M I N I S T E R S T W O W Y Z N A Ń R E L I G I J N Y C H
I O Ś W I E C E N I A P U B L I C Z N E G O
PROGRAM NAUKI
W T R Z Y L E T N I C H L I C E A C H
A D M I N I S T R A C Y J N Y C H
WYDZIAŁ KOLEJOWY
(TYMCZASOWY) PIWIHIS1 9 3 9
PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO
KSIĄŻEK SZKOLNYCH WE LWOWIE
M I N I S T ER ST W O W Y Ż N A N R E L I G TJ N Y C H
I O Ś W I E G E N I A P U B L I C Z N E G O
PROGRAM NAUKI
W T R Z Y L E T N I C H LICEACH
ADMINISTRACYJNYCH
WYDZIAŁ KOLEJOMżT
flSS
(TYMCZASOWY) PlUUlMg1,9 3 9
PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO
KSIĄŻEK SZKOLNYCH WE LWOWIE
Dolnośląska BibllotekaPedagogIczna we Wrocławiu W R O 0 0 7 3 e 0 7
we VVrofi*3V^iu
Kr
lACtWiM^Wy 39 055 O D B I T O W D E U K A H N I B. POŁONIECKIEGO ^VE LWOWIEPOSTANOWIENIE
Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 20 kwietnia 1939 r. (Nr I I I PU-2180/39) ci tymczasowym programie n a u k i w trzyletnich liceach
administracyjnych na wy^iziale kolejowym.
Na podstawie art. 2 ust.'2, art. 59 i 60 usta.wy z dnia 11 niąrca 1932 i-, o ustroju szkolnictwa ,(Dz. U. R. P: Nr 38, poz. 389) za^ rządzanji, co następujfe:
§• 1. Wprowadzam tymczasowy program nauki w trzyletnich
liceach adiministrącyjnych na wydziale kolejowym. Program ten ogłasza się równocześnie jako oddzielne "wydawnictwo jpt.: Pro gram nauki w trzyletnich liceach administracyjnych—- Wydział kolejowy (Tymczasowy).
• § 2. Postanowienie niniejsze wchodzi w życie z dniem 1 wrze
śnia 1939 r. W miarę'wprowadzania nowego programu tracą moc przepisy, sprzeczne z niniejszym postanowieniem.
Minister
Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
UWAGI WSTĘPNE
Zadaniem wydziału kolejowego w trzyletnim- liceuin admini-stra.cyjnym jest:
a) pr?ygotowanie młodzieży do'samodzielnej,prący w służbie ruchu i handlowó-taryfowej przedsiębiorstwa: Polskie Koleje Pań stwowe;
•': b) wychowanie n a zamiłowanych w swym zawodzie pracowni ków i świadomych swych obowiązków obywateli Państwa Pol skiego ^ przez \yyrobieni6 religijne, moralne,' umysłowe i fi zyczne.
Wydział kolejowy stanowi trzeci rok nauki trzyletniego liceum adihinistracyjnego i ma na celu specjalizację, w dziedzinie kolej-riictwa. Uczeń po ukończeniu wydziału kolejowego i odbyciu służby wojskowej wstępuje do pracy w przedsiębiorstwie „Polskie Koleje Państwowe" i dlatego program nauki obejmuje wiąido-mości i umiejętności z zakresu podstawowych dziedzin służby kolejowej, ze specjalnym • uwzględnieniem służby ruchu i h a n - ' dlowo-taryfowej.
W dwóch klasach pierwszych trzyletniego liceum administra cyjnego obowiązuje program nauki, ustalony dla dwuletnich liceów administracyjnych. Program ten wpro^yadzono w życie z dniem 1 września 1937 r. postanowieniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 18 czerwca 1937 r. (Nr III PU-3747/37) i ogłoszono równocześnie jako, oddzielnewy-dawnictwo pt.: Program nauki w dwuletnich liceach administra cyjnych (Tymczasowy) Rok 1937 — Państwowe Wydawnictwo
Ze 'względu na charakter materiału nauczania na wydziale ko lejowym przedmioty podzielono n a trzy zasadnicze grupy, obej mujące: przedmioty zawodowe, pomocnicze, ściśle związane z zawodem i pomocnicze, bezpośrednio nie związane z zawodem.
Przedmioty zawodowe. nadają kieruneE wykształcenia zawo dowego i tworzą podstawę programową. Zapewniają one uczniom w swoim zakresie należyte wykształcenie zawodowe.
Przedmiotem pomocniczym, ściśle związanym ź zawodem, jest język obcy nowożytny I z korespondencją. Ma nim być język, niemiecki, względnie język francuski lub angielski. Ptzedmiot ten . umożliwia pogłębienie i uzupełnienie wiadomości oraz umiejętno
ści zawodowych.
Przedmiotem pomocniczym, bezpośrednio nie związanym z za wodem, jest religia, która m a na celu pogłębienie życia religij nego i moralnego młodzieży. "
Ponadto przedmiotem pomocniczym, bezpośrednio nie związa nym z zawodem, jest przysposobienie wojskowe, które powinno się przyczynić dó rozwoju fizycznego młodzieży i ułatwić przy gotowanie jej do obrony Państwa oraz mienia Skarbu Państwa.
Treść nauczania, zawarta w poszczególnych grupach przed miotów, łączy się z sobą, wskutek czego przedmioty nauczania nie są odosobnione, lecz tworzą pewną jednolitą i harmonijną c a ł o ś ć — zarówno kształcącą, jak i wychowawczą.
Wychowanie w trzyletnim liceum. administracyjnym na wy dziale kolejowym powinno zmierzać do rozwijania w młodzieży dyspozycji umysłowych i cech charakteru, niezbędnych w pracy kolejowej. Do tych cech należą w szczególności: uczciwość, lojaU ność służbowa, poczucie godności osobistej, bezinteresowność, bezstronność; inteligencja, pamięć, uwaga, inicjatywa, pomysło wość, rozwaga, stanowczość, szybkość orientacji i decyzji; uprzej mość, dyskrecja, opanowanie, słowność, życzliwość, dbałość o go dność piastowanego stanowiska; wykonywanie obowiązków oby watelskich, dbanie o dobro sprawy publicznej; ambicja pracy, obowiązkowość, wytrwałość, cierpliwość, dokładność, systema tyczność, energia, samodzielność, poczucie odpowiedzialności, umiejętność współpracy, umiejętność właściwego zachowania się wobec przełożonych i interesantów; wyrobienie służbowe, zacho
wanie tajemnicy służbowej; odwaga osobista i kultura umysłowa.
Wychowanie winno wyrobić \f młodzieży przeświadczenie, że twórczość jednostki jest dźwignią życia zbiorowego, a sumienna i uczciwa praca ńa każdym stanowisku — podstawą rozwoju i potęgi Państwa.
Podstawą wychowania społeczno-obywatelskiego ma być praca nad rozwijaniem w uczniach uczuć społecznych, zaprawianie ich do współżycia, utrwalanie umiłowania Państwa Polskiego, po szanowanie obowiązujących praw i urządzeń państwowych oraz osób szczególnie zasłużonych, wytwarzanie w młodzieży czyn nego i twórczego ustosunkowania się do tego Państwa.
Pod względem, metod pracy pozostawia się nauczycielowi swo bodę. Winien on jednak posługiwać się metodami, gwarantują cymi osiągnięcie właściwych wyników nauczania, za które jest odpowiedzialny. Stosowane metody nauczania powinny w szcze gólności uwzględnić w możliwym stopniu samodzielność i inicja tywę młodzieży, jej uzdolnienia i zamiłowania indywidualne oraz prawidłową organizację pracy.
Nauczanie opiera się przede wszystkim na pracy szkolnej, tj. odbywanej w liceum w czasie wyznaczonym przez program. Praca domowa ucznia uzupełnia pracę szkolną i służy w szcze gólności do utrwalania i samodzielnego opracowywania nowych dostępnych tematów.
PLAN GODZIN
w DWULETNIM LICEUM ADMINISTRACYJNYM
Lp. PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Liczba g^odzin lekcyjnych tygodniowo K l a s y I II K 1. 2. 3. 4. 5. i6. 7. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 1. A. Zawodowie:
Prawoznawstwo i administracja paAstwowa Organizacja przedsiębiorstw i obrotu go
spodarczego Geografia gospodarcza Ekonomia społeczna Biurowość i korespondencja Arytmetyka handlowa Księgowość Pisanie na maszynie Razem A:
B. Pomocnicze, ściśle związane z zawodem: Język obcy nowożytny I z korespondencją, Język obcy nowożytny II z korespondencja
Historia i nauka o państwie '. Matematyka
Razem B:
C. Pomocnicze, bezpośrednio nie związane z zawodem: Religia Język polski Przysposobienie wojskowe ćwiczenia cielesne Razem C: Ogółem:
Ponadto: 2 godziny przysposobienia spor towego na zespół nie przekraczający 90 uczniów. PRZEDMIOTY NADOBOWIĄZKOWE Stenografia 16 11 36 17 11 36 33 22 17 72
PLAN GODZIN
w TRZYLETNIM LICEUM ADMINISTRACYJNYM WYDZIAŁ KOLEJOWY Lp. PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Liczba godzin lekcyjnycii ty-. godniowo KI a s y I II III 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. , 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. A. Zawodowe:
Organizacja i administracja kolejowa . . Kolejowe prawo przewozowe
Taryfy kolejowe
Geografia komunikacyjna Ruch i sygnalizacja
Teletechnika i urządzenia bezpieczeństwa rucłiu Nauka telegrafowania Rachunkowość kolejowa . ., Gospodarka taborowa Służba drogowa Służba mechaniczna Służba sanitarna Razem A:
B. Pomocmcze, ściśle związane z zawodem: Język • obcy nowożytny I z korespondencją
Razem B: C. Pomocnicze, bezpośrednio nie związane
z zawodem: Religia . . . Przysposobienie wojskowe Razem C: Ogółern: 32 37
* Program nauki klasy I dwuletniego liceum administracyjnego. ** Program nauki klasy II dwulettiiego liceum administracyjnego.
