Nowe rozumienie turystyki związanej z jeziorami owocuje, w pewnym sensie, zwiększeniem i zróżnicowaniem problemów badawczych, które mogą być podej-mowane przy okazji rozważań nad omawianym zjawiskiem. W sposób syntetyczny zagadnienie to przedstawiono w tabeli 1.
Perspektywy badawcze w turystyce związanej z jeziorami 129
Ryc. 1. Efekt mnożnikowy turystyki nazywany przez J. Wyzińską-Ludian „efektem śnieżnej kuli”
Źródło: Wyzińska-Ludian, 2000: 91.
W powyższej tabeli przedstawiono wybrane przykłady problemów badawczych związanych z szeroko rozumianą turystyką wokół jezior, które mogą być analizo-wane z punktu widzenia poszczególnych perspektyw. Ponieważ zjawisko ma cha-rakter złożony, należy podkreślić, że lista ta nie jest wyczerpująca.
130 Katarzyna Duda-Gromada, Ilona Potocka
Tabela 1. Problemy badawcze w turystyce związanej z jeziorami – przykłady Perspektywa badawcza Przykładowe problemy badawcze Turystyka związana z jeziorami
jako doświadczenie ludzkie – motywacje turystyczne, – walory turystyczne,
– jezioro jako atrakcja turystyczna,
– znaczenie jeziora i innych walorów turystycznych, – formy turystyki uprawiane nad jeziorem,
– aktywności turystyczno-rekreacyjne podejmowane przez turystów,
– znaczenie cech jeziora (jakość wody, głębokość, powierzchnia itp.),
– jezioro jako źródło inspiracji Turystyka związana z jeziorami
jako zjawisko społeczne – różnice w interesach różnych grup użytkowników, – przystosowywanie się społeczności lokalnych do
często masowego i sezonowego napływu turystów, – jezioro jako kryptozoologiczna atrakcja
Turystyka związana z jeziorami
jako zjawisko geograficzne – infrastruktura turystyczna wokół jeziora – układ i sposób rozwoju,
– znaczenie sztucznych zbiorników wodnych w turystyce związanej z akwenami wodnymi, – wpływ zmian środowiska przyrodniczego na jeziora Turystyka związana z jeziorami
jako użytkownik zasobu – możliwości minimalizowania konfliktów interesu, – turystyka a inni użytkownicy,
– turystyka a idea ochrony przyrody,
– konflikty wewnątrz turystyki (np. turystyka motorowodna a kajakarstwo)
Turystyka związana z jeziorami
jako zasób – turystyka jest sama w sobie zasobem gospodarczym, – turystyka jako alternatywa dla innych działów
gospodarki,
– turystyka jako przedmiot strategii rozwoju obszaru Źródło: opracowanie własne na podstawie S. Smith (2003), I. Potocka (2007, 2008), K. Duda-Gromada (2009).
Literatura
Baumann D.D., 1969, The recreational use of domestic water supply reservoirs: perception and choice.
The University of Chicago, Department of Geography, Chicago.
Choiński A., 1997, Wpływ antropopresji na jeziora. Materiały z konferencji naukowej 2 XII 1997, Wydawnictwo Homini, Poznań-Bydgoszcz.
Choiński A., 2007, Limnologia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Cooper Ch., 2003, Lakes as tourism destination resources, [w:] T. Härkönen (red.), International lake tourism conference, 2–5 July, Savonlinna, Finland, Savonlinna Institute for Regional Developement and Research, 5.
David L., Nagy Z., Gergely S., 2007, New Vasarhelyi Plan – reservoirs for tourism alongRiver Tisza in Hungary, [w:] A. Nemeth, L. David (red.) Handbook of lakes and reservoirs. A sustainable vision of tourism, Karoly Robert College, Gyongyos: 34–41.
de Reparaz A., 1991, Nowe przestrzenie wypoczynkowe powstające w wyniku budowy sztucznych zbiorników wodnych we Francji, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, 14:
55–70.
