Elżbieta Talik / Jak trwoga, to do Boga? Psychologiczna analiza religijnego radzenia sobie ze stresem u młodzieży w okresie dorastania. Sopot 2012

strona 429

ŽŒŽ—£˜ Š—Šȱ ”œ’­Č”Šǰȱ ‹¿­ŒŠȱ ˜ ˜ŒŽ–ȱ ›˜£™›Š ¢ȱ ˜”˜›œ”’Ž“ȱ •Č‹’Ž-ty Talik o •Č‹’Ž-tytule Religijne i poza-religijne strategie radzenia sobie ze stresem a po-Œ£žŒ’Žȱ ”˜—›˜•˜ Š•—˜ïŒ’ȱ žȱ –Ù˜£’ŽČ¢ zo-œŠÙŠȱ —Š™’œŠ—Šȱ ™˜ȱ ”’Ž›ž—”’Ž–ȱ ›˜Ž-sora Leszka Szewczyka na Katolickim —’ Ž›œ¢ŽŒ’Žȱ ž‹Ž•œ”’–ȱ Š—Šȱ Š ÙŠȱ II. W swojej pracy autorka przedsta- ’Šȱ ™›˜‹•Ž–Š¢”¿ȱ ›Ž•’’“—Ž˜ȱ ›Š£Ž-nia sobie ze stresem, ze szczególnym ž £•¿—’Ž—’Ž–ȱ ›Ž•’’“—Ž˜ȱ ›Š£Ž—’Šȱ sobie ze stresem w okresie dorastania. ȱ™’Ž› œ£¢–ȱ›˜££’Š•Žȱœ”ž™’Šȱž Š¿ȱ czytelnika na teorii Pergamenta, któ-›Šȱ “Žœȱ ŠŠ™ŠŒ“­ȱ ’—Ž›Š”Œ¢“—Ž˜ȱ ž“¿Œ’Šȱ stresu przez Lazarusa na potrzeby psy- Œ‘˜•˜’’ȱ›Ž•’’’ǯȱ£Œ£Žà٘ ˜ȱ’ȱ£ȱ™›ŽŒ¢-£“­ȱ™›£ŽœŠ ’Šȱ™˜˜‹’ŽÚœ Šȱ’ȱ›àȗ’ŒŽȱ ™˜–’¿£¢ȱ ˜‹’Ž–Šȱ Ž˜›’Š–’ǯȱ ˜Š”˜- ˜ȱŠž˜›”Šȱ˜ ˜Ùž“Žȱœ’¿ȱ˜ȱ”˜—ŒŽ™Œ“’ȱ ˜£’Ž•ŽŒ”’Ž˜ǰȱŒ˜ȱ™›£¢‹•’ČŠȱ™˜“¿Œ’ŽȱœŠ-–Ž“ȱ›Ž•’’“—˜ïŒ’ǯȱž˜›”Šȱ™›£¢•­Šȱœ’¿ȱ ›Ž•’’“—˜ïŒ’ȱ –Ù˜£’ŽČ¢ȱ £ȱ ™Ž›œ™Ž”¢ ¢ȱ ›˜£ ˜“˜ Ž“ǰȱŠȱŠ”ČŽȱœ›Žœ˜–ȱ ȱ˜”›Žœ’Žȱ dorastania oraz strategiom radzenia sobie z nimi w tym okresie.

ŽŒŽ—£˜ Š—Šȱ ”œ’­Č”Šȱ –Šȱ Œ‘Š›Š”-ter studium teoretyczno-empiryczne-˜ǯȱ ž˜›”Šȱ Ȯȱ ™˜ȱ  ™›˜ Š£Ž—’žȱ Ž˜-retycznym i przedstawieniu problemu ‹ŠŠ Œ£Ž˜ȱȮȱ™›£ŽœŠ ’Šȱ™›˜™˜£¢Œ“¿ kompleksowego badania radzenia so-

