Michał Czajko
"Stanisław Brzozowski wobec
europejskich kultur narodowych",
Cezary Rowiński, "Miesięcznik
Literacki", nr 6 (1974) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 18/1 (55), 269
( I I ) ROWlfrSKl C ezary: S ta n isła w Brzozowski wobec e u ro p e js k i oh k u lt u r narodowych. "M ie się c z n ik L it e r a c k i " 1974 n r 6 s . 37-45.
F i l o z o f i a k u ltu ry S ta n isła w a Brzozowskiego j e s t - zda niem au to ra - dwuznaczna i niekonsekwentna. Au tor "P ło m ie n i" n ie b y ł filo z o fe m k u lt u r y , choć b y ła ona potrzebn a jako fu n dament je g o i d e o l o g i i . D la te g o te ż w centrum je g o z a in t e r e sowania zile z n a jd u ją s i ę problemy c zy sto teorety czn e k u ltu ry ?zy t e ż f i l o z o f i i k u ltu ry - k r e ś l i jed y n ie syntetyczne o b r a zy w ie lk ic h narodowych k u ltu r e u ro p e js k ic h . W zam ierzeniu tym ukryte są c e le wychowawcze, Brzozow ski p rzed staw ia bo wiem o k reślo n e modele kulturow e jako wzory do naśladow ania bądź jak o p rzy k ład y o d s t r a s z a ją c e . W p ie rw s z e j g ru p ie z n a j d u je s i ę k u ltu ra a n g ie ls k a , w łoska 1 r o s y js k a , w d r u g ie j - fran cu sk a 1 niem iecka.
BP/55/81 M .Cz.
( I I ) BO YlftSd C ezary: S ta n isła w Brzozow ski wobec roman tyzmu. "P rz e g lą d Humanistyczny" 1974 n r 5 s . 55-75. Omawiając stosunek Brzozow skiego do romantyzmu a u to r sz k ic u od ró żn ia stanow isko a u to ra "Legendy" wobec świadomo ś c i rom antycznej jak o wykwitu ok reślon ego prądu k u ltu ry eu r o p e j s k i e j - od tra k to w an ia p rze z n iego romantyzmu p o ls k ie g o
jako sp e c y fic z n e g o tworu warunków h isto ry c zn y c h . Stosunek Brzozow skiego do romantyzmu b y ł , zdaniem autora, zdetermlnoea- ny je g o romantycznym w i s t o c i e św iatopoglądem , widocznym np. w u p rzed zen iu wobec ra c jo n a liz m u p o lity c z n y c h metod d z ia ła n ia czy wobec r a c jo n a ln ie p o j ę t e j o r g a n i z a c j i . Z tych p rz e sła n e k wypływa je g o apoteoza indyw idualizm u, p ie rw ia stk a a - n arc h i8 ty czn e go , przesadne z a u fa n ie do i d e a lis t y c z n ie p o ję tego historyzm u. D la te g o myśl Marksa - rz e c z y w is te przezwy c ię ż e n ie romantyzmu - b y ła o t y le akceptowana p rzez Brzozow s k ie g o , o i l e harmonizowała z je g o romantyczną w iz ją św ia ta : n ie przezw ycięża on romantyzmu, l e c z przetw arza go i wzboga ca o d ośw iad czen ia m y ś l i c i e l i d r u g ie j połowy XIX wieku.
