Widok Ryby – źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych o kluczowym znaczeniu dla zdrowia: wpływ rtęci na obniżenie ich prozdrowotnego działania

Pełen tekst

(1)4UVEJB &DPMPHJBF FU #JPFUIJDBF . (SBǻZOB /08*$,". *&J# 6,48 8BST[BXB. Ryby – źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych o kluczowym znaczeniu dla zdrowia: wpływ rtęci na obniżenie ich prozdrowotnego działania 1S[FT[P MBU UFNV [BPCTFSXPXBOP Jǻ &TLJNPTJ LUÓSZDI EJFUB PQJFSB TJǋ OB UVTUZDI SZCBDI NPSTLJDI S[BELP DIPSVKƾ OB DIPSPCZ VLBEV LSƾǻFOJB UBLJF KBL DIPSPCB OJFEPLSXJFOOB TFSDB [BXB NJǋǧOJB TFSDPXFHP 0CTFSXBDKF UF EBZ QPD[ƾUFL MJD[OZN CBEBOJPN FQJEFNJPMPHJD[OZN LMJOJD[OZN J EPǧXJBED[BMOZN NBKƾDZN OB DFMV XZKBǧOJFOJF UFHP [KBXJTLB 0CFDOJF OJF VMFHB XƾUQMJXPǧDJ Jǻ SZCZ CǋEƾDF ǺSÓEFN OJF[CǋEOZDI OJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI [ HSVQZ O O 16'" Tƾ XBǻOZN TLBEOJLJFN QPǻZXJFOJB HEZǻ [BXBSUF X OJDI LXBTZ UVT[D[PXF JTUPUOJF XQZXBKƾ OB T[FSFH QS[FNJBO NFUBCPMJD[OZDI J UZN TBNZN OB SZ[ZLP SP[XPKV SÓǻOZDI DIPSÓC . / 16'" J JDI FGFLU NFUBCPMJD[OZ ,XBTZ UVT[D[PXF Tƾ LXBTBNJ PSHBOJD[OZNJ P BMJGBUZD[OZN BǝDVDIV XǋHMPXZN SP[QPD[ZOBKƾDZN TJǋ HSVQƾ LBSCPLTZMPXƾ $00) B [BLPǝD[POZN HSVQƾ NFUZMP Xƾ $) BǝDVDI XǋHMPXZ NPǻF [BXJFSBǀ UZMLP XJƾ[BOJB QPKFEZOD[F J XÓXD[BT NBNZ EP D[ZOJFOJB [ LXBTBNJ OBTZDPOZNJ CƾEǺ [BSÓXOP XJƾ[BOJB QPKFEZOD[F KBL J QPEXÓKOF J XÓXD[BT NBNZ EP D[ZOJFOJB [ LXBTBNJ OJFOBTZDPOZNJ /JFOBTZDPOF LXBTZ UVT[D[PXF E[JFMJNZ [Bǧ OB LXBTZ KFEOPOJFOBTZDPOF [BXJFSBKƾDF X BǝDVDIV KFEOP XJƾ[BOJF QPEXÓKOF J LXBTZ XJFMPOJFOBTZDPOF [BXJFSBKƾDF LJMLB XJƾ[Bǝ QP EXÓKOZDI 8ǧSÓE XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI T[D[FHÓMOF NJFKTDF [ ê[KPMPHJD[OFHP QVOLUV XJE[FOJB [BKNVKƾ LXBTZ LUÓSF QPTJBEBKƾ XJƾ[BOJB QPEXÓK OF QS[Z J XǋHMV MJD[ƾD PE LPǝDB BǝDVDIB U[O PE HSVQZ NFUZMPXFK $) ,XBTZ UF OB[ZXBNZ LXBTBNJ [ SPE[JOZ O MVC ʙ PSB[ [ SPE[JOZO MVC ʙ 4ƾ UP U[X OJF[CǋEOF OJFOBTZDPOF LXBTZ UVT[D[PXF LUÓSZDI PSHBOJ[N D[PXJFLB OJF VNJF TZO UFUZ[PXBǀ EF OPWP J NVTJ KF EPTUBSD[Bǀ XSB[ [ QPǻZXJFOJFN 1SFLVSTPSFN LXBTÓX [ SPE[JOZ O ʙ KFTU LXBT BMGBMJOPMFOPXZ B QSFLVSTPSFN LXBTÓX [ SPE[JOZ O ̷ KFTU LXBT MJOPMPXZ 4ƾ UP LXBTZ LUÓSZDI BǝDVDIZ TLBEBKƾ TJǋ [ BUPNÓX .