‹’Žȱ£Žȱœ›ŽœŽ–ȱ™›£Ž£ȱ–Ù˜£’ŽČȱ˜‹Ž“–ž-“­Œ­ȱ” Žœ’˜—Š›’žœ£ȱȱŠž˜›œ Šȱ Pergamenta, Skale Postaw Religijnych Šž˜›œ Šȱ›¿Č¢—¢ǰȱ”Š•¿ȱ ˜–™ŽŽ—Œ“’ȱ œ˜‹’œŽ“ȱ  ȱ ˜™›ŠŒ˜ Š—’žȱ žŒ£¢Úœ”’Ž-˜ȱ ˜›Š£ȱ Šž˜›œ”­ȱ Š—”’Ž¿ȱ Ǯ¢ȱ ’ȱ œ›ŽœȄǯȱ Šœ¿™—’Žȱ ›ŽŽ›ž“Žȱ  ¢—’”’ȱ ‹ŠŠÚǰȱ ’—- Ž›™›Žž“Žȱ“Žȱ’ȱ¢œ”žž“Žȱ ȱŽ•Žȱ•’Ž-ratury przedmiotu. Czyni to w sposób œ™à“—¢ȱ ’ȱ ”•Š›˜ —¢ȱ £ȱ ž £•¿—’Ž—’Ž–ȱ —Š“ ŠČ—’Ž“œ£¢Œ‘ȱ Šœ™Ž”à ȱ ›Ž•’’“—Ž˜ȱ radzenia sobie ze stresem.

Szukanie pomocy w religii ma Ùž­ȱ‘’œ˜›’¿ǰȱ“Ž—Š”ȱ£’Ž“Žȱœ’¿ȱŠ”ǰȱȎȱ ›Ž•’’ŠȱŒ£¿œ˜ȱ™˜–’“Š—Šȱ“Žœȱ ȱ™œ¢Œ‘˜-•˜’’ǯȱž˜›”Šȱ  ȱ œ Ž“ȱ ”œ’­ČŒŽȱ ž”Š£ž“Žȱ “Šœ—Žȱ ›Š—’ŒŽȱ –’¿£¢ȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’­ȱ Šȱ ›Ž•’’­ǰȱŒ˜ȱžÙŠ ’Šȱ£›˜£ž–’Ž—’Žȱ™›Ž£Ž—-˜ Š—¢Œ‘ȱ ›ŽïŒ’ǯȱ ˜—œ›ž”ȱ ›Ž•’’“—Ž˜ȱ ›Š£Ž—’Šȱ œ˜‹’Žȱ £Žȱ œ›ŽœŽ–ȱ ™˜“Š ’Šȱ œ’¿ȱ £ȱ›ŽžÙ¢ȱ ȱ‹ŠŠ—’ŠŒ‘ȱ˜œà‹ȱ˜›˜œÙ¢Œ‘ǰȱ szczególnie grup klinicznych. Autorka natomiast prezentuje swoje badania, w ”à›¢Œ‘ȱ œ”ž™’Šȱ œ’¿ȱ —Šȱ —’Ž”•’—’Œ£—¢Œ‘ȱ ›ž™ŠŒ‘ȱ–Ù˜£’ŽČ¢ǯȱȱ”˜—ŒŽ—›˜ Š—’Žȱ ‹ŠŠÚȱ—Šȱ˜”›Žœ’ŽȱŠ˜•ŽœŒŽ—Œ“’ȱ“Žœȱž£Š-sadnione po pierwsze niedostatkiem ‹ŠŠÚȱ—Šȱ›Ž•’’“—¢–ȱ›Š£Ž—’Ž–ȱœ˜‹’Žȱ £Žȱ œ›ŽœŽ–ȱ ™›£Ž£ȱ –Ù˜£’ŽČǰȱ Šȱ ™˜ȱ ›ž-’Žȱ  ’Ž•˜ïŒ’­ȱ ’ȱ ’—Ž—œ¢ —˜ïŒ’­ȱ £–’Š—ȱ rozwojowych w okresie adolescencji,  ȱ ¢–ȱ ”œ£ŠÙ˜ Š—’Ž–ȱ œ’¿ȱ ’Ž˜•˜’’ȱ ’ȱ Š˜™˜•­žǰȱŠ”ČŽȱ›Ž•’’“—˜ïŒ’ǯ

