komputerowych systemów dokumentowania i zarządzania zasobami środowiska.

(18)

18 Wybrane kierunki działań

 Wdrażanie w placówkach oświatowych programów edukacji ekologicznej,

 Wspieranie inicjatyw i działań z zakresu edukacji ekologicznej (konkursy, wystawy, olimpiady, imprezy) podejmowane przez szkoły, organizacje pozarządowe i instytucje z terenu powiatu,

 Promocja prawidłowych zachowań wśród społeczności powiatu w zakresie ochrony wód, gleb, powietrza, przyrody – publikacje, ulotki, broszury, plakaty,

 „Zero tolerancji” dla przypadków celowego zanieczyszczania i niszczenia środowiska,

 Podnoszenie świadomości ekologicznej rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki,

 Edukacja ekologiczna w miejscu pracy,

 Promowanie przez środki masowego przekazu stylu życia i zachowań przyjaznych środowisku,

 Wybór liderów propagujących różnorodne formy ochrony środowiska i zachowań proekologicznych,

Ochrona przyrody i krajobrazu Główny cel strategiczny do roku 2025

 Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej na obszarze powiatu.

Ochrona lasów

Główny cel strategiczny do roku 2025

 Zachowanie i zwiększanie areału istniejących zasobów leśnych.

Ochrona gleb i powierzchni ziemi Główny cel strategiczny do roku 2025:

 Właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych.

Cele średniookresowe i kierunki działań do 2016 roku

 Ochrona gleb na terenie powiatu.

 Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja gleb zdegradowanych.

Ochrona zasobów kopalin

 Niekonfliktowe i racjonalne gospodarowanie surowcami mineralnymi.

(19)

19

 Ochrona złóż kopalin,

 Minimalizacja presji wywieranej na środowisko w procesie eksploatacji złóż i rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.

Ochrona jakości i zasobów wód – gospodarka wodno–ściekowa Główny cel strategiczny do roku 2025:

 Ochrona zasobów i jakości wód podziemnych i powierzchniowych.

 Ochrona zasobów wodnych powiatu,

 Zapewnienie wszystkim mieszkańcom powiatu dostawy i dostępu do wody pitnej o wysokiej jakości,

 Poprawa czystości wód powierzchniowych sieci rzecznej na terenie powiatu.

 racjonalizacja poboru wody oraz stymulacja odbiorców do jej oszczędzania;

 wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą w przemyśle.

Ochrona jakości powietrza atmosferycznego Główny cel strategiczny do roku 2025

 Poprawa i ochrona jakości powietrza, poprzez sukcesywną redukcja emisji substancji zanieczyszczających.

 spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza,

 sukcesywna redukcja emisji substancji zanieczyszczających powietrze, zwłaszcza emisji niskiej i komunikacyjnej.

Kierunki działań:

 opracowanie i wdrożenie programu likwidacji niskiej emisji,

 sporządzenie koncepcji, a następnie programu modernizacji gminnej gospodarki cieplnej,

 likwidacja lokalnych kotłowni,

 termomodernizacja obiektów,

 systemowa konwersja palenisk domowych na rozwiązania bardziej ekologiczne, eliminacja węgla niskiej jakości, a docelowo zamiana węgla na bardziej ekologiczny czynnik grzewczy,

 sukcesywne podłączanie obiektów i zespołów zabudowy do centralnego systemu ciepłowniczego,

 opracowanie programu ocieplania budynków mieszkalnych oraz instalowania indywidualnych mierników poboru ciepła,

 czysta produkcja w połączeniu z restrukturyzacją przemysłu,

 promocja działań związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii,

(20)

20

 skrupulatne wypełnianie procedur administracyjnych obowiązujących w zakresie ochrony powietrza.

Hałas

 Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców i środowiska.

 Uzyskanie dobrej jakości klimatu akustycznego w gminie.