Drzewiecki M., 1997, Formy degradacji zbiorników wodnych i ich otoczenia w wyniku użytkowania rekreacyjnego, [w:] A. Choiński (red.), Wpływ antropopresji na jeziora. Materiały z konferen-cji naukowej 2 XII 1997, Wydawnictwo Homini, Poznań-Bydgoszcz.
Duda-Gromada K., 2008, Tourism management in the vicinity of the selected retention reservoirs in Poland, Miscellanea Geographica, 13: 209–218.
Duda-Gromada K, 2009a, Turystyka jeziorna – nowa forma turystyki? Prace i Studia Geograficz-ne, 42, Studia z geografii człowieka, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa: 89–101.
Duda-Gromada K., 2009b, Wpływ sztucznych zbiorników wodnych na poziom rozwoju turystyki w polskich Karpatach (na przykładzie Jeziora Solińskiego i Jeziora Żywieckiego) (maszynopis pracy doktorskiej), Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.
Duda-Gromada K., David L., 2008, Reservoirs and local development: a case study from Hungary and from Poland. Indian Journal of International Tourism & Hospitality Research, II, 1:
15–26.
Fernández-Morales A., 2003, Decomposingseasonal concentration, Annals of Tourism Research, 30, 4.
Furgala-Selezniow G., Turkowski K., Nowak A., Skrzypczak A., Mamcarz A., 2003, The Osto-da-ElblagCanal – its past and future in aquatic tourism, [w:] T. Harkonen (red.) International lake tourism conference, Savonlinna: 55–72.
Galgoczy-Nemeth A., 2007, Lakes as natural and artificial conditions in North-Hungary [w:] A.
Nemeth, L. David (red.) Handbook of lakes and reservoirs. A sustainable vision of tourism, Ka-roly Robert College, Gyongyos: 56–64.
Gardiner K.M., 2003, Unfulfilled lakes [w:] T. Harkonen (red.) International lake tourism confe-rence, Savonlinna: 33–43.
Goossen M., 2003, Lake tourism in the Netherlands [w:] T. Harkonen (red.) International lake to-urism conference, Savonlinna: 45–53.
Hall C.M., Harkonen T., 2006, Lake tourism: an introduction to lacustrine tourism systems [w:] C.M.
Hall, T. Harkonen (red.), Lake tourism. An integrated approach to lacustrine tourism systems.
Aspects of tourism, 32, Channel View Publications, Clevedon – Buffalo – Toronto: 3–26.
Hryń-Kuśmierek R., Śliwa Z.,1998, Encyklopedia tradycji polskich, Wydawnictwo Podsie-dlik-Raniowski i Sp., Poznań.
Kandefer W., 2006, Turystyka wiejska a rozwój lokalny [w:] M. Sirko, J. Bek (red.), Rola turystyki w rozwoju gospodarczym obszarów wiejskich i leśnych, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Stalo-wej Woli, Stalowa Wola: 73–83.
Perspektywy badawcze w turystyce związanej z jeziorami 131
Kolberg O., 1875–1882, Lud – jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, IX, Wlk. Ks. Pozn., I, UJ, Kraków.
Kowalski P., 2002, Woda żywa – opowieść o wodzie, zdrowiu, higienie i dietetyce, Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, Wrocław.
Krzymowska-Kostrowicka A., 1995a, Z problematyki badawczej zachowań turystyczno-rekreacyj-nych w środowisku przyrodniczym, Turyzm, 5, 2: 65–75.
Krzymowska-Kostrowicka A., 1995b, Zarys geoekologii rekreacji, tom II, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.
Krzymowska-Kostrowicka A., 1997, Geoekologia turystyki i wypoczynku, Wydawnictwo Na-ukowe PWN, Warszawa.
Mazurek J., 2007, Identyfikacja i ocena lokalnych uwarunkowań rozwoju agroturystyki na terenach wiejskich Pobrzeża Koszalińskiego (maszynopis pracy doktorskiej), Wydział Biologii, Geo-grafii i Oceanologii UG, Gdańsk.