Ogromnym atutem pracy jest swo-

‹˜ŠȱŠž˜›”’ȱ ȱ™˜›žœ£Š—’žȱœ’¿ȱ™˜–’¿-Polskie Forum Psychologiczne, 2014, tom 19, numer 3, s. 429-430

•Č‹’ŽŠȱŠ•’”ȱǻŘŖŗŘǼǯ Jak trwoga, to do Boga? Psychologiczna analiza religijnego

›Š£Ž—’Šȱœ˜‹’Žȱ£Žȱœ›ŽœŽ–ȱžȱ–Ù˜£’ŽČ¢ȱ ȱ˜”›Žœ’Žȱ˜›ŠœŠ—’Š.

strona 430

dzy teoriami teologicznymi i psycholo-’Œ£—¢–’ǯȱ ”›Žï•Šȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’¿ȱ ›Ž•’’’ȱ “Š”˜ȱ œ™˜œà‹ȱ ™›£ŽČ¢ Š—’Šȱ ›Ž•’’’ȱ ™›£Ž£ȱ ”˜—”›Ž—Ž˜ȱ Œ£Ù˜ ’Ž”Šǰȱ Œ£¢•’ȱ “Ž˜ȱ ›Ž-•’’“—˜ï°ǰȱ ”à›Šȱ œ Žȱ ™›£Ž“Š ¢ȱ –Šȱ  ȱ ™›£Ž”˜—Š—’ŠŒ‘ǰȱ™›£ŽČ¢Œ’ŠŒ‘ȱ’ȱ£ŠŒ‘˜ Š-—’ŠŒ‘ȱŒ£Ù˜ ’Ž”Šǯȱ™œ¢Œ‘˜•˜’­ȱŠȱ›Ž•’’­ǰȱ Wskazuje na obszary funkcjonowania ludzi, gdzie psychologia i religia prze-—’”Š“­ȱœ’¿ǯȱŠ•’”ȱœ’¿Šȱ˜ȱ ’Ž•žȱĊ›àŽÙȱ ’ȱ˜ ˜Ùž“Žȱœ’¿ȱ˜ȱ™›ŠŒȱ ’Ž•žȱŠž˜›à ǰȱ £Š›à —˜ȱ™˜•œ”˜“¿£¢Œ£—¢Œ‘ǰȱ“Š”ȱ’ȱ˜‹Œ˜-“¿£¢Œ£—¢Œ‘ǯȱ ȱ ”œ’­ČŒŽȱ £Š–’Žœ£Œ£˜—˜ȱ  ’Ž•Žȱ™›£¢”ÙŠà ȱ›˜£™˜£—Š—¢Œ‘ȱ™›£Ž£ȱ ‹ŠŠŒ£”¿ȱ £ ’­£”à ȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’’ȱ ’ȱ ›Ž-ligii. W ten sposób Czytelnikowi jest £—ŠŒ£—’Žȱ ي ’Ž“ȱ £›˜£ž–’Ž°ȱ ™›£ŽœŠ- ’Š—Žȱ›ŽïŒ’ǯȱ

˜ǰȱŒ˜ȱ–˜ČŽȱ—Š˜–’Šœȱ£Šœ”Š”’ Š°ȱ w pracy Talik, to zestawienie afory-£–à ȱ ’ȱ ™›£¢œÙà ȱ £ȱ —’Ž”à›¢–’ȱ žœŠ-leniami naukowców, co rozpoczyna œ’¿ȱ “žČȱ —Šȱ ™’Ž› œ£Ž“ȱ œ›˜—’Žȱ ”œ’­Č”’ǰȱ Šȱ Œ˜ȱ ”˜ÚŒ£¢ȱ œ’¿ȱ —Šȱ ¢œ”žœ“’ǯȱ ¢ ˜¢ȱ Šž˜›”’ȱ  œ”Š£ž“­ǰȱ Ȏȱ –­›˜ï°ȱ •ž˜-wa wyklucza krytyczne pojmo•ž˜-wanie ˜Šǰȱ ™˜—’Ž ŠČȱ ˜™’œž“Žȱ ™˜£¢¢ —Žȱ ž—”Œ“Žȱ›Ž•’’’ȱ ȱČ¢Œ’žȱŒ£Ù˜ ’Ž”ŠǰȱŠ”’Žȱ jak: nadawanie sensu i znaczenia, sta-—˜ ’Ž—’Žȱ œ¢œŽ–žȱ  Š›˜ïŒ’ȱ Œ£¢ȱ  ŠČ-nego czynnika w rozwoju osobistym. ȱ–­›˜ïŒ’ȱ•ž˜ Ž“ȱ™›£Ž“Š ’Šȱœ’¿ȱŽČȱ œ™˜ÙŽŒ£—Šȱž—”Œ“Šȱ›Ž•’’’ȱ’ȱ“Ž“ȱž—”Œ“ŠȱŽ-rapeutyczna.