ORGANIZACJA I ADMINISTRACJA KOLEJOWA
CELE NAUCZANIA
Zaznajomienie z istotą i zadaniami komunikacji, jej znaczeniem dla życia kulturalnego i gospodarczego oraz dla potrzeb obrony Państwa. Poznanie funkcyj, wykonywanych przez koleje pań stwowe, systemu podziału tych funkcyj między fachowe służby, ich ześrodkowania w jednostkach centralnych i wzajemnej współ zależności oraz zasad podziału terytorialnego.
Nabycie podstawowych wiadomości o ustroju poszczególnych jednostek organizacyjnych kolei państwowych, o zakresie ich dzia łania oraz o całokształcie administracji P. K. P . Zapoznanie z za sadami podziału czynności służbowych między pracowników.
Opanowanie głównych zagadnień personalnych, jak istoty, cha rakteru i rodzajów stosunku służbowego pracowników, ich obo wiązków ogólnych i praw zasadniczych oraz odpowiedzialności służbowej. Wyrobienie zmysłu handlowego, lojalności służbowej, dyscypliny, karności służbowej i dbania o dobro sprawy pu blicznej.
MATERIAŁ NAUCZANIA KLASA III.
1 godzina tygodniowo. I. W i a d o m o ś c i w s t ę p n e .
Określenie przedmiotu oraz celu nauki organizacji i admini stracji kolejowej. Pojęcie komunikacji, jej rodzaje. Komunikacje
państwowe i prywatne. Komunikacj'e ześrodkowane w przedsię biorstwie „Polskie Koleje Państwowe". Podporządkowanie komu nikacji Ministró\vi Komunikacji.,
II. Z n a c z e n i e k o m u n i k a c j i w ż y c i u P a ń s t w a i s p o ł e c z e ń s t w a .
Zadania i cele komunikacji kolejowej. Pojęcie polityki komu nikacyjnej kolei i jej podstawowe założenia w zakresie budowy sieci oraz w zakresie przewozów.
Rola kolei w służbie obrony Państwa w czasie mobiliziacji i wojny. Przystosowanie kolei w czasie pokoju do zadań trans portowych w czasie wojny. Uprawnienia władz wojskowych. Obo wiązki personelu w czasie wojny. Wojskowa służba kolejowa. Cele i działalność „Kolejowego Przysposobienia Wojskowego".
III. O r g a n i z a c j a n a c z e l n e g o k i e r o w n i c t w a k o l e i p a ń s t w o w y c h o r a z i n s p e k c j i . Przedsiębiorstwo „P. K. P . " jako samodzielna jednostka, wy odrębniona z administracji państwowej. Podstawowe wiadomości o zakresie działania Ministra Komunikacji, o ustroju Minister stwa Komunikacji, o roli Państwowej Rady Komunikacji, o za daniach Głównej Inspekcji Komunikacji oraz o kontroli, spra wowanej przez Najwyższą Izbę Kontroli.
IV. O r g a n i z a c j a i d z i a ł a n i e u r z ę d ó w P. K. P., p o w o ł a n y c h d o z a d a ń s p e c j a l n y c h . Ogólne wiadomości o ustroju i działalności centralnych biur P. K. P. oraz innych urzędów specjalnych.
V. S y s t e m p o d z i a ł u t e r y t o r i a l n e g o . Poznanie zadań, ustroju i zakresu działania jednostek teryto-' rialnych kierowniczych i wykonawczych, a w szczególności: dy-rekcyj okręgowych kolei państwowych; oddziałów P. K. P., paro wozowni, wagonowni, elektrowozowni, akumulatorni, głównych magazynów zasobów, warsztatów głównych oraz drogowych, sy gnałowych i głównych warsztatów elektrotrakcyjnych, podstacyj 12
elektrotrakcyjnych, nasycalni materiałów drogowych, zarządów kolei wąskotorowych, rejonów lekarskich, pracowni psychotech nicznych, szpitali; stacyj ekspedycji, stacyj handlowych, agencyj celnych, przystanków i posterunków ruchu, stacyj wodnych i trakcyjnych, elektrowni, odcinków drogowych, sygnałowych,
silno-prądowych, rejonów budynków, warsztatów naprawy na wierzchni stalowej, kierownictw budowy, składnic drogowych. Jednostki ochrony kolei oraz ich zadania, ustrój i zakres dzia łania.
VI. P o d z i a ł k o m p e t e n c j i w s p r a w a c h o g ó l n y c h .
Charakterystyka podziału kompetencji w sprawach administra cyjnych, gospodarczych, rachunkowych i personalnych między IJoszczególne instancje.
VII. S t o s u n e k s ł u ż b o w y p r a c o w n i k ó w k o l e i p a ń s t w o w y c h .
Istota i rodzaje stosunku służbowego. Stosunek służbowy pu-. bliczno-pl'awny i prywatno-prawny; stosunek służbowy w służbie Ministerstwa Komunikacji oraz na P. K. P.; podział pracowni ków P. K. P.
Podział czynności służbowych między stanowiska etatowe i za jęcia stałe. Ogólne pojęcie o układzie tabeli stanowisk i zajęć. . Warunki przyjęcia na służbę. Dopuszczenie do służby przygo
towawczej. Zaliczenie w poczet pracowników stałych. Miano wanie na stanowisko etatowe.
Służba przygotowawcza. Organizacją szkolenia i dokształcania pracowników P. K. P .
Obowiązki pracowników ogólne, wynikające ze stosunku służ bowego, wobec Państwa, P. K. P., klientów kolei, względem zwierzchników i podwładnych oraz w stosunkach wzajemnych. Pojęcie drogi służbowej. Obowiązki szczególne, przywiązane do stanowiska pracownika. Rola i rodzaje instrukcyj służbowych dlą ważniejszych stanowisk. Obowiązki wyjątkowe: czynności do datkowe, obowiązek samorzutnego objęcia opuszczonego poste runku. Pojęcie tajemnicy służbowej. Samowolne uchylanie się od
służby i jego skutki. Ograniczenia co do miejsca zamieszkania. Przenoszenie pracowników. Odpowiedzialność materialna za wy rządzone szkody. Ograniczenia co do z;ajęć ubocznych. Zawiesze nie w służbie.
Czas pracy na P. K. P. Pojęcie czasu pracy pełnowartościowej i czasu pogotowia. Pojęcie czasu pracy, określonego według usta lonych współczynników. Rodzaje współczynników i icłi zastoso wanie. Służba poza ustalonymi godzinami pracy. Ograniczenia czasu służby nieprzerwanej oraz służby nocnej. Normy odpo czynku zwykłego oraz w święta.
Prawa pracowników: do ochrony prawnej, ustalonej dla urzęd ników państwowych; do uposażenia. Uposażenie zasadnicze, awans, należności, świadczenia. P r a w a do zaopatrzenia emery talnego i odszkodowania w razie nieszczęśliwego wypadku, prawa do urlopu. Rodzaje urlopów i normy czasu ich trwania. Upraw nienia pracowników w czasie choroby, w zakresie uposażenia, pomocy i opieki lekarskiej oraz co do czasu trwania choroby.
Stosunek słiiżbowy w czasie służby wojskowej.
Odpowiedziialność służbowa porządkowa i dyscyplinarna. Po jęcie występku i wykroczenia służbowego. Rodzaje kar. Organi zacja i zasady postępowania dyscyplinarnego.
Zasady i warunki rozwiązywania stosunku służbowego z urzę du — z obowiązku prawnego i według uznania władzy oraz na prośbę pracownika.
Ważniejsze zasady postępowania administracyjnego w toku in stancji oraz przed Najwyższym Trybunałem Administracyjnym w zastosowaniu do spraw pracowniczych. Pojęcie decyzji, dorę
czenia, zażalenia, odwołania i skargi.
Ogólna charakterystyka praw i obowiązków pracowników umownych n a P. K. P. Ogólne zasady i rodzaje ich ubezpieczenia.
VIII. B u d ż e t p ł a c .
Zasady konstrukcji budżetu płac i pojęcie normowania perso nelu.
KOLEJOWE PRAWO PRZEWOZOWE
CELE NAUCZANIA
Zaznajomienie z podstawowymi instytucjami kolejowego prawa przewozowego oraz z najważniejszymi pojęciami prawnymi, po zostającymi w związku z tym prawem.
Poznanie najważniejszych wzajemnych praw i obowiązków kolei oraz osób z niej korzystających.
Praktyczne zapoznanie z manipulacją kolejową przy przewo zie Osób, bagażu, przesyłek ekspresowych, towarowych i gospo darczych.
Wdrożenie do logicznego i samodzielnego myślenia. Zaprawie nie do krytycznej oceny zdarzeń z punktu widzenia ich legalno ści. Wyrobienie obowiązkowości, poczucia odpowiedzialności i dbania o dobro sprawy publicznej.
MATERIAŁ NAUCZANIA KLASA III.
3 godziny tygodniowo.
I. WEWNĘTRZNE PRAWO PRZEWOZOWE
1. W i a d o m o ś c i o g ó l n e .
Krótki rys historyczny. Podstawy prawne wewnętrznego prawa przewozowego. Oparcie na ustawie o zakresie działania Ministra Komunikacji. Stosunek do międzynarodowego prawa przewozo wego i do ogólnie obowiązujących ustaw. Stan prawny w W. M. Gdańsku.
2. R e g u l a m i n p r z e w o z u o s ó b , b a g a ż u i p r z e s y ł e k e k s p r e s o w y c h n a k o l e j a c h ż e l a z n y c h
w r a z z p r z e p i s a m i w y k o n a w c z y m i .
Przepisy ogólne. Koleje i przewozy objęte regulaminem. Prze
pisy wykonawcze; odchylenia. Obowią?ek przewozu. Taryfy, za kaz umów odrębnych. Waluta. Odpowiedzialność kolei za pra cowników.
Przewóz podróżnych. Prawo do przejazdu. Sprzedaż biletów.