(2) (SBǻZOB /PXJDLB. XǋHMB ,XBT MJOPMPXZ O 16'" KFTU T[FSPLP SP[QPXT[FDIOJPOZ X QS[ZSPE[JF B EVǻF KFHP JMPǧDJ XZTUǋQVKƾ X QSPEVLUBDI SPǧMJOOZDI [XBT[D[B X OBTJPOBDI SPǧMJO PMFJTUZDI 8 PSHBOJ[NBDI TTBLÓX X EVǻFK JMPǧDJ XZTUǋQVKF KFHP QPDIPEOB m LXBT BSBDIJEPOPXZ XǋHMPXZ P XJƾ[BOJBDI QPEXÓKOZDI ,XBT BMGBMJOPMFOPXZ O 16'" KFTU [OBD[OJF NOJFK SP[QPXT[FDIOJPOZ OJǻ MJOPMPXZ %VǻF JMPǧDJ QPDIPEOZDI UFHP LXBTV P EVǻT[ZDI BǝDVDIBDI XǋHMPXZDI U[O LXBTV FJLP[BQFOUBFOPXFHP &1" m XǋHMPXZ P XJƾ[BOJBDI QPEXÓKOZDI J LXBTV EPLP[BIFLTBFOPXFHP %)" m XǋHMPXZ P XJƾ[BOJBDI QPEXÓKOZDI XZTUǋQVKƾ X SZCBDI %MBUFHP SZCZ Tƾ EMB D[PXJFLB XBǻOZN ǺSÓEFN LXBTÓX [ SPE[JOZ O 16'" /JF[CǋEOF OJFOBTZDPOF LXBTZ UVT[D[PXF Tƾ XBǻOZN TLBEOJLJFN GPTGPMJQJ EÓX CPO LPNÓSLPXZDI J TVCTUSBUBNJ EP QSPEVLDKJ FJLP[BOPJEÓX &JLP[BOPJEZ UP HSVQB [XJƾ[LÓX P T[FSPLJN E[JBBOJV CJPMPHJD[OZN X TLBE LUÓSFK XDIPE[ƾ QSPTUBHMBOEZOZ USPNCPLTBOZ J MFVLPUSJFOZ 8ZTUǋQVKƾ POF X LPNÓSLBDI SÓǻOZDI ULBOFL 5SPNCPLTBOZ Tƾ TZOUFUZ[PXBOF X QZULBDI LSXJ 6XPMOJPOF EP LSƾǻFOJB QPXPEVKƾ BHSFHBDKǋ QZUFL PSB[ TLVSD[ OBD[Zǝ /BUPNJBTU TZOUFUZ[PXBOF X ǧSÓE CPOLV OBD[ZOJPXZN QSPTUBDZLMJOZ OBMFǻƾDF EP QSPTUBHMBOEZO Tƾ BOUBHPOJTUBNJ USPNCPLTBOÓX *OOF QSPTUBHMBOEZOZ XQZXBKƾ NJO OB QSPDFTZ TLVSD[V J SP[LVS D[V NJǋǧOJ HBELJDI X JTUPUOZ TQPTÓC SFHVMVKƾ QSBDǋ SÓǻOZDI OBS[ƾEÓX OQ OBD[Zǝ LSXJPOPǧOZDI TFSDB QS[FXPEV QPLBSNPXFHP PTLS[FMJ -FVLPUSJFOZ PEHSZXB Kƾ XBǻOƾ SPMǋ X QSPDFTBDI [BQBMOZDI NJO QPQS[F[ XQZX OB NJHSBDKǋ CJBZDI LSXJOFL EP PHOJTL [BQBMOZDI X[SPTU QS[FQVT[D[BMOPǧDJ OBD[Zǝ ,MVD[PXZNJ TVCTUSBUBNJ EP TZOUF[Z FJLP[BOPJEÓX Tƾ LXBT BSBDIJEPOPXZ OBMFǻƾDZ EP SPE[JOZ O 16'" PSB[ LXBT FJLP[BQFOUBFOPXZ OBMFǻƾDZ EP SP E[JOZ O 16'" +FEOBL CJPMPHJD[OB BLUZXOPǧǀ [XJƾ[LÓX QPXTUBKƾDZDI [ UZDI LXBTÓX KFTU SÓǻOB &JLP[BOPJEZ TZOUFUZ[PXBOF [ O 16'" TJMOJFK TUZNVMVKƾ QSPDFTZ BHSFHBDKJ QZUFL J TLVSD[V OBD[Zǝ OJǻ FJLP[BOPJEZ TZOUFUZ[PXBOF [ O 16'" 8[SPTU TQPǻZDJB XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI [ SPE[JOZ O XJƾǻF TJǋ [F [NOJFKT[FOJFN [EPMOPǧDJ QZUFL EP BHSFHBDKJ B XJǋD [NOJFKT[FOJFN QSBXEPQPEPCJFǝTUXB QPXTUBXBOJB [BLS[FQÓX B UBLǻF PCOJǻFOJFN PEQPXJFE[J [BQBMOFK PSHBOJ[NV OB BUBL QBUPHFOÓX PCFDOPǧǀ UPLTZO PSB[ VT[LPE[FOJF ULB OFL 8JBEPNP ǻF OBENJFSOB TUZNVMBDKB QSPDFTV [BQBMOFHP PEHSZXB XBǻOƾ SPMǋ X SP[XPKV UBLJDI DIPSÓC KBL OQ SFVNBUPJEBMOF [BQBMFOJF TUBXÓX BTUNB BMFSHJF B UBLǻF NJBǻEǻZDB J DIPSPCZ VLBEV LSƾǻFOJB QPXTUBKƾDF OB KFK UMF 8 ǧSÓECPOLV OBD[ZOJPXZN LXBTZ [ SPE[JOZ O SFHVMVKƾ QSPEVLDKǋ UMFOLV B[PUV LUÓSZ KFTU XBǻOZN D[ZOOJLJFN PEQPXJBEBKƾDZN [B QSBXJEPXƾ SFMBLTB DKǋ OBD[Zǝ 8QZXBKƾ UBLǻF OB QS[FQZX KPOÓX TPEV J QPUBTV QS[F[ CPOZ LPNÓSLPXF PSB[ OB GVOLDKPOPXBOJF LBOBÓX XBQOJPXZDI 8ZXJFSBKƾ QPOBEUP JTUPUOZ XQZX OB HPTQPEBSLǋ MJQJEPXƾ QSPXBE[ƾD QS[FEF XT[ZTULJN EP PCOJ ǻFOJB TUǋǻFOJB USJHMJDFSZEÓX PSB[ PCOJǻFOJB MJQFNJJ QPQPLBSNPXFK DP TQS[ZKB VUS[ZNBOJV QSBXJEPXFHP PCSB[V MJQPQSPUFJO . .

