Zdaniem MON „przetarg został przygotowany zgodnie z obowiązującym prawem i nie ma podstaw, aby był unieważniony z przyczyn innych niż zawarte w przepisach prawa. Do postępowania przystąpiło trzech oferentów, z czego dwóch nie spełniło wymogów formalnych. Oferty złożone przez WSK PZL Świdnik S.A. oraz konsorcjum Sikorsky wraz z Polskimi Zakła-dami Lotniczymi z Mielca nie spełniły wymogów formalnych m.in. terminu dostaw, wyposażenia śmigłowców w systemy walki, ustanowienia zdolności do serwisowania w WZL-1 Łódź”. Przypomniano również, że z uwagi na konieczność ochrony podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa, zasto-sowano wyłączenie zgodnie z art. 4 ustawy – Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.)66.
Zakup na potrzeby Sił Zbrojnych 50 śmigłowców wielozadaniowych H225M Caracal kosztować ma niemal 13,35 mld zł. Wartość offsetu towa-rzyszącego umowie ma być co najmniej równa wartości kontraktu67. W kon-tekście prowadzonych rozważań można ten komunikat zestawić z innymi informacjami dotyczącymi zlecenia przez Departament Obrony USA fir-mie Sikorsky Aircraft montażu i dostawy 35 śmigłowców wielozadanio-wych UH-60M Black Hawk, gdzie wartość anonsowego kontraktu wynosi
64 Zaniechanie poboru podatku dochodowego nie stanowi pomocy publicznej, o ile doty-czy dochodów uzyskanych w następstwie nieodpłatnego nabycia wartości lub praw, pozostają-cych w związku z produkcją lub handlem bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, pod warunkiem, że produkty te przeznaczone zostaną wyłącznie na cele wojskowe.
65 Ministerstwo Finansów nie weźmie podatku od beneficjentów offsetu dotyczącego Roso-maka, 21.01.2015 r., http://www.podatki.abc.com.pl/czytaj/-/artykul/mf-nie-wezmie-podatku-o d-beneficjentow-offsetu-dot-rosomaka-1 [dostęp: 15.08.2016].
66 Sprostowanie MON do artykułu tygodnika „Wprost”, 10.08.2015 r., http://www.mon.
gov.pl/aktualnosci/artykul/najnowsze/2015-08-10-sprostowanie-mon-do-artykulu-tygodnika-w prost/ [dostęp: 15.08.2016].
67 Ujawniono cenę zakupu Caracali, 25.09.2015 r., http://www.altair.com.pl/news/vie-w?news_id=17535
387 mln USD (1,5 mld zł). Zamówione wiropłaty mają zostać dostarczone armii do końca 2016 roku68. Zastanawiająca wydaje się różnica w cenie zakupów (w przeliczeniu na koszt jednostkowy), która być może jest spowo-dowana parametrami, jakością i wyposażeniem oferowanego sprzętu. Godne uwagi jest również to, że zamówienie na dostawę helikopterów trafia do rodzimego przemysłu.
Dokonany przez MON wybór firmy Airbus Helicopters stał się przedmio-tem wielu ożywionych dyskusji i sporów. Z oczywistych względów pojawiały się głosy niezadowolenia ze strony zawiedzionych uczestników przetargu, których oferty zostały odrzucone z przyczyn formalnych, gdyż nie spełniają określonych warunków.
Zarząd Polskich Zakładów Lotniczych sp. z o.o. w Mielcu podał do publicznej wiadomości następujące ustosunkowanie się do decyzji MON:
Odrzucenie naszej oferty może mieć konsekwencje dla funkcjonowania PZL Mielec.
W 2007 roku Rząd RP po kilkumiesięcznych negocjacjach zaprosił firmę Sikorsky, poprzez jej właściciela UTC, do zakupu 100 proc. udziałów w celu uratowania firmy oraz wprowadzenia produktu, z którym mogłaby dalej rosnąć. Był nim właśnie śmi-głowiec BLACK HAWK. Regulacje wewnętrzne koncernu UTC, właściciela Sikorsky i PZL Mielec, zabraniają sprzedaży broni. Nie mogliśmy zatem zaoferować uzbrojone-go śmigłowca bezpośrednio, co wcale nie znaczy, że oferowaliśmy wariant cywilny, bo taki nie istnieje. Proponowaliśmy zakup broni przez rząd, u dowolnego, wskazanego przez niego polskiego producenta. Konsorcjum zainstalowałoby ją na śmigłowcach, zintegrowało i w efekcie Wojsko Polskie otrzymałoby maszyny w pełni uzbrojone.