Poczekalnie. Bilety na przejazd. Zniżka dla dzieci. Czas ważności biletów. Wyznaczanie i zamawianie miejsc. Przerwy podróży. Przejście do klasy wyższej. Podróżny bez biletu. Bilety perono we. Osoby wyłączone od przejazdu. Pociągi, rozkłady jazdy, po stoje. Zabieranie bagażu ręcznego i zwierząt. Posługacze baga żowi. Spóźnianie się i odwołanie pociągów. Nadpłaty, niedobory, zwroty. Odpowiedzialność kolei. Reklamacje.
Przewóz bagażu. Określenie bagażu, przedmioty wyłączone.
JDopłąty. Opakowanie i stan. Nadanie, kwit bagażowy. Wydawa nie. Nadpłaty, niedobory, zwroty. Odpowiedzialność kolei. Re klamacje.
iPrzewóz przesyłek ekspresowych. Określenie przesyłek ekspre
sowych, przedmioty wyłączone. Nadanie, list ekspresowy. Dp-płaty. Stan przesyłki, opakowanie. Wydawanie. Opłacanie nale żności przewozowych. Zaliczenia. Zmiany w umowie o przewóz. Przeszkody w przewozie i wydaniu. Odpowiedzialność kolei. Re klamacje.
Przechowywanie bagażu. Przechowywanie na stacjach i w po
ciągach.
3. R e g u l a m i n p r z e w o z u p r z e s y ł e k t o w a r o w y c h n a k o l e j a c h ż e 1 a z n y e h w r a z z p r z e p i
s a m i w y k o n a w c z y m i.
Koleje i przesyłki objęte regulamineiń. Przepisy wykonawcze; odchylenia. Przedmioty wyłączone od przewozu lub przyjmowa ne warunkowo. Obowiązek przewozu,, przewóz bezpośredni.
. Listy przewozowe. Odpowiedzialność nadawcy,, dopłaty, prze ciążenie wagonu. Zawarcie umowy o przewóz, wtprnik listu przewozowego. Taryfy, zakaz umów odrębnych. Obliczanie
woźnego, droga przewozu. Terminy dostawy. Stan przesyłki. Do kumenty celne i inne.
Nadawanie. Załatwianie formalności celnych i innych. Wyda wanie: Opłacanie kosztów przewozu. Nadpłaty i niedobory. Zali czenia i zaliczki. Obowiązki kolei przeznaczenia.
Zmiana umowy o przewóz. Przeszkody w przewozie i wydaniu. Prawo zastawu kolei.
Współodpowiedzialność kolei. Rozmiar odpowiedzialności. Ograniczenie odpowiedzialności. Wysokość odszkodowania za za ginięcie. Domniemanie zaginięcia. Odszkodowanie za uszkodze nie i za przekroczenie terminu dostawy. Deklaracja wartości do stawy. Zły zamiar lub rażące niedbalstwo. Oprocentowanie od szkodowań. Odpowiedzialność kolei za pracowników. Reklama cje. Legitymacja czynna i bierna. Wygaśnięcie i przedawnienie roszczeń.
Rozrachunek. Roszczenia zwrotne. Waluta. Wagony prywatne.
II. MIĘDZYNARODOWE PRAWO PRZEWOZOWE
1. W i a d o m o ś c i o g ó l n e .
Pojęcie konwencyj międzynarodowych. Zawieranie ich na tere nie międzynarodowym. Ratyfikacja w Polsce. Rys historyczny konwencyj o przewozie osób, bagażu i towarów kolejami żelaz nymi. Międzynarodowy komitet przewozów, jego działalność i or ganizacja w związku z ujednostajnionymi postanowieniami do datkowymi do konwencyj.
2. K o n w e n c j a m i ę d z y n a r o d o w a o p r z e w o z i e o s ó b i b a g a ż u k o l e j a m i ż e l a z n y m i w r a z z u j e d n o s t a j n i o n y m i p o s t a n o w i e n i a m i d o d a t k o
w y m i .
Przedmiot i zakres konwencji. Koleje i przewozy, do których
stosuje się konwencję. Przewozy kombinowane i skomunikowane. Obowiązek przewozu.
Przewóz osób. Prawo do przejazdu. Bilety. Zniżka dla dzieci.
Czas ważności biletów. Wyznaczanie i zamawianie miejsc. Przer wy podróży. Zmiana klasy lub pociągu. Osoby wyłączone. Za bieranie bagażu ręcznego i zwierząt. Opóźnienia i odwołanie po
ciągów.
17' Program nauki -w trzyletnich liceach administr. •— Wydział kolejowy — 2
Przewóz bagażu. Określenie bagażu, przedmioty- wyłączone.
Odpowiedzialność podróżnego za bagaż. Dopłaty. Opakowanie i stan bagażu. Nadawanie, kwit bagażowy. Wydawanie.
- Przepisy wspólne. Pociągi, rozkłady jazdy, wyciągi z taryf. Ta ryfy, zakaz umów odrębnych. Formalności celne i inne. Zwroty.
Odpowiedzialność za przewóz podróżnych, bagażu ręcznego i zwierząt. Współodpowiedzialność. Rozmiar odpowiedzialnośct. Wysokość odszkodowania za zaginięcie bagażu. Domniemanie za ginięcia. Wysokość odszkodowania w razie uszkodzenia i za opóźnione wydanie bagażu. Deklarowanie wartości dostawy. Zły zamiar lub rażące niedbalstwo. Oprocentowanie odszkodowań. Odpowiedzialność za swych pracowników. Reklamacje. Legity macja czynna i bierna. Wygaśnięcie i przedawnienie roszczeń.
Rozrachunek i roszczenia zwrotne.
, Stosowanie p r a w a wewnętrznego. Ogólne przepisy postępowa nia. Wykonalność wyroków. Jednostka monetarna. Kursy walut.
Urząd centralny. Lista linii podległych konwencji. Nowe pań stwa. Rewizja konwencji. Postanowienia dodatkowe. Ratyfikacja. Teksty i tłumaczenia urzędowe.
3. K o n w e n c j a m i ę d z y n a r o d o w a o p r z e w o z i e t o w a r ó w k o l e j a m i ż e l a z n y m i w r a z z p o s t a n o
w i e n i a m i d o d a t k o w y m i .
Koleje i przewozy, do których stosuje się konwencję. Prze- . wozy kombinowane. Przedmioty wyłączone od przewozu i przyj mowane warunkowo. Obowiązek przewozu.
Listy przewozowe. Odpowiedzialność nadawcy za oświadczenia w liście przewozowym, dopłaty, przeciążenie wagonu. Zawarcie umowy o przewóz, wtórnik listu przewozowego. Taryfy. Zakaz umów odrębnych. Obliczanie przewoźnego, droga przewozu. Ter miny dostawy. Stan towaru i opakowanie. Dokumenty celne i inne.
Nadawanie, formalności celne i inne. Wydanie. Opłacanie ko sztów przewozu. Niewłaściwe zastosowanie taryfy. Zaliczenia i zaliczki. Obowiązek kolei przeznaczenia.
Zmiana umowy o przewóz. Przeszkody w przewozie i wyda niu. Prawo zastawu.
Współodpowiedzialność kolei. Rozmiar odpowiedzialności. Ograniczenia odpowiedzialności. Odszkodowanie za zaginięcie. 18.
Domniemanie zaginięcia. Odszkodowanie za uszkodzenie i ża przekroczenie terminu dostawy. Deklaracja wartości dostawy. Zły zamiar lub rażące niedbalstwo. Oprocentowanie odszkodo wań. Odpowiedzialność kolei za swych pracowników. Reklama-cjie. Legitymacja czynna i bierna. Wygaśnięcie i przedawnienie roszczeń.
Rozrachunek i roszczenia zwrotne.
Stosowanie p r a w a wewnętrznego. Ogólne przepisy postępowa nia. Wykonalność wyroków. Jednostka monetarna. Kursy walut.
Urząd centralny. Lista linii podległych konwencji. Nowe pań stwa. Rewizja konwencji. Postanowienia specjalne dla pewnych przewozów, przesyłki ekspresowe w komunikacji międzynarodo wej, postanowienia dodatkowe. Ratyfikacja. Teksty i tłumaczenia
urzędowe. Dopuszczalne odchylenia od konwencji.
III. PRZEPISY SŁUŻBOWE
Ogólne wiadomości o przepisach służbowych. Ich cel, charak ter, zakaz powoływania się na nie wobec klienta. Przepisy służ bowe o odprawie i przewozie osób, bagażu i przesyłek ekspreso wych.
Przepisy służbowe o odprawie i przewozie przesyłek towaro wych. Przepisy służbowe, dotyczące specjalnie przewozu drob nych przesyłek towarowych. Przepisy służbowe o postępowaniu w razie b r a k u lub uszkodzenia przesyłek. Przepisy służbowe o po stępowaniu kolejowo-celnym. Przepisy służbowe o przewozie przesyłek gospodarczych. Przepisy o dzierżawie placów, ramp, magazynów i innych urządzeń stacyjnych.
Wspólne przepisy ekspedycyjne dla międzynarodowego prze wozu osób i bagażu. Wspólne przepisy ekspedycyjne dla między narodowego przewozu towarów.
IV. STATYSTYKA PRZEWOZÓW
Znaczenie statystyki przewozów. Raporty handlowe. Wykaz pracy ekspedycyjnej stacji. Statystyka przewozu osób, bagażu i przesyłek ekspresowych. Staty^yka towarów przewożonych na podstawie taryf specjalnych i wyjątkowych.
TARYFY KOLEJOWE
CELE NAUCZANIA
Nauczenie obliczainia należności za przewóz koleją osób, ba gażu i towarów/ Poznanie budowy opłat przewozowych i icb za leżności od wartości towaru, rozmieszczenia warsztatów produk cji, kierunków przewozu oraz od bieżącej polityki gospodarczej Państwa.
Wyrobienie szybkiej orientacji i decyzji, samodzielności i po czucia odpowiedzialności. Ugruntowanie obowiązkowości, do kładności, systematyczności i wytrwałości.
MATERIAŁ NAUCZANIA KLASA III.
3 godziny tygodniowo. I. W I A D O M O Ś C I W S T Ę P N E
Pojęcie taryfy. Systemy taryf kolejowych w rOz;wbju historycz nym. Czynniki wpływające na wysokość opłat przewozowych, jak np.: odległość przewozu, waga towaru, jego cena, właściwości fi zyczne, stopień odpowiedzialności, warunki gospodarcze kraju, szybkość przewozu, konkurencyjność i inne.