(3) 3ZCZ m ǺSÓEP XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI P LMVD[PXZN [OBD[FOJV EMB [ESPXJB. 1SBXJEPXPǧǀ QS[FCJFHV SÓǻOZDI QSPDFTÓX [BDIPE[ƾDZDI X PSHBOJ[NJF [BMFǻZ PE VUS[ZNBOJB PEQPXJFEOJDI QSPQPSDKJ NJǋE[Z [XJƾ[LBNJ TZOUFUZ[PXBOZNJ [ O 16'" B [XJƾ[LBNJ TZOUFUZ[PXBOZNJ [ O 16'" ;OBD[OJF XJǋLT[F SP[QPXT[FDIOJFOJF X QS[ZSPE[JF LXBTÓX UVT[D[PXZDI [ SPE[JOZ O OJǻ [ SPE[JOZ O TQSBXJB ǻF CBSE[P D[ǋTUP X OBT[FK EJFDJF B X FGFLDJF X OBT[ZN PSHBOJ[NJF EPNJOVKƾ LXBTZ O 16'" J POF Tƾ LMVD[PXZN TVCTUSBUFN FO[ZNÓX PEQPXJFE[JBMOZDI [B TZOUF[ǋ FJLP[BOPJEÓX. / 16'" B PCOJǻFOJF SZ[ZLB SP[XPKV DIPSÓC VLBEV TFSDPXPOBD[ZOJPXFHP -JD[OF KVǻ E[Jǧ PCTFSXBDKF FQJEFNJPMPHJD[OF PSB[ XZOJLJ CBEBǝ JOUFSXFO DZKOZDI V PTÓC [ VEPLVNFOUPXBOƾ OJFEPLSXJFOOƾ DIPSPCƾ TFSDB QP QS[FCZ UZN [BXBMF NJǋǧOJB TFSDPXFHP XTLB[VKƾ Jǻ SFHVMBSOF TQPǻZXBOJF SZC XJƾǻF TJǋ [ JTUPUOZN PCOJǻFOJFN SZ[ZLB XZTUƾQJFOJB JODZEFOUÓX LMJOJD[OZDI J PCOJǻFOJFN ǧNJFSUFMOPǧDJ [ QPXPEV DIPSÓC VLBEV TFSDPXPOBD[ZOJPXFHP 8 QPQVMBDKBDI USBEZDZKOJF DIBSBLUFSZ[VKƾDZDI TJǋ XZTPLJN TQPǻZDJFN SZC UBLJDI KBL &TLJNPTJ [BNJFT[LVKƾDZ (SFOMBOEJǋ SE[FOOJ NJFT[LBǝDZ "MBTLJ +BQPǝD[ZDZ TUXJFSE[B TJǋ OJTLƾ D[ǋTUPǧǀ DIPSÓC VLBEV LSƾǻFOJB MFUOJB PC TFSXBDKB QSPXBE[POB X SÓǻOZDI LSBKBDI U[X 4FWFO $PVOUSZ 4UVEZ XZLB[BB ǻF XǧSÓE PTÓC TQPǻZXBKƾDZDI ǧSFEOJP HSBNÓX SZC NPSTLJDI E[JFOOJF ǧNJFSUFM OPǧǀ [ QPXPEV DIPSPCZ OJFEPLSXJFOOFK TFSDB $I/4 CZB P OJǻT[B OJǻ XǧSÓE PTÓC S[BELP TQPǻZXBKƾDZDI SZCZ "NFSZLBǝTLJF CBEBOJF 64 1IZTJDBOT )FBMUI 4UVEZ QPLB[BZ Jǻ TQPǻZXBOJF X DJƾHV UZHPEOJB DP OBKNOJFK KFEOFHP QPTJLV [ SZC NPSTLJDI [NOJFKT[B P SZ[ZLP OBHFK ǧNJFSDJ TFSDPXFK #BEBOJB JOUFSXFODZKOF XTLB[VKƾ ǻF XQSPXBE[FOJF EP EJFUZ QBDKFOUÓX [ VEP LVNFOUPXBOƾ $I/4 LXBTÓX O 16'" XZXJFSB LPS[ZTUOZ FGFLU [ESPXPUOZ #BEBOJBDI %"35 %JFU BOE 3FJOGBSDUJPO 5SJBM X LUÓSZDI X[JǋP VE[JB QPOBE EXB UZTJƾDF NǋǻD[Z[O QP QS[FCZUZN [BXBMF TFSDB QPLB[BZ ǻF TQPǻZXBOJF SB[Z X UZHPEOJV UVTUZDI SZC NPSTLJDI QPXPEVKF PCOJǻFOJF SZ[ZLB [HPOV 8F XPTLJDI CBEBOJBDI (*44* PCFKNVKƾDZDI QPOBE PTÓC TQPǻZXBKƾDZDI HSBN O 16'"E[JFǝ X[HMǋEOF SZ[ZLP OBHFK ǧNJFSDJ TFSDPXFK [NOJFKT[ZP TJǋ P [HPOV [ QS[ZD[ZO TFSDPXPOBD[ZOJPXZDI P B [HPOV PHÓFN P #BEBOJB -ZPO )FBSU 4UVEZ PCFKNVKƾDF QPOBE QBDKFOUÓX [ VEPLVNFOUP XBOƾ $I/4 QPLB[BZ Jǻ TUPTPXBOJF EJFUZ [BXJFSBKƾDFK SZCZ PMFK PMJXLPXZ J S[F QBLPXZ OBTJPOB SPǧMJO TUSƾD[LPXZDI XBS[ZXB J PXPDF TQPXPEPXBP TQBEFL D[ǋTUPǧDJ [BXBÓX NJǋǧOJB TFSDPXFHP P [HPOÓX [ QPXPEV $I/4 P J [HPOÓX PHÓFN P .FUBBOBMJ[Z EPUZDID[BTPXZDI CBEBǝ KFEOP[OBD[OJF XTLB[VKƾ ǻF SFHVMBSOF TQPǻZXBOJF SZC [BQFXOJBKƾDZDI PEQPXJFEOJ EPXÓ[ LXBTÓX O 16'" XJƾǻF TJǋ [ NOJFKT[ZN SZ[ZLJFN SP[XPKV NJBǻEǻZDZ J DIPSÓC VLBEV TFSDPXPOBD[ZOJP XFHP PSB[ OBHFK ǧNJFSDJ TFSDPXFK .