 Preferowanie lokalizacji niskokonfliktowych dla środowiska przy opiniowaniu raportów oddziaływania na środowisko.

Promieniowanie elektromagnetyczne i radiacyjne Główny cel strategiczny do roku 2025:

 Ograniczenie wpływu promieniowania elektromagnetycznego na mieszkańców powiatu Cele średniookresowe i kierunki działań do 2016 roku:

 Bieżący monitoring i kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego i radiacyjnego (WIOŚ Rzeszów),

 Dokładna rejestracja źródeł PEM, a w ramach monitoringu szerokopasmowych pomiarów widma pól elektromagnetycznych, w celu dokładnego określenia wielkości PEM w środowisku, a także określenia dynamiki jego wzrostu (WIOŚ Rzeszów).

 Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych (WIOŚ Rzeszów).

Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią Główny cel strategiczny do roku 2025:

 Monitoring i modernizacja systemu zabezpieczeń przeciwpowodziowych.

Wykorzystanie energii odnawialnej

Główny cel strategiczny do roku 2025 a także cel średniookresowy:

 Promocja i wspomaganie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Kierunki działań:

 Zbadanie możliwości wykorzystania energii odnawialnej i niekonwencjonalnej,

 Promowanie najlepszych projektów dotyczących wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych i niekonwencjonalnych,

 Propagowanie działań na rzecz zmiany paliw kopalnych na paliwa odnawialne.

(21)

21

1.4.7 Program Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej

Projekt założeń uwzględnia zalecenia i działania naprawcze wykazane w Programie Ochrony Powietrza przyjętego Uchwałą nr XXXIII/608/13 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 29 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia "Programu ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej z uwagi na stwierdzone przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu" wraz z Planem Działań Krótkoterminowych.

(22)

22

2. Charakterystyka i uwarunkowania środowiskowe 2.1 Położenie

Gmina Grodzisko Dolne jest gminą wiejską położoną w północno-wschodniej części województwa podkarpackiego, w powiecie Leżajskim. Gmina Grodzisko Dolne sąsiaduje z gminą wiejską Leżajsk od północy, powiatem łańcuckim z gminą Żołynia od zachodu i gminą Białobrzegi od południowo-zachodniej oraz powiatem przeworskim gminą Tryńcza od południowego-wschodu.

Zgodnie z podziałem fizyko-geograficznym Polski wg Jerzego Kondrackiego gmina leży w obrębie megaregionu Region Karpacki, w prowincji Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym, podprowincji Podkarpacie Północne, na granicy mezoregionów:

Pradoliny Podkarpackiej oraz Płaskowyżu Kolbuszowskiego.

W skład Gminy Grodzisko Dolne wchodzi 10 sołectw: Grodzisko Dolne, Grodzisko Górne, Grodzisko Nowe, Wólka Grodziska, Chodaczów, Laszczyny, Opaleniska, Podlesie, Zmysłówka, Grodzisko.

Rysunek. 1. Położenie Gminy na tle powiatu leżajskiego.

Źródło:www.osp.org.pl

(23)

23

2.2 Warunki klimatyczne

Gmina Grodzisko Dolne, tak jak cała Polska, leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego. Największy wpływ na klimat gminy mają warstwy powietrza polarno-morskiego, powodujące ochłodzenie i opady w porze letniej. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi od 7^oC do 8 ^oC, średnie roczne opady mieszczą się w granicach 590-680 mm. Okres wegetacyjny na terenie gminy trwa około 220 dni. Dominującymi wiatrami wiejącymi nad obszarem Gminy Grodzisko Dolne są wiatry zachodnie oraz południowo-zachodnie.

2.3 Demografia gminy

2.3.1 Ludność

Liczba ludności Gminy Grodzisko Dolne wg stanu na dzień 31.12.2013 wynosi 8094 osób.

