Aleksander Nawarecki
"Futurystyczna baśń o cywilizacji",
Stanisław Bereś, "Miesięcznik
Literacki" nr 12 (1979) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 23/4 (78), 219
/ I I / BEŁKOT J a n : Tadeusz B reza ja k o k r y ty k l i t e r a c k i . "Acta U n i v e r s i t a t i t N i c o l a i C o p e r n i e i " . F i l o l o g i a P o ls k a XVII. L i t e r a t u r a , z . 109 s . 77-98.
P raca j e s t p r e z e n t a c j ą d z i a ł a l n o ś c i k r y t y c z n o l i t e r a c k i e j Tadeusza B rezy w la ta c h . 3 0 -y ch i kontynuowanej’ s p o ra d y c z n ie po w o j n i e , w l a t a c h 4 0 - y c h . P r e z e n t a c j a t a obejmuje c h a r a k t e r y s t y k ę głównych t e z k r y ty c z n y c h p i s a r z a , k t ó r e na p r z e s t r z e n i t y c h l a t n i e u l e g ł y zmianom. Były t o z a g a d n i e i i a powieściow ych e k sp e rymentów w a rsz ta to w y c h , zapewniających możliwość p o g ł ę b i e n i a " r e a l i s t y c z n e g o " o p is u i a n a l i z y r z e c z y w i s t o ś c i , k w e s tie związane z postulow aniem t a k i e g o ty p u p o w ie ś c i p s y c h o l o g i c z n e j , w k t ó r e j t r e ś c i p s y c h i k i byłyby tra k to w a n e jako r e z u l t a t y k u l t u r a l n y c h u w ik ła ń o ra z problemy, z i n t e l e k t u a l i z o w a n i a , a ta k ż e zeseizo w a— n i a p o w i e ś c i o p i s a r s t w a . B P/78/29 E.Sz.M . / I I / BEREâ S t a n i s ł a w : F u tu r y s ty c z n a b a ś ń o c y w i l i z a c j i . " M ie s ię c z n ik L i t e r a c k i " 1979 n r 12 s . 3 5 -5 1 . A rty k u ł d o ty c z y s to s u n k u f u tu r y s tó w do problemu c y w i l i z a c j i . Można go o k r e ś l i ć ja k o o s c y l a c j ę między f a s c y n a c j ą a p r z e r a ż e n ie m . P o ja w ia ją c s i ę ja k o r e a k c j a na problenęr c y w i l i z a c y j n e , p ro p o n u je s p o łe c z n ą u t o p i ę i fe ty sz y z m m a te r ia ln y c h produktów c y w i l i z a c j i . P o lsk a w e r s j a p rą d u o d b ie g a od jego w e r s j i zachod n i o e u r o p e j s k i e j , r z a d z i e j p o ja w ia s i ę tem at negatyw nej f a s c y n a c j i t e c h n i k ą . Jednakże n p . poemat S t e r n a "Europa" j e s t s k r a j n ą u t o p i ą a n t y c y w i l i z a o y j n ą , a " P a l ę P a ry ż " J a s i e ń s k i e g o m i e ś c i s i ę w n u r c i e k a t a s t r o f i c z n y m . Rozważania o p o lsk im fu tu r y z m ie kończy a u t o r k o n k l u z j ą : " / . . . / n a l e ż y p o d k r e ś l i ć s i l n e p r z e p l a t a n i e s i ę dwóch wątków s y n c h r o n ic z n ie w s p ó ł i s t n i e j ą c y c h w ramach t e j samej k o n c e p c j i św ia to p o g lą d o w e j: w ątku c y w iliz a c y jn e g o i a n t y c y w i l i - z a c y jn e g o , urbanizmu i ant y u rb a n izmu, u t o p i j n e j w i z j i s p o łe c z n e j i motywów k a t a s t r o f i c z n y c h " .
