winy kri¿niañskiej. Korytarze rozwiniête s¹ g³ównie wzd³u¿ szczelin tektonicznych, a ich geneza wi¹¿e siê z pod-ziemnym przep³ywem potoku Demianowka. W sieæ jaskiñ o ³¹cznej d³ugoœci 35 km wchodz¹ m.in. Jaskinia Pusta, Demia-nowska Jaskinia Pokoju, DemiaDemia-nowska Jaskinia Wolnoœci i Demianowska Jaskinia Lodowa. Niezapomnianych wra¿eñ dostarczy³o uczestnikom wycieczki terenowej zwiedzanie Demianowskiej Jaskini Wolnoœci, bêd¹cej morfologicznie najró¿norodniejsz¹ i najbogatsz¹ w szatê naciekow¹ czêœci¹ Demianowskiego Systemu Jaskiniowego oraz Demianow-skiej Jaskini Lodowej, w której wystêpuj¹ trwa³e nagroma-dzenia lodu w postaci stalaktytów, stalagmitów i stalagnatów. Bogaty w atrakcje pierwszy dzieñ sesji terenowej zakoñ-czy³ siê wizyt¹ w uzdrowisku Luæky le¿¹cym u podnó¿a Gór Choczañskich, na pó³nocnym skraju Kotliny Liptow-skiej. Oprócz k¹pieli leczniczych niew¹tpliwym walorem tej okolicy jest malowniczy, mierz¹cy 12 m wysokoœci wodospad na potoku Teplianka spadaj¹cy kaskadowo z
tra-wertynowego tarasu do usytuowanych ni¿ej jeziorek. Zarówno wodospad, jak te¿ trawertynowe ska³ki (ze znany-mi stanowiskaznany-mi paleontologicznyznany-mi i archeologicznyznany-mi) uznane s¹ w S³owacji za pomniki przyrody nieo¿ywionej.
Kolejnym urozmaiceniem warsztatów by³ pobyt w uro-kliwym rejonie Jeziora Orawskiego oraz mo¿liwoœæ zwie-dzenia Zamku Orawskiego, uwa¿anego za jeden z najpiêk-niejszych zamków S³owacji, wzniesionego w 1241 r. na 112-metrowej urwistej skale, majestatycznie wyniesionej ponad dolinê rzeki Orawy.
I Studenckie Hydrogeologiczne Warsztaty Terenowe s¹ pocz¹tkiem nowej, cyklicznej imprezy, która – mamy tak¹ nadziejê – na trwa³e zapisze siê w tradycji hydrogeologicz-nej i w przysz³oœci przyci¹gnie studentów ze wszystkich uczelni polskich oraz z oœrodków czeskich i s³owackich.
Jolanta KaŸmierczak, Andrzej Witkowski, & Damian Szatkowski Serwis fotograficzny na str. 935–936
14. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik
Warszawa, 12.06.2010
W dniu 12 czerwca 2010 r. w Warszawie odby³ siê 14. Pik-nik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki KoperPik-nik, bêd¹cy najwiêksz¹ w Europie imprez¹ popularyzuj¹c¹ naukê. Has³em przewodnim tegorocznej edycji by³ Wielki MikroŒwiat. Jak co roku, w pikniku wziêli udzia³ przedsta-wiciele najwiêkszych polskich oœrodków, kó³ i wydaw-nictw naukowych, muzeów, bibliotek, a tak¿e fundacji i stowarzyszeñ. Oprócz Polski, swoj¹ ofertê naukow¹ zapre-zentowa³o 215 instytucji z 21 krajów œwiata, w tym po raz pierwszy z Estonii, Republiki Korei Po³udniowej, £otwy i Serbii. Goœciem specjalnym by³a grupa naukowców Science Made Simple z Wielkiej Brytanii.
Idea pikniku naukowego powsta³a z inicjatywy prof. £ukasza Turskiego z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, Roberta Firmhofera oraz Krystyny Kêpskiej-Michalskiej z Polskiego Radia. Pierwsza edycja pikniku odby³a siê 14 czerwca 1997 r. na Rynku Nowego Miasta w Warszawie. Wziê³o w niej udzia³ 17 warszawskich instytucji naukowych i dydaktycznych, które w 13 namiotach prezentowa³y doœwiadczenia i pokazy. W kolejnych latach liczba uczest-nicz¹cych instytucji szybko ros³a. W 2005 r. piknik zosta³ wyró¿niony przez Komisjê Europejsk¹ jako jeden z 10 wzorcowych europejskich projektów obszaru Nauka i spo³e-czeñstwo. Od 2008 r. przedsiêwziêcie to jest organizowane wspólnie przez Polskie Radio oraz Centrum Nauki Ko- per-nik. W tym roku impreza odby³a siê w nowym miejscu – w parku Marsza³ka Edwarda Rydza-Œmig³ego, gdzie na po-wierzchni ok. 40 tys. m2
stanê³o blisko 220 namiotów. Patro-nat honorowy nad spotkaniem objê³a Komisja Europejska.