I I . S P I S S T A C Y J K O L E J O W Y C H — W Y K A Z O D L E G Ł O Ś C I T A R Y F O W Y C H
Cel spisu stacyj kolejowych. Układ wykazu odległości. Ćwicze nia praktyczne w wyszukiwaniu odległości taryfowych między stacjami.
III. TARYFY OSOBOWE, BAGAŻOWE I EKSPRESOWE
T a r y f a o s o b o w a . Postanowienia taryfowe. Budowa opłat zasadniczych. Cele . społeczne i akwizycyjne taryf osobowych. Ulgi przejazdowe i ich warunki.
T a r y f a b a g a ż o w a i e k s p r e s o w a. Obliczanie opłat' za przewóz bagażu, przesyłek ekspresowych i psów. Ulgi przy przewozie bagażu i przesyłek ekspresowych. Przechowalnie po ciągowe dla bagażu ręcznego.
M i ę d z y n a r o d o w e t a r y f y o s o b o w e , b a g a ż o w e i e k s p r e s o w e . Zasadnicze wiadomości o tych taryfach.
Ćwiczenia w obliczaniu opłat.
IV. TARYFY TOWAROWE
Z a s a d y o b l i c z a n i a p r z e w o ź n e g o. Podział opłat taryfowych na zasadnicze i specjalne. Gospodarcze uzasadnienie taryf specjalnych i wyjątkowych. Określenie, po jęcia przesyłki. Podział przesryłek ze względu na wagę i rodzaj przewozu: prze syłki zwyczajne, pośpieszne i pośpieszne przyśpieszone, przesyłki drobnicowe i \yagonowe. Zasady obliczania za przewóz przesyłek towarowych.
N o n i e n k l . a t u r a i k l a s y f i k a c j a t o w a r ó w . Za sadnicze wiadomości o towarach w przystosowaniu do nomen klatury taryfowej.
Ilość klas taryfowych i zaliczanie do klas zasadniczych we dług wartości towarów. Ogólne zasady b u d o w y stawek taryfo wych.
Ćwiczenia w obliczaniu przewoźnego p r z y stosowaniu opłat klas zasadniczych.
O b l i c z a n i e p r z e w o ź n e g o w z a l e ż n o ś c i o d w i e l k o ś c i w a g o n u i s p o s o b u p r z e w o z u . Obli czanie przewoźnego w zależności od r o d z a j u zamówionego wa gonu, obliczanie za przesyłki pośpieszne i pośpieszne przyśpie szone. Obliczanie przewoźnego w zależności od przewozu prze syłki w wagonie krytym lub niekrytym.
Ćwiczenia w obliczaniu przewoźnego w związku z wyżej po znanymi zasadami.
P r z e w ó z z w i e r z ą t ż y w y c h . Warunki przewozu
I obliczanie przewoźnego za zwierzęta żywe, ryby żywe,, gołębie pocztowe, zwierzęta hodowlane zarodowe i drób oraz za konie wyścigowe.
W a r i i n k i p r z e w o z u i o b l i c z a n i e p r z e w o ź n e g o w s z c z e g ó l n y c h p r z y p a d k a c h . Przewóz zwłok. Warunki i obliczanie przewoźnego za zakwalifikowane naąiona siewne i ziemniaki do sadzenia. Stały przewóz mleka i pieczywa. Przewóz mięsa bez opakowania. Środki transporto we. Opakowanie używane. Towary przestrzenne. Przedmioty du żych rozmiarów. Towary przewożone zsypem. Przesyłki mate riałów wybuchowych, żrących i trujących. Okazy przedmiotów i zwierząt przewożone na wystawy lub z wystaw. Przesyłki prze wożone w wagonach-lodowniach, w wagonach prywatnych, w nadzwyczajnych pociągach. Przesyłki przewożone z częścio wym odładunkiem, w skrzyniach ładunkowych. Przewóz w ob rębie jednej stacji. Przewóz pomiędzy stacjami taryfowymi a sta cjami „Wu".
Ćwiczenia w stosowaniu wyżej poznanych zasad.
Ładowanie i wyładowanie. Przewóz opon prywatnych właści cieli, przyborów ładunkowych, środków ochronnych i dozorców.
Ulga reekspedycyjna, jej określenie i sposób obliczania prze woźnego. Ćwiczenia w stosowaniu ulgi reekspedycyjnej.
Obliczanie przewoźnego w komunikacji sąsiedzkiej z kolejami piryWatnymi i wąskotorowymi.
. O p ł a t y d o d a t k o w e . Rodzaje opłat dodatkowych. Wy sokość opłat dodatkowych i sposób ich obliczania.
T a r y f y s p e c j a l n e i w y j ą t k o w e . Taryfy we wnętrzne, wywozowe i przywozowe przez granice lądowe, wy wozowe i przywozowe przez porty morskie, tranzytowe, przeła dunkowe w komunikacji z portanii śródlądowych dróg wodnych.
Podział taryf specjalnych i wyjątkowych według towarów. Układ taryf specjalnych i wyjątkowych oraz bliższe wyjaśnienie postanowień ogólnych o stosowaniu taryf specjalnych, z uwzględ nieniem postanowień dla taryf portowych morskich.
Ćwiczenia w obliczaniu opłat z uwzględnieniem wyżej przyto czonych postanowień.
O b l i c z a n i e p r z e w o ź n e g o w k o m u n i k a c j i m i ę d z y n a r o d o w e j . Związkowe taryfy towarowe. Ogólne
zasady budowy międzynarodowych taryf związkowych. Taryfy artykułowe. Obliczanie przewoźnego w przypadkach, gdy nie ma taryf związkowych.
Ćwiczenia w obliczaniu opłat według taryf związkowych. I n n e t a r y f y . Ogólne wiadomości o innych taryfach.
GEOGRAFIA KOMUNIKACYJNA
CELE NAUCZANIA
Zaznajomienie z niezbędnymi, ważnymi dla zawodu, wiadomo ściami geograficzno-komunikacyjnymi państw świata, a w szcze gólności Polski, celem stosowania nabytych wiadomości w przy szłej pracy zawodowej i zorientowania się w stanie oraz nabżli-wościacłi rozwojowych komunikacji kolejowej Państwa Pol skiego.
Poznanie znaczenia dróg komunikacyjnych, a w szczególności roli dróg kolejowych dla rozwoju gospodai-czego, politycznego, obronnego i kulturalnego własnego Państwa, uświadomienie roli pracownika P. K. P. w tym procesie rozwojowym i wyrobienie czynnej postawy wobec otaczającej rzeczywistości.
MATERIAŁ NAUCZANIA KLASA III.
2 godziny tygodniowo.
GEOGRAFIA KOMUNIKACYJNA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM KOMUNIKACJI K O L E J O W E J
POLSKI
I. KOMUNIKACJA JAKO ZJAWISKO GEOGRAFICZNE NA ZIEMI
Istota komunikacji. Związek komunikacji z życiem gospodar czym. Antropogeograficzne, polityczne, obronne i kulturalne znaczenie komunikacji.
Rodzaje komunikacji. Środki transportu i ich geograficzne
przestrzenienie oraz uwarunkowanie; człowiek jako środek trans portu; zwierzęta juczne i pociągowe; .mechaniczne środki trans portu.
Wpływ warunków przyrodniczych na rozwój i rozmieszczenie różnych rodzajów dróg, a w szczególności dróg żelaznych; wpły wy antropogeograficzne, gospodarcze i obronne. Rola granic po litycznych w komunikacji. Czas konwencjonalny.
II. KOMUNIKACJA NA LĄDZIE
1. D r o g i ż e l a z n e .
Rys historyczny rozwoju dróg żelaznych i ich rodzaje. Dłu gość sieci kolejowej i jej gęstość w ważniejszych państwach. Li nie kolejowe transkontynentalne i dalekobieżne Europy oraz państw pozaeuropejskich.
Wpłj'W przyrody i człowieka na rozwój sieci kolejowej w Pol-' sce. Jej związek z życiem gospodarczym. Wpływ komunikacji kolejowej na rozwój rolnictwa, górnictwa, przemysłu, handlu, osiedli, a w szczególności wielkich miast w Polsce.
Powstanie sieci kolejowej w Polsce oraz jej rozbudowa przez Państwo Polskie. Układ, długość i gęstość sieci kolejowej w Pol sce. Gęstość stacyj kolejowych w stosunku do powierzchni i lud ności. Zagadnienie szybkości i nasilenia przewozów na P. K. P. Administracyjny podział sieci kolejowej Polski. Mapy komuni kacji kolejowej Polski i Europy środkowej. Kolejowe przejścia graniczne do państw sąsiednich. Rozkłady jazdy graficzne, książ kowe oraz ścienne zarówno krajowe, jak i międzynarodowe. Biu ra podróży. Przedsiębiorstwa spedycyjne.
Przegląd linij kolejowych Polski z uwzględnieniem: znacze nia gospodarczego i przewozowego linij, a \yięc linij pierwszo rzędnych, drugorzędnych, o znaczeniu miejscowym, tranzyto wych; punktów węzłowych i ich charakterystyki; połączeń kole jowych głównych ośrodków polskiego przemysłu węglowego, metalowego, mineralnego, chemicznego, papierniczego, włókien niczego, drzewnego, spożywczego i innych oraz obszarów pro dukcji rolniczej; kierunków przewozu ważniejszych towarów; połączeń kolejowych kraju z portami polskimi; połączeń z inny mi portami bałtyckimi, czarnomorskimi, śródziemnomorskimi; połączeń kolejowych z ważniejszymi miejscowościami
wymi, turystycznymi, klimatycznymi, uzdrowiskami i miejsco wościami pątniczymi.
Punkty styczne linij kolejowych z innymi środkami komuni kacji. Współzależność, współpraca i współzawodnictwo polskich kolei, z innymi rodzajami komunikacji. Statystyka przewozów kolejowych W ruchu osobowym i towarowym pod względem kie runków oraz rodzaju masowych przewozów. Potrzeby i plany rozbudowy sieci kolejowej w Polsce.