Powierzchnia gminy wynosi 78,4 km²co daje zagęszczenie ludności na poziomie 103 osób na 1 km². Liczba mieszkańców gminy na przestrzeni ostatnich 10 lat zmniejszyła się o 83 osoby.

Zmiany liczby ludności oraz tendencje zmian przedstawiono poniżej.

Tabela 1. Liczba ludności gminy w latach 2004-2013 (GUS).

rok mężczyźni kobiety ogółem

2004 4077 4100 8177

2005 4083 4095 8178

2006 4053 4086 8139

2007 4050 4088 8138

2008 4052 4058 8110

2009 4038 4038 8076

2010 4068 4059 8127

2011 4050 4049 8099

2012 4054 4059 8113

2013 4037 4057 8094

(24)

24 Rysunek 2. Tendencja zmian liczby ludności gminy w latach 2004-2013 z uwzględnieniem płci.

2.3.2 Sytuacja społeczno-gospodarcza

W tabeli poniżej podano podstawowe parametry charakteryzujące sytuację społeczno- gospodarczą Gminy Grodzisko Dolne.

3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 l. ludności

rok

ogółem mężczyźni kobiety

(25)

25 Tabela 2. Wskaźniki społeczno-gospodarcze w Gminie Grodzisko Dolne (GUS).

Wartości w latach

Lp. Wskaźnik Jednostka 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

1. Gęstość zaludnienia os/1km

² 104,3 104,3 103,8 103,8 103,4 103,0 103,6 103,3 103,5 103,2

2. Spadek/wzrost liczby ludności osoba

-8 1 -39 -1 -28 -34 51 -28 14 -19

3. Przyrost naturalny ‰

0,4 -1,2 -1,1 0,1 -1,6 0,1 1,2 -0,1 2,7 -0,6

4. Ludność w wieku produkcyjnym osoba

4820 4863 4877 4920 4953 4968 4973 4972 4984 5007

5. Ludność w wieku

przedprodukcyjnym osoba

2001 1946 1861 1807 1748 1695 1721 1678 1651 1607

6. Ludność w wieku poprodukcyjnym osoba

1356 1369 1401 1411 1409 1413 1433 1449 1478 1480

7. Udział liczby ludności w wieku produkcyjnym

% ludności ogółem 58,9

59,5 59,9 60,5 61,1 61,5 61,2 61,4 61,4 61,9

8. Udział liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym

% ludności ogółem 24,5

23,8 22,9 22,2 21,6 21,0 21,2 20,7 20,4 19,9

9. Udział liczby ludności w wieku poprodukcyjnym

% ludności ogółem 16,6

16,7 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 17,9 18,2 18,3

(26)

26 Rysunek 3.Liczba ludności gminy według grup zdolności do pracy.

Zgodnie z ogólnokrajową tendencją struktura produkcyjności ulega niekorzystnym zmianom.

Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym zmniejsza się. Rośnie natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym. Taka sytuacja będzie prowadzić do coraz większego obciążenia ekonomicznego grupy w wieku produkcyjnym. Jest to nieodłączne zjawisko w społeczeństwach starzejących się.

2.3.3 Prognoza liczby ludności

Demograficzna wizja kraju jaka wyłania się z najnowszej prognozy ludności – nie jest zaskoczeniem. Czeka nas dalszy, stopniowy ubytek liczby ludności oraz znaczące zmiany struktury według wieku. Oba te fakty wynikają ze znanych mechanizmów powiązań między natężeniem urodzeń i zgonów a stanami ludności. Polska znalazła się w takim momencie rozwoju demograficznego, że nawet wzrost współczynnika dzietności do poziomu gwarantującego prostą zastępowalność pokoleń w krótkim okresie nie spowoduje odwrócenia tych procesów i nie powstrzyma zmniejszania się liczby ludności kraju. Przy tak już znacznym zniekształceniu struktury populacji proces odbudowy demograficznej jest procesem powolnym i wymaga konsekwentnych, długofalowych działań.¹

Na podstawie prognozy liczby ludności dla ludności wiejskiej powiatu do roku 2050 sporządzonej przez GUS opracowano prognozę dla Gminy Grodzisko Dolne do roku 2029, która została przedstawiona na rysunku. Zgodnie z założeniami prognozy liczba ludności gminy niemalże nie zmieni się do roku 2029 oraz nie będzie ulegać dużym wahaniom na przestrzeni analizowanych lat.

