ZAGOSPODAROWANIE LASÓW I ZADRZEWIENIA

Uwagi metodyczne

Zaprezentowane w dziale dane dotyczą rozmiaru wykonanych prac gospodarczych z zakresu hodowli i ochrony lasu oraz zadrzewień.

Zagospodarowanie lasu obejmuje zespół czynności gospodarczych mających na celu zachowanie lasu, powiększenie zasobów leśnych oraz wzmaganie wielostronnych funkcji ekologicznych i społecznych lasu.

Hodowla lasu obejmuje wszelkie prace z zakresu nasiennictwa i szkółkarstwa leśnego, odnowień na gruntach leśnych przejściowo pozbawionych drzewostanów, zalesień na gruntach nieleśnych, dolesień luk i przerzedzeń powstałych w drzewostanach, poprawek i uzupełnień, pielęgnowania siedlisk i drzewostanów oraz melioracji leśnych.

Zalesienia polegają na zakładaniu upraw leśnych na gruntach pozostających poprzednio poza uprawą leśną, tj. na gruntach nieleśnych. Do zalesień gruntów nieleśnych zaliczmy zalesienia na gruntach rolnych nieprzydatnych do produkcji rolnej, nieużytkach oraz innych gruntach nadających się do zalesienia i określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Przez odnowienia rozumie się powstawanie młodego drzewostanu w miejsce drzewostanu usuwanego lub usuniętego:

- odnowienia sztuczne są to uprawy leśne zakładane przez sadzenie lub siew,

- odnowienia naturalne są to uprawy leśne powstałe na gruntach leśnych z samosiewu i odrośli, uznane za pełnowartościowe i pokrywające co najmniej 50% terenu.

Odnowienia sztuczne wykonywane są na powierzchniach otwartych, tj. na powierzchniach zrębów zupełnych, halizn i płazowin oraz na powierzchniach pod osłoną drzewostanów (w wyniku cięć prowadzonych rębniami złożonymi).

W ramach odnowień i zalesień mieszczą się prace z zakresu:

- zakładania plantacji gatunków drzew szybkorosnących,

- przebudowy drzewostanów negatywnych, obejmujące zmianę ich składu gatunkowego i formy (pod względem rozmieszczenia gatunków).

Poprawki i uzupełnienia są to prace mające na celu poprawę jakości hodowlanej oraz wzmożenie potencjału produkcyjnego upraw i młodników, w których z różnych przyczyn powstały wypady, luki i przerzedzenia wpływające na obniżenie w przyszłości masy drzewnej drzewostanów.

Pielęgnowanie lasu obejmuje zespół czynności gospodarczych związanych z pielęgnowaniem gleby i drzewostanu, tj. spulchnianie gleby, niszczenie chwastów w uprawach, wprowadzanie podszytów, cięcia pielęgnacyjne i poprawianie formy poszczególnych drzew (podkrzesywanie itp.), utrzymanie gleby w czarnym ugorze w plantacjach drzew szybkorosnących.

Nazwą uprawy określa się drzewostan od momentu powstania do osiągnięcia zwarcia (zazwyczaj w wieku do 10 lat).

Pod pojęciem miodnika określa się drzewostan w okresie od momentu osiągnięcia zwarcia do rozpoczęcia procesu naturalnego wydzielania się drzew i oczyszczania strzał (zazwyczaj w wieku od 10 do 20 lat).

Strzała jest to część drzewa od pnia po wierzchołek.

Prace pielęgnacyjne właściwe dla młodników to usuwanie lub hamowanie wzrostu zbędnych, wadliwych lub przeszkadzających drzew (czyszczenia późne), formowanie strzał i koron drzew.

Wprowadzanie podszytów jest to sadzenie drzew lub krzewów, które powinny znajdować się stale w dolnej warstwie drzewostanu, spełniając w stosunku do gleby i drzewostanu głównego rolę pielęgnacyjną.

Dane dotyczące pielęgnowania lasu obejmują rzeczywiste powierzchnie (określone szacunkowo), na których dokonywano wszystkich czynności związanych z pielęgnowaniem upraw i młodników, wprowadzaniem podszytów, formowaniem strzał i koron, itp.

160 Zagospodarowanie lasów i zadrzewienia

Dane te nie obejmują powierzchni lasów, na której wykonano trzebieże (cięcia pielęgnacyjne prowadzone w drzewostanach w wieku powyżej 20 lat).

Melioracje, do których zalicza się agromelioracje i melioracje wodne, są to zabiegi mające na celu oczyszczenie powierzchni przed odnowieniem i zalesieniem, likwidację warstwy rudawca, ustalenie gleby podlegającej erozji oraz polepszenie produkcyjności gleby przez wprowadzanie pewnych gatunków roślin, nawożenie, odwadnianie, nawadnianie, itp. Melioracje, o których mowa, mają charakter lokalny i stwarzają warunki do odnowień i zalesień.

Ochrona lasu obejmuje czynności zapobiegające szkodom wyrządzanym w lesie przez czynniki przyrody ożywionej i nieożywionej oraz zanieczyszczenia przemysłowe, zwalczające choroby i szkodniki oraz usuwające zaistniałe szkody.

Zadrzewienia są to produkcyjne i ochronne nasadzenia drzew i krzewów na terenach publicznych i prywatnych poza lasami i granicami administracyjnymi miast. Celem ich jest produkcja drewna i użytków niedrzewnych, oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i kształtowanie krajobrazu. Do zadrzewień nie zalicza się: lasów i gruntów leśnych, gruntów przeznaczonych prawomocnymi decyzjami do zalesienia, sadów, plantacji oraz szkółek drzew i krzewów, cmentarzy, urządzonej zieleni komunalnej w miastach (parki miejskie, lasy komunalne, zieleńce użyteczności publicznej), ogrodów działkowych, nieruchomości otaczających obiekty zabytkowe.