Zwiedzaj¹cy mieli okazjê podziwiaæ wiele ró¿norod-nych pokazów i prezentacji pochodz¹cych z szerokiego wachlarza dyscyplin naukowych – pocz¹wszy od matema-tyki, poprzez archeologiê, historiê, geografiê, chemiê, fizykê, a¿ po biologiê, medycynê i geologiê. Grono naukowców
zaoferowa³o publicznoœci niepowtarzaln¹ okazjê zapozna-nia siê z tajnikami swojej codziennej pracy.
W ofercie 14. edycji pikniku nie zabrak³o przedstawi-cieli Zak³adu Mineralogii Instytutu Geochemii, Mineralo-gii i PetroloMineralo-gii (IGMiP) Wydzia³u GeoloMineralo-gii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Muzeum Geologicznego Pañstwowego Instytutu Geologicznego – Pañstwowego Instytutu Badaw-czego, którzy przybli¿ali uczestnikom imprezy zjawiska geologiczne zachodz¹ce w œrodowisku. Wydzia³ Geologii UW wzi¹³ udzia³ w pikniku ju¿ po raz szósty. Pomys³odaw-czyni¹ ca³ego przedsiêwziêcia by³a dr Dorota Wolicka, która czuwa³a nad merytoryczn¹ stron¹ prezentacji. Na miejscu pracê zespo³u koordynowa³a Agnieszka Gójska. Wydzia³ Geologii reprezentowali m.in.: dziekan Wydzia³u Geologii UW prof. Andrzej Koz³owski, dr Agnieszka Marcinowska, dr Katarzyna Delura, dr Andrzej Borkowski oraz grono dok-torantów i studentów – Ludwina Jarzynowska, Kamil Bujal-ski, £ukasz Chrobak, Justyna Wideñska, Agnieszka Bieñ-kowska, Oliwia Grafka, Karolina Wojnicka, Helena Olszta, Pawe³ £awrynowicz, Andrzej Murañski, Monika Cis³o, Anna Wójtowicz, Ma³gorzata Kaliñska.
Na stanowisku Wydzia³u Geologii UW zosta³a zorgani-zowana wystawa ska³ i minera³ów. Prezentowane okazy – m.in.: granity, bazalty, zlepieñce i kwarcyty – mo¿na by³o obejrzeæ tak¿e pod mikroskopem. Fascynaci mineralogii mieli dziêki temu mo¿liwoœæ porównania minera³ów widzia-nych makroskopowo z ich obrazem mikroskopowym.
Stworzony na potrzeby pikniku mikroœwiat minera³ów zafascynowa³ przede wszystkim dzieci. Z myœl¹ o naj-m³odszych zorganizowano równie¿ stanowisko ma³ego che-mika, przy którym dzieci na w³asne oczy mog³y zaobser-wowaæ krystalizacjê sztucznych minera³ów, takich jak krze-miany wapnia, miedzi i niklu (ryc. 1). Ich ciekawoœæ i chêæ 851 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 9/2, 2010
odkrywania œwiata zosta³a nagrodzona dyplomami M³odego geologa.
Ogromnym zainteresowaniem cieszy³a siê równie¿ boga-ta kolekcja minera³ów wyhodowanych przez studentów Wydzia³u Geologii UW (ryc. 2). Jednak najwiêksz¹ atrak-cj¹ w namiocie IGMiP podczas tegorocznego pikniku naukowego by³ mini-wulkan, którego wybuch przyku³ uwagê t³umu odwiedzaj¹cych.
Podczas tegorocznej edycji pikniku œcis³¹ wspó³pracê z Wydzia³em Geologii UW prowadzi³a telewizja z progra-mem edukacyjnym Da Vinci Learning – poprzez pobudza-nie ciekawoœci i zabawê zachêcaj¹ca widzów do zg³êbiania fascynuj¹cego œwiata nauki. W ofercie telewizji znajduj¹ siê propozycje przeznaczone dla ca³ych rodzin, w tym progra-my zajmuj¹ce siê nauk¹ o Ziemi i cz³owieku, poruszaj¹ce tematykê przyrodnicz¹ i spo³eczn¹. Specjalnie dla najm³od-szych uczestników imprezy na stanowisku IGMiP udostêp-nione zosta³y p³yty z ofert¹ programow¹ telewizji eduka-cyjnej (www.da-vinci-learning.com).
Oferta pokazów i prezentacji przygotowanych przez pracowników Wydzia³u Geologii UW mia³a na celu zarów-no przedstawienie geologii jako fascynuj¹cej nauki o Zie-mi, pe³nej tajemniczych procesów i zjawisk wci¹¿ czeka-j¹cych na ich wyjaœnienie, jak równie¿ promocjê ciekawego i przysz³oœciowego kierunku studiów (www.geo.uw.edu.pl).
Dobra zabawa i nauka nie jest obca równie¿ pracow-nikom Muzeum Geologicznego PIG–PIB w Warszawie. Stoisko muzeum, na którym zgodnie z has³em przewodnim zosta³ zaprezentowany mikroœwiat zaklêty w ska³ach, by³o oblegane zarówno przez starszych, jak i m³odszych uczest-ników imprezy.
