Skóra stanow i w artość końcową zwierzęcia i w znaczeniu je j użytkow a nia je s t a rty k u łe m pierw szej potrzeby. Jako t.zw . odpad poubojow y sta no w i cenną pozycję. A czko lw ie k z chw ilą je j zdjęcia dalszym je j przerobem nie z a jm u ją się przedsiębiorstw a związane z gospodarką mięsną, lecz zupełnie odrębny przem ysł g a rb a rski, jed na k is tn ie ją pewne elem enty łączące zagadnienie skór z gospodarką mięsną, a więc zagadnienie ilo ści i ja kości s k ó r wiąże się ściśle z k ie ru n k a m i hodow li bądź z techniką zdejm ow ania s k ó r przez personel rzeźni. Stan zasobności danego k r a ju w s k ó ry za
leżny je s t od stanu liczebnego pogłow ia i rod zaju (ra s ) tego pogłowia.
N aw e t liczebnie dostateczny stan pogłow ia bydła może stw arzać b ra k ta k potrzebnych skó r ja k tw a r
dych s k ó r podeszwowych i pasowych o ile przewa
żają ra s y b ydła dające cienką skórę. Podobny stan rzeczy is tn ie je np. w Polsce gdzie rozpowszechnie
nie cienkoskórnej ra sy t.zw . n izin ne j czarno b ia łe j daje nam pozycję ujem ną pod względem m ożliwości p o k ry c ia potrzeb na g ru bą skórę tw a rd ą podeszwo- wą, a zwłaszcza pasową. Z konieczności m usim y uciekać się do im p o rtu ty c h skór. Bardzo ceniona przez g arba rstw o skó ra b yd ła ra sy k ra jo w e j t.zw . czerwonej p o ls k ie j ja k o grubsza, a co n a jw a ż n ie j
sze b. je d n o lita , je s t w niedostatecznej ilości z r a c ji ciągle niedostatecznego rozpowszechnienia te j ra sy m im o w ie lu bezspornych je j zalet (zd ro w o t
ność, tłu s te m leko, m ała wybredność w żywieniu, duże zdolności opasowe i lepsza jakość m ię s a ).
Skórę w y b itn ie g ru bą i je d n o litą d ają ra s y bydła stepowego i n ie k tó re ra sy górskie na co składają się w a ru n k i klim atyczne, odżyw iania itd . Znaną je s t rzeczą, że b ydło zabiedzone, w z łe j k o n d y c ji będzie m ia ło i skórę cieńszą. N a jakość s k ó r może mieć w p ły w m n ie j lu b w ięcej staranna technika zdejm ow ania s k ó r w rzeźni (zacięcia).
O to pokrótce w ykaz ty c h czynników , k tó re u w y p u k la ją is tn ie ją c y związek s k ó r z gospodarką mięsną.
Polska przedwojenna, ja k zresztą i szereg k ra jó w europejskich— b y ła k ra je m im p o rtu ją c y m o ile cho
dzi o s k ó ry surowe, przede w szy s tk im ciężkie (na podeszwy, pasy i a rty k u ły techniczne), co b yło w y n ikie m h od ow li b ydła raczej mlecznego, k tó re daje s k ó ry lżejsze. Pow stałe w sku te k tego niedobory w skórach pokryw ane b y ły skó ra m i pochodzenia za
granicznego.
Im p o rt skó r w okresie przedw ojennym w ynosił ponad 50% ogólnego zapotrzebowania surowca. N a to m ia s t a rty k u ł e kspo rto w y s ta n o w iły jed ynie skó
r y surowe cielęce; szczególnie dużym popytem cie
szyły się s k ó ry cielęce ra sy czerwonej polskiej.
Jeżeli teraz zw ażym y ja k k a ta s tro fa ln y c h znisz
czeń w pog ło w iu zw ierząt dokonała m iniona w ojna
i że w latach 1945 i 1946 nie im p o rto w a liś m y skór surow ych — to uśw iadom im y sokie, jakie go ko lo salnego w y s iłk u dokonaliśm y po w ojnie, ażeby po
k ry ć zapotrzebowanie przem ysłu skórzanego surow cem k ra jo w y m i ażeby chociaż w części zaspokoić obuwiem i in n y m i a rty k u ła m i skórzanym i potrzeby naszego wygłodzonego ry n k u .
