Zbiornik Tresna zlokalizowany jest na terenie województwa śląskiego (Ryc. 13). Powstał on w wyniku przegrodzenia zaporą ziemno-narzutową rzeki Soła w 40+025 km w miejscowości
Tresna. Powierzchnia zbiornika przy maksymalnym poziomie piętrzenia wynosi 9,64 km2,
natomiast jego całkowita pojemność osiąga wartość 96,11.106 m3.
W Tabeli 5 ukazano podstawowe parametry zbiornika Tresna. Spiętrzenie wody w zbiorniku wykorzystywane jest w elektrowni wodnej zlokalizowanej na lewym brzegu Soły. Jest to budowla wolnostojąca, częściowo wcinająca się w dolny taras nasypu zapory, niezwiązana z jej konstrukcją (Ryc. 14, Ryc. 15). Elektrownia szczytowa i interwencyjna w Tresnej posiada moc równą 21 MW i produkuje średnio 28,40 GWh energii elektrycznej rocznie. Zbiornik Tresna podniósł walory turystyczno-wypoczynkowe regionu, jak również stworzył dogodne warunki do budowy ośrodków wypoczynkowych w atrakcyjnym podgórskim terenie.
Tabela 5. Podstawowe parametry zbiornika Tresna [Kaskada rzeki Soły… 2007]
Parametr Wartość
Normalny poziom piętrzenia 342,70 m n.p.m. Maksymalny poziom piętrzenia 345,00 m n.p.m.
Pojemność całkowita 96,11.106 m3
Pojemność powodziowa letnia 39,45.106 m3
Pojemność powodziowa zimowa 31,07.106 m3
Pojemność wyrównawcza zimowa 61,85.106 m3
Pojemność wyrównawcza letnia 53,47.106 m3
Długość zbiornika 7 km
" Zmodyfikowana metoda iloczynu skalarnego służąca do badania kierunku filtracji w zaporach ziemnych"
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica Kraków 2014
Ryc. 14. Widok elektrowni Tresna od strony wody dolnej zapory [http://www.panoramio.com]
Legenda: 1 – mur oporowy, 2 – blok oporowy, 3 – most między wieżą zamknięć a skarpą, 4 – rampa, 5 – droga lokalna Czernichów -
Zarzecze, 6 – wlot do sztolni, 7 – oczyszczarka krat, 8 – portal wlotowy sztolni, 9 – sztolnia energetyczna, 10 – sztolnia pomocnicza, 11 – wyloty sztolni, 12 – zapora, 13 – słup dwutorowy linii WN, 1 4 – słup jednotorowy linii WN, 15 – blok elektrowni, 16 – szyby komór kompensacyjnych, 17 – stanowiska transformatorów mocy, 18 – otwory montażowe zamknięcia motylowego, 19 – kaptury turbozespołów i hali montażowej, 20 – hala montażowa, 21 – dźwig portalowy, 22 – estakada dźwigu, 23 – plac wyładunkowy, 24 – most na bloku elektrowni, 25 – zamknięcia szandorowe wylotów, 26 – dźwig do zakładania szandorów, 27 – płyta wypadowa elektrowni, 28 – mury oporowe wylotu elektrowni.
Zapora ziemno-narzutowa w Tresnej zamyka zlewnię o powierzchni 1030 km2 piętrząc wodę do rzędnej 342,70 m n.p.m. Podstawowe parametry zapory przedstawiono w Tabeli 6.
Tabela 6. Podstawowe parametry zapory w Tresnej [Kaskada rzeki Soły… 2007]
Parametr Wartość
ZAPORA
Rzędna korony 348,00 m n.p.m.
Szerokość korony 10,0 m
Nachylenie skarpy odwodnej 1:2
Nachylenie skarpy odpowietrznej:
od korony do rzędnej 331,00
pomiędzy rzędną 331,00 a stopą zapory
1:1,75 1:2
Wysokość zapory 39,0 m
Długość korony 310 m
UPUST DENNY
Światło upustu – trzy przewody o przekrojach 4,0 x 4,0 m Długość łączna (od początku murków wichrowatych
na wlocie do końca wypadu) 176,7 m
Łączny, maksymalny wydatek upustu 628,0 m3.s-1
Zamknięcia przewodu Zasuwy płaskie ślizgowe z napędem hydraulicznym
PRZELEW POWIERZCHNIOWY Z BYSTRZEM
Jaz wlotowy (3-przęsłowy):
Dwa skrajne przęsła – konstrukcja betowa ciężka typu Creagera o świetle 23,0 m każde, Środkowe – zamykane klapą typu Fischbauch
o świetle 15,0 m.
