Marian Płachecki
"Grochowiak, albo izolacja", Andrzej
T. Kijowski, "Dialog" nr 1 (1977) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 20/3 (65), 165
/11/ JANION M a ria , ŻMIGRODZKA M a ria : R om antyczna le g e n d a k s i ę c ia Jó z e fa . "P am iętn ik L ite r a c k i" 1977 z . 1, s . 55—96.
H a g io g rafie zna leg e n d a k s ię c ia Józefa p o w sta je w ra z z jego ś m ie r c ią i p e łn i p rz e d e w szystkim fu n k cję k o n s o la c y jn ą . B io g ra fia P o n ia to w sk ie g o m odelow ana j e s t - ja k p o d k re ś la ją a u to rk i - alb o na m odłę " k la s y c z n ą " , alb o " ro m a n ty c z n ą " . L egenda ro m an ty czn a p o d k re ś la - na w z ó r b o h a te ró w lite r a c k ic h - "n a w ró c en ie g r z e s z n ik a " . N ie je d n o lito ść b io g ra fic z n e j leg en d y P o n ia to w sk ieg o w iąże s i ę z odw zorow yw aniem ró ż n y c h m odeli w a r to ś c i (np. eth o su r y c e r s k ie g o ) i z ró żn y m i sty la m i k u ltu ry , do k tó r y c h p o tr z e b była adaptow ana (np. leg en d a cy w iln a , m ilita rn a , f o lk lo r y s ty c z n a , e tc . ). Do d z iś k s ią ż ę Jó zef p o z o s ta ł b o h aterem p ro b lem aty czn y m : im s iln ie j ste re o ty p iz o w a n a je s t jego b io g ra fia , tym c z ę ś c ie j p ro w o k u je do r e w iz ji.
B P /6 5 /2 6 . W .B .
/11/ KIJOWSKI A n d rz e j T . : G ro ch o w iak , albo iz o la c ja . "D ialog" 1977 n r 1 s . 1 3 6 -1 4 1 .
A rty k u ł p o św ięco n y u ję c iu konfliktu d ram aty cz n eg o w "d ia lo g a c h " G ro ch o w iak a i w p isan ej w to ujęcie k o n c e p c ji w ię z i s p o łe c z n e j. Z w o rn i kiem kom pozycji dram atów G rochow iaka j e s t z re g u ły o s t r y k o n flik t — le c z n ie r a c j i a b s tra k c y jn y c h , a le sam ych p o s ta c i sk o n ce n tro w an y ch na swym k o n k re tn y m , c iele sn y m is tn ie n iu . M otyw acje ideow e p o czy n ań b o h ateró w z o s ta ją z a stą p io n e p r z e z s t r a c h , jedyne w tym św ie c ie u c z u c ie " p ra w d z i w ie lu d z k ie " . N iem ożność r a c jo n a liz a c ji ko n flik tu s p r a w ia , że n ie s y tu a c ja k o n flik to w a, a le p o ło żen ie w n ie j b o h a te ra s ta je s i ę głównym p r z e d m iotem u w a g i. A kcja u le g a k o n d e n sa c ji do p o jed y n czeg o punktu k u lm in a c y jn e g o . M iernikiem w a r to ś c i b o h a te ra s ta je s i ę zaaw ansow anie jeg o s a m ośw iadom ości — n ie z a ś d z ia ła n ie . P ro w a d z i to do k o n c e p c ji s p o łe c z e ń stw a jak o układ u c h ro n ią c e g o je d n o s tk ę " p rz e d b ezp o śred n im z etk n ięciem z e g z y s te n c ją " .