(4) (SBǻZOB /PXJDLB. *OOF QSP[ESPXPUOF E[JBBOJB O 16'" 8JFMPOJFOBTZDPOF LXBTZ UVT[D[PXF [ SPE[JOZ O ʙ PEHSZXBKƾ LMV D[PXƾ SPMǋ X QSBXJEPXZN SP[XPKV NÓ[HV J SPHÓXLJ V OPXPSPELÓX 1PED[BT SP[XPKV QPEPXFHP LXBTZ UF QS[FOPT[POF Tƾ QS[F[ PǻZTLP [Bǧ QP VSP E[FOJV NVT[ƾ CZǀ EPTUBSD[BOF [ QPǻZXJFOJFN %MBUFHP [OBKEVKFNZ KF X NMFLV LPCJFDZN PSB[ X QSPEVLPXBOZDI NJFT[BOLBDI QS[F[OBD[POZDI EP ǻZXJFOJB OJF NPXMƾU 1POJFXBǻ HÓXOZN LXBTFN OJF[CǋEOZN EP QSBXJEPXFK CVEPXZ LP NÓSFL NÓ[HPXZDI J SPHÓXLJ KFTU LXBT EPLP[BIFLTBFOPXZ %)" B [XBT[D[B XD[FǧOJBLJ DIBSBLUFSZ[VKƾ TJǋ OJTLƾ [EPMOPǧDJƾ XZUXBS[BOJB UFHP LXBTV [ LXBTV BMGBMJOPMFOPXFHP UP X NJFT[BOLBDI EMB OJFNPXMƾU TUPTVKF TJǋ EPEBUFL [BSÓXOP LXBTV BMGBMJOPMFOPXFHP KBL J LXBTV EPLP[BIFLTBFOPXFHP ;OBD[FOJF LXBTÓX [ SPE[JOZ O EMB QSBXJEPXFHP SP[XPKV OJFNPXMƾU XTLB[VKF SÓXOJFǻ OB LP OJFD[OPǧǀ [BQFXOJFOJB PEQPXJFEOJFK JMPǧDJ UZDI LXBTÓX X EJFDJF LPCJFU LBS NJƾDZDI /JFEPCPSZ LXBTÓX O 16'" NPHƾ QSPXBE[Jǀ EP [BCVS[Fǝ XJE[FOJB [BCVS[Fǝ SP[XPKV GVOLDKJ QP[OBXD[ZDI / 16'" XQZXBKƾ SÓXOJFǻ OB QSBXJEPXF E[JBBOJF VLBEV JNNVOPMPHJD[ OFHP &GFLU UFO XJƾǻF TJǋ QS[FEF XT[ZTULJN [ XZLPS[ZTUZXBOJFN UZDI LXBTÓX EP QSPEVLDKJ FJLP[BOPJEÓX J SPMƾ UZDI [XJƾ[LÓX X SFHVMBDKJ PEQPXJFE[J JNNV OPMPHJD[OFK PSHBOJ[NV B UBLǻF CF[QPǧSFEOJN XQZXFN O 16'" OB FLTQSFTKǋ SÓǻOZDI HFOÓX #BEBOJB QPLB[BZ ǻF O 16'" IBNVKƾ QSPEVLDKǋ QSP[BQBM OZDI DZUPLJO J NPEVMVKƾ FLTQSFTKǋ NPMFLV BEIF[ZKOZDI 6XBǻB TJǋ Jǻ NPHƾ POF CZǀ QPNPDOF X MFD[FOJV [BCVS[Fǝ [XJƾ[BOZDI [ SP[XPKFN TUBOV [BQBMOFHP MFD[F OJV QBDKFOUÓX QPEEBXBOZDI SP[MFHZN [BCJFHPN DIJSVSHJD[OZN 0CTFSXBDKF LMJ OJD[OF XTLB[VKƾ QPOBEUP OB VǻZUFD[OPǧǀ O 16'" X QSFXFODKJ J MFD[FOJV DIPSÓC P QPEPǻV BMFSHJD[OZN UBLJDI KBL OQ BUPQPXF [BQBMFOJB TLÓSZ . 3Uǋǀ J KFK XQZX OB PCOJǻFOJF QSP[ESPXPUOFHP E[JBBOJB SZC ;BOJFD[ZT[D[FOJF ǧSPEPXJTLB TQSBXJB ǻF X DJFMF SZC NPǻF EPDIPE[Jǀ EP BLV NVMBDKJ TVCTUBODKJ OJFLPS[ZTUOJF XQZXBKƾDZDI OB [ESPXJF D[PXJFLB UBLJDI KBL OQ [XJƾ[LJ SUǋDJ QPMJDIMPSLPXF CJGFOPMF EJPLTZOZ 0TUBUOJP T[D[FHÓMOƾ VXBHǋ [XSÓDPOP OB [BOJFD[ZT[D[FOJF XÓE NPSTLJDI [XJƾ[LBNJ SUǋDJ J BLVNVMBDKǋ [XBT[D[B SUǋDJ NFUZMPXBOFK X PSHBOJ[NBDI SZC NPSTLJDI CǋEƾDZDI X EJFDJF D[PXJFLB