2. I n n e d r o g i k o m u n i k a c j i l ą d o w e j .
Drogi piesze i kołowe. Drogi karawanowe i ich rozmieszczenie.
Powstanie, rozwój i rodzaje dróg kołowych. Drogi kołowe w waż niejszych państwach Europy.
Drogi kołowe w Polsce, ich rodzaje, gęstość i sieć. Drogi koło we jako czynnik dowozowy i odwozowy, warunkujący rozwój innych rodzajów komunikacji. Komunikacja autobusowa mię dzymiastowa w Polsce, jej rozmieszczenie i nasilenie. Komuni kacja autobusowa P. K. P.
Żegluga śródlądowa. Rzeki i jeziora jako drogi. Najważniejsze
kanały śródlądowe. Przegląd najważniejszych szlaków żeglugi śródlądowej Europy i Polski. Statystyka przewozów na rzekach polskich. Plany i możliwości rozbudowy żeglugi śródlądowej w Polsce.
i n . KOMUNIKACJA MORSKA
Znaczenie gospodarcze i polityczne żeglugi morskiej. Główne drogi oceaniczne handlu światowego. Flota handlowa świata. Porty, ich rodzaje, rola i znaczenie gospodarcze; przegląd naj ważniejszych portów świata. Kanały morskie i ich rola w że gludze.
Komunikacja morska Polski. Gdynia i Gdańsk, ich rozwój i znaczenie komunikacyjne oraz handlowe. Flota handlowa Polr ski. Najważniejsza linie okrętowe Polski. Polskie biura żeglugi morskiej pasażerskiej i towarowej. Statystyka przywozu i wy wozu przez porty polskie,
IV. KOMUNIKACJA POWIETRZNA
Historia rozwoju lotnictwa oraz jego znaczenie gospodarcze i obronne. Geograficzne podstawy komunikacji powietrznej.
nie lotnicze Polski i najważniejsze Europy. Porty lotnicze. Sta tystyka ruchu i, pracy samolotów.
Ć w i c z e n i a . Przy przerabianiu materiału naukowego w ciągu całego roku powinno się uwzględniać, między innymi: kartograficzne przedstawienie gęstości sieci kolejowej Polski, rozmieszczenie linij kolejowych Polski i ważniejszych Europy z uwzględnieniem ich znaczenia gospodarczego, węzłów kolejo wych, przejść granicznych, połączeń ośrodków gospodarczych kraju, połączeń z portami oraz miejscowościami klimatycznymi i turystycznymi, gęstość i częstotliwość ruchu kolejowego na po szczególnych liniach, wielkość transportu towarowego, kierunki przewozu ważniejszych towarów, nasilenie ruchu pasażerskiego na polskich liniach kolejowych i inne,
RUCH I SYGNALIZACJA
GELE NAUCZANIA
Poznanie zasad organizacji i urządzeń technicznych służby ruchu na P. K. P. Zaznajomienie z przepisami, regulującymi pro wadzenie i zabezpieczenie ruchu pociągów, oraz zrozumienie ce lowości tych przepisów.
Przygotowanie do, samodzielnego wykonywania służby na po sterunkach ruchu.
Wdrażanie do obowiązkowości, dokładności, wytrwałości i sy stematyczności oraz wyrabianie samodzielności i poczucia odpo wiedzialności za bezpieczeństwo ludzi, taboru kolejowego i prze wożonych przesyłek. Utrwalanie uprzejmości, opanowania, dba łości o godność piastowanego stanowiska.
MATERIAŁ NAUCZANIA KLASA III.
5 godzin tygodniowo.
1. U r z ą d z e n i a n a l i n i i i o r g a n i z a c j a w z a k r e s i e s ł u ż b y r u c h u .
Sieć kolejowa, pojęcie linii, jej punkt początkowy i końcowy. Linie jednotorowe, dwutorowe i wielotorowe.
Numeracja i nazwy torów na linii. Wskaźniki drogowe na linii dla oznaczenia odległości, nachylenia i łuków,'
Pojęcie stacji i mijanki, zakres ich działania oraz ich granice. Personel służby ruchu na stacji: zawiadowca stacji, dyżurny 29
ruchu i dyżurny nadzorczy, tele'grafista i telefonista, zwrotniczy, względnie nastawńiczy, personel manewrowy, odźwierni, robot nicy stacyjni, służba konduktorska.
Personel handlowy na stacji: kierownik ekspedycji towarowej, kasjer stacyjny, towarowy, biletowy i bagażowy, magazynier, po mocniczy personel magazynowy, pracownicy ajencji celnej.
Pojęcie szlaku i odcinka.
Podział sygnałów na wzrokowe, słuchowe, dzienne, nocnei ręcz ne, przenośne i stałe. Stosowanie sygnałów nocnych w porze dziennej i postępowanie w razie sygnału wątpliwego. Semafory wjazdowe i wyjazdowe jednoramienne i wieloramienne oraz ich zadanie i stosowanie. Wskaźniki stosowane przy semaforach wja--zdowych i wyjawja--zdowych. Semafory drogowskazowe. Odległość potrzebna do zatrzymania pociągu oraz tarcza ostrzegawcza z właściwymi wskaźnikami. Semafory z tarczą ostrzegawczą. Sygnały świetlne stałe, nieruchome tarcze ostrzegawcze i tarcze dystansowe.
Numeracja i nazwy torów na stacjach i mijankach, numeracja rozjazdów, specjalizacji torów, semafory na górkach rozrządo wych. Tory żeberkowe, odwodowe, piaskowe i wykolejnice. Pe rony, tory ładunkowe, magazyny, rampy, obrotnice, przesuwni-ce, wagi wagonowe, żórawie wodne i inne urządzenia stacyjne. Tarcze zaporowe. Ukresy oraz długość torów całkowita i uży teczna. Wskaźniki stosowane na stacji i na szlaku.
Stacje handlowe i ajencje handlowe oraz ich zakres działania, pojęcie przystanków osobowych oraz ładowni zarówno obsadzo nych, jak i nieobsadzonych oraz zakres ich działania; bocznice na szlaku i, na stacji oraz ich przeznaczenie.
Pojęcie przelotności linii- i zdolności przewozowej linii. Sema fory odstępowe i ich przeznaczenie. Zasady prowadzenia ruchu pociągów w odstępach stacyjnych, w odstępach blokowych, przez dyspozytorów odcinkowych, przez pilota.
Podział posterunków następczych na zapowiadawcze (stacje, mijanki i posterunki odgałęźne) oraz na blokowe (elektromecha niczne i telegraficzne, względnie telefoniczne). Posterunki osłon-ne przy przecięciach kolei w poziomie z koleją znaczenia miej scowego, koleją miejską, splotach torów lub' mostach zwodzo nych.
Napisy urzędowe (nazwy posterunków) na stacji i na szlaku, numeracja r a m p załadowczych. Zegary służbowe. Kalendarz oświetlenia i jego stosowanie w służbie ruchu.
Rozjazdy (zwrotnice) ręczne i ześrodkowańe; rozjazdy zwykłe lub proste, łukowe jednostronne i dwustronne, rozjazdy angiel skie pojedyncze i podwójne oraz sygnały na rozjazdach. Rozja zdy skupione. Obsługa, utrzymanie i oświetlenie rozjazdów; oględziny rozjazdów okresowe i codzienne. Tarcze manewrowe.
Oznaczenie sygnałów stałych unieważnionych i nie oddanych dó użytku.
Blokada stacyjna, zamknięcia kluczowe, skrzynie zależności, tablice kontrolne, klucze zapasowe.
Łączność między stacjami i innymi posterunkami ruchu na szlaku i na stacji: blokowa, telegraficzna (linie zapowiadawcze i • korespondencyjne), telefoniczna oraz za pomocą sygnalizacji dzwonowej. Sygnały dzwonowe.
2. T a b o r k o l e j o w y .
Rodzaje taboru: parowozy, lokomotywy elektryczne i inne silniki, wagony osobowe i towarowe, wagony motorowe, drezy ny motorowe, ręczne i nożne, wózki kolejowe motorowe i bez napędu, rowery szynowe nożne i motorowe.
3. P r a c a m a n e w r o w a .
Pojęcie manewrów. Sygnały drużyny manewrowej. Sygnały swistawką parowozową. Ogólne obowiązki kierownika pracy manewrowej i pracowników zatrudnionych przy manewrach. Obsługa zwrotnic przy manewrowaniu i odpowiedzialność za nastawienie zwrotnic zarówno kierującego manewrami, jak i pra cownika obsługującego zwrotnice.
Hamowanie przy manewrowaniu hamulcem ręcznym, drągiem hamulcowym, płozami hamulcowymi i hamulcem torowym.
Przetaczanie siłą ludzką i zwierzętami pociągowymi. Przeta czanie silnikiem: przesuwanie, odrzutem, staczanie z grzbietu, zakaz przetaczania z odskokiem (przetaczanie angielskie).
Sygnały na parowozie manewrowjTii i na wagonach z ludźmi, odstawionych od pociągów. Szybkość jazdy przy manewrowaniu 31
silnikiem. Przetaczanie dwoma parowozami sprzęgniętymi z so bą i parowozem posiadającym stały płużek odśnieżny (lemiesz). Zabezpieczenie wagonów przed zbiegnięciem i odpowiedzialność za to zabezpieczenie.
4. P o d z i a ł p o c i ą g ó w i i c h o b s ł u g a . Pojęcie pociągu. Podział pociągów na stałe i niestałe, pasażer skie i towarowe, zasady ich numeracji i stopnie pierwszeństwa.
Drużyna pociągowa i jej podział na drużynę konduktorską i parowozową oraz ich skład. Zaopatrzenie drużyny parowozo wej i drużyny konduktorskiej w pociągach towarowych i pasa żerskich. Zamawianie drużyn konduktorskich i parowozów dla pociągów niestałych.
Sygnały na czole i końcu pociągu, sygnały na luźnym parowo zie, sygnały na wagonach pocztowych w pociągach.
