– Polityka ZSZ4, Księga ZSZ5, Zarządzenie Dyrektora Generalnego w sprawie ZSZ w Ministerstwie Gospodarki;
– Procedura P-BDG-11 Postępowanie w przypadku stwierdzenia lub podejrze-nia przejawów korupcji.
Dla zapewnienia zgodnej z prawem, efektywnej, oszczędnej i terminowej realizacji celów, dodatkowo wdrożono zarządzanie ryzykiem stanowiące nie-odzowny element zarządzania urzędem. Zasady prowadzenia analizy ryzyka wy-stąpienia zagrożeń korupcyjnych oraz ogólne zasady monitorowania procesów zagrożonych ryzykiem korupcyjnym zostały określone w procedurze P-BDG-44 Zarządzanie ryzykiem operacyjnym, bezpieczeństwa informacji oraz zagrożeń korupcyjnych.
Wdrożenie SPZK stanowi realizację polityki państwa w zakresie przeciw-działania korupcji, która:
– zawiera zobowiązania do przestrzegania zasad etyki zawodowej oraz właści-wych wymagań ustawowłaści-wych;
– uwzględnia strategię działania państwa w tym obszarze;
– określa sankcje stosowane w przypadku wykrycia praktyk korupcyjnych;
– jest zakomunikowana i zrozumiała w organizacji;
– jest przeglądana pod kątem ciągłej przydatności.
Wdrożenie i utrzymanie wymagań Systemu Przeciwdziałania Zagrożeniom Korupcyjnym (SPZK) ukierunkowane bardziej na prewencję, stosowanie roz-wiązań organizacyjnych, które zmniejszają ryzyko występowania tego negatyw-nego zjawiska, uznawane jest za innowacyjne podejście do rozwiązania proble-mu korupcji.
Zespół Doradców Etycznych
jednym z ważniejszych, ale równocześnie najtrudniejszych do wdrożenia działań walki z korupcją jest zmiana społecznego nastawienia do tego zjawi-ska, propagowanie etyki i kultury prawnej w społeczeństwie, umacnianie więzi między społeczeństwem obywatelskim a politykami oraz funkcjonariuszami pu-blicznymi wykazującymi wolę walki z tym patologicznym zjawiskiem.
Ponieważ naruszenia przyjętych powszechnie norm prawnych i moralnych warunkuje postawa człowieka, niezwykle ważnym elementem ograniczania
4 Polityka Zintegrowanego Systemu Zarządzania, wersja 6 obowiązuje od dnia 29 paź-dziernika 2014 r.
5 Księga Zintegrowanego Systemu Zarządzania, wersja 8, wydanie 1, obowiązuje od dnia 31 października 2014 r.
E. Tuźnik-Kosno, Systemy zapobiegania korupcji na przykładzie...
korupcji jest kształtowanie świadomości pracowników na wszystkich poziomach zarządzania organizacją. Temu celowi powinny być podporządkowane wszelkie działania i procedury przyjęte do stosowania (szkolenia, motywowanie, komuni-kacja, klimat, przywództwo etyczne itp.).
Dla realizacji powyższych celów w 2014 r. w szkoleniu pn. Przeciwdziała-nie zagrożeniom korupcyjnym w pracy urzędnika, prowadzonym przez Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA), wzięło udział 127 pracowników MG, natomiast w szkoleniu pn. Etyka, przeciwdziałanie korupcji i konfliktowi interesów, orga-nizowanym przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów w związku z wdrażaniem Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2014–2019, uczestni-czyło 3 przedstawicieli MG.
Dodatkowo w intranecie MG zamieszczono linki do materiałów CBA te-matycznie związanych z zagadnieniem przeciwdziałania korupcji oraz podpięto się pod pierwszą w Polsce ogólnodostępną, internetową platformę e-learningową zawierającą szkolenia antykorupcyjne dedykowane przedstawicielom admini-stracji publicznej, biznesu oraz młodzieży. Szkolenie e-learningowe jest podzie-lone na trzy bloki tematyczne, tj.:
– korupcja w administracji publicznej, – społeczne skutki korupcji,
– korupcja w biznesie.
Na bieżąco są organizowane również szkolenia wstępne dla nowo zatrud-nionych, praktykantów i wolontariuszy. Informacje o SPZK oraz o zespole doradców etycznych działających w MG znajdują się w przewodniku po MG pt. Na dobry początek!, przeznaczonym dla nowo zatrudnionych pracowników.