1 Prognoza ludności na lata 2014-2050 (opracowana w 2014 r.), GUS 0

1000 2000 3000 4000 5000 6000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 l. ludności

rok

Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym

(27)

27 Rysunek 4. Prognoza liczby ludności dla Gminy Grodzisko Dolne do roku 229 według GUS.

2.3.4 Bezrobocie na terenie gminy

W tabeli nr 5 podano liczbę bezrobotnych rejestrowanych wg płci w latach 2004 – 2013 (informacje na temat bezrobotnych rejestrowanych są zbierane przez Główny Urząd Statystyczny). W tabeli przedstawiono procentowy udział liczby bezrobotnych zarejestrowanych wobec liczby ludności w wieku produkcyjnym.

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029

(28)

28 Tabela 3. Bezrobotni rejestrowani w latach 2004 – 2013 wg płci.

bezrobotni: wartości w latach [os.]:

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

ogółem 552 506 526 444 373 568 524 574 590 566

mężczyźni 291 255 242 205 174 303 279 310 320 317

kobiety 261 251 284 239 199 265 245 264 270 249

Tabela 4. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach 2004 – 2013 wg płci.

bezrobotni: wartości w latach [%]:

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

ogółem 11,5 10,4 10,8 9 7,5 11,4 10,5 11,5 11,8 11,3

mężczyźni 11,2 9,7 9,2 7,7 6,5 11,3 10,4 11,5 11,8 11,7

kobiety 11,8 11,2 12,7 10,5 8,7 11,6 10,8 11,6 11,9 10,9

(29)

29

2.4 Gospodarka i rolnictwo

2.4.1 Podmioty gospodarki narodowej

Gmina Grodzisko Dolne jest gminą typowo rolniczą. Do głównych gałęzi gospodarki w gminie zaliczyć należy przede wszystkim handel i naprawy, budownictwo, działalność produkcyjna.

Tabela przedstawia liczbę podmiotów w latach 2004-2013.

Tabela 5. Podmioty gospodarcze wg rejestru REGON w latach 2004-2013.

liczba podmiotów wg rejestru REGON rok ogółem sektor publiczny sektor prywatny

2004 280 19 261

2005 280 19 261

2006 301 19 282

2007 304 19 285

2008 320 19 301

2009 331 20 311

2010 343 20 323

2011 338 20 318

2012 342 18 324

2013 359 41 318

2.4.2 Rolnictwo

Użytki rolne stanowią 70% powierzchni gminy. Na terenie Gminy dominują gleby III i IV klasy bonitacyjnej, gdzie:

Gleby klasy I – gleby orne najlepsze. Są to gleby położone w dobrych warunkach fizjograficznych, najbardziej zasobne w składniki pokarmowe, posiadają dobrą naturalną strukturę, są łatwe do uprawy (czynne biologicznie, przepuszczalne, przewiewne, ciepłe, wilgotne).

Gleby klasy II – gleby orne bardzo dobre. Mają skład i właściwości podobne (lub nieco grosze) jak gleby klasy I, jednak położone są w mniej korzystnych warunkach terenowych lub mają gorsze warunki fizyczne, co powoduje, że plony roślin uprawianych na tej klasie gleb, mogą być niższe niż na glebach klasy I.

Gleby klasy III (IIIa i IIIb) – gleby orne średnio dobre. W porównaniu do gleb klas I i II, posiadają gorsze właściwości fizyczne i chemiczne, występują w mniej korzystnych warunkach fizjograficznych. Odznaczają się dużym wahaniem poziomu wody w zależności od opadów atmosferycznych. Na glebach tej klasy można już zaobserwować procesy ich degradacji.