Doświadczenia z poprzednich okresów pow ojen
nych p rzekonały nas, że specjalnie gospodarka w przem yśle skórzanym w ym aga szybkiego upo
rządkow ania, ponieważ wyniszczenie pogłow ia w okresie każdej w o jn y pow oduje w następstwie spadek ilości skó r surow ych i w konsekw encji o g ra niczenie p ro d u k c ji skórzanej — w pierw szym rzę
dzie obuwia.
Rząd w zrozum ieniu tego stanu rzeczy i w trosce o zabezpieczenie podstawowego surowca dla prze
m ysłu skórzanego zaraz po oswobodzeniu części k r a ju spod o k u p a c ji u ją ł w sw oje ręce in ic ja ty w ę na odcinku gospodarki skó ra m i su ro w ym i przez włączenie ich do świadczeń rzeczowych na rzecz państw a; m ianow icie w dniu 20.X.1944 r. ukazało się zarządzenie Przewodniczącego P K W N o obo
w iązkow ych dostawach s k ó r surowych.
W m iarę zw alniania z rą k okupanta dalszych czę
ści k r a ju pow stała potrzeba planowego ujęcia z b ió r
k i s k ó r surow ych w jedną całość, skoncentrow ania je j w je d n e j in s ty tu c ji i w zw iązku z ty m powołana została do życia zarządzeniem M in is tra Przem ysłu z dnia 27.IV.1945 r. C entrala S kó r Surow ych — Przedsiębiorstw o Państwowe z siedzibą w Łodzi, obejm ująca sw oją działalnością teren całego pań
stwa. Przedm iotem działania C e n tra li S kór Suro
w ych je s t z b ió rk a i zakup w szelkich skó r surow ych na zasadach w yłączności (także s k ó r fu te rk o w y c h ) oraz konserw acja i rozprowadzanie tychże dla prze
m ysłu garbarsko-futrzanego.
C entrala S kó r Surow ych posiada 14 Oddziałów W ojew ódzkich. Terenem działalności O ddziału, ja k ju ż sama nazwa wskazuje, je s t obszar w ojew ódz
twa.
O ddziały W ojew ódzkie C e n tra li S kó r Surowych zorganizow ały a g e n tu ry powiatowe, k tó ry c h zada
niem b yła z b ió rka s k ó r na terenie pow iatu.
Z u w a gi na b ra k wówczas wyszkolonego aparatu spółdzielczego prowadzenie a g e n tu r pow iatow ych powierzone zostało z konieczności osobom fiz y c z nym , posiadającym k w a lifik a c je fachowe. N iem nie j od samego początku C entrala S kór Surow ych t r a k tow ała stan ten ja k o przejściow y, m yśląc o uspo
łecznieniu z b ió rk i s k ó r surow ych, czego dowodem b yło przekazyw anie skupu s k ó r surow ych na te re nie inn ych w oje w ó dztw spółdzielniom — ta m , gdzie b y ły one w stanie podjąć się tego zadania (np. Po
m o rs k i S yn d yka t Skór, później spółdzielnie na te re nie w ojew ództw a lubelskiego).
W zależności od obszaru pow iatu, rozmieszczenia skupisk lu d zkich oraz m ożliw ości z b ió rk i — agent m usiał zorganizować, na pow ierzonym terenie sieć subagentur, p rz y czym dla w ygo dy dostawców i ze względu na konserw ację s k ó r p rz y każdej rzeźni ustanow iono p u n k t skupu skór. T y m sam ym na agentów nałożony został obowiązek w łaściw ej z b ió rk i i k o nse rw a cji skó r oraz obsługi dostawców.
Stan ten tr w a ł do dnia 15 m arca 1949 r., kiedy to zostało zaw arte porozum ienie pom iędzy C entralą R olniczą Spółdzielni „Samopomoc C hłopska“ , a Cen
tr a lą S kó r Surow ych, na podstaw ie któ re g o zbiórkę skó r surow ych na terenie całego k r a ju powierzo
no P ow iatow ym Zw iązkom G m innych Spółdzielni i G m innym Spółdzielniom „Samopomoc C hłopska“ , z w y ją tk ie m rzeźni w ojew ódzkich i w n ie k tó ry c h m iastach w ydzielonych, gdzie skup s k ó r prowadzi CSS we w łasn ym zakresie.
Zgodnie z powyższym porozum ieniem PZGS i „S a mopomoc C hłopska“ p rz e ję ły agendy dotychczaso
w ych a g e n tu r pow iatow ych.