ž˜›ŠȱŠ—Š•’£ž“ŽȱŽ˜›’¿ȱŽ›Š–Ž—-ta, która wskazuje zarówno na pozy-tywne, jak i na negatywne religijne ra-£Ž—’Žȱ œ˜‹’Žȱ £ȱ ›ž—˜ïŒ’Š–’ǰȱ ™˜™›£Ž£ȱ ˜—’Žœ’Ž—’Žȱœ’¿ȱ˜ȱsacrumǯȱȱ£ ’­£”žȱ £ȱ ˜–Š ’Š—¢–’ȱ œ›ŠŽ’Š–’ȱ –˜­ȱ  ¢-”œ£ŠÙŒ’°ȱœ’¿ȱ›£¢ȱœ¢•Žȱ£ŠŒ‘˜ Š—’ŠDZȱǻŗǼȱ œŠ–˜”’Ž›ž“­Œ¢ǰȱ ”’Ž¢ȱ ˜ȱ Œ£Ù˜ ’Ž”ȱ ”’Ž- ›ž“Žȱœ˜‹­ȱœŠ–¢–DzȱǻŘǼȱ™˜™˜›£­”˜ Š- —¢ǰȱ”’Ž¢ȱ˜ȱàǰȱ”’Ž›ž“ŽȱČ¢Œ’Ž–ȱŒ£Ù˜- ’Ž”Šȱ ˜›Š£ȱ ǻřǼȱ  œ™àٙ›ŠŒž“­Œ¢ǰȱ ”’Ž¢ȱ ˜ȱ’ȱàȱ’ȱŒ£Ù˜ ’Ž”ȱœ­ȱ˜™˜ ’Ž£’Š•—’ȱ £Šȱ™›£Ž‹’ŽȱČ¢Œ’Šǯȱ ‘˜Œ’ŠČȱ ¢—’”’ȱ‹ŠŠÚȱ™›£Ž™›˜ Š-£˜—¢Œ‘ȱ ™›£Ž£ȱ Š•’”ȱ —’Žȱ ™˜£ ˜•’Ù¢ȱ —Šȱ potwierdzenie wszystkich hipotez, to “Ž—Š”ȱ ˜œŠ›Œ£¢Ù¢ȱ ™˜œŠ ȱ ˜ȱ œ˜›-–žÙ˜ Š—’Šȱ ’—Ž›Žœž“­Œ¢Œ‘ȱ  —’˜œ”à ȱ ’ȱ›˜£™˜£—Š—’Žȱ–˜Č•’ ˜ïŒ’ȱ’Œ‘ȱŠ™•’”ŠŒ“’ȱ  ȱ ™›Š”¢ŒŽȱ ™œ¢Œ‘˜•˜’Œ£—Ž“ǯȱ ȱ Ž—­ȱ £ȱ —Š“ ŠČ—’Ž“œ£¢Œ‘ȱ ’–™•’”ŠŒ“’ȱ ™›Š”¢Œ£-—¢Œ‘ȱ Šž˜›”’ȱ “Žœȱ ˜œ›£ŽČŽ—’Žȱ ’œ˜—Ž“ȱ roli religii w poradnictwie psycholo-’Œ£—¢–ǯȱ ˜£Šȱ ¢–ȱ  ŠČ—Žȱ  ¢Š“Žȱ œ’¿ȱ žȱ£Šž ŠČŽ—’Žȱ’–™•’”ŠŒ“’ȱ™›Š”¢Œ£—¢Œ‘ȱ dla duszpasterzy, którzy niejednokrot-—’Žȱ ™›ŠŒž“­ȱ £ȱ ›ž™Š–’ȱ –Ù˜£’ŽČ¢ȱ  ȱ ramach grup wspólnotowych o tema-¢ŒŽȱ›Ž•’’“—Ž“ǯȱŠ›£˜ȱ’—Ž›Žœž“­Œ¢ȱ“Žœȱ ›Ž£ž•Šȱž£¢œ”Š—¢ȱ™›£Ž£ȱŠž˜›”¿ǰȱ œ”Š-£ž“­Œ¢ȱ—Šȱ›àȗ’Œ¿ȱ™˜–’¿£¢ȱŒ‘Ù˜™ŒŠ–’ȱ Šȱ £’Ž Œ£¿Š–’ȱ ˜¢Œ£­Œ­ȱ ™›ŽŽ›˜-wanych strategii religijnego radzenia œ˜‹’Žȱ £ȱ ›ž—˜ïŒ’Š–’ǯȱ àČȱ Œ‘Ù˜™Œ¢ȱ ˜ ˜Ùž“­ȱ œ’¿ȱ ˜ȱ œ›ŠŽ’’ȱ ¢™˜ ˜ȱ ›Ž•’-’“—¢Œ‘ȱ  ȱ ˜›àȗ’Ž—’žȱ ˜ȱ £’Ž Œ£­ǰȱ •Šȱ”à›¢Œ‘ȱȱ ŠČ—Žȱœ­ȱ›à —’ŽČȱŠœ™Ž”¢ȱ ™˜£Š›Ž•’’“—Žǯȱž˜›”Šȱ ™˜”›Žï•Šȱ  ŠČ-—˜ï°ȱ ”œ£ŠÙ˜ Š—’Šȱ ™˜£¢¢ —Ž“ȱ ™˜œŠ-  ¢ȱ›Ž•’’“—Ž“ȱžȱ–Ù˜£’ŽČ¢ǯȱȱ¢Œ‘ȱ£’Š-ي—’ŠŒ‘ȱ’œ˜—¢ȱ“Žœȱœ£Œ£Žà•—’Žȱ ™Ù¢ ȱ ›˜£’Œà ȱ–Ù˜¢Œ‘ȱ•ž£’ǯ