LMVD[PXZN ǺSÓEFN XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI [ SPE[JOZ O 3Uǋǀ KFTU QJFSXJBTULJFN OBUVSBMOJF XZTUǋQVKƾDZN X ǧSPEPXJTLV J PE EBXOB [OBOZ KFTU KFK OJFLPS[ZTUOZ XQZX OB [ESPXJF D[PXJFLB 3P[XÓK QS[FNZTV J [XJƾ[BOF [ UZN NJO OBTJMFOJF QSPDFTÓX TQBMBOJB XǋHMB J VTVXBOJB PEQBEÓX LPNVOBMOZDI QPXPEVKƾ JTUPUOZ X[SPTU QP[JPNV SUǋDJ X BUNPTGFS[F 1JFSXJBTUFL UFO NB [EPMOPǧǀ T[ZCLJFHP SP[QS[FTUS[FOJBOJB TJǋ UPUFǻ X[SPTU KFHP QP[JPNV PC. .

(5) 3ZCZ m ǺSÓEP XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI P LMVD[PXZN [OBD[FOJV EMB [ESPXJB. TFSXPXBOZ KFTU UBLǻF X PCT[BSBDI PEEBMPOZDI PE ǺSÓEF KFHP XZUXBS[BOJB 6UMFOJPOF GPSNZ SUǋDJ Tƾ BCTPSCPXBOF OB QPXJFS[DIOJ HMFCZ J XPEZ HE[JF VMFHBKƾ NFUZMBDKJ X SFBLDKBDI [BMFǻOZDI PE PCFDOPǧDJ PEQPXJFEOJDI CBLUFSJJ J QS[FLT[UBDFOJV X KFEOƾ [ OBKCBSE[JFK UPLTZD[OZDI GPSN U[X SUǋǀ NFUZMPXBOƾ $))H .FUZMPXBOB SUǋǀ KFTU X CBSE[P XZTPLJN TUPQOJV PL BCTPSCP XBOB QS[F[ PSHBOJ[NZ CJPMPHJD[OF J X OJDI BLVNVMPXBOB 8ZLB[BOP ǻF QFXOF HBUVOLJ [XJFS[ƾU EP LUÓSZDI OBMFǻƾ XJFMPSZC T[D[VQBL NJFD[OJL UVǝ D[ZL LBMJGPSOJKTLJ SFLJO DIBSBLUFSZ[VKƾ TJǋ XZTPLƾ [EPMOPǧDJƾ EP BLVNVMBDKJ SUǋ DJ NFUZMPXBOFK *OOF KBL PTPǧ EPST[ D[Z NBLSFMB [BXJFSBKƾ [OBD[OJF NOJFKT[F JMPǧDJ UFHP [XJƾ[LV %VHPUSXBF OBSBǻFOJF OB PSHBOJD[OF J OJFPSHBOJD[OF [XJƾ[LJ SUǋDJ NPǻF QSPXBE[Jǀ EP VT[LPE[Fǝ SP[XPKV QPEV VT[LPE[Fǝ NÓ[HV OFSFL XƾUSPCZ PSB[ TFSDB 8ZOJLJ EPUZDID[BTPXZDI CBEBǝ TVHFSVKƾ Jǻ [XJǋLT[FOJF FLTQP [ZDKJ OB [XJƾ[LJ SUǋDJ NPǻF [XJǋLT[Bǀ SZ[ZLP XZTUƾQJFOJB [BXBV TFSDB "LVNVMBDKB UZDI [XJƾ[LÓX X SZCBDI NPSTLJDI NPǻF [NOJFKT[Bǀ LBSEJPQSPUFL DZKOF E[JBBOJF XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI [ SPE[JOZ O. ;BMFDFOJB EPUZD[ƾDF TQPǻZDJB O 16'" 8 PQBSDJV P EPTUǋQOF EBOF EPUZD[ƾDF ê[KPMPHJD[OFHP E[JBBOJB LXBTÓX O 16'" J JDI T[D[FHÓMOFK SPMJ X QSFXFODKJ DIPSÓC VLBEV TFSDPXPOBD[ZOJPXF HP [PTUBZ TGPSNVPXBOF J QS[ZKǋUF QS[F[ MJD[OF UPXBS[ZTUXB OBVLPXF X UZN "NFSZLBǝTLJF 5PXBS[ZTUXP ET 4FSDB SFLPNFOEBDKF EPUZD[ƾDF TQPǻZDJB SZC MVC J[PMPXBOZDI LXBTÓX O 16'" %MB D[POLÓX QPQVMBDKJ PHÓMOFK [BMFDB TJǋ TQPǻZXBOJF DP OBKNOJFK SB[Z X UZHPEOJV SZC [XBT[D[B UVTUZDI SZC NPSTLJDI CǋEƾDZDI ǺSÓEFN