Z kolei szczegółowe zasady postępowania w kwestii korupcji zostały określone w Procedurze P-BDG-11 Postępowanie w przypadku stwierdzenia lub podejrze-nia przejawów korupcji, która jest również dostępna dla wszystkich pracowni-ków w intranecie.
W ramach przeciwdziałania zagrożeniom korupcyjnym w MG został po-wołany dwuosobowy Zespół doradców etycznych podlegający bezpośrednio Dyrektorowi Generalnemu.
Zadania Zespołu to doradztwo etyczne w obszarze zapobiegania zjawi-skom korupcji, podejmowanie działań informacyjno-edukacyjnych, inicjo-wanie opracowania i analizoinicjo-wanie nowych aktów prawnych, zasad i norm w zakresie etyki i postępowania etycznego, przyjmowanie informacji o stwier-dzeniu lub podejrzeniu wystąpienia korupcji, przygotowywanie i przekazy-wanie informacji na Duży Przegląd, prowadzenie korespondencji w zakresie wykonywanych zadań.
Zespół składa się z dwóch współpracujących ze sobą doradców etycznych:
jednego, powoływanego spośród kierujących komórkami organizacyjnymi lub
57
ich zastępców i odwoływanego przez Dyrektora Generalnego, oraz drugiego, wybieranego przez pracowników w drodze głosowania spośród pracowników spoza grupy kierujących komórkami organizacyjnymi oraz ich zastępców.
Doradca etyczny wybierany jest na 4-letnią kadencję. Kandydaturę na do-radcę etycznego może zgłosić każdy pracownik. Wybory doradcy etycznego są:
– powszechne – prawo wybierania ma każdy pracownik bez względu na sposób nawiązania stosunku pracy;
– równe – wyborcy biorą udział w wyborach na równych zasadach; każdemu pracownikowi przysługuje jeden głos;
– bezpośrednie – wyborcy wybierają przedstawicieli pracowników bezpośred-nio spośród zgłoszonych kandydatów;
– tajne – głosowanie odbywa się w sposób anonimowy.
Każdy z pracowników ministerstwa ma również możliwość zgłaszania informa-cji na temat działań o charakterze korupcyjnym na adres: doradca.etyczny@mg.gov.pl.
jeśli pracownik MG jest świadkiem zdarzenia o charakterze korupcyjnym lub otrzymał propozycję korupcyjną, powinien podjąć działania zmierzające do niedopuszczenia zajścia zjawiska korupcji w danym przypadku oraz w przyszło-ści, a w szczególności:
– poinformować pracownika MG, będącego stroną działań lub zaniechań o cha-rakterze korupcyjnym, o niedopuszczalności takiego zachowania lub zanie-chania, lub odmówić przyjęcia propozycji korupcyjnej;
– w miarę możliwości zabezpieczyć dowody i poinformować organy ścigania (zgodnie z art. 304 kpk);
– zgłosić pisemnie (notatka służbowa) lub ustnie przełożonemu lub jednemu z do-radców etycznych fakt wystąpienia zdarzenia o charakterze korupcyjnym; w sy-tuacji zgłoszenia ustnego osoba, która je przyjmuje, sporządza notatkę; notatka powinna zawierać co najmniej: dane osoby zgłaszającej, datę zgłoszenia oraz opis sprawy uzupełniony o ewentualne dowody (np. kserokopie dokumentów).
W przypadku zgłoszenia zdarzenia przez pracownika tylko przełożonemu, przełożony zobowiązany jest poinformować o tym fakcie jednego z doradców etycznych. Z kolei doradca etyczny jest zobowiązany do poinformowania o zda-rzeniu Pełnomocnika ZSZ i Dyrektora Generalnego.
Również osoby z zewnątrz mogą zgłaszać osobiście lub przesyłać – w for-mie pisemnej, elektronicznej, telefonicznej – skargi i wnioski dotyczące podej-rzenia zajścia działania korupcyjnego. Tryb postępowania w kwestii skarg regu-luje procedura KP-BKA-6 Rozpatrywanie i załatwianie skarg i wniosków.
Wobec pracowników, którym udowodniono korupcję, wyciągane są kon-sekwencje prawne, wynikające z ustawy o służbie cywilnej i z Kodeksu pracy.
Zasady działania i uprawnienia Zespołu Doradców etycznych reguluje do-kumentacja systemowa Ministerstwa Gospodarki w zakresie ZSZ.
E. Tuźnik-Kosno, Systemy zapobiegania korupcji na przykładzie...