FAZA ZAGROZENIA PEŁNEGO

ZaP = Stan w środowisku pracy spowodowany występującym deficytem bezpieczeństwa chwilowo z możliwością szkodliwości [127].

4.3.1. Zagrożenie wypadkowe

Przejście zagrożenia z fazy ZaU do fazy ZaP następuje pod wpływem czynnika aktywizacji łańcucha zdarzeń:

CAZ = Zdarzenie kinetyczne lub quasi-statyczne, zachodzące w środowisku pracy, aktywizujące konieczny łańcuch zdarzeń od strony parametrów środowiska pracy, lub od strony czynnika ludzkiego.

Przykładami CAZ od strony parametrów środowiska pracy są:

- wzrost naprężeń lub odprężenie górotworu, które może zburzyć równowagę pomiędzy naprężeniami a wytrzymałością górotworu lub pomiędzy siłami spójności z calizną a siłą ciążenia niecałkowicie jeszcze odspojonej

- narastanie stężenia gazów trujących lub duszących, albo zmiana innych parametrów strumienia wentylacyjnego (34).

Przykładami CAZ od strony czynnika ludzkiego są:

- dotyk,

- utrata równowagi, - potknięcie [128], - zderzenie,

- wejście do nieprzewietrzanego wyrobiska, bez założonego sprzętu ODO.

Istotą fazy ZaP jest aktywizacja zagrożenia wypadkowego od strony parametrów środowiska pracy (AZ) lub od strony czynnika ludzkiego (AZ ):

C

AZ s niebezpieczne zmiany parametrów środowiska pracy (CAZ - parametry środowiska pracy).

Przykładami aktywizacji zagrożenia od strony parametrów środowiska pracy są:

A Z ^ awaria górnicza (tąpnięcie, obryw, wyrzut, wdarcie wody lub kurzawki do wyrobisk górniczych) [102,144],

AZ^- awaria techniczna (uszkodzenia maszyny lub urządzenia) (31,142],

AZ__- ruch obiektu, który powinien być nieruchomy lub pojawienie się napięcia niebezpiecznego dla zdrowia lub życia , w elemencie maszyny, który powi­

nien być bez napięcia, zmiana parametrów strumienia wentylacyjnego w zakresie szkodliwym dla życia, lub zdrowia załogi (gazy trujące lub duszące, ciśnienie, prędkość, temperatura); przykładowo wskutek nie­

kontrolowanego załączenia urządzenia, prowadzonej roboty strzałowej, trwającego pożaru podziemnego itd [87,133,133d],

AZ^- wybuch metanu, innego gazu lub wybuch obłoku pierwotnego pyłu węglowe­

go [79],

AZ - wybuch obłoków wtórnych [44].

Aktywizacja zagrożenia od strony czynnika ludzkiego:

AZ - nie kontrolowana czynność, w wyniku której dochodzi do

C

niebezpiecznego zetknięcia załogi z obiektami środo­

wiska pracy, polegająca przykładowo na dotyku elementu maszyny lub urządzenia znajdującego się w ruchu, albo pod napięciem elektrycznym niebezpiecznym dla życia, lub zdrowia, poślizgnięciu się, uderzeniu się o sztyw­

ny obiekt środowiska pracy, wejściu do atmosfery bez- tle owej i td. [87,128,134].

51)

-Aktywizacje zagrożenia AZ , AZ , AZ i AZ na ogół połączone są ze znacznymi

l i p w

stratami materialnymi i wypadkami zbiorowymi; a aktywizacje AZ lub/i AZ zwykle powodują tylko przerwanie procesu pracy bez większych strat material­

nych przy wypadkach pojedynczych, których jednak, jak wynika ze statystyki, w sumie może być więcej niż wypadków zbiorowych. W fazie ZaP czasem jest stosowana PT, przykładowo w celu:

- ograniczenia zasięgu skutków ewentualnej AZ przez zastosowanie: zapór pyłowych lub wodnych, w przypadku zagrożenia wybuchem pyłu węglowego, zapór w razie zagrożenia wyrzutowego, tam przy zagrożeniu pożarowym lub zagrożeniu nagłym wdarciem wody, lub kurzwaki do wyrobisk górniczych

[44,59, 144],

- neutralizacji CAZ, przez zastosowanie automatycznie działającego urządzenia gaśniczego w przypadku zagrożenia pożarem egzogenicznym lub odpowiedniego prowadzenia wentylacji w przypadku zagrożenia pożarem endogenicznym [12, 133d].