LXB TÓX &1" J %)" PSB[ QSPEVLUÓX ǻZXOPǧDJPXZDI CǋEƾDZDI ǺSÓEFN LXBTV BMGBMJOPMFOPXFHP %[JFDJ J LPCJFUZ X DJƾǻZ NPHƾ CZǀ T[D[FHÓMOJF OBSBǻPOF OB T[LPEMJXF E[JB BOJF [XJƾ[LÓX SUǋDJ BLVNVMPXBOZDI X SZCBDI EMBUFHP UF HSVQZ QPXJOOZ VOJLBǀ TQPǻZXBOJB SZC QPUFODKBMOJF [BOJFD[ZT[D[POZDI SUǋDJƾ %PUZDID[BTPXF CBEBOJB XTLB[VKƾ ǻF V PTÓC X ǧSFEOJN XJFLV PSB[ PTÓC TUBS T[ZDI LPS[ZǧDJ [F TQPǻZXBOJB SZC [HPEOJF [ [BMFDFOJBNJ ǻZXJFOJPXZNJ QS[F XZǻT[BKƾ QPUFODKBMOF SZ[ZLP [XJƾ[BOF [ [BOJFD[ZT[D[FOJFN SZC SUǋDJƾ 1BDKFOUPN [ VEPLVNFOUPXBOƾ OJFEPLSXJFOOƾ DIPSPCƾ TFSDB [BMFDB TJǋ TQP ǻZXBOJF HSBNB LXBTÓX &1" J %)" ƾD[OJF X QPTUBDJ SZC MVC QSFQBSBUÓX [BXJFSBKƾDZDI O 16'" QP LPOTVMUBDKJ [ MFLBS[FN 6 QBDKFOUÓX [ IJQFSUSJHMJDFSZEFNJƾ NPǻOB TUPTPXBǀ TVQMFNFOUBDKǋ HSB NÓX LXBTÓX &1"

(6) %)" BMF UZMLP QPE LPOUSPMƾ MFLBSTLƾ HEZǻ [CZU EVǻB EBXLB UZDI LXBTÓX NPǻF QPXPEPXBǀ PCOJǻFOJF D[BTV LS[FQOJǋDJB LSXJ J X[SPTU SZ[ZLB LSXBXJFǝ .

(7) (SBǻZOB /PXJDLB 5BCFMB %PCSF ǺSÓEB QPLBSNPXF XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI [ SPE[JOZ O O 16'" ,XBT &1" $ O ,XBT %)" $ O ,XBT BMGBMJOPMFOPXZ $ O. PTPǧ TPMB EPST[ UVǝD[ZL PTUSZHJ LSBCZ TBSEZOLJ %PST[ ëƾESB IBMJCVU NBLSFMB PTPǧ NPST[D[VL QTUSƾH TPMB TBSEZOLJ 0MFK S[FQBLPXZ PMFK TPKPXZ CSPLVZ T[QJOBL TPKB KBSNVǻ LBQVTUB. n-6 PUFA. n-3 PUFA kwas alfalinolenowy (ALA) C 18:3, n-3 enzym. kwas linolowy (LA) C 18:3, n-6 enzym kwas gammalinolenowy (GLA) C 18:3, n-6 enzym kwas dihomogammalinolenowy (DHLA, DGLA) C 20:3, n-6. kwas oktadekatetraenowy C 18:4, n-3 enzym kwas eikozatetraenowy C 20:4, n-3 enzym kwas eikozapentaenowy (EPA) C 20:5, n-3 enzym. enzym kwas arachidowy (AA) C 20:4, n-6. kwas dokozaheksaenowy (DHA) C 22:6, n-3. 3ZD 1S[FNJBOZ XJFMPOJOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI [ SPE[JOZ O O 16'". PSB[ [ SPE[JOZ O O 16'" . 1JǧNJFOOJDUXP ,īĨĦĚħħ / (īĞĞħ " &QJEFNJPMPHJD TUVEJFT JO UIF 6QFSOBWJL EJTUSJDU (SFFOMBOE JODJEFODF PG TPNF DISPOJD EJTFBTFT "DUB .FE 4DBOE #ĚħĠ )0 %ĲĞīěĞīĠ + )ĨīħĞ / ѮF DPNQPTJUJPO PG GPPE DPOTVNFE CZ (SFFOMBOE &TLJNPT "DUB .FE 4DBOE 7ĚħĬĜġĨĨħěĞĜĤ , ĝĞ .ĚĚĭ . )ĞĦĬĤĞīĤ + 8 'JTI PJM DPOTVNQUJPO BOE SFEVDUJPO PG BSUFSJBM EJTFBTFT + /VUS . .