Dane dotyczące pozyskania drewna z zadrzewień nie zostały uwzględnione w danych o ogólnym pozyskaniu drewna (grubizny), zamieszczonych w dziale „Gospodarcze wykorzystanie lasów”. Dane dotyczące pozyskania drewna z zadrzewień na gruntach prywatnych mają charakter szacunkowy.

Zagospodarowanie lasów i zadrzewienia 161

TABL. 1/12/. ODNOWIENIA, ZALESIENIA I INNE PRACE HODOWLANE

WYSZCZEGÓLNIENIE

1999 2000

ogółem

lasy publiczne

lasy prywat­

ne"

razem

własność Skarbu Państwa

razem

w tym

własność lasy pań­ gmin

stwowe parki narodowe w ha

Powierzchnia produkcyjna szkółek leśnych (stan

w dniu 31 XII)... 255 254 254 254 250 4 -

-Odnowienia i zalesienia... 5271 5256 5181 5147 5084 63 34 75

sztuczne... 5127 4499 4435 4402 4339 63 33 64

zrębów*... 2862 2624 2597 2573 2510 63 24 27

halizn i płazowin... 637 467 456 451 451 - 5 11

użytków rolnyehc

i nieużytków... 1628 1408 1382 1378 1378 - 4 26

naturalne... 144 757 746 745 745 - 1 11

Poprawki i uzupełnienia... 1304 1239 1229 1213 1199 14 16 10

Pielęgnowanie lasu"'... 18585 24042 23955 23657 23453 204 298 87

w tym:

upraw6... 12840 14751 14664 14434 14290 144 230 87

młodników... 4503 5991 5991 5991 5931 60 -

-wprowadzanie podszytów 401 395 395 395 395 - -

-Melioracje leśne... 3387 3186 3186 3186 3160 26 -

-Trzebieże ... 43660 40846 40283 39899 39768 131 384 563 a Dane szacunkowe. h Łącznie z odnowieniami pod osłonę drzewostanu. c Nieprzydatnych do produkcji rolnej, określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. 11 Bez cięć trzebieżowych. e Pielęgnowanie gleby i czyszczenia wczesne.

TABL. 2/13/. ODNOWIENIA I ZALESIENIA WYSZCZEGÓLNIENIE

1999 2000

ogółem w tym zalesienia ogółem w tym zalesienia w ha

OGÓŁEM... 5271 1628 5256 1408

Lasy publiczne... 5182 1567 5181 1382

własność Skarbu Państwa... 5137 1549 5147 1378

w tym w zarządzie: Lasów Państwowych... 5057 1549 5084 1378

Parków Narodowych... 80 - 63

-własność gmin... 45 18 34 4

Lasy prywatne"... 89 61 75 26

° Dane szacunkowe.

162 Zagospodarowanie lasów i zadrzewienia

TABL. 3/14/. HODOWLA W LASACH PRYWATNYCH WEDŁUG POWIATÓW

WYSZCZEGÓLNIENIE

Odnowienia i zalesienia

Pielęgnowanie lasu ogółem

w tym

zrębów halizn

i płazowin

użytków rolnych"

i nieużytków

ogółem w tym upraw i młodników w ha

WOJEWÓDZTWO... 1999 89 21 4 61 75 71

2000 75 27 11 26 87 87

POWIATY:

Bolesławiecki... 2 - 1 - 2 2

Dzierźoniowski... 1 - - - -

-Górowski... - - - - 12 12

Jaworski... 1 - - - 10 10

Jeleniogórski... 8 5 2 - 10 10

Kamiennogórski... 5 1 3 - 3 3

Kłodzki... 10 1 1 5 8 8

Lubański... 3 - 2 - 3 3

Lwówecki... 7 4 2 - 10 10

Milicki... - - - - 2 2

Oleśnicki... 11 4 - 7 5 5

Polkowicki... - - - - 3 3

Trzebnicki... - - - - 6 6

Wałbrzyski... 6 - - 6 1 1

Ząbkowicki... 20 11 - 8 12 12

MIASTA

na prawach powiatu:

Jelenia Góra... 1 1 - - -

-a Nieprzyd-atnych do produkcji rolnej, określonych w miejscowym pl-anie z-agospod-arow-ani-a przestrzennego.

TABL. 4/15/. ZADRZEWIENIA I POZYSKANIE DREWNA (GRUBIZNY) Z ZADRZEWIEŃ

WYSZCZEGÓLNIENIE 1999 2000

Powierzchnia produkcyjna szkółek zadrzewieniowych (stan w dniu 31 XII)

w ha... 14 9 Sadzenie drzew w tys. szt ... 1309,5 1735,1 w tym na nieużytkach poprzemysłowych... 1257,7 1693,1 Sadzenie krzewów w tys. szt ... 69,4 158,0 w tym na nieużytkach poprzemysłowych... 36,1 48,8 Pozyskanie drewna (grubizny)" w m3... 22016 2i647 w tym: grubizna liściasta... 19651 704S1 drewno wielkowymiarowe ogólnego przeznaczenia... 7817 7380 w tym liściaste... 6515 6801 a Dane szacunkowe; nie uwzględnione w danych o ogólnym pozyskaniu drewna (grubizny) z lasów.

DZIAŁ III