Potocka I., 2007, Z badań nad turystyką w rynnie jezior Kórnicko-Zaniemyskich, Pamiętnik Biblio-teki Kórnickiej, 28, PAN, Biblioteka Kórnicka, Kórnik: 37–60.
Potocka I.,2008, Zróżnicowanie przestrzeni turystycznej Rynien Jezior Kórnicko-Zaniemyskich i Je-zior Pszczewskich (maszynopis pracy doktorskiej), Wydział Nauk Geograficznych i Geolo-gicznych, UAM, Poznań.
Przecławski K., 1979, Socjologiczne problemy turystyki, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warsza-Ramowa Dyrektywa Wodna Parlamentu Europejskiego (2000/60/WE) (http://www.mos.gov.pl/wa.
dzw/dokumenty/ramowa_dyrektywa_wodna.pdf)
Sievanen T., Neuvonen M., 2003, Boaters profiles as outdoor recreationists, [w:] T. Harkonen (red.), International lake tourism conference, Savonlinna: 73–83.
Smith S., 2003, Lake tourism research: themes, practice, and prospects, [w:] T. Harkonen (red.), In-ternational lake tourism conference, Savonlinna: 13–25.
Sołowiej D., Kozłowska M., Sąsiadek W., 1997, Identyfikacja konfliktów człowiek-środowisko przyrodnicze w jeziornych systemach rekreacyjnych, [w:] A. Choiński (red.), Wpływ antropopre-sji na jeziora. Materiały z konferencji naukowej 2 XII 1997, Wydawnictwo Homini, Po-znań-Bydgoszcz.
Sroczyński W. (red.), 2006, Studium form i mechanizmów degradacji środowiska w systemach rekre-acyjnych brzegów jezior zaporowych południowo-wschodniej Polski, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Kraków.
Stedman R.C., Ventela A.M., Arvola L., Helminen H., Sarvala J., 2003, Lake quality and sence of place: a comparison of Finland and The United States, with implications for tourism development, [w:] T. Harkonen (red.), International lake tourism conference, Savonlinna: 159–169.
Tuohino A., 2003, In search of the spirit of the lake. Lakes as an opportunity for tourism marketing, [w:] T. Härkönen (red.), International lake tourism conference, Savonlinna, Finland, Savon-linna Institute for Regional Developement and Research, 5.
Wyzińska-Ludian J., 2000, Związki agroturystyki z rozwojem ekonomicznym obszarów wiejskich, [w:] M. Dąbrowska-Szefler (red.), Gospodarcza aktywizacja regionu Międzyrzecza Wisły i Sa-nu przez rozwój turystyki i rekreacji, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Nisku, Nisko: 84–93.
Zajadacz A., 2009, Koncepcja zrównoważonego rozwoju turystyki, [w:] Z. Młynarczyk, A. Zaja-dacz (red.), Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Po-znań.
Zwoliński A., 1992, Ocena walorów turystyczno-rekreacyjnych sztucznych zbiorników (na przykła-dzie zbiorników nizinnych), Instytut Turystyki, Warszawa.
132 Katarzyna Duda-Gromada, Ilona Potocka
Summary
Research perspectives in lake tourism
Lakes are undoubtedly a significant component of the natural environment, influencing the development of tourism in many regions all over the world. However, the perception of lake tourism is undergoing certain modifications. Formerly identified with water-based tourism, now it is more and more frequently seen in a wider perspective. A lake can be an important motivating factor for tourists, but not always must play the key role in tourist and recre-ational experience. In this approach, lake tourism can be analyzed from a number of differ-ent research perspectives. S. Smith (2003) distinguished five such perspectives. Thus, lake tourism can be analyzed as:
– human experience;
– social phenomenon;
– geographic phenomenon;
– resource user;
– resource.
In this paper, the five above-mentioned research perspectives are discussed.
Key words: tourism, lakes, research perspectives
Perspektywy badawcze w turystyce związanej z jeziorami 133