(8) 3ZCZ m ǺSÓEP XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI P LMVD[PXZN [OBD[FOJV EMB [ESPXJB. #ĢĠĠĞī + 5 &ĭ4ġĞīĢğ 5 1PMZVOTBUVSBUFE GBUUZ BDJET BOE DBSEJPWBTDVMBS FWFOUT " êTI UPMF $JSDVMBUJPO (ĞīĭĢĠ ) 1īĳĲĬĸĚİĬĤĢ + 5VT[D[F QPLBSNPXF B CJPTZOUF[B FJLP[BOPJEÓX ƺZX $[PX .FUBC $ĚĥĝĞī 1 $ %JFUBSZ NPEJêDBUJPO PG JOëBNNBUJPO XJUI MJQJET 1SPD /VUS 4PD ,ĚħĠ + 9 -ĞĚĭ " "OUJBSSZIZUINJD FĒFDUT PG QPMZVOTBUVSBUFE GBUUZ BDJET SFDFOU TUVEJFT $JSDVMBUJPO )ĚīīĢĬ 8 4 $ĨħħĨī 8& *ĥĥĢħĠİĨīĭġ % 3 FU BM &ĒFDU PG êTI PJM PO 7-%- USJHMZDFSJEF LJOFUJDT JO NFO + -JQJE 3FT /ĞĬĭĞĥ 1+ $ĨħħĨī 8& 3ĞĚīĝĨħ .3 FU BM 4VQQSFTTJPO CZ EJFU SJDI JO êTI PJM PG WFSZ MPX EFOTJUZ MJQPQSPUFJO QSPEVDUJPO JO NFO + $MJO *OWFTU )ĚīīĢĬ 84 $ĨħħĨī 8& "ĥĚĦ / *ĥĥĢħĠİĨīĭġ %3 ѮF SFEVDUJPO PG QPTUQSBOEJBM USJHMZDFSJEFNJB JO IVNBOT CZ EJFUBSZ O GBUUZ BDJET + -JQJE 3FT 8ĢģĞħĝīĚħ 7 )ĚĲĞĬ ,$ %JFUBSZ O BOE O GBUUZ BDJET CBMBODF BOE DBS EJPWBTDVMBS IFBMUI "OO 3FW /VUS %ĚħĠĥĮĬ .- 4ĭĚĦĥĞī + 0īĞħĜĢĚ "+ FU BM 'JTI DPOTVNQUJPO BOE UIF ZFBST SJTL PG GBUBM NZPDBSEJBM JOGBSDUJPO / &OHM + .FE "ĬĜġĞīĢĨ " 3ĢĦĦ &# 4ĭĚĦĩğĞī .+ FU BM %JFUBSZ JOUBLF PG NBSJOF O GBUUZ BDJET êTI JOUBLF BOE UIF SJTL PG DPSPOBSZ IFBSU EJTFBTF BNPOH NFO / &OHM + .FE ,īĨĦġĨĮĭ % #ĨĬĬĜġĢĞĭĞī &# ĝĞ -ĞĳĞħħĞ $ĨĮĥĚħĝĞī $ ѮF JOWFSTF SFMBUJPO CFUXFFO êTI DPOTVNQUJPO BOE ZFBS NPSUBMJUZ GSPN DPSPOBSZ IF BSU EJTFBTF / &OHM + .FE "ĥěĞīĭ $. )ĞħħĞĤĞħĬ $) 0′%POOFMM $+ FU BM 'JTI DPOTVNQUJPO BOE UIF SJTL PG TVEEFO DBSEJBD EFBUI + "N .FE "TTPD #Įīī .- 'ĞġĢĥ ". (ĢĥěĞīĭ +' FU BM &ĒFDUT PG DIBOHFT JO GBU êTI BOE êCFS JOUBLFT PO EFBUI BOE NZPDBSEJBM SFJOGBSDUJPO EJFU BOE SFJOGBSDUJPO USJBM %"35 -BODFU (*44*1SFWFO[JPOF *OWFTUJHBUPST %JFUBSZ TVQQMFNFOUBUJPO XJUI O QPMZVO TBUVSBUFE GBUUZ BDJET BOE WJUBNJO & BѫFS NZPDBSEJBM JOGBSDUJPO SFTVMUT GSPN (*44*1SFWFO[JPOF USJBM -BODFU %Ğ -ĨīĠĞīĢĥ . 4ĚĥĞħ 1 .ĚīĭĢħ +- FU BM .FEJUFSSBOFBO EJFU USBEJUJPOBM SJTL GBDUPST BOE UIF SBUF PG DBSEJPWBTDVMBS DPNQMJDBUJPOT BѫFS NZPDBSEJBM JO GBSDUJPO êOBM SFQPSU PG UIF -ZPO )FBSU 4UVEZ $JSDVMBUJPO #ĮĜġĞī )$ )ĞħĠĬĭĥĞī 1 4ĜġĢħĝĥĞī $ .ĞĢĞī ( / QPMZVOTBUVSBUFE GBUUZ BDJET JO DPSPOBSZ IFBSU EJTFBTF " NFUBBOBMZTJT PG SBOEPNJ[FE DPO USPMMFE USJBMT "N + .FE . .

