410 (nakaz opierania się sądu przy wyrokowaniu na całokształcie przeprowadzonych dowodów) lub (i)
art. 424 § 1 pkt 1 (wymóg wypowiedzenia się w uzasadnieniu wyroku odnośnie do dowodów, którym
dano wiarę i którym jej odmówiono, z wykazaniem, dlaczego tak uczyniono) - jeżeli sąd w ogóle nie
odniósł się do niektórych przeprowadzonych w postępowaniu dowodów (zob. np. postanowienie SN z
dnia 18 stycznia 2007 r., III KK 440/06, LEX nr 459461).
Przyczyny względne – art. 438 k.p.k.
treść tego orzeczenia (error facti)To błąd, który wynika bądź z niepełności postępowania dowodowego (tzw. błąd "braku"), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd "dowolności"). Zarzut w tej materii wiąże się z zasadą prawdy i powinien być
podnoszony, gdy skarżący podważa prawidłowość ustaleń faktycznych, jakie legły u podstaw zastosowania materialnego prawa karnego oraz konsekwencji prawnych jego zastosowania, a więc kar oraz środków karnych w razie skazania lub innych środków reakcji, gdy sąd skorzysta z warunkowego umorzenia postępowania.
a) błąd "dowolności" w dokonanych ustaleniach, może być wynikiem niepełnej znajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7), np. błąd logiczny w rozumowaniu,
zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd.
b) błąd w ustaleniach o charakterze braku może się wiązać także ze wskazaniem nowych faktów lub dowodów (zob.
art. 427 § 3). Błąd "braku" nie musi obciążać sądu pierwszej instancji, gdy dowód ujawnia się po wydaniu wyroku.
Może on też się wiązać z podnoszeniem niezasadnego oddalenia wniosków dowodowych skarżącego, których tezy wskazywały na środek dowodowy mający podważać to, co wynikało z dowodów strony przeciwnej i co ustalono w procesie.
Jeżeli skarżący nie zarzuca dokonania przez sąd błędnych ustaleń, ale uznając je za prawidłowe, kwestionuje ich
subsumpcję pod określony przepis prawa karnego, to wadliwa kwalifikacja prawna, nieprzystająca do wymogów tego prawa, jest obrazą prawa materialnego, a nie błędem w ustaleniach. Nakazem płynącym z tego prawa jest bowiem także właściwe - a nie jakiekolwiek - pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności. Zarzutu błędu w ustaleniach
faktycznych, a nie obrazy prawa materialnego, należy natomiast wymagać, gdy obrońca, kwestionując przyjętą kwalifikację, neguje sprawstwo oskarżonego (tak słusznie np. w wyroku SA w Krakowie z dnia 1 marca 2005 r., II AKa 26/05, LEX nr 150455). Oznacza to bowiem kwestionowanie prawidłowości ustaleń faktycznych odnośnie do samego sprawstwa, a nie oceny prawnej przypisanego zachowania.
Przyczyny względne – art. 438 k.p.k.
Przyczyna
rażąca niewspółmierność kary, środka karnego lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania
środka zabezpieczającego lub innego środka (error in puniendo)
Rażąca niewspółmierność kary, środka karnego lub niesłuszne zastosowanie bądź niezastosowanie środka zabezpieczającego albo innego środka to uchybienie dotyczące reakcji prawnej na czyn, leżącej w sferze
swobodnego uznania sądu, a więc gdy ustawa pozwala sądowi orzekać w określonych granicach kary, zezwala (a nie obliguje) na stosowanie środka zabezpieczającego lub innego środka. Niezastosowanie środka, do którego zastosowania sąd jest zobowiązany, jest obrazą prawa materialnego w rozumieniu art. 438 pkt 1.
W orzecznictwie trafnie podkreśla się, że zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas, "gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy - gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą" (wyrok SN z dnia 11 kwietnia 1985 r., V KRN
178/85).
Niewspółmierność zachodzi zatem wówczas, gdy suma zastosowanych kar i innych środków, wymierzonych za przypisane przestępstwa, nie odzwierciedla należycie stopnia szkodliwości społecznej czynu i nie uwzględnia w wystarczającej mierze celów kary. Chodzi przy tym o niewspółmierność zarówno niekorzystną dla oskarżonego, jak i korzystną dla niego, ale niekorzystną z punktu widzenia dobra wymiaru sprawiedliwości, a więc interesu publicznego.
Zarzut niewspółmierności nie wymaga wskazania nowych, nieustalonych przez sąd okoliczności, może bowiem polegać na wykazaniu, że okoliczności prawidłowo ustalone mają takie znaczenie i ciężar gatunkowy, których orzeczona kara bądź nie uwzględnia w ogóle, bądź uwzględnia je w stopniu niedostatecznym. Kara pozbawienia wolności może być uznana za rażąco niewspółmierną zarówno z powodu nadmiernej jej wysokości, jak i
nieorzeczenia warunkowego zawieszenia jej wykonania (zob. wyrok składu siedmiu sędziów SN z dnia 9 stycznia 1973 r., V KRN 474/72).
Przyczyny bezwzględne – art. 439 § 1
• każde orzekanie z udziałem osoby podlegającej wyłączeniu na podstawie art. 40 (iudex inhabilis) jest bezwzględną przyczyną odwoławczą
• kodeks używa przy tym obecnie określenia "osoba podlegająca wyłączeniu", a nie dotąd "sędzia podlegający
wyłączeniu", zatem sam od razu wskazuje, że dotyczy to także ławników. Względną przyczyną odwoławczą (art. 438 pkt 2) pozostaje natomiast orzekanie z udziałem osoby podlegającej wyłączeniu na wniosek (iudex suspectus - art.
• osoba nieuprawniona do orzekania to zarówno osoba niemająca w ogóle uprawnień do orzekania, jak i osoba 41) niemającą uprawnień do orzekania w danej sprawie, w danym sądzie itd.
• chodzi tylko o udział danej osoby w wydaniu orzeczenia, a nie o jej udział w postępowaniu. Gdyby zatem osobami nieuprawnionymi do orzekania byli tzw. ławnik zapasowy lub sędzia dodatkowy, który ostatecznie do składu
orzekającego nigdy nie wszedł, to nie istnieje omawiany tu powód odwoławczy, gdyż osoba ta nie brała udziału w wydaniu orzeczenia. Ponieważ ma to być udział "w wydaniu orzeczenia", oznacza to, że chodzi o uczestnictwo danej osoby w czynnościach prowadzących do jego wydania oraz w czynnościach finalnych ściśle związanych z jego
wydaniem, czyli w naradzie, głosowaniu, sporządzeniu i podpisaniu wyroku oraz ogłoszeniu go
• osoba niezdolna do orzekania np. ma miejsce, gdy sędzia (ławnik) z uwagi na chwilowy choćby stan zdrowia
(fizycznego lub psychicznego) nie jest zdolny orzekać; może tu zatem wchodzić w grę np. zaburzenie psychiczne lub choroba psychiczna, stan po użyciu alkoholu lub środka odurzającego itd.