5. R o z k ł a d j a z d y .
Pojęcie, znaczenie i opracowywanie rozkładu jazdy. Rozkłady jazdy służbowe i dla użytku ogólnego. Służbowy rozkład jazdy graficzny (wykres), jego układ i budowa; rozkład jazdy książ kowy i jego układ. Wyciągi z rozkładii jazdy (chronologiczne) dla posterunków służby ruchu i dla użytku służby drogowej. Szybkość pociągów największa, handlowa i przeciętna. Dodatki do służbowego rozkładu jazdy jako podręczniki pomocnicze.
Zawiadamianie personelu stacyjnego i właściwych służb o ru chu pociągów.
Rozkłady jazdy dla użytku ogólnego; książkowe, plakaty, ta blice z czasami przyjazdu i odjazdu pociągów pasażerskich.
6. Z e s t a w i a n i e p o c i ą g ó w i p r z y g o t o w a n i e i ,c h d o d r o g i.
Ustawienie parowozu pociągowego, użycie parowozu przy-przęgowegó lub popychającego. Rozmieszczenie wagonów w po ciągach z przewozem osób i w pociągach towarowych. Ograni czenia co do kursowania wagonów w komunikacji wewnętrznej. Obowiązek sprzęgania taboru w pociągach i sposoby sprzęgania. Przewóz pociągami parowozów nieczynnych, tendrów i pługów
odśnieżnych: Prowadzenie pociągów parowozem zwróconym ten drem naprzód lub parowozem na końcu pociągu, bez parowpzu ciągnącego.
Spisywanie pociągu na gruncie do wykazu wagonów i rapbii z jazdy. Obliczanie ciężaru hamowanego wymaganego i rzeczy wistego przy pociągach na hamulcach zespolonych, ręcznych lub częściowo na zespolonych, a częściowo ręcznych. Dopuszcząliie ulgi przy obliczaniu rzeczywistego ciężaru hamowanego.
Rozkaz szczególny i książka ostrzeżeń. Obowiązki drużyny kon-duktorskiej przy przyjmowaniu pociągów, towarowych i pasażer skich oraz próba hamulców.
Przewóz osób pociągami nieprzewidzianymi do przewozu po dróżnych.
7. P r z y j m o w a n i e p o c i ą g ó w .
Normalne położenie zwrotnic. Wyznaczanie torów wjazdo wych i zmiana toru wjazdowego. Sprawdzanie drogi przebiegu pociągu przy blokadzie stacyjnej, przy zwrotnicach zamykanych n a zamki z skrzynią zależności i tablicą kluczową oraz w razie rozprucia zwrotnicy blokowanej lub b r a k u zamknięcia na zwrot nicy. Prowadzenie książki zamawiań i gotowości drogi przebie gu pociągu.'
Wjazd pociągu na stację i miejsce zatrzymania, przyjmowa nie pociągu na tory zastawione lub żeberkowe. Postępowanie w razie przyjmowania pociągu przy semaforze na „stój". Poste-, powanie w razie niemożności nastawienia semaforu wjazdowego na „stój" lub w razie przewrócenia się tego semaforu.
Zachowanie się personelu stacyjnego i drużyny pociągowej przy wjeździe pociągu na stację.
8. P o s t ó j p o c i ą g ó w n a s t a c j a c h . Obowiązki drużyny pociągowej w czasie postoju na stacji po ciągu pasażerskiego i towarowego, ze szczególnym uwzględnie niem obowiązków drużyny parowozowej i konduktora końco wego. Przeprowadzanie manewrów przy pociągach pasażerskich i towarowych; zdawanie kierownictwa manewrów kierownikowi pociągu. Zdawanie pociągu przez drużynę konduktorską "perso nelowi stacyjnemu i zmiana drużyn konduktorskich.
33
9; W y p r a w i a n i e p o c i ą g ó w . Sprawdzanie drogi przebiegu pociągu.
Sygnały dawane przez dyżurnego ruchu przed odjazdem po ciągu oraz pociągowi przejeżdżającemu stację bez postoju. Syg nały drużyny pociągowej przed odjazdem pociągu pasażerskiego i towarowego" oraz pociągu prowadzonego z parowozem popy chającym.
Wyprawianie pociągów na podstawie zapowiadań telegraficz nych na liniach jednotorowych beż blokady liniowej. Wypra wianie pociągów na liniach dwutorowych bez blokady liniowej na podstawie zapowiadań telegraficznych.
Obowiązki blokowego n a posterunkach blokowych elektro mechanicznych i telegraficznych, względnie telefonicznych.
Wyprawianie, pociągów n a liniach z blokadą liniową i czyn ności blokowego. Wyprawianie pociągów do obsługi bocznic od gałęziających się ze szlaku zarówno na liniach jeHnotorowych, jak i dwutorowych, z posterunkiem bocznicowym i bez posterun ku bocznicowego. Dawanie sygnałów na semaforach przy wy jeździe pociągu ze stacji i przejeździe pociągu przez stację bez postoju.
Zachowanie się i obowiązki drużyny pociągowej oraz perso^ nelu stacyjnego zarówno w czasie wyjazdu pociągu ze stacji, j£ik i- przejazdu pociągu przez stację bez postoju; zachowanie się drużyny pociągowej w czasie jazdy na szlaku.
Wyprawianie pociągów przed czasem oraz w odstępie czasu. Pociągi gospodarcze i robocze oraz dzielenie pociągu na szla ku dla przeprowadzenia robót. Pociągi próbne, doświadczalne, ratiinkOwe i inspekcyjne oraz wagony .motorowe.
Nadzorowanie ruchu pociągów przez dróżników. Sygnały drogowe i ich stosowanie.
Zaniknięcie toru przewidziane i nieprzewidziane zarówno n a sfacji, jak i na szlaku..
Wyprawianie pociągów w razie zamknięcia jednego z torów głównych szlaku dwutorowego i wyprawianie pociągów na tor zamknięty oraz: stosowanie właściwych sygnałów.
Wyprawianie pociągów na odcinkach czynnych tylko w pew nym okresie doby oraz na szlakach, na których pojedyncze sta cje są czynne tylko okresowo.
Wyprawianie pociągów w razie przerwy łączności zarówno ina linii jednotorowej, jak i dwutorowej. Zamknięcie jednego z to rów głównych na linii dwutorowej w razie ^przerwy łączności.
10. O p ó ź n i e n i a p o c i ą g ó w .
Obowiązki drużyny parowozowej, konduktorskiej i personelu stacyjnego w razie opóźnień pociągów. Zawiadamianie posterun ków o opóźnieniach pociągów pasażerskich i towarowych oraz zawiadamianie podróżnych o opóźnieniach pociągów pasażer skich. Postępowanie dyżurnych ruchu w razie opóźnień pocią gów skomunikowanych.
11. D r e z y n y , w ó z k i k o l e j o w e i r o w e r y s z y n o w e .
Zasady wyprawiania drezyn, wózków, rowerów i sygnały na tych pojazdach.- Obowiązki i zaopatrzenie kierownika drezyny, wózka lub roweru. Wyprawianie drezyn i wózków p wadze po wyżej 750 kg i uruchamianie semaforów przy tych jazdach. Szybkość jazdy drezyn, wózków i rowerów oraz ich hamowanie.
12. W y p a d k i i w a ż n i e j s z e w y d a r z e n i a w z w i ą z k u z r u c h e m p o c i ą g ó w . Zatrzymanie pociągu na szlaku, osłona pociągu i cofanie po ciągu ze szlaku do stacji. Rozerwanie się pociągu n a szlaku i sygnały dawane w razie rozerwania się pociągu.. Zbiegnięcie wagonów ze stacji n a szlak i obowiązki personelu stacyjnego oraz drogowego w razie zbiegnięcia wagonów.
Wykolejenie n a stacji, zderzenie i starcie się pociągów n a sta cji. Wykolejenie, najechanie i zderzenie się pociągów n a szlaku oraz zachowanie się drużyny pociągowej i personelu drogowego. Sygnał alarmowy.
Pożar w pociągu. Postępowanie w razie ulewy lub zamieci śnieżnych. Pożar n a stacji.
Obowiązki zawiadowcy stacji w razie otrzymania wiadomości o nieszczęśliwym w y p a d k u lub ważniejszym wydarzeniu.
13. P o c i ą g i n a d z w y c z a j n e P r e z y d e n t a R. P. Wyznaczenie pociągu i rozkład jazdy. Przygotowanie składu, obsługa pociągu, jego wyprawienie i nadzór nad biegiem po ciągu.
14. O g ó l n e o b o w i ą z k i p r a c o w n i k ó w s ł u ż b y r u c h u .
Przepisy bezpieczeństwa. Stawianie się na służbą o czasie, w stanie zdatnym do służby, w przepisowym mundurze, zgła szanie choroby. Przekazywanie służby przez dyżurnych ruchu, telegrafistów, zwrotniczych i nastawniczych oraz kierowników drużyn manewrowych; obowiązki wobec przełożonych, współ pracowników i podwładnych.
Obowiązki pracowników służby ruchu wobec klientów kolei: uprzejmość w zachowaniu się, informowaniu i załatwianiu.
TELETEGHNIKA I URZĄDZENIA BEZPIECZEN-^
STWA RUCHU
CELE NAUCZANIA
Zaznajomienie ż zasadami konstrukcji i działania urządzeń te letechnicznych oraz urządzeń bezpieczeństwa na kolejach. Wy robienie umiejętności należytej obsługi tych urządzeń i postę powania w wypadku ich uszkodzeń.
Utrwalenie w uczniach świadomości o ważności urządzeń bez pieczeństwa i teletechnicznych dla ruchu pociągów oraz przy gotowanie do racjonalnego wykorzystania i obsługi tych urzą dzeń na posterunkach ruchu.
Rozwijanie w uczniach poczucia samokontroli i odpowiedzial ności, zaprawianie do obowiązkowości, punktualności, dokład ności i wytrwałości. Doskonalenie uwagi oraz szybkości orien tacji i decyzji. Przekonanie uczniów o konieczności współdzia łania i dyscypliny w pracy.
MATERIAŁ NAUCZANIA KLASA III. 4 godziny tygodniowo. I. TELETEGHNIKA 1. O g ó l n e w i a d o m o ś c i z e l e k t r o t e c h n i k i p r ią d ó w s ł a b y c h .
