FAZA ZAGROHENIA UMOWNEGO

Stan odbiegający od fazy BZa określa się jako deficyt bezpieczeństwa, występujący w środowisku pracy. Oznacza to powiększenie się zagrożenia bez­

względnego.

ZaU = Stan w środowisku pracy spowodowany występującym deficytem bezpieczeństwa, chwilowo bez możliwości szkodliwości [127].

Deficyt bezpieczeństwa w zakresie parametrów środowiska pracy oznaczono przez Za. Przykładami są:

Za - odchylenie od PP,

pp 1

Za - niedotrzymanie FPZ,

FPZ 1

ZapT - niestosowanie lub wadliwe stosowanie przepisanej PT, warunkujące nieraz deficyty Za , Za ,

FPZ PP

Za - niestosowanie lub wadliwe stosowanie systemu KA.

KA

Deficyt bezpieczeństwa po stronie czynnika ludzkiego, czyli sprawstwo progresywne oznaczono przez Sa. Jest to stan w środowisku pracy będący skutkiem działania na ogół poprzedzonego podjętą błędną decyzją (DB).

Przykładami sprawstwa progresywnego są:

Sa - w zakresie stosowania PT, warunkujące deficyt Za , osiągnięcie przez parametry środowiska pracy rzeczywistego progu zagrożenia:

RZ s Parametry środowiska pracy, które pod wpływem czynnika aktywizacji łańcucha zdarzeń (CAZ) umożli- wiawiają jego aktywizację.

Przykładami rzeczywistego progu zagrożenia wypadkowego są:

RZ^- stan równowagi w górotworze (litosfera) pomiędzy naprężeniami a jego wytrzymałością lub pomiędzy siłami spójności z calizną a siłą ciążenia, niecałkowicie jeszcze odspojonej bryły skalnej,

RZ^- stan równowagi w obiekcie technicznym (technosfera) pomiędzy napręże­

niami a jego wytrzymałością,

RZ - stężenie metanu, lub innego wybuchowego gazu (atmosfera), w zakresie 9»

jego wybuchowości,

RZ - parametry strumienia wentylacyjnego niebezpieczne dla zdrowia lub gs

życia załogi ze względu na własności trujące,lub duszące gazów,albo na inne parametry (ciśnienie, prędkość, temperatura),

RZ - stan obiektów środowiska pracy niebezpieczny dla życia lub zdrowia

C

w razie zetknięcia z człowiekiem (elementy maszyn lub urządzeń, znaj­

dujące się w ruchu, lub pod napięciem elektrycznym niebezpiecznym dla życia, lub zdrowia oraz wszelkie sztywne, kanciaste, ostre przedmio­

ty),

RZ ,RZ - obłok pierwotny lub wtórny wybuchowego pyłu węglowego, p w

Faza ZaU stanowi przedział czasowy stworzony obowiązującymi przepisami BHP, który umożliwia jeszcze ingerencję załogi podczas niepożądanego następstwa zdarzeń. Przeprowadzenie kontroli umożliwia naprawę popełnionych błędów w środowisku pracy. Może to nastąpić zanim:

- zostanie osiągnięty rzeczywisty próg zagrożenia wypadkowego: w przypadku niektórych zagrożeń lub

- nastąpi aktywizacja ze strony czynnika ludzkiego, gdyż na ogół obiekty środowiska pracy przedstawiają rzeczywisty próg zagrożenia RZ (mimo że czasem przedstawiają stan PP, zgodnie z obowiązującyni przepisami BHP).

W celu uświadomienia załodze występowania fazy ZaU stosowana jest kontrola. Odpowiednie działanie podjęte w wyniku przeprowadzonej kontroli może maksymalnie przybliżyć stan środowiska pracy do fazy BZa.

Kontrola może przykładowo dotyczyć pomiaru wielkości występujących parametrów środowiska pracy, ich zmian, stanu obiektów środowiska pracy, wykonywanych robót górniczych, czy zachowania załogi.

Bezwzględne zagrożenie chorobowe tworzą wszystkie czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy, które wskutek długotrwałego oddziaływania na załogę mogą spowodować nieodwracalne zmiany chorobowe, przykładowo spowodowane pyłem respirabilnym, hałasem, wibracjami, promieniowaniem jonizującym, czynnikami technologicznymi lub biologicznymi [27,52,68,77,96a, 98,126].

Deficyt bezpieczeństwa po stronie parametrów środowiska pracy stanowi ich odchylenie od formalnego progu zagrożenia FPZ, określonego dla rozpatrywanego czynnika szkodliwego, przy czym czynnik czasowy narażenia odgrywa zasadniczą rolę (Za , Za , Za ).