S kó ry zakupione przez PZGS i GS odbierane są przez O ddziały W ojew ódzkie, k tó re z k o le i m agazy
n u ją je, konserw ują, s o rtu ją w g przeznaczenia i na
stępnie stosownie do dyspo zycji C e n tra li w Łodzi dostarczają do zakładów p ro d u k c y jn y c h przem ysłu skórzanego.
S kó ry zakupywane są przez PZGS i GS od do
staw ców na podstaw ie k la s y fik a c ji zgodnej z za
rządzeniem M in is tra P rzem yślu z dn. 6.XI,1946 r.
o norm ach k la s y fik o w a n ia i sortow ania skó r su ro
w ych i w g aktualnego cennika, w ydanego przez CSS.
S kó ry cielęce, bydlęce i końskie oraz z w y p o rkó w cielęcych i źrebięcych są skó ra m i reglam entow any
m i w m yśl zarządzenia M in is tra P rzem ysłu z dnia 6.X I . 1946 r. o skupie i znakow aniu s k ó r surowych, n ato m ia st wszelkie inne s k ó ry są skó ra m i nieregla- m entow anym i.
R eglam entacja nakłada na w łaściciela s k ó ry obo
wiązek dostarczenia je j po u stalo ne j cenie do n a j
bliższego p u n k tu skupu s k ó r surow ych, zaś s k ó ry niereglam entow ane zakupywane są przez PZGS i GS na zasadach w oln orynko w ych, oczywiście p rzy zachowaniu obowiązującego cennika CSS.
Z b ió rk a s k ó r surow ych uzależniona je s t od po
gło w ia zw ierząt, podaży, u bo jó w i k o n su m cji mięsa.
Stąd zasadniczo o śro dki o n a jw ię kszym zagęszcze
n iu ludności dostarczają najw iększe ilości s k ó r su
row ych.
Oczywiście nie odnosi się to do s k ó r ze zw ierząt dzikich - łow nych, gdzie zalesienie, pogłow ie zwie
rząt, sezony łow ieckie decydują o podaży skór.
B ardzo ważną ro lę p rz y p ro d u k c ji s k ó r odgryw a re jo n iz a c ja zw ierząt, dobór i racjonalne rozmiesz
czenie ras. Jednolitość ra sy hodow lanej na w iększym terenie pozwala na dużą ilościowo, a p rzy ty m jedno
litą p ro d u kcję skór. M a to o lb rzym ie znaczenie dla przem ysłu skórzanego — zwłaszcza p rz y d zisie j
szym systemie gospodarki planow ej.
E R R A T A :
W Nr. 1—2, 1950 w a rtyku le Z. Bielawskiego „Znacze
nie k la s y fik a c ji zw ierząt rzeźnych w gospodarce mię- ( snej” na str. 21 ma być:
c) W o ły i buhaje:
klasa II nie wytuczone .
„ III chudźce i bra ki
E kstra — bardzo dobrze wytuczone e) M łodzież
klasa I f mięsne
„ III chudźce i b ra k i na str. 22 ma być:
B. Trzoda
klasa IV — słoninowe 125 — 135
Strona 34:
W Nr. 1—2, 1950 w artyku le „O jakości mięsa” na
zwisko autora brzm i popraw nie: P ro f. A A. M anerber- ger, a nie ja k podano Maneberger.
W N f. 3— 4, 1950 w a rtyku le P rof. dr. St. Rungego
„M ięso d ro b iu ” , strona 9, 2-ga szpalta, wiersz 37 i na
stępne ma być:
2. Gęsi ścierniskowe — zdrowe p ta ki obojga płci, w w ieku od 3— 4 miesięcy do 1 roku — o wadze przed patroszeniem od 3,0 kg.
3. Gęsi — zdrowe p ta ki w w ieku ponad 12 miesięcy po przejściu okresu k o p u lacji, o wadze 3,5 kg.
Redaguje K o m ite t R edakcyjny. Redaktor naczelny inż. P. B o ja rski
W ydawca: POLSKIE W Y D A W N IC T W A GOSPODARCZE — Przedsiębiorstwo Państwowe W yodrębnione Adres Redakcji: Warszawa, Lw owska 8. Tel. 7-33-82
Adres A d m in istra cji: POLSKIE W Y D A W N IC T W A GOSPODARCZE, PPW — W-wa, ul. Foksal 15, tel. 7-39-45 Cena pojedynczego n u m e ru — 100 z l. P re n u m e ra ta p ó łro c z n a — 600 zł. P re n u m e rata roczna — 1200 zl.