Podobnie dzieje się przy wszystkich zakupach śmigłowców BLACK HAWK, a są one używane przez 28 państw świata. W żadnym z nich taki sposób instalowania broni na maszynach nie był problemem.69
Opinia publiczna mogła się ponadto dowiedzieć, że Konsorcjum Sikorsky Aircraft Corporation i Polskich Zakładów Lotniczych w Mielcu zabiegało w polskim Ministerstwie Obrony Narodowej o uzyskanie statusu prefero-wanego dostawcy kompleksowego programu wielozadaniowego śmigłow-ca zbudowanego wokół platformy S-70iTM BLACK HAWK i S-70BTM SEAHAWK70.
68 Zamówienie na kolejne Black Hawky, 20.03.2016, http://www.altair.com.pl/news/vie-w?news_id=18903 [dostęp: 15.08.2016].
69 Zob. szerzej: Stanowisko Zarządu PZL Mielec ws. informacji dotyczących oferty w prze-targu, 04.05.2015 r., http://www.pzlmielec.pl/media/aktualnosci/art,125,stanowisko-zarzadu-pz l-mielec-ws-informacji-dotyczacych-oferty-w-przetargu.html [dostęp: 15.08.2016].
70 Zob. szerzej: Oświadczenie Konsorcjum Sikorsky Aircraft i PZL Mielec w sprawie decy-zji Ministerstwa Obrony Narodowej dotyczącej przetargu na śmigłowce, 21.04.2015 r., http://
www.pzlmielec.pl/media/aktualnosci/art,123,oswiadczenie-konsorcjum-sikorsky-aircraft-i-pzl-Zarząd drugiego odrzuconego oferenta postanowił wystąpić na drogę sądową przeciwko MON w związku z rozstrzygnięciem przetargu. Repre-zentujący WSK PZL Mielec Krzysztof Krystowski (w przeszłości zajmujący stanowisko prezesa zarządu Grupy Bumar, a następnie Polskiego Holdingu Obronnego sp. z o.o), wiceprezes Finmeccanica Helicopters Division, zgłosił szereg zastrzeżeń, m.in., że
wojskowi urzędnicy z MON dopuścili się 17 poważnych naruszeń prawa dotyczących offsetu, składu zwycięskiego konsorcjum (Airbus Helicopters i Heli Invest), a także niedopuszczalnych, jego zdaniem, zmian reguł i wymagań w trakcie postępowania, jak choćby zmniejszenie w końcowej fazie konkursu z planowanych 70 do 50 – liczby zamawianych przez wojsko śmigłowców. Zdaniem PZL Świdnik podczas przetargu doszło także do innych, istotnych uchybień jednak większości z nich nie można wciąż ujawnić ze względu na ochronę wojskowych tajemnic.71
Krytyczne uwagi i sygnalizowane nieprawidłowości nie zostały potwier-dzone przez Sąd, który odrzucił pozew złożony przez spółkę PZL Mielec.
Przytoczone zdarzenia i fakty pozwalają unaocznić jak przebiega walka zachodnich koncernów o wielomiliardowe zamówienia finansowane z pie-niędzy podatników, co oczywiście przekłada się na gigantyczne zyski dla przedsiębiorców zdobywających takie lukratywne kontrakty. W toczącym się sporze wiele kontrowersji wywołuje również często podnoszony argument
„polskości” w odniesieniu do przegranych spółek.
PZL-Świdnik S.A. pragnie jednoznacznie wyjaśnić i stanowczo podkreślić, iż jest firmą polską, zarejestrowaną i prowadzącą działalność gospodarczą, zgodnie z prawem polskim, na terenie Polski. PZL-Świdnik jako przedsiębiorca krajowy uiszcza wszelkie daniny publiczne, w tym podatki i składki na ubezpieczenia społeczne w Polsce, jak również wypłaca wynagrodzenia swoim polskim pracownikom. Nie ma jakichkolwiek podstaw prawnych, aby traktować PZL-Świdnik jako podmiot o innym statusie niż przedsiębiorca krajowy, w szczególności w kontekście definicji przedsiębiorcy zagra-nicznego, określonej w art. 5 ust. 3 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 672, j.t.). W 2010 r. PZL-Świd-nik dołączyła do europejskiej rodziny AgustaWestland, stając się trzecim filarem przemysłowym grupy w Europie, obok zakładów w Wielkiej Brytanii i Włoszech.