W razie aktywizacji zagrożenia wypadkowego stosowanie ochron osobistych stanowi ostatni poziom bezpieczeństwa przed niebezpiecznym zetknięciem się załogi z obiektami środowiska pracy. Przykładami ochron osobistych są: hełm, ubranie robocze, buty, rękawice, nakolanniki [62].

Dalszy poziom bezpieczeństwa w razie AZ wypadkowego stanowią systemy alarmujące [59,82,135,144]:

SA = Systemy informujące załogę ZG w przypadku niektórych zagrożeń o występowaniu fazy zagrożenia pełnego w celu umożliwienia efektywnego zastosowania ochron

osobistych i samoratowania. _____

Przykładami są systemy alarmujące przy zagrożeniu pożarowym, wodnym, wyrzutowym oraz metanometria automatyczna alarmująca.

Określone stadium rozwoju zagrożenia wypadkowego w środowisku pracy w fazie ZaP tworzy zdarzenie wypadkowe [67a,155]:

ZW = Nagłe, niespodziewane i nieplanowane zdarzenie kinetyczne, powodujące niebezpieczne zetknięcie załogi z obiektami środowiska pracy (wypadek lub prawie że wypadek).

Biorąc pod uwagę stosunkowo delikatną budowę ciała ludzkiego każde parametrach znacznie różniących się od normalnych, znalezienia się w zawale, przeskoku łuku elektrycznego bez uprzedniego dotyku itd.

ZW nie musi w konsekwencji spowodować urazu, lecz każde ZW zawiera w sobie potencjalną możliwość spowodowania urazu w wyniku następstwa zdarzeń

[53].

ZG jest zobowiązany do organizacji pierwszej pomocy [140,162]:

-52-P = Udzielanie doraźnej pomocy medycznej na miejscu wypadku w celu ograniczenia skutków zdarzenia wypad­

kowego.

W razie katastrofy górniczej lub większej awarii technicznej organizowana jest akcja ratownicza [1 2]:

R = Akcja ratownicza organizowana w celu ratowania załogi i zakładu górniczego.

0 ciężkości doznanego urazu decydują okoliczności, w jakich nastąpiło ZW, czyli zbieżność uwarunkowań:

ZU = Losowe uwarunkowanie decydujące o ciężkości doznanego urazu.

Przykładowo zbieżność uwarunkowań (progresywnych lub regresywnych) może wynikać z chwilowej pozycji ciała, uniku, refleksu, rozmiarów ciała [28].

W wyniku zbieżności uwarunkowań progresywnych dla niepożądanego nas­

tępstwa zdarzeń może nastąpić uraz u pracownika spowodowany wzajemnym od­

działywaniem na siebie obiektu i człowieka:

U = Uszkodzenie anatomicznej budowy ciała ludzkiego lub funkcjonowania j<*p,o organów wewnot i xny< h.

gdy są spełnione cztery warunki:

W s Niebezpieczne zetknięcie się załogi z obiektami środowiska pracy:

- trwa nie dłużej niż czas jednej zmiany roboczej, - wywołane jest przyczyną zewnętrzną,

- pozostaje w związku z pracą,

- powoduje chorobę, uszczerbek na zdrowiu lub śmierć pracownika.

4.3.2. Zagrożenie chorobowe

W przypadku deficytu bezpieczeństwa w zakresie formalnego progu zagrożenia ^aFPZ sprawstwo progresywne w zakresie kierowanego systemu zatrudnienia lub/i ochron osobistych SaKszySaoo może warunkować aktywizację zagrożenia chorobowego:

AZ s nie kontrolowana ekspozycja załogi na czynniki ch

szkodliwe występujące w środowisku pracy.

AZ może doprowadzić do osiągnięcia w środowisku pracy rzeczwistego ch

progu zagrożenia chorobowego [98a,152]:

RZ , = Dawka czynnika szkodliwego oznaczająca początek ch

zrazu niezauważalnych, nieodwracalnych zmian chorobowych w organizmie narażonego.

Poziomem bezpieczeństwa w fazie ZaP jest profilaktyka medyczna:

PM 2 Badania medyczne mające na celu określenie