(9) (SBǻZOB /PXJDLB. 8ġĞĥĭĨħ 41 )Ğ + 8ġĞĥĭĨħ 1, FU BM .FUBBOBMZTJT PG PCTFSWBUJPOBM TUV EJFT PO êTI JOUBLF BOE DPSPOBSZ IFBSU EJTFBTFT "N + $BSEJPM $ĨħħĨī 8& /ĞĮīĢħĠĞī . 3ĞĢĬěĢĜġ 4 &TTFOUJBM GBUUZ BDJET ѮF JNQPS UBODF PG O GBUUZ BDJET JO UIF SFUJOB BOE CSBJO /VUS 3FW ϛϛ /ĞĮīĢħĠĞī . $ĨħħĨī 8& -Ģħ %4 FU BM #JPDIFNJDBM BOE GVODUJPOBM FĒFDUT PG QSFOBSBM BOE QPTUOBUBM PNFHB GBUUZ BDJET EFêDJFODZ PO SFUJOB BOE CSBJO JO SIFVT NPOLFZT 1SPD /BUM "DBE 4DJ 64" #ĢīĜġ && #ĢīĜġ %( )ĨğğĦĚħ %3 6ĚħĲ 3 %JFUBSZ FTTFOUJBM GBUUZ BDJE TVQQMZ BOE WJTVBM BDVMUZ EFWFMPQNFOU *OWFTU 0QIUIBMNPM 7JT 4DJ -ĮĜĚĬ " .ĨįĥĞĲ 3 $ĨĥĞ 5+ FU BM #SFBTU NJML BOE TVCTFRVFOU JOUFMMJHFO DF RVPUJFOU JO DIJMESFO CPSO QSFUFSN -BODFU (īĢĦěĥĞ 3' /VUSJUJPOBM NPEVMBUJPO PG JNNVOF GVODUJPO 1SPD /VUS 4PD 1īĢĜĞ 15 /ĞĥĬĨħ $. $ĥĚīĤĞ 4% 0NFHB QPMZVOTBUVSBUFE GBUUZ BDJE SFHVMBUJPO PG HFOF FYQSFTTJPO $VSS 0QJO -JQJEPM $ġĚħ ). ĞħĠĞĥĚħĝ (. 'JTI DPOTVNQUJPO NFSDVSZ FYQPTVSF BOE IF BSU EJTFBTF /VUS 3FW ϛϡ "HFODZ GPS UPYJD 4VCTUBODFT BOE %JTFBTFT 3FHJTUSZ "54%3 5PYJDPMPHJDBM QSPêMF GPS NFSDVSZIUUQXXXBUTESDEDHPWUPYQSPêMFT BDDFTTFE "VHVTU +ĚĜĤĬĨħ 5" -POHSBOHF BUNPTQIFSJD USBOTQPSU PG NFSDVSZ UP FDPTZTUFNT BOE UIF JNQPSUBODF PG BOUSPQPHFOJD FNJTTJPOT m B DSJUJDBM SFWJFX BOE FWBMV BUJPO PG UIF QVCMJTIFE FWJEFODF &OWJSPO 3FW 8ĞĬĭĜĨĭĭ , ,Ěĥğğ + &OWJSPONFOUBM GBDUPST BĒFDUJOH NFUIZMNFSDVSZ BD DVNVMBUJPO JO [PPQMBOLUPO $BO + 'JTI "RVB 4DJ 8ĨĥğĨ .' 4ĜġİĚīĳěĚĜġ 4 4ĮĥĚĢĦĚħ 3" &ĒFDUT PG NFSDVSZ XJMEMJGB B DPNQSFIFOTJWF SFWJFX &OWJSPO 5PYJDPM DIFN ,ģĞĥĥĬĭīĨĦ 5 1IZTJDBM BOE NFOUBM EFWFMPQNFOU PG DIJMESFO XJUI QSFOBUBM FYQPTVSF UP NFSDVSZ GSPN êTI 4UBHF * 1SFMJNJOBSZ UFTUT BU BHF 4UPDLIPMN /BUJPOBM 4XJEJTI &OWJSPONFOUBM 1SPUFDUJPO #PBSE 3FQPSU :ĨĬġĢĳĚİĚ , 3ĢĦĦ &# .ĨīīĢĬ +4 FU BM .FSDVSZ BOE UIF SJTL PG DPSPOB SZ IFBSU EJTFBTF JO NFO / &OHM + .FE 1ĥĚħĭĞ . #ĚěĨ 4 .FSDVSZ BOE UIF SJTL PG NZPDBSEJBM JOGBSDUJPO / &OHM + .FE ,īĢĬ&ĭġĞīĭĨħ 1. )ĚīīĢĬ 84 "ĩĩĞĥ -+ GPS UIF ")" /VUSJUJPO $PNNJUUFF 0NFHB GBUUZ BDJET BOE DBSEJPWBTDVMBS EJTFBTF /FX SFDPN NFOEBUJPOT GSPN UIF "NFSJDBO )FBSU BTTPDJBUJPO "SUFSJPTDMFS ѮSPNC 7BTD #JPM . .

(10) 3ZCZ m ǺSÓEP XJFMPOJFOBTZDPOZDI LXBTÓX UVT[D[PXZDI P LMVD[PXZN [OBD[FOJV EMB [ESPXJB. Fish derived polyunsaturated fatty acids and their health effects: the influence of mercury "#453"$5 'BUUZ BDJET EFSJWFE GSPN êTI BOE êTI PJMT IBWF B TUSPOH CFOFêDJBM FĒFDU PO DBSEJPWBTDVMBS IFBMUI BOE OFVSPEFWFMPQNFOU %JFUBSZ PNFHB GBUUZ BDJET QSFWFOU DBSEJPWBTDVMBS EJTFBTF EFWFMPQNFOU CZ UIF JOëVFODF PO FJDPTBOPJE TZOUIFTJT DZUPLJOF BOE HSPXUI GBDUPST QSPEVDUJPO MJQJE BOE MJQPQSPUFJO NFUBCPMJTN FOEPUIFMJBM SFMBYBUJPO ѮFZ IBWF B TUSPOH BOUJBSSIZUNJD BDUJPO PO UIF IFBSU &OIBODFE DPOTVNQUJPO PG êTI EFSJWFE GBUUZ BDJET JT SFMBUFE UP UIF MPX JODJEFODF PG DBSEJPWBTDVMBS FWFOUT BOE TVEEFO DBSEJBD EFBUIT )JHI DPOUFOU PG NFSDVSZ JO TPNF êTIFT NBZ BUUFOVBUF UIF CFOFêDJBM FĒFDUT PG PNFHB GBUUZ BDJET PO DBSEJPWBTDVMBS IFBMUI BOE BMTP PO OFVSPEFWFMPQNFOU PG OFXCPSOT BOE DIJMESFO. 3ZT"MFLTBOESB 5PNJDLB. .

(11)