Podstawowe wiadomości z fizyki. Jednoisitki pomiarowe. Pra
ca. Moc. Energia.
Prąd elektryczny. Źródła prądu d rodzą je prądu. Jednostki {po
miarowe. Oporność. Natężenie pTądu. Siła elektromotoryczna. Napięcie. Prawo Oma. Wzory zasadnicze.
Magnetyzm i elektromagnetyzm. Magnes i siły magnetyczne.
Elektromagnesy i ich ziastoisoiwamie.
Indukcja i pojemność. SiSa elektromotoryczna indukcji. Prąd
zmienny. Inidukcyjność. Indukitor. Dzwonek iodukcy jiny. Trans formator. Pojemmość. Kondensator.
Elektryczność atmosferyczna. Podstawowe wiadomości o elek
tryczności atmosferycznej oraz jej wpływie na urządzenia tele techniczne.
2. Ź r ó d ł a p r ą d u , s t o s o w a n e d o z a s i l a n i a u r z ą d z e ń t e l e t e c h n i c z n y c h k o l e j o w y c h .
Ogólne wiadomości o ogniwach galwanicznych. Elektrolit.
Elektrody. Polaryzacja. Siła elektromotoryczina. Napięcie ogniwa obciążomego. Łąiozenie ogniw szeregowe, równoległe i szeregowo-tównoiegłe.
Ogniwa Meidingera. Części składowe. Właściwości
elektrycz-iiie. Stosowanie ogniw.
Ogniwa Leklanszego. Części składowe. Porównanie
właśći-wościi elektrycznych tych ognifw z ogniwami Meidingera. Stoso wanie tych ogniw.
^Akumulatory ołowiane. Czyści składowe. Ogólne zasady dzia
łania. Pojemmość akumulatorów. Ładowanie i wyładowanie. Właściwości elektryczne.
Akumulatory żelazo-niklowe lub kadmo-niklowe. Zasady dzia
łania. Porównanie z akuimulatorąmi ołowianymi.
Prostowniki stykowe i lampowe. Zasady działania
prostowni-kówi' Zastosowianie pirostowników.
3. U r z ą d z e n i a t e l e g r a f i c z n e .
Wiadomości wstępne. Przenoszenie sygnałów na drodze elek
trycznej. Zasadniczy schemat obwodu aparatu telegraficznego Morse'a. System pracy na prądzie ciągłyna i roboczym.
Aparat telegraficzny systemu Morse'a typu kolejowego polskie go. Części składowe. Obsługa i regulacja aparatu telegraficznego.
Wiadoimości ogólne o aparatach telegraficznych innych syste mów. Łąiozniica telegraficzna dla aparatów Morse'a i komutator szwajcarski.
Dalekopisy. Ogólne zasady działania. Łącznice dalekopisowe. Translacje telegraficzne. Simultanizacja obwodów. Wiadomo
ści ogólne.
4. U r z ą d z e n i a t e l e f o n i c z n e .
Wiadomości wstępne. Pojęcia wstępne o przenoszeniu głosu
na drodze elektrycznej. Zasadniczy schemait teoretyczny obwodu telefonicznego w układzie Bella. Układ szeregowy i równoległy. Wyjaśnienie systemu MB i GB.
Części składowe aparatu telefonicznego. Zasada działania. Bu
dowa miikirotelefonu. Gewka indukcyjma w obwodzie telefonicz ny m. Dzwonki. Cewki induikcyjne MB i GB. Przełącznik obwo dowy. Obsługa aparatu telefoinicznego.
Łącznice telefoniczne. Schemat teoretyczny łącznicy. Gzęśoi
składowe. Sznury, wtyczki i gniazdka. Wiadomości ogólne o cen tralach typu GB i automatycznych oraz łącznic awizo. Obsługa central telefonioznych.
Telefonia na obwodach nośnych. Translacje telefoniczne. Te lefonia selektorowa. Lampa trójelektrodowa. Wzmacniaki telefo niczne. Ogóloie wiadomości w tym zakresie.
5. L i n i e t e l e t e c h n i c z n e .
Części składowe linii. Przewody i osprzęt linij napowietrznych.
Kable teletechniczne.
Podział linij teletechnicznych. Profile linij. Podział i numera
cja linij teletechnicznych kolejowych.
Usterki w liniach teletechnicznych. Rodzaje usterek. Usuwanie
usterek. Ogólne wiadomości o sprawdzaniu działania linij. 6. O g ó l n e w i a d o m o ś c i o i s t o c i e
r a d i o k o m u n i k a c j i.
Mechanizm radiokomunikacji. Zastosowanie radiokomunikacji na kolei.
7. S y g n a 1 i z a e j a . t e l e t e c h n i c z n a n a k o l e j a c h .
Sygnalizacja dzwonkowa, alarmowa i wodowskazowa. Podsta
wowe wiadomości o tej sygnalizacji.
Zegary elektryczne: Ogólne wiadomości o zegarach elektrycz
nych.
I I . U R Z Ą D Z E N I A B E Z P I E C Z E Ń S T W A
1. Z a s a d y z a b e z p i e c z e n i a r u c h u p o c i ą g ó w .
Niebezpieczeństwa zagrażające ruchowi pociągów. Niebezpie
czeństwa dla ruchu pociągów n a szlaku jednotorowym i dwuto rowym oraz na posterumkach ruchowych. Podział szlaku n a od stępy. Urządzenia bezpieczeństwa na posterunkach ruchu.
Zasady zabezpieczenia ruchu pociągów na szlakiz. Zgłaszanie
telegraficzne pociągów na liniach jednotorowych i dwutorowych. Porównanie zgłoszeń telegraficznych z blokadą liniową między posterunkami następczymi.
Zasady zabezpieczenia ruchu pociągów na stacjach. Centrali
zacja kierownictwa ruchem pociągów. Drogi przebiegu. Uzależ nienie nastawiania sygnałów od piołożenia zwrotnic w drogach przebiegu. Zwrotnice przejeżdżane i ochronne. Zamawianie dróg przebiegu telefoniczne i Mokowe. Ogólnie o^ blokadzie stacyjnej^ Okręgi nastawcze.
Rodzaje urządzeń bezpieczeństwa w zależności od potrzeb ru chowych. Urządzenia bezpieczeństwa, dostosowane do miejsco
wego nastawiania zwrotnic. Urządzenia bezpieczeństwa, dostoso wane do riastawiania zwroitnic z odległości. Wpływ urządzeń bez pieczeństwa na przelotność i dopuszczalną szybkość ruchu po ciągów. Stopień bezpieczeństwa przy różnego rodzaju urządze niach bezpieczeństwa.
2. U r z ą d z e n i a b e z p i e c z e ń s t w a p r z y m i e j s c o w y m n a s t a w i a n i u z w r o t n i c .
Miejscowe zabezpieczenie zwrotnic za pomocą zamków kluczo wych. Zaniki zwrotnicowe kluczowe normalne. Zamki zwrotni
cowe kluczowe Got2!a.. Rejestry kluczy. Spony iglicowe. Zamki podwójne i sprzężone.
Miejscowe zabezpieczenie zwrotnic za pomocą rygli. Zasady
działania. Rygle końcowe i pośrednie.,
Wykolejnióe. Zastosowanie. Wykolęjnice z zamkiem pojedyn
czym i podwójnym.
Nastawnice sygnałowe polowe. Nastawnice. Dźwignie sygna-'
łowe polowe. Sposoby uzależnienia między dźwigniami. Umie szczanie zamków zależności.
Sposoby kontroli nastawienia dróg przebiegu. Oznaczniki na
kluczach. Klucze czynne i zapasowe. Tablice kluczowe. Spraw dzanie nastawienia przebiegu na tablicach kluczowych.
Uzależnienie kluczowe sygnałów od zwrotnic i wykolejnic.
Wzajemne uzależnienie kluczowe zwrotnic i wykolejnic. Zabez pieczenie bocznic za pomocą kluczowych zależności. Skrzynie kluczowej zależności; uproszczone bez suwaków przebiegowych i z suwakami przebiegowymi. Wykluczanie przebiegów w skrzy niach kluczowej zależności. Uzależnienie kluczowe skrzyni klu czowej z dźwigniami sygnałowymi.
Blokada stacyjna przy urządzeniach z miejscowym nastawia niem zwrotnic. Bloki sygnałowe i bloki zgody. Bloki grupowe.
Kontakty na drążkach i wałkach przebiegowych. Zawórki.
Tablica zależności przy urządzeniach z miejscowym nastawie niem zwrotnic. Oznaczniki na planie sytuacyjnym. Główka ta
blicy zależności. Tablica zależności i kolejność czynności. Czy tanie tablic zależności.
3. U r z ą d z e n i a n a s t a-w c z e m e c h a n i c z n e p r z y n a s t a w i a n i u z w r o t n i c z o d l e g ł o ś c i .
Nastawnica. Ława nastawnicy. Dźwignie nastawcze: zwrotni
cowe, wykolejnicowe, ryglowe, sprzęgowe, sygnałowe. Skrzynia zależności. Suwaki sygnałowe i przebiegowe. Łapki zależności. Wykluczndki. Skrzynia podblokowa. Drążki przebiegowe. Za wórki podblokowe.
. Pędnie z przynależnościami. Pędnia sztywna i drutowa^ Słupki pędniowe. Krążki prowadnicze. Krążki odchylne. Krążki zało mowe. Śruby naprężne. Naprężacze.
Sygnały. Semafory, ich rodzaje konstrukcyjne i działanie. Na
pędy końcowe i pośrednie. Tarcze ostrzegawcze, zaporowe i m a newrowe.
Napędy zwrotnicowe. Zasada działania zamków nasławczych
hakowatych. Napęd kolankowy i trybowy. Sprawdzanie i próby działania urządzeń nastawczych. MiejiScowe zabezpieczenie zwrot nic od przestawienia pod taborem.