FPZ NDS NON

W fazie ZaU zagrożenia chorobowego, by nie dopuścić do nie kontrolowanej ekspozycji załogi na czynniki szkodliwe, stosowana jest wymieniona uprzednio kontrola pomiarowa parametrów środowiska pracy oraz stosowane są ochrony osobiste [9,10,62,90,120,156]:

'1.2.2. Zagrożenie chorobowe

00 = Osobisty sprzęt mający na celu uniknięcie lub zmniejszenie skutków niebezpiecznego zetknięcia się załogi z obiektami środowiska pracy.

Przykładami ochron osobistych są wkładki do uszu, rękawice antywibracyj- ne, maski przeciwpyłowe i gazowe, nakolanniki.

Oprócz poziomów bezpieczeństwa po stronie techniki prowadzona jest kon­

trola po stronie medycznej [98a]:

KM s Okresowe badania załogi prowadzone w celu jak najwcześniejszego wykrycia początków ewentualnych zmian chorobowych u załogi.

Przykładowo poziomem bezpieczeństwa jest okresowa obowiązkowa kontrola rentgenograficzna płuc osób narażonych na kontakt z kolagenowym pyłem respirabilnym.

W celu oceny występującego zagrożenia chorobowego w fazie ZaU przy przekroczonym formalnym progu zagrożenia FPZ ustanowiono, oprócz dotychczas wprowadzonych poziomów bezpieczeństwa dla niektórych zagrożeń, statystyczny próg zachorowa 1 nośr: i (116,1531:

SPZ = Dawka czynnika szkodliwego określona statystycznie, na jaką może być narażona załoga, przy założonym ryzyku zawodu w okresie obrachunkowym, która nie dopuszcza do nieodwracalnych zmian chorobowych w organizmie, a które można by przyczynowo wiązać z rozpatrywanym czynnikiem szkodliwym.

W przypadku czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy o właściwościach kumulowania się w organizmie (szkodliwe oddziaływanie respi- rabilnego pyłu) możliwe jest wyznaczenie sumarycznej dawki narażenia:

n

V s t = S t + S t +...+ S t (4. 1)

L i i 1 1 2 2 n n

i =1

lub średniego stężenia czynnika szkodliwego S w czasie dłuższego okresu narażenia t:

Wieloletnie badania medyczne i techniczne przeprowadzone na ogromnej popu­

lacji zatrudnionych dotyczące zarówno czynników narażenia, jak i rzeczywis­

tych skutków chorobowych pozwalają określić statystyczne ryzyko zachorowania (R ) w powiązaniu z dawką czynnika szkodliwego

Rys.4.3 przedstawia przykładowo zależność (4.3) dla danego ZG odznaczają­

cego się określonym stopniem mechanizacji, parametrami fizykochemicznymi wydobywanej kopaliny, stosowanymi środkami profilaktyki technicznej w zakresie zagrożenia pyłowego i Id.

Uznając ryzyko R = 5[51 ], związane ch

z wykonywanym zawodem jeszcze za d o ­ puszczalne, na podstawie rys.4.3 można wyznaczyć statystyczny próg zachorowalności SPZ (rys.4.3).

SPZ stanowi górny kres fazy zagrożenia umownego dla zagrożenia chorobowego, gdy jest stosowany kierowany system zatrudnienia. W związku z wprowadzonym poziomem bezpieczeństwa SPZ może zostać przy­

jęty następny poziom bezpieczeństwa - kierowany system zatrudnienia (26, 75, 101], stosowany w fazie ZaU zagrożenia chorobowego:

KSZ = Klasyfikacja poszczególnych stanowisk pracy ze względu na występujące tam parametry środowiska pracy, stanowiące deficyt bezpieczeństwa pracy, rejestracja czasu ekspozycji i kierowanie załogi na poszczególne stanowiska pracy zależnie od pochło­

niętej dawki narażenia.

Kierowany system zatrudnienia jest nieraz stosowany przy zagrożeniu pyło­

wym, zagrożeniu hałasem, wibracjami i gazami trującymi [26,46]. W niektórych przypadkach uznano, że SPZ przy pyle respirabilnym wyznacza zależność [75, 153]:

Zależność (4.4) przedstawia hiper­

bolę, która określa dopuszczalną licz­

bę przepracowanych dniówek od średniego stężenia zapylenia S (rys.

nych dniówek przy stężeniu zapylenia S=NDS w czasie całego wieku produkcyj­

nego [153].