Z myœl¹ o odwiedzaj¹cych przygotowana zosta³a m.in. interaktywna wystawa przedstawiaj¹ca w jaki sposób z 852
Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 9/2, 2010
Ryc. 2. Kolekcja „sztucznych minera³ów” m.in. siarczanu
miedzi wyhodowanych przez studentów Wydzia³u Geologii UW. Obie fot. O. Grafka
wydobytej ska³y tworzy siê preparaty mikropaleontolo-giczne. Na stoisku mo¿na by³o tak¿e obejrzeæ ekspozycjê zdjêæ z mikroskopu elektronowego i polaryzacyjnego wybranych grup mikroskamienia³oœci zwierz¹t i roœlin, które – ze wzglêdu na swoje niewielkie rozmiary – czêsto znane s¹
tylko mikropaleontologom. Zwiedzaj¹cy mogli siê dowie-dzieæ, ¿e spe³niaj¹ one wa¿n¹ rolê w okreœlaniu wieku ska³ i warunków panuj¹cych w œrodowisku sedymentacyjnym. Po zapoznaniu siê z prezentowanymi na planszach zagad-nieniami i obejrzeniu ska³ znajduj¹cych siê w gablotach, m³odzi naukowcy zadawali liczne pytania dotycz¹ce ska³o-twórczej dzia³alnoœci mikroorganizmów. Badaj¹c ska³y pod mikroskopem mo¿na zaobserwowaæ wiele ró¿nych mikroszcz¹tków – m.in. skorupki otwornic, radiolarii i ma³¿oraczków, szkieleciki kokolitów i okrzemek; w znacz-nym nagromadzeniu wystêpuj¹ te¿ czêsto elementy szkiele-towe wiêkszych organizmów, takich jak mszywio³y, g¹bki, konodonty, liliowce, je¿owce, rozgwiazdy czy wê¿owid³a. Niektóre mikroskamienia³oœci znajdowane w ska³ach mo¿-na by³o obejrzeæ mo¿-na stoisku muzeum pod mikroskopem (ryc. 3). Dla najm³odszych przygotowano modele mikro-organizmów, które dzieci same mog³y odszukaæ w piasku (ryc. 4). Po przesianiu piasku na profesjonalnych sitach pozostawa³y modele otwornic, radiolarii, elementów apara-tu wokó³prze³ykowego konodontów, a tak¿e ma³¿oraczków, które mo¿na by³o oznaczyæ wed³ug wczeœniej przygoto-wanego klucza. Piaskownica z mikroskamienia³oœciami cieszy³a siê wielkim zainteresowaniem nie tylko ma³ych naukowców, ale równie¿ ich rodziców.
Niewatpliw¹ atrakcj¹ by³y lunety-tuby, w których mo¿na by³o zobaczyæ zdjêcia py³ku roœlin. Dodatkow¹ ozdob¹ stoiska by³ 3-metrowy model tetrapoda w skali 1 : 1. Dla wszystkich uczestników zabawy przewidziano drobne upo-minki, dostêpne by³y równie¿ foldery, publikacje i wydaw-nictwa edukacyjne PIG–PIB.
Piknik naukowy to jedyna plenerowa impreza o tak wszechstronnej ofercie, od lat przykuwaj¹ca uwagê tysiêcy odwiedzaj¹cych. Skierowana jest do ludzi w ka¿dym wieku i o ró¿norodnych zainteresowaniach, których ³¹czy chêæ do pog³êbiania i rozwijania swoich zainteresowañ na polu poszczególnych dyscyplin naukowych. Piknik taki jest nie tylko œwiêtem nauki, ale równie¿ jego uczestników – ludzi pe³nych pasji, zaanga¿owanych w jej ci¹g³y rozwój. Chêæ poszukiwania i poznawania œwiata zauwa¿alna ju¿ u m³odszych jest wyrazem uznania dla organizatorów i naj-wiêksz¹ nagrod¹ zachêcaj¹c¹ do popularyzacji nauki w kolejnych latach. Atmosfera „naukowego piknikowania” sprzyja tak¿e kojarzeniu nauki jako ciekawej formy spê-dzania wolnego czasu. Dziêki takim wydarzeniom nauka staje siê ³atwa i – przede wszystkim – zaskakuj¹ca i cieka-wa. Nale¿y mieæ nadziejê, ¿e zainspirowani eksperymento-waniem m³odzi naukowcy podejm¹ w przysz³oœci powa¿ne naukowe wyzwania. Cieszymy siê, ¿e 12 czerwca mogliœmy pokazaæ wszystkim zainteresowanym chocia¿ czêœæ bogate-go i bardzo urozmaiconebogate-go Wielkiebogate-go MikroŒwiata.
Agnieszka Gójska, Ludwina Jarzynowska & Izabela Olczak-Dusseldorp
853 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 9/2, 2010
Ryc. 3. Stanowisko z mikroskopami na stoisku Muzeum
Geologicznego PIG–PIB. Fot. A. Szymkowiak