Pragniemy przypomnieć, iż było to efektem decyzji o sprzedaży akcji
PZL-Świd-mielec-ws-decyzji-ministerstwa-obrony-narodowej-dot-przetargu-na-smiglowce.html [dostęp:
15.08.2016].
71 Sąd odrzucił pozew PZL Świdnik w sprawie przetargu na dostawę śmigłowców wieloza-daniowych, 18.05.2016 r., http://www.rp.pl/Przemysl-Obronny/305189912-Sad-odrzucil-pozew -PZL-Swidnik-wobec-MON-w-sprawie-przetargu-na-dostawe-smiglowcow-wielozadaniowych.
html#ap-2 [dostęp: 15.08.2016].
nik przez Agencję Rozwoju Przemysłu, ówczesnego większościowego udziałowca spółki72.
Niestety trudno się zgodzić na to, aby spółkę PZL Świdnik (podobnie PZL Mielec) postrzegać w kategorii „polskiej firmy”, gdyż jest to nieupraw-nione zważywszy na jej aktualną strukturę właścicielską. Owszem, trzeba uznać za prawdziwe twierdzenie, że kiedyś owe zakłady w Świdniku i Mielcu były przedsiębiorstwami państwowymi, następnie w wyniku komercjaliza-cji zostały przekształcone w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (JSSP) – 100% udziałów należało do Skarbu Państwa. Kolejne zmiany doprowadzi-ły do tego, że większościowym udziałowcem tych polskich przedsiębiorstw lotniczych stała się inna (JSSP), a mianowicie Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. (ARP S.A.). Wówczas spółki PZL Świdnik i PZL Mielec utraciły sta-tus JSSP, ale można było powiedzieć, że pozostają pośrednio pod kontrolą Skarbu Państwa. Do momentu tak ukształtowanej struktury właścicielskiej można było przedsiębiorstwo postrzegać w kategorii „polskiej” – państwowej firmy. Na chwilę obecną można co najwyżej mówić, że są to zarejestrowane i działające na terytorium Polski przedsiębiorstwa (spółki zależne), które z racji posiadanej struktury własnościowej są częścią zagranicznej grupy kapitałowej. Gdyby przyjąć inny tok rozumowania, należałoby mianem pol-skich firm określać również Tesco, Leclerc, Carrefour, Statoil, PB, Łukoil, Ikea, Castorama, Praktiker, itp., gdyż mają swoje spółki zależne zarejestro-wane i prowadzące działalność na terytorium RP.
Charakter zmian właścicielskich omawianych spółek sektora obronnego bez wątpienia stanowi bardzo trafną egzemplifikację realizowanych w Polsce procesów prywatyzacyjnych, tzw. „restrukturyzacji” prowadzącej do wyprze-daży majątku narodowego na rzecz obcego kapitału. Najpierw Skarb Pań-stwa przekazuje akcje danego przedsiębiorPań-stwa na rzecz Agencji Rozwoju Przemysłu S.A., potem przeznacza się publiczne środki na działania restruk-turyzacyjne służące poprawie kondycji finansowej spółki, a w dalszej kolej-ności to już ARP S.A. (jako nowy właściciel) sprzedaje posiadane udziały zagranicznemu podmiotowi. Wypada żałować, że tak łatwo polskie państwo pozbawia się cennych aktywów przedsiębiorstw działających w ważnych sek-torach gospodarki. Trzeba to zagadnienie również analizować w kontekście
72 Zob. szerzej: Oświadczenie PZL Świdnik: Jesteśmy polską firmą, 05.05.2015, http://
lotniczapolska.pl/Oswiadczenie-PZL-Swidnik:-Jestesmy-polska-firma,37284; a także http://
www.pzl.swidnik.pl/pl/oswiadczenie-pzl-swidnik/0,-so,1 [dostęp: 15.08.2016].
Pod pojęciem przedsiębiorcy zagranicznego w myśl cytowanej ustawy rozumie się „osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą oraz obywatela polskiego wyko-nującego działalność gospodarczą za granicą”.
dbania o rozwój „narodowego” potencjału obronnego: kto ma zatem w tym interes i komu takie działania przysparzają rzeczywistych korzyści.