Gleby klasy IV (IVa i IVb) – gleby orne średnie. Plony roślin uprawianych na tych glebach są wyraźnie niższe niż

(30)

30 na glebach klas wyższych, nawet gdy utrzymywane są one w dobrej kulturze rolnej. Są mało przewiewne, zimne, mało czynne biologicznie. Gleby te są bardzo podatne na wahania poziomu wód gruntowych (zbyt podmokłe lub przesuszone).

Gleby klasy V - gleby orne słabe. Są ubogie w substancje organiczne, mało żyzne i nieurodzajne. Do tej klasy zaliczmy również gleby położone na terenach nie zmeliorowanych albo takich, które do melioracji się nie nadają.

Gleby klasy VI - gleby orne najsłabsze. W praktyce nadają się tylko do zalesienia. Posiadają bardzo niski poziom próchnicy. Próba uprawy roślin na glebach tej klasy niesie ze sobą duże ryzyko uzyskania bardzo niskich plonów.

Rodzaje gleb występujące na terenie Gminy są determinowane przez rodzaj skał na których zostały utworzone, oraz przez warunki glebotwórcze występujące w poszczególnych obszarach gminy. Na terenie Gminy można wyróżnić następujące rodzaje gleb:

 Gleby bielicowe – gleby tworzące się na różnego rodzaju piaskach, dochodzi w nich do procesu wymywanie niektórych związków chemicznych tworzących minerały co nazywane jest bielicowaniem;

 Gleby brunatne - powstające na glinach zwałowych oraz piaskach i piaskowcach, można wśród nich wyróżnić:

o Brunatno – kwaśne, tworzące się na podłożach bogatych w związki fosforu, potasu, wapnia i magnezu.

o Brunatno – wyługowane, które cechują się wyługowanie górnej części profilu z kationów zasadowych oraz brakiem zawartości węglanu wapnia, co ogranicza ich żyzność,

 Mady – są to gleby tworzące się w wyniku nagromadzenia się materiałów niesionych przez wody rzeczne.

Tabela 6. Użytkowanie gruntów na terenie gminy.

Użytkowanie gruntów Jednostka Stan na rok 2010

grunty rolne ogółem ha 4449,25

użytki rolne ogółem ha 3586,76

użytki rolne w dobrej kulturze ha 3291,84

pod zasiewami ha 2209,94

grunty ugorowane łącznie z

nawozami zielonymi ha 387,46

uprawy trwałe ha 181,98

sady ogółem ha 172,61

ogrody przydomowe ha 48,67

łąki trwałe ha 434,27

(31)

31

pastwiska trwałe ha 29,52

pozostałe użytki rolne ha 294,93

lasy i grunty leśne ha 395,67

pozostałe grunty ha 466,82

Źródło: Powszechny spis rolny 2010, GUS.

Tabela 7. Powierzchnie zasiewów w roku 2010

Rodzaj Jednostka

stan na rok 2010

Zasiewy ogółem ha 2209,94

zboża razem ha 1695,64

zboża podstawowe z mieszankami

zbożowymi ha 1656,89

pszenica ozima ha 593,54

pszenica jara ha 39,11

żyto ha 162,23

jęczmień ozimy ha 18,07

jęczmień jary ha 148,68

owies ha 140,02

pszenżyto ozime ha 212,06

pszenżyto jare ha 18,06

mieszanki zbożowe ozime ha 21,10

mieszanki zbożowe jare ha 304,02

ziemniaki ha 244,36

uprawy przemysłowe ha 61,82

rzepak i rzepik razem ha 0,59

strączkowe jadalne na ziarno razem ha 25,91

warzywa gruntowe ha 75,35

Źródło: Powszechny spis rolny 2010, GUS.