Jaz wlotowy podzielony na przęsła dwoma filarami (szerokość 2,3 m, długość 16,4 m, wysokość 8,4 m). Rzędne:
korony jazu przęseł skrajnych korony jazu przęsła środkowego klapy
342,70 m n.p.m. 341,00 m n.p.m. 345,00 m n.p.m. Łączny, maksymalny wydatek przelewu 830,0 m3.s-1
" Zmodyfikowana metoda iloczynu skalarnego służąca do badania kierunku filtracji w zaporach ziemnych"
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica Kraków 2014
Na Ryc. 16 przedstawiono przekrój podłużny i rzut upustu dennego, natomiast plan sytuacyjny przelewu powierzchniowego oraz jego profil sporządzony wzdłuż lewego muru ukazano na Ryc. 17.
Ryc. 16. Przekrój podłużny i rzut upustu dennego zapory w Tresnej [Kaskada rzeki Soły… 2007]
Legenda: 1 – skrajne przęsła przelewu, 2 – przęsło zamykane, 3 – filary, 4 – przyczółki, 5 – skrzydełka, 6 – bystrze, 7 – mury bystrza,
8 – dok, 9 – odskocznia, 10 – mury oporowe na dolnym stanowisku
Ryc. 17. Plan sytuacyjny przelewu powierzchniowego zapory w Tresnej wraz z profilem wykonanym wzdłuż lewego muru [Kaskada rzeki Soły… 2007]
Nasyp statyczny zapory w Tresnej wykonany został z materiałów miejscowych – żwirów (Gr) i otoczaków (Co). Skarpa odwodna została ubezpieczona za pomocą płyt żelbetowych o grubości 12 cm. Płyty posiadają otwory drenażowe 20 cm, w rozstawie co 2,5 m. W nasypie statycznym na trzech poziomach ułożono również dodatkowe warstwy filtracyjne z materiału o ziarnach o średnicy powyżej 20 mm. Ma to na celu ułatwienie odpływu wody z korpusu zapory. Od strony wody dolnej bezpośrednio na nasypie ułożona jest warstwa przejściowa o grubości w pionie równej 3,0 m. Na niej znajduje się narzut kamienny, na który składają się dwie części: narzut właściwy (zbudowany z bloków skalnych o masie > 50 kg) oraz warstwa licówkowa (ułożona z bloków o masie > 150 kg).
Odkształcenia i przemieszczenia zapory w Tresnej kontrolowane są przez 111 reperów, w tym: na korpusie zapory – 15 szt., na upuście dennym – 18 szt., na przelewie powierzchniowym: o na lewej stronie – 21 szt., o na prawej stronie – 27 szt.,
na moście nad przelewem – 9 szt., na wlocie do sztolni – 4 szt., na elektrowni wodnej – 9 szt., na murze oporowym – 8 szt.
Obecnie zapora posiada 25 piezometrów otwartych oraz 16 piezometrów zamkniętych służących do obserwacji stanów wody w jej korpusie. Szkic rozmieszczenia piezometrów na przekrojach pomiarowych zapory w Tresnej ukazano na Ryc. 18. Ponadto zapora wyposażona jest w szczelinomierze zlokalizowane w galerii kontrolno-zastrzykowej oraz w szczelinie między blokiem oporowym a wieżą zamknięć.
" Zmodyfikowana metoda iloczynu skalarnego służąca do badania kierunku filtracji w zaporach ziemnych"
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica Kraków 2014
5.3.1 Charakterystyka danych pomiarowych uzyskanych dla zapory w Tresnej
Dla zapory Tresna zlokalizowanej w województwie śląskim analizie poddano pomiary zmian zwierciadła wody w piezometrach otwartych (łącznie 25 piezometrów) oraz zamkniętych (łącznie 16 piezometrów) obejmujące okres 5 lat (od 2009 do 2013 roku). Dane piezometryczne udostępnione zostały przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie. Dla tej zapory dla każdego piezometru badania przeprowadzono dla 120 pomiarów odczytywanych średnio dwukrotnie w ciągu miesiąca. W przypadku piezometrów zamkniętych nie dysponowano rzędnymi stopek manometrów, stąd wartości ciśnień zostały
przeliczone jedynie na wysokości słupa wody o ciężarze właściwym 9,807 ∙
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica Kraków 2014