œ’­Č”ŠȱJak trwoga, to do Boga? Psy-chologiczna analiza religijnego radzenia so- ‹’Žȱ£Žȱœ›ŽœŽ–ȱžȱ–Ù˜£’ŽČ¢ȱ ȱ˜”›Žœ’Žȱ˜›Š-stania ȱ“Žœȱ™˜£¢Œ“­ǰȱ”à›Šȱ™˜›žœ£Šȱ›ž- —­ȱ’ȱ—’Žȱ˜ȱ”˜ÚŒŠȱ“Žœ£Œ£Žȱ™˜£—Š—­ȱŽ–Š-¢”¿ȱ™œ¢Œ‘˜•˜’’ȱ›Ž•’’’ǯȱœ£ŽŒ‘œ›˜——Šȱ  ’Ž£ŠȱŠž˜›”’ȱ’ȱ›£ŽŽ•—Žȱ™˜Ž“Žȱ˜ȱ ›ŽŽ›˜ Š—¢Œ‘ȱ ‹ŠŠÚȱ —Šȱ £—ŠŒ£Ž—’Ž–ȱ ›Ž•’’’ȱ ȱ›Š£Ž—’žȱœ˜‹’Žȱ£ȱ›ž—˜ïŒ’Š–’ȱ ’ȱœ›ŽœŽ–ȱŒ£¢—’­ȱ£ȱ›ŽŒŽ—£˜ Š—Ž“ȱ”œ’­Č”’ȱ ™˜£¢Œ“¿ȱ˜—­ȱ™˜•ŽŒŽ—’Šǯȱ ŠŠ•’ŠȱŠŠŒ£¢Úœ”Š