(32)

32

2.5 Mieszkalnictwo, zabudowa, budynki użyteczności publicznej, obiekty przemysłowe, handel usługi

2.5.1 Zabudowa mieszkaniowa

Tabela 8. Mieszkania zamieszkane wg okresu budowy (GUS).

rok budowy liczba mieszkań powierzchnia [m

²

]

do 1918 79 4527

1918 - 1944 282 15447

1945 - 1970 612 44830

1971 - 1978 375 32849

1979 - 1988 347 37408

1989 - 2002 317 34417

2003 - 2013 216 28249,0

suma: 2228 197727,0

Tabela 9. Mieszkania oddane do użytku w latach 2003-2013 (GUS).

rok budowy liczba mieszkań powierzchnia [m

²

]

2003 77 9299

2004 13 1532

2005 5 560

2006 8 1009

2007 23 2996

2008 19 2530

2009 13 2095

2010 10 1369

2011 14 2144

2012 18 2469

2013 16 2246

suma: 216 28249,0

(33)

33 Rysunek 5. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych – liczba (GUS).

Rysunek 6. Struktura wiekowa mieszkań zamieszkanych – powierzchnia (GUS).

79

282

612

375

347

317

216

0 100 200 300 400 500 600 700

do 1918 1918 - 1944 1945 - 1970 1971 - 1978 1979 - 1988 1989 - 2002 2003 - 2013 liczba mieszkań

4527

15447

44830

32849 37408

34417

28249,0

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000

do 1918 1918 - 1944 1945 - 1970 1971 - 1978 1979 - 1988 1989 - 2002 2003 - 2013 powierzchnia [m2]

(34)

34

2.5.2 Struktura obiektów ogrzewanych na terenie gminy w podziale na rejony

oraz typy odbiorców

W poniższych tabelach podano dane na temat struktury obiektów ogrzewanych na terenie gminy.

Tabela 10. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Chodaczów Chodaczów

Liczba mieszkańców: 549

Rodzaj budynków Liczba budynków Powierzchnia [m2]

Budynki jednorodzinne 170 16150

Budynki wielorodzinne - -

Budynki użyteczności

publicznej 2 559

Placówki handlowo-usługowe 2 168

Placówki oświatowe 1 362

Zakłady przemysłowe 1 444

SUMA 176 17683

Tabela 11. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Grodzisko Dolne Grodzisko Dolne

Budynki wielorodzinne 2 539

publicznej 16 5608

SUMA 986 102658

Tabela 12. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Grodzisko Górne Grodzisko Górne

publicznej 3 665

Placówki handlowo-usługowe 12 2101,88

SUMA 592 59258,88

(35)

35 Tabela 13. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Laszczyny

Laszczyny

publicznej 1 402

Zakłady przemysłowe - -

SUMA 121 12227

Tabela 14. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Opaleniska Opaleniska

publicznej 1 87

SUMA 102 10371

Tabela 15. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Wólka Grodziska Wólka Grodziska

publicznej 3 632

SUMA 230 24233

(36)

36 Tabela 16. Struktura obiektów ogrzewanych – rejon Zmysłówka

Zmysłówka

publicznej 2 469

SUMA 270 27012

Tabela 17. Struktura obiektów ogrzewanych – Gmina Grodzisko Dolne sumarycznie Gmina Grodzisko Dolne

publicznej 28 8422

Placówki handlowo-usługowe 56 8191,88

SUMA 2479 253442,88

2.5.3 Budynki użyteczności publicznej

Na terenie gminy użytkowanych jest 36 budynków użyteczności publicznej. Wszystkie posiadają ogrzewanie indywidualne oparte na kotłach gazowych (26 budynków), kotłach na olej opałowy (6 budynków) oraz kotły na paliwa stałe (3 budynki) i jeden wyposażony w piec elektryczny. Szczegółowe zestawienie budynków i rodzajów ogrzewania przedstawia poniższa tabela.