Obsługa urządzeń nastawczych mechanicznych. Tabliczki,
orientacyjne. Sposób pom.alowania. Stan zasadniczy urządzeń. Przekładanie dźwigni. Sposób sprawdzania nastawionej drogi przebiegu. Ustalenie przebiegu. Utwierdzenie przebiegu. Postępo-waniie w razie usterek i przeszkód. Rozpriicie zwrotnicy. Rozer wanie pędni nastawczych. Niemożność nastawienia semaforu.
Tablica zależności dla urządzeń nastawianych z odległości.
Oznaczniki na planie sytuacyjnym. Główka tablicy zależności. Tablica zależności. Czytanie tablic zależności.
4. B l o k a d a .
Części składowe aparatu blokowego. Skrzynia blokowa. Blok
na prąd zmienny. Blok n a prąd stały. Induktor blokowy. Dzwon ki blokowe. Przyciski blokowe. Zastawki elektryczne. Przekaź nik. Zwalniacz kluczowy. Powtarzacze blokowe i semaforowe.
Opis urządzeń blokady stacyjnej. Cel i zadanie. Rodzaje blo
ków. Bloki sygnałowe, bloki zgody, bloki przebiegowe. Schemat działania. Elektryczne zastawki stacyjne. Zwalnianie zastawek elektrycznych. Obsługa bloków. Postępowanie w wypadku uste rek i uszkodzeń w blokadzie.
Ogólny opis urządzeń blokady liniowej. Cel i zadanie. Odstępy
blokowe. Posterunki końcowe. Odstęp wspólny, zasadniczy i od-gałęźny.
Blokada liniowa n|a liniach dwutorowych. Zadanie blokady.
Rodzaje i przeznaczenie bloków. Zastawka elektryczna liniowa. Posterunki blokowe. Posterunki odgałęźne. Obsługa urządzeń blokady.
Blokada liniowa na liniach jednotorowych. Zadanie blokady.
Blokada Mniowa typu A. Posterunki końcowe. Posterunki odga łęźne. Blokada liniowa typu B. Blokada liniowa typu N. Obsługa urządzeń blokady liniowej.
Zawórki podblokowe. Zawórki blokady stacyjnej i liniowej,.
Cel i działanie. Oznaczanie w tablicach zależności.
Części dodatkowe blokady. Kontakty rtęciowe. Odcinki i zwrot
nice izolowane. Sprzęgła elektryczne. Kontakty raraienne.
Tablica zależności dla urządzeń bezpieczeństwa pełnej blokady.
Współdziałanie blokady z urządzeniami nastawczymi. Czytanie tablic zależności.
5. O g ó l n y o p i s u r z ą d z e ń n a s t a w c z y c h e l e k t r y c z n y c h .
Wiadomości ogólne. Właściwości urządzeń elektrycznych. Nastawnice elektryczne. Dźwignie zwrotnicowe; elektromagnes
kontrolny, zastawka elektryczna, kontakty. Dźwignie przebiego-wo-sygnałowe: elektromagnesy, kontakty pionowe i osiowe. Dźwignie blokady stacyjnej: elektromagnesy, kontakty. Działa nie i znaczenie przekaźników.
Elektryczne urządzenia zewnętrzne. Napędy zwrotnicowe. Sy
gnały. Izolacja torów i rozjazdów.
Blokada samoczynna. Zasada działania.
6. Z a b e z p i e c z e n i e p r z e j a z d ó w .
Rogatki mechaniczne nastawiane na miejscu i z odległości. Sygnalizacja samoczynna. Zasady działania. Rodzaje wykona nia: gazowa, elektryczna miejscowa i elektryczi^a sieciowa.
NAUKA TELEGRAFOWANIA
CELE NAUCZANIA
Poznanie przepisów i instrukcyj, regulujących służbę łączno ści na P. K. P., oraz ich celowości i znaczenia dla eksploatacji kolei.
Przygotowanie do samodzielnej obsługi aparatów telegraficz nych i telefonicznych, nabycie biegłości w telegrafowaniu i od czytywaniu korespondencji telegraficznej.
Przyzwyczajenie do koncentracji i napięcia uwagi. Wyrobie nie obowiązkowości, pracowitości, sumienności oraz poczucia od powiedzialności za bezpieczeństwo ruchu.
MATERIAŁ NAUCZANIA KLASA III. 3 godziny tygodniowo. I. W i a d o m o ś c i o g ó l n e .
Przeznaczenie kolejowych urządzeń telegraficznych i telefo nicznych.
Zależność służbowa telegrafisty i telefonisty oraz ich ogólne obowiązki: zgłaszanie się na służbę w oznaczonym czasie i w przepisaniem ubiorze, trzeźwość w służbie, strzeżenie tajem nicy korespondencji służbowej, zachowanie się wobec przełożo nych, współpracowników i klientów kolei; utrzymywanie w na leżytym stanie urządzeń telegraficznych i telefonicznych. Obej mowanie i zdawanie służby.
Osoby i urzędy, uprawnione do korzystania z kolejowych urzą dzeń telegraficznych i telefonicznych, oraz ograniczenia używa nia tych urządzeń.
Podział linij telegraficznych i telefonicznych oraz wykres kie runków telegramów.
Podział telegramów i fonogramów oraz kolejność ich wysy łania. Redakcja i forma telegramów oraz fonogramów.
Przedmioty i materiały niezbędne do służby telegraficznej i te lefonicznej.
II. E k s p l o a t a c j a k o l e j o w y c h u r z ą d z e ń t e l e g r a f i c z n y c h .
Znaki pisowni Morse'a i skróty telegraficzne.
Wywoływanie i zgłaszanie się stacyj telegraficznych.
Prowadzenie dziennika telegramów zapowiadawczych i zwy czajnych. Postępowanie przy odtelegrafowaniu telegramów; od bieranie, kwitowanie i powtarzanie telegramów.
Doręczanie telegramów odbiorcom.
Telegramy okólnikowe i regulacja zegarów.
Zasady posługiwania się skróconymi adresami liczbowymi i kategorie telegramów podawanych według skróconych adresów liczbowych.
Postępowanie z taśmą telegraficzną. Zachowanie się podczas burzy i pó burzy.
Wysyłanie telegramów w razie usizkodzenia linii telegraficznej. Raporty telegraficzne i stacje kontrolujące.
Telegramy służbowe w ruchu międzynarodowym: dozwolone języki, oznaczanie tych telegramów, ich redakcja i układ oraz przyjmowanie, kierowanie, przesyłanie i doręczanie; telegramy do kilku odbiorców.
Wykonywanie przez kolej; pomocniczej służby telegraficznej: przyjmowanie do wysłania telegramów prywatnych i ich kiero wanie. Obliczanie wyrazów w telegramach.
Ogólne zaznajomienie z taryfą telegraficzną telegramów pry watnych zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Znaki kon wencjonalne w telegramach prywatnych. Zarachowywanie opłat za telegramy prywatne i rozrachunek z Zarządem Poczt i
grafów. Nadawanie telegramów w pociągach przez podróżnych za pośrednictwem konduktorów. Doręczanie telegramów prywat nych i przyjmowanie reklamacyj.
Ograniczenia w przyjmowaniu i doręczaniu telegramów. Międzynarodowy regulamin telegraficzny i ordynacja telegra ficzna.
III. E k s p l o a t a c j a k o l e j o w y c h u r z ą d z e ń t e l e f o n i c z n y c h .
Wywoływanie i zgłaszanie się telefonem. Wysyłanie i powta rzanie fonogramów.
Fonogramy okólnikowe. Posługiwanie się telefonem przy zgła szaniu pociągów.
Alfabet wyrazowy.
Prowadzenie dziennika telefonicznego. Zachowanie się podczas bunzy i po burzy. Telefony pociągowe, ich stosowanie i obsługa.
IV. N a d z o r o w a n i e s ł u ż b y t e l e g r a f i c z n e j i t e l e f o n i c z n e j . .
Obowiązki starszego telegrafisty i kierownika biura telegrafu. Obowiązki starszego telefonisty.
V. Ć w i c z e n i a p r a k t y c z n e .
Obsługa techniczna aparatów, używanych na P. K. P. i praca na tych- aparatach.
Odtelegrafowywanie poszczególnych znaków Morse'a i odczy tywanie, a następnie nadawanie i odbiór telegramów.
Badanie linij telegraficznych i telefonicznych oraz postępowa nie podczas przerwy lub ich uszkodzenia: praktyczne zaznajo mienie z zepsuciami urządzeń telegraficznych i telefonicznych oraz z usuwaniem zepsuć nieskomplikowanych, nie wymagają cych demontażu aparatu.
Zwijanie krążków taśmy telegraficznej i ich opisywanie. U w a g a . Ćwiczenia praktyczne powinny się odbywać w cią gu całego roku po 2 godziny tygodniowo.
RACHUNKOWOŚĆ KOLEJOWA
CELE NAUCZANIA
Zaznajomienie uczniów z ogólnymi zasadami gospodarki finan sowej oraz organizacją księgowości w przedsiębiorstwie P . K. P., z przepisami o sporządzaniu dokumentów kasowych i księgo
wych oraz zarządzaniu wypłat, z urządzeniami i rachunkowością kas kolejowych, z rachunkowością i gospodarką materiałową.
Zaprawienie uczniów, do dokładnej i systematycznej pracy, oraz biegłego liczenia. Wyrobienie poczucia rzetelności, uczci wości oraz odpowiedzialności za wykonywane prace. Wdrożenie do ładu i porządku.
MATERIAŁ NAUCZANIA KLASA III.
3 godziny tygodniowo.
I . B U D Ż E T I O R G A N I Z A C J A K S I Ę G O W O Ś C I
B u d ż e t . Stosunek budżetu P. K. P . do budżetu Państwa: Okresy gospodarki budżetowej. Zadanie, istota i podział schematu budżetowego P . K. P. Opracowanie planu finansowo-gospodar czego. Organ rozpatrujący i zatwierdzający plan finansowo-go-spodarczy P . K. P .
Wykonanie budżetu. Zasady gospodarki budżetowej. Podział kredytów między wydziały i biura dyrekcyj okręgowych kolei państwowych. Zmiany w kredytach. Odpowiedzialność za gospo darkę budżetową. Specjalne uprawnienia b i u r finansowych
dy-W