K onto PKO N r 1-10.898. Prenum erata I k o lp o rta ż : P P K „R u c h ” — Warszawa, ul. Srebrna 12, tel. 871-80.
D ruk. Ludow ej Spółdzielni W ydawniczej — Al. Jerozolimskie 123.
Zam. 2689 z dn. 6.V. D ru k uk. 30.V.50. N a k ł, 5.700. Obj. 4 ark. Pap.sat. k i. V . 70 g. F or. 61 x 89.
S P I S T R E Ś C I Nr 3 — 4 (9 — 10)
Inż. P. Bojarski
SUROWIEC OCENA SUROWCA
Prof. D r St. Runge —
Inż. J. Stec —
Inż. W . Swiatłowski — USZLACHETNIENIE SUROWCA Dr S. Alexandrowicz — Inż. M . Klamut
Inż. J. Muller —
Inż. J. Okolski —
OBROT
ORGANIZACJA OBROTU M gr Z. Radzikowski
Sześćdziesiąt l a t ...
P racow nicy O brotu d Przetw órstw a mięsnego podejm ują zobowiązania pierwszom ajowe ...
Zobowiązania pierwszom ajowe pracow ników C entrali Mięsnej
Mięso drobiu ...
C zynniki właściwej o rg a n iza cji i ro zw o ju p ro d u k c ji surowca dla prze
mysłu mięsnego . . .
O uszkodzeniach skór za życia z w i e r z ą t ...
W ykorzystanie odpadków przem ysłowych i kuchennych oraz kasztanów d żołędzi w tuczu trzo d y c h l e w n e j ...
Odpadki kuchenne ja k o pasza dla tuczu św iń
Odpadki jajczarskie dla tuczu ś w i ń ...
Le tn i wypas bydła . . .
Zadania i cele C entrali O brotu Zw ierząt Hodowlanych SKUP I KONTRAKTACJA
Z. Marszewski Inż. A. Jędrzejowski Inż. Fr. Jęcek Inż. W . Olszewski
0 unorm owaniu skupu zw ierząt gospodarskich przez' gm inne spółdzielnie ... Uwagi o miejscach skupu w w ojewództwie k r a k o w s k im ...
K o n tra kta cja prosiąt i w archlaków dla tuczam i przem ysłowych
— W spółzawodnictwo w k o n tra k ta c ji trzo d y chlewnej DYSTRYBUCJA I ZAOPATRZENIE
M gr W . Frost H. Karpiński M. Partyka
TECHNIKA OBROTU St. Kozłowski
FINANSE Dr inż. E. Boroń
PRZEMYSŁ MIĘSNY PRZETW ÓRSTW O Dr Janina Trawińska Dr W . Pezacki
S. Gorodieckij, A. Suchorukow (ZSRR) W. N.
C H ŁO D NICTW O Inż. J. Hattowski P. G.
PRODUKTY POUBOJOWE Inż. St. Kieniewicz P. Jastrzębski
STRESZCZENIA 1 RECENZJE
NOTY I UW AGI
O metodach planowania sieci detalicznej K ilka uwag o podrobach
Analiza zaopatrzenia terenu w mięso .
U b y tk i w obrocie mięsem i jego przetw oram i
Finansowanie skupu zw ie rzą t rzeźnych na w ielkotow arow ym ryn ku ro l
niczym . . . J
Wędzenie ...
W ymagania jakościowe stawiane trzodzie przeznaczonej na bekon
“ Poziom mechanizacji nowoczesnego kom binatu mięsnego
■ Schemat rozbioru i zużytkow ania świni . . . . .
Zarys gospodarki chłodniczej w Polsce Z techniki chłodniczej . . . .
O w ykorzystaniu k rw i zwierzęcej O potrzebie kalibrow ania je lit
P rodukcja żelatyny p rzy pomocy prądu elektrycznego o w ysokiej częstot
liwości (Miasnaja Industria Z S R R ) ...
P rof. A. M anerberger ZSRR — Technologia mięsa i p ro d u któ w mięsnych
Inż. W. Muller W sprawie reformy nazw w gospodarce mięsnej
14 17
20 24 25 26
28
29 31 34 36
37 38 39
43
45
47 48 49 52
55 56
58 61
63
64